~  కందుకూరి రమేష్ బాబు 

కుతూహలం.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఫుట్ పాత్ మీది నుంచి ఇంటిముఖం పడుతున్న ఇద్దరు స్త్రీలను చూడండి.
అతి సాధారణమైన చిత్రమే ఇది. సామాన్యమైన నడకే వారిది.

కింద, ఆ కాలిబాట కింద జనమంతా ట్రాఫిక్ గా… వెహికిల్స్ తో రద్దీగా మారిన ఆ రోడ్డుపై…ఇరుకిరుగ్గా ఇబ్బంది పడుతూ వెళుతుంటే వీరు మాత్రం కాస్త నయం అనిపిస్తుంది. నిదానంగా ప్రధానంగా వెళుతున్నారూ అనిపిస్తుంది.

నడక మరి.
కాలిబాట మీది నడక చిత్రణ ఇది.
అంతే కాదనుకొండి.

వారలా ముదురు వర్ణాలతో నిండైన ఆశలతో, బయటకు కానరాని అంతరంగాలతో వెళుతుంటే బహిరంగంగా వారేమిటో తెలియడం కష్టమే గానీ, గమనిస్తే…ఒకామె తన చేత ధరించిన ఆ బుగ్లలు చూడండి. ఆమె తల్లి అని దృశ్యం చెప్పకనే చెబుతోంది.

+++

నగరంలో కూలీనాలీ చేసుకునే వాళ్లు, నాలుగో తరగతి ఉద్యోగులు ఎందరెందరో…
కానీ, యునిఫాం తీసేశాక మాత్రం వాళ్లు మనుషులుగా కానరావడం గుర్తిస్తాం.
ఆ మనుషులు అత్యంత యధాలాపంగా కానవచ్చినా కొంచెం గమనింపుతో చూస్తే మటుకు ఆకాశంలో అకస్మాత్తుగా పొడిచే హరివిల్లు మాదిరి వారు అనేక వర్ణాలతో కానవచ్చి అదృశ్యమైతారు. అనుబంధాల సింగిడిగా మెరిసి మాయమైతారు.

ఆఫీసులో ఉన్నప్పుడు వారు కేవలం పనిలో నిమగ్నమై ఉంటారు.
మనకు వారు పని మనుషులుగానే కనిపించి ఏ విశేషమూ ద్యోతకం కాదు.
కానీ, సాయంత్రం ఆరు అయిందా? వారు తల్లులవుతారు. భార్యలవుతారు. అక్కలవుతారు, చెల్లెండ్లవుతారు.

వారి నడకలో కూడా వారేమిటో తెలుస్తుంది.
వారు ఇంటికి వెళుతూ తీస్కెళ్లే వాటితోనూ తామేమిటో తెలిసి వస్తుంది.

ఈ చిత్రం అదే.

బంజారాహిల్స్ నుంచి వాళ్లు తిరిగి వెళుతుంటే, చేతిలో సంచి, ఆ సంచితో పాటు ఒకామె చేతిలో మూడు బెలూన్స్…దారి మధ్యలో ఆమె తన బిడ్డకోసం వాటిని కొనుక్కుని నడుస్తున్నదంటే ఉదయం నుంచి ఆ తల్లి మనసు ఎక్కడుందో ఇట్టే తెలిసిపోతుంది. ఈ చిత్రం అందుకే. ఆ మగువల్లో ఒకరిని తల్లిగా ఆవిష్కరించే ప్రయత్నమే.

మరొకామె చేతిలో నెమలీక ఉన్నది.
అది ఈ చిత్రంలో కనబడటం లేదుగానీ, మరొక చిత్రంలో స్పష్టం.
తాను ఒక నెమలి పింఛం రేకును చేత ధరించి నడుస్తూ ఉన్నది.

ఇట్లా ఇద్దరు.
ఆ  ఇద్దరూ ఏవో చిన్నగా సంభాషిస్తూ ఒక గాలి అల మాదిరిగా వెళుతుంటే చూడగలిగితే మనల్ని చుట్టేస్తారు.
చుట్టేసిన క్షణాన వారిని ఇలా చిత్రంగా నిలపాలనిపించింది.
తీస్తే ఇది. తర్వాత మరొకామె నెమలీకతో కానవచ్చింది.
అది వేరే దృశ్యం.

కానీ, పట్టించుకోకపోతే ఏదీ చిత్రం కాదు.
అసలు మనకేమీ తెలియదు.

వారలా రోజూ వెళతారు కాబోలు.
కానీ మనకేం తెలుసు, ఎవరు తల్లో మరెవరు భార్యో మనకేం తెలుసు?
ఒక చిత్రంగా వారిని నమోదు చేసుకుంటే ఆ చిత్రణ నుంచి వారిని కనిపెట్టడం కాస్త సులువు.

వారిద్దరూ అలా నిదానంగా మాటల వంతెన మీంచి పదం పదం దాటుకుంటూ వెళుతుంటే, అదొక ముచ్చట అని, ఇంటికి చేరేలోపు నడిచే ఒక ఆత్మీయ సంభాషణా చేతన అనీ, చూడగలిగితే ఆ ఇద్దరూ తమవైన ప్రపంచాలతో ఒక తల్లిగానో ఒక జవరాలిగానో తమ తమ స్థలాలకు చేరుతున్నారనీ తెలుస్తుంది.

సాయంత్రం ఇంటికి వెళుతున్నప్పుడు మనల్ని కూడా ఎవరైనా బంధిస్తే బాగుండు.
లేకపోతే కేవలం పనిమనుషులుగా కూడా మనల్ని ఎవరూ గుర్తించరే!
అందరం యజమానులమే అనుకుని, మనుషులుగా మనం జనారణ్యంలో కాటగలిసి పోతాం.

ఏమంటారు?

*

అది చిత్రం.

నిజం.

మనుషులను చూడటం ఒక అందమైన అనుభవం.

తీయడం ఇంకా అద్భుతం.

ఒక విస్మయానికి గురైనప్పుడు అంతే విస్మయంతో ఆ ఛాయను పదిలంగా ఆస్వాదించడం.
సందేహస్పదంగా తేరపార చూస్తున్నప్పుడు ఆ పరికింపు..
దాన్ని అంతే సందేహంతో పరికిస్తూ వెనక్కి వెనక్కి తప్పుకోవడం.

అంతా ఒక లీల.

Sebastiao Salgado అన్న ప్రసిద్ధ ఛాయా చిత్రకారుడు ఒకసారి చెబుతాడు. తాను ఒక జంతువును ఒక ఫొటో చేస్తున్నప్పుడు తానూ ఒక జంతువే అయిన ఆ క్షణం గురించి ఎంతో విస్మయానికి లోనై వివరించాడు. తానొక జంతువును- అదీ ఒక పేద్ద తాబేలును (Giant tortoise)  చూసి ఆశ్చర్యపోయాడట. ఆ ఆశ్చర్యంతో దాన్ని చిత్రం చేస్తూ ఉండగా ఆ తాబేలు తనని చూసి ఆశ్చర్యపోయిందట, ఈ జీవి ఎవరా అని!

అప్పుడు ఆశ్చర్యపోయాడట.
అంతదాకా తాను మనిషిగా ఒక భ్రాంతిలో ఉన్నాడట.
అవతలి జంతువు దృష్టిలో తాను మనిషి కాదని తెలిసి విస్మయానికి లోనయ్యాడట.
తనకి మనిషిగా ఏ ఉనికీ లేదని గ్రహించిన క్షణమది!
ఫొటోగ్రాఫర్ గా బతికిన క్షణాలవి.

కాకులు దూరని కారడవి, చీమలు దూరని చిట్టడవికి వెళ్లి తాను ‘Genesis’ అన్న ఒక దృశ్య ఛాయా చరిత్ర కావ్యాన్ని రచించినప్పటి అనుభూతి అది. ఆ సందర్భంగా గాలపాగోస్ ద్వీపాలలో తనకి కలిగిన జ్ఞానం అది.

ఇక మోకరిల్లినాడట.
ఆ జీవి స్థాయికి తగ్గి వంగి, దాని కనులతో తన కనులు సమానమయ్యేలా వొంగి – చిత్రం తీశాడట.

అది నేను గ్రహించిన క్షణాన ఒళ్లు గగుర్పొడిచింది. తర్వాత ఈ పాపను ఫొటోగా చేస్తుండగా సరిగ్గా అలాంటి లేదా అంతకు మించిన భావోద్వేగానికే గురయ్యాను. ‘ఒక ఆశ్చర్యార్థకాన్ని చిత్రిస్తున్న క్షణం ఇదీ’ అని నా జీవితంలో తొలిసారిగా ఆశ్చర్యపోయిన క్షణం అది.

ఇంకో క్షణమైతే ఆశ్చర్యం అదృశ్యమయ్యేదే!
తాను లేస్తోంది.
ఒక లిప్త ఆలస్యం చేస్తే ఆ ఆశ్చర్యం నాలో మాత్రమే మిగిలేది.
ఇప్పుడు మాత్రం నేను మీతో పంచుకోగలుగుతున్నాను.

అదృష్టం.

ఎరుక.

అయితే, ఆ పాప దృష్టిలో ఆ ఆశ్చర్యం ఎక్కడిది?
నేనెవరో అనా? లేక నేను ఫొటోగ్రాఫర్ని అనా? లేక తానేదో పనిలో ఉండగా, కింది నుంచి లేస్తూ ఉండగా చూశాననా? లేక ఒక అపరిచితుడిననా? లేక ఆ చిరుతకు తన ప్రమేయం లేకుండా తన ఆవరణలోకి ఒక జంతువు రావడం ఏమిటా? అన్న విస్మయా?

sebastio salgado’s tartoise

ఏమో!
కానైతే నాకు సెబాస్టియో సాల్గాడో గుర్తొచ్చాడు.
‘ఒక జంతువును చేస్తున్నప్పుడు జంతువే కా’ అన్న మాటలు గుర్తొచ్చాయి.

తలొగ్గు. తలొంచు. నిరుత్తురవడం.నిమిత్తం.

!

నిజం

ఈ బాలికను చూస్తున్నప్పుడు బాలుడినే అయ్యాను.
ఆమెలా చిన్నగై వొంగి ఆ ఆశ్చర్యంలో లీనమౌతూ ఉన్నాను.కానీ అప్పటికే లేచిందామె.
దిగుతుండగా లేస్తూనే ఉందామె.అయినా కాస్తంత ఆశ్చర్యాన్నయినా పట్టుకున్నట్టున్నాను.
థాంక్యూ సర్.

మీ పాఠాన్ని చదివినందుకు.
అనుభవంలోకి వచ్చినందుకు.

ఇలా ఒక ఆశ్చర్యార్థకం.
ఒక మాస్టర్ ఫొటోగ్రాఫర్ కి ఏకలవ్యుడి బొటనవేలులా ఈ చిత్రం.

!
థాంక్యూ సర్, విత్ లవ్.

~

అందుకే మనం రోడ్డుమీది మనుషులం. ఇంటికి చేర్చే రోడ్డు ఉన్న మనుషులం.

కందుకూరి రమేష్ బాబు

నిజానికి ఒక చేపల మార్కెట్ కు వెళ్లి కనులను చిత్రించాలి.
చేపలను. ఆ చేపలను చూసే కనులను.

మీనాక్షులను.
వారి లోచనాలను.

కానీ, మనుషులు గ్యాలరీకే వెళతారు.
ప్రదర్శనకే వెళతారు.

కదలక మెదలక నిశ్చలంగా ఉండే చిత్రంతోనే మనిషి దోబూచులాడుతాడు.
కనెక్టు అవుతాడు.

అలవాటు.

తాను కదలాలి.
అవతల మాత్రం కదలక మెదలక ఉండాలి.
ఏమిటో ఈ చోద్యం!

కానీ, ఇక్కడకు రండి.
ఇది నా ప్లేస్. గ్యాలరీ.

కనుల కొలను.

చూడండి.
ఆమెతో సహా చూస్తూనే ఉండండి.

ఒక సింగిల్ ఇమేజ్ ను ముందు పెట్టుకుని…
అద్దంలో మీ మొహాన్ని మీరే చూసి మురిసినట్టు ఒక్కొక్కరిలో మీరే ఉన్నట్టు ఊహించండి.
వాళ్లను మీరే అనుకుని చూడండి.
ఆ ముఖారవిందాలను, అందలి భావుకతనూ కనులతో పరికించండి.

కొన్ని వికసిత పుష్పాలు. మరికొన్ని వాడిన పుష్పాలు.
మొగ్గలూ కొన్ని.

ఎంత బాగుంటుందో చూడండి.

నిమిషమైనా సమయం తీసుకుంటే మీ కళ్లు శుభ్రమవుతాయి.
చూడండి.

కళ్లు పలికే భావాలను కనులారా ఆస్వాదించండి.
ఎంత ముద్దుగా ఉంటై!
చూడండి.

మనిషిలోని భావాలను వ్యక్తం చేసే ఆ కళ్లు లలిత కళలు…
కలలు గనే ఆ కళ్లు పరిపరి విధములు!

అవి పలు దిక్కులా… వివిధాలుగా వ్యక్తమవుతూ ఉంటే…
ఆ కళ్లు, వారి మోములూ, వారి రూప లావణ్యమూ ఎంత బాగుంటవి!

ఆత్మలు గోచరించే కళ్లు.
దేహంలో విహరించే కలువలు.

ఎంత గమ్మత్తుగా ఉంటై.

కళ్లు – ఒక చూడ ముచ్చట.

కానీ, ఛాయా చిత్రకారుడిగా ఒక గ్రూప్ ఫొటో చేస్తున్నప్పుడు ఒకసారైనా కళ్లనే చేయాలని ఉంటుంది.
అందులో పలు దిక్కులా చూసే కళ్లను తీయాలనీ ఉంటుంది.
కానీ కుదరదు.

వేర్వేరు దిక్కుల్లోకి చూసే చూపులని ఒక్క చూపుతో కట్టిపడేయాలని ఉంటుంది.
కానీ, కష్టం.

సాధారణంగా గ్రూప్  ఫొటో చేస్తుంటే ఎవరో ఒకరు కళ్లు మూస్తారు.
మరో ఫొటో. ఇంకో ఫొటో – ఇట్లా చేసి, తీసిందాంట్లోంచి ఒకటి ఖాయం చేసుకోవలసి ఉంటుంది.
కానీ, చిత్రం. అదే పెయింటింగ్ అయితే… వాటిల్లో అన్నీ తెరిచిన కళ్లే. చూసే కనులే.
మూసుకున్నట్టు గీయడం కష్టం.
ఇంకా కష్టం.

ఈ చిత్రం ఒక కనుల ఖండిక.
కాళోజీ కవితలా, కళ్లపై ఆయన సుదీర్ఘంగా అల్లిన కవితా జగత్తులా
ఒక్కోసారి కొన్ని వందల కళ్లు పక్షుల్లా రెపరెలపాడి రెక్క ముడుచుకున్నట్టు..
వాటన్నిటినీ చిత్రానువాదం చేయాలంటే పెయింటింగే బెటరు.
ఛాయాచిత్రం మటుకు కష్టం.

అభిమానంగా. అయోమయంగా.
అసహనంగా.

తృప్తిగా. ఆనందంగా.
ఆరా తీస్తున్నట్టుగా..

ఎన్నో విధాలుగా ఆ కళ్లు.
చూడండి.

చిలుకా ఉంది.
ఏమిటో అది పైకి చూస్తూ ఉన్నది.
ఒకటి కాదు, చాలా ఉన్నాయి.

నిజానికి ఆ స్త్రీలందరూ చిలకలా?
ఏమో!

+++

ఇంకో చిత్రంలో ఒక కన్నూ ఉన్నది,.
అదీ చూస్తూ ఉన్నది. కానీ ఆందోళనగా ఉంది. భయంగా ఉంది.
అది స్త్రీ చూపే. కానీ, పురుషుడిలా భయపెడుతున్నది.

ఎవరో ఒక చిత్రకారుడు గీసిన ఆ చిత్రాల్లో ఒక సామాన్యమైన స్త్రీ కూడా ఉంది.
నిండుగ అలంకృతమైన స్త్రీలూ ఉన్నారు.
కానీ, నా దృష్టి మాత్రం వాటిని చూస్తున్న స్త్రీ పై ఉంది.
ఆయా చిత్రాలను తదేకంగా చూస్తూ ఉన్న మనిషి నా చిత్రం.

ఆయా చిత్రాల్లోని అలంకరణా ఒక శోభ.
ఆ దుస్తులు, లావణ్యం, వయ్యారం – అన్నీనూ ఒక సుదీర్ఘమైన లేఖనం.

తక్షణం కాదు.
ఎంతోకాలం వేసిన చిత్రాలే అవన్నీ.

ఇవన్నీ సరే.
నా చిత్రం చూడండి.

ఆమె చూస్తూ ఉన్న చిత్రం చూడండి.
అందులో అనేక చిత్రాలు.

అన్నీ ముడిచిన శిఖలైతే
ఈమె పరవళ్లు. పరువం.

సంప్రదాయం అది
ఇది ఆధునికం.

అది ఒక ఘడియ అయితే
ఇది ఒక క్షణం.

అవును. క్షణంలో పదోవంతు కూడా కాదు.
250 వంతు.

చిత్రలేఖనం ఒక సుదీర్ఘ ప్రస్థానం.
ఛాయా చిత్రణం మటుకు ఒక లిప్తలేఖణం.

అందుకే నిజం ఛాయ.
కల్పన చిత్రం.

కనుము
రెంటినీ.

కానైతే,
కనుము..
ప్రదర్శన లేనప్పుడు కూడానూ.

దృశ్యాదృశ్యం.

~

కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఒక తులసి మొక్క చుట్టూ ప్రదక్షిణ.
అంతే.

ఎవరో ఒకసారి చెప్పారు, ‘ఇంకేం అక్కర్లేదు, ఏ దేవాలయమూ అక్కర్లేదు. ప్రతి రోజూ తల్లిని కలిసి మౌనంగా ఆమె అందించే ఆశీర్వాదాలు పొందితే చాలు’ అని!  తల్లి అనుగ్రహం పొందితే చాలని!’ ఇంకేం అక్కర్లేదని!

తల్లి అనుగ్రహం వుంటే ఇక ఎటువంటి మొక్క అయినా తప్పక ఎదుగుతుందని!
మరి, అంతటి ఇగురం ఎక్కడుంది?
ఇవ్వాళ్టి మనుషులకు అంత దృష్టి ఉందా అని!

కానీ, రోడ్డు మీదికి వెళితే, మనుషులను దర్శిస్తే ఎన్నెన్ని విశ్వాసాలని.
దృష్టాంతాలని!

ఈ ఆటో డ్రైవర్ వేయించుకున్న ‘తల్లిదీవెన’ అన్న పచ్చబొట్టు చూడగానే ఆ మాటలే గుర్తొచ్చాయి.
అడిగితే అదొక చిత్రమే అయింది.

‘ఇది మీ తల్లిదా?’ అని అడిగితే? ‘కాదు’ అని చెప్పాడు.
తన తల్లి ఎల్లమ్మ అట! నిజమే. కానీ తామందరికీ ఇంకో తల్లి ఉందట!!
‘అది మనిషి కాదు, దేవత’ అన్నాడాయన.
‘పెద్దమ్మ మా ఇలవేల్పు. ఆ తల్లి పేరుతో ఈ పచ్చబొట్టు వేయించుకున్నాను’ అన్నాడాయన.

‘ఎందుకు?’ అంటే…’తల్లి కన్నా ఎక్కువ?’ అన్నాడాయన.
‘తల్లితో అనుబంధం కూడా లౌకికమే కదా! అంతకుమించిన దయ కావాలి’ అన్నట్టు చెప్పాడాయన.
‘ఈ తల్లి నా తల్లిని కూడా మంచిగా చూసుకునే తల్లి’ అని చెప్పి కళ్లు తెరిపించాడాయన.
నిజం.
‘నన్నూ, నా కుటుంబాన్నీ, నా తల్లిదండ్రులనీ.. అందర్నీ చూసుకునే తల్లి వుండగా నా కన్నతల్లి పచ్చబొట్టు ఎందుకు వేయించుకుంటాను. నా రక్తంలో ఉన్న తల్లి కాదు, నాకు పైనుంచి అనుగ్రహం అందించే పెద్దమ్మ తల్లి ఆశీర్వాదం కావాలి’ అన్నాడాయన.

ముచ్చటేసింది.
మాట్లాడుతుంటే, ఎన్ని విశ్వాసాలో!

మాట్లాడకపోతే, ‘ఆ పచ్చబొట్టు తన తల్లి పేరుమీదే వేయించుకున్నాడు కాబోలు’ అనుకుని, ఒకనాడు విన్న ఆ మాట…’తల్లి అనుగ్రహం చాలు’ అన్నదగ్గరే నా దృశ్యం ఆగివుండేది. కానీ, కొత్తగా ఉందిది.

కౌటుంభిక, మానవీయ అనుబందాల కన్నా అతీతమైన శక్తిని వేడుకుంటానన్న ఆ ఆటో డ్రైవర్ ఆశయం బాగున్నది.
దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదే.
తెలుసుకోవడం.
అవును. కనికట్టుకు దాసోహం కావడం కాదు, తరచి చూసుకోవడం.

వందనం ఎల్లమ్మా.. నీకూ, నీ బిడ్డకు.
పెద్దమ్మా…పరిపరి వందనాలమ్మా…నీ పరివారం తరఫున!

*

కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఒక ప్రశ్న తరచూ ఎదురవుతుంది.
ఎంతకాలం? అని!
ఎంతమందీ? అని!

దైనందిన జీవితం ఎప్పుడూ ఒక ప్రవాహమే కదా? అందులో ఎన్ని చిత్రాలు తీస్తూ ఉంటావని!
మనుషుల గురించి రాయడం అన్నదానికి ఒక పరిమితి ఏమైనా ఉంటుందా? ఎంతమందిపై రాయడం అని!

తలవంచుకుని తమ మానాన తాము పనిచేసుకునే ఎవరికైనా ఇలాంటి ప్రశ్నలు చికాకు పెడతాయి.
కానీ జవాబు వేస్టు. చెప్పడం వేస్టే.

రోజూ వాకిలి ఊడ్చి ముగ్గు పెట్టే స్త్రీ ఏమి ఆలోచిస్తుందని చెబుతాం?
ప్రతి రోజూ వండివార్చి ఇంటిల్లీపాది కోసం జీవించే గృహిణి ఏందుకని నిర్విరామంగా ఆ పని చేస్తుందని వివరించాలి!

ఇష్టం అనీ చెప్పలేం.
కర్మా అనీ అనలేం.

కొన్ని పనులు ప్రశ్నతో జవాబుతో నిమిత్తంగా జరగాలి.
అంతే. జరగాలి.

అయితే ఒక మాట.

కొందరు ఒక శతాబ్ద కాలానికి సరిపడా ముద్ర వేస్తారు.
మరికొందరు కొన్ని దశాబ్దాల పాటు గుర్తుంచుకునే మార్పూ తెస్తారు.
ఇంకొందరు ఏండ్ల పాటూ మరచిపోని స్థితిని కలగజేస్తారు.
అటువంటివారిని గుర్తు పెట్టుకోవడం మన ధర్మం. వారు ప్రాతఃస్మరణీయులు.
నిజమే వారిని కొలుచుకుందాం.

ఒక కలాం గారు పోతే, మరొక చలసాని ప్రసాద్ గారు మరణిస్తే జాతి జీవనం ఒక్కపరి ఆగి గుండె తీవ్రంగా కొట్టుకుంటుంది. కలాలు, గళాలూ గోషిస్తాయి. వారంతా కొన్ని బృందాలకో లేదా కొన్ని భావజాలాలలో లేదా మరే దానికో ప్రాతినిథ్యం వహించే మనుషులు. అందువల్ల వారు ఎంచుకున్న బాటలో… నడిచిన దారిలో మరిన్ని అడుగులు వేయాలనుకునే చాలామంది చాలా కదిలిపోయి రాస్తారు. బాగుంటుంది చదివితే!

వారు ప్రతినిధులు. మహనీయులు. సామాన్యులు కానేకాదు.
తమ అసామాన్య కార్యాలతో, జీవన శైలితో, నిరాటంకమైన పనితీరుతో చరిత్రలో వారు చిరస్మరణీయులుగా గుర్తింపు పొందుతారు. కానీ, వారెంతమంది ఉంటారు? నూటికి ఇరవై ఉంటే మహా ఎక్కువ.

కానీ, మిగతావారి సంగతేమిటి?
వారంతా మామూలు వాళ్లు. ద్వితీయులు. వారివి సాధారణమైన జీవితాలు.
అద్వితీయమైన కార్యమేదీ చేపట్టనందున వారి బ్రతుకూ, మరణమూ వార్త కాదు..వార్తా కథనం కాదు.. లైవ్ టెలికాస్ట్ కానేకాదు.
నిజం.

ఎక్కడా తమ ఉనికి గురించి ఎవరికీ తెలియకపోవచ్చు.
అలా అని వారు లేరా?

ఒక న్యూస్ లేదీ ఈవెంట్ లేదా ఒక ఇంపార్టెంట్ సిట్యుయేషన్.
ఈ మూడింటికీ చెందని జీవన కథనం వారిది.

సెలబ్రిటీ స్టేటస్ వారికి ఎన్నడూ దక్కకపోవచ్చు.
దక్కాలన్న ఆశా అక్కర్లేదు.
అలా అని వారిది జీవితం కాదా?

గుండె స్పందిస్తూ ఉంటే, లబ్ డబ్ అని అంటూ ఉంటుందని చెప్పుకుంటాం.
ఇందులో నీకు లబ్ ఇష్టమా? డబ్ ఇష్టమా? అంటే ఏం చెబుతాం?
అన్ని కలిస్తేనే శృతి తప్పని జీవితం కదా!
అందుకే దైనందిన జీవితంలో పనిముట్ల గురించిన పని అన్నది జరుగూతూ పోవాలె.
ఎంతమందిపై అనీ, ఎంతకాలమనీ అంటే ఏం చెబుతాం?

మరెందుకో కలాం గురించి రాస్తారు?
విరసం నేతల గురించి వ్యక్తి పూజను మరిపించేలా రాస్తారు?

వారి గురించి రాయద్దొనికాదు. కానీ, ప్రశ్నలు అడగడమే చికాకు.
సామాన్యుల వద్దకు రాగానే అమూర్తంగా ఉండటం ఎందుకని ఒక మాట.
ఏం చేసినా- అది ఎవరికో ఒకరికి, దేనికో ఒకదానికి… ప్రాతినిథ్యం వహించేది కావాలన్న స్వార్థం ఎందుకో?

అయినా ఇవ్వన్నీ ఎందుకుగానీ, ఒక మాట.

మీ వాడకట్టులో చనిపోయిన ఒక మనిషి గురించి ఈ వారం రాశారా?
తమరు నివసించే ప్రాంతంలో ఒక స్మశానం ఉంటుంది. అక్కడ అంత్యక్రియలు జరిగిన ఒక సామాన్యుడి జీవితకాలం కృషి గురించి ఒక పూట ఆలోచించారా?

పోనీ, ఇదిగో…. వీరు ఉదయాన్నే పనికి వెళుతున్నారు?
వారు ధరించిన పనిముట్ల నీడ వారి భుజంపై పడగా ఎప్పుడైనా చూశారా?

చూడకపోతే చూడండి.
శ్రీశ్రీ ‘మహాప్రస్థానం’ చదివి స్ఫూర్తిపొందడం గొప్ప విషయమే…
కలాం ‘వింగ్స్ ఆఫ్ ఫైర్’ తో ఉత్తేజితులు కావడం మంచిదే.
కానీ కండ్లెదుట… కష్టం, సుఖం మాదిరిగా వారిని అంటిపెట్టుకునే నీడ కూడా సాహిత్యమే.
వారిని వెన్నంటి నిలిచే కళ కూడా జీవకళే…
కడమదంతా నాకు నిరర్థకమే.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

కందుకూరి రమేష్ బాబు

మాయని, మరపును పదిలం చేయాలంటే నలుపు తెలుపు తథ్యం.
ఒక మాయని చెప్పాలన్నా, ఒక మరపును యాదిలో వుంచాలన్నా కూడా.

నిజం.
తొలిసారిగా ఒక నలుపు తెలుపు చిత్రం ప్రదర్శిస్తుండటం నాకే చిత్రంగా ఉన్నది.
కారణం ఏమిటీ అంటే ఏమీ లేదు.
విమానం లేదా విహారం.

ఎగిరిపోవాలని.
స్థిరపడాలనీ.

వెళ్లాలని.
చూడాలనీ.

చూడండి.
చిత్రాన్ని పరిశీలనగా చూడండి.
ఏమేమి ఉన్నాయో అన్నీ చూడండి.

తొలుత నిశ్శబ్దం ఫీలవుతారు.
ఎందుకంటే – దేనికదే హైలైట్ కాకుండా రంగుల ధ్వనిని మౌనం చేసి మొత్తంగా చిత్రాన్ని మాట్లాడనివ్వటం కదా నలుపూ తెలుపూ అంటే. అందువల్లే ఆ నిశ్శబ్దం.

తర్వాత ఆ నలుపులోంచి తెలుపు…
కమ్ముకున్న నల్ల మబ్బుల్లోంచి వెలుతురు మేఘం ఒకటి ఒల్లు విరుచుకున్నట్టు…
లేదా నలుపు కమ్ముకుంటుంటే తెలుపు అదృశ్యం కావడం.
వర్షం రానుంది మరి!

నిశ్శబ్దం తొలగి ఇప్పుడు మేఘ గర్జనా వింటారు.
కాసేపట్లో ఉరుములు అనంతరం మెరుపులు
తర్వాత వర్షం. చినుకు మాయమైపోయే చీకటీ…
తర్వాత అంతా చీకటై పోతుంది.
పైన ఆకాశం కింద నేల మధ్యలో మానవ నిర్మితమైనవన్నీ అదృశ్యం.
విమానపు శబ్దం కూడా ప్రకృతిలో కలిసి నిశ్శబ్దం.
కానీ, అవేవీ కాకముందే తీసిన చిత్రం ఇది.

మరొకసారి చూడండి.
మబ్బులు కమ్మిన ఆకాశంలో ఆ విమానం ఒక్కటే తళుక్కున మెరవాలని ఈ నలుపూ తెలుపు.
అంతకన్నా ముఖ్యం ఆ శిల్పసముదాయంలో ఆ ఇద్దరు మూర్తుల ఎదుగుదల. వికాసం చూడండి.
వారు ఆకాశ దర్శనానికా లేక స్వర్గారోహణకా తెలియదుగానీ, ఒక తృష్ణ అంటారా…ఏమో…
లేక మూలాల్లో కదలిక అంటారా? పంచభూతాల్లోకి తొంగి చూడటం అంటారా?

ఏమైనా కావచ్చు.

కానీ, చిన్నతనంతోనే రాస్తున్నాను. బాలుడిగా రాస్తున్నాను.
మీలో తరగని బాల్యానికి ఉద్దేశిస్తున్నాను.
విమానం వస్తుంటే ఎక్కడున్నా బయటకు వచ్చి, ఆకాశం కేసి చూడాలన్న తహతహను గుర్తుకు చేయడం కదా ఈ చిత్రం.

చిన్నతనం, పెద్దరికం అన్నీ కలగలసి…
ఎవరి అనుభవం నుంచి వాళ్ల నిదానంగా తలెత్తడం ఈ చిత్రం.
చిన్నగా అనుభూతి మొదలైందా ఇక ఆగదు.
ఒక ఒక్కపరి కెరటంలా ఎగియడం ఈ చిత్రం.

ఢిల్లీలో కుతుబ్ మినార్ పరిసరాల్లో నిలబడి ఉండగా ఒక విమానం వినవస్తుంటే చెవులు పసిగట్టగానే కళ్లతో పరిగెత్తగా నా వలే నిద్రలేచిన ఆ మానవ మూర్తులూ, పైన ఆ లోహ విహాంగమూ. దాంతో రెంటినీ ఒడిసి పట్టుకున్న తృష్ణ ఈ చిత్రం.

మరి, ఇదంతా నలుపు తెలుపుల్లో ఎందుకంటే – ఇదొక అనాది భావన.
చూడాలి. చూడాలి. చూడాలి.

అదృశ్యలోకాలు ధృగ్గోచరం కావాలి.
అదృశ్యం కాకముందే చూసి తీరాలి.

చూడవలె. చూడవలె. చూడవలసిందే.
దృశ్యాదృశ్యం.

నలుపు తెలుపుల్లో శిల్ప సముదాయమూ, ఆ లోహ విహంగమూ.
ఎంతో ఆత్రుత. చూడాలన్న తహతహ.
ఒక నాస్టాల్జియా కోసం రంగులను నిశ్శబ్దం చేసినప్పటి కుతూహలం ఈ చిత్రం.

బహుశా ఆ కుతూహలం ఎప్పటికీ ఉంటుందా?
ఉంటే అది గతమూ వర్తమానం భవితా – కదా!
మారనిది అన్నమాట!
అందుకే నలుపూ తెలుపుల్లో దృశ్యాదృశ్యం
దీర్ఘదర్శనం.

~

చేతుల గురించి మాట్లాడుకుంటాం గానీ వేళ్ల గురించి మాట్లాడం.ఐదువేళ్లు.బొటన వేలు.
చూపుడు వేలు.
మధ్య వేలు.
ఉంగరం వేలు.
చిటికెన వేలు లేదా వ్రేలు.

చేవ్రాలు ఒకటే కావచ్చు, కానీ వేళ్లు వేరువేరు!

ఈ చిత్రంలో చూడండి. అతడు బ్రష్ పట్టుకోగానే సరిపోలేదు. ఆ బ్రష్ తో దిద్దేందుకు ఒక వేలు ఆసరాగా ఎలా నిలబడిందో చూడండి.

బొటనవేలు, చూపుడువేలూ కలిసింది. మధ్యవేలు ఆసరా అయింది. ఉంగరం వేలు ధిలాసానిచ్చింది తన పని సజావుగా సాగడానికి.చిటికెన వేలు పునాది.

ఇట్లా ఒక చిత్రకారుడి విషయంలో ఉన్నట్టే అన్ని జీవన వ్యాపకాల్లోనూ ఎన్నిచేతులు, మరెన్ని వేళ్లు.ఎన్ని చేతలు, మరెన్ని తీర్లు. జాగ్రత్తగా చేస్తే, ఇట్లాంటి ఫొటోలూ ఎన్నో దించవచ్చు!

ఒకసారి చూడటం మొదలైందా, ఇక ఎన్నో ఆవిష్కరణలు.
చిత్రమేమిటంటే కొత్తగా చేసేదేమీ ఉండదు. చూడటమే!

అదృశ్యం కాస్త దృశ్యగోచరం కావడానికి ఒక ఆసరా దొరకాలి. అంతే, ఇక మీరిలా కెమెరా పట్టుకుంటే కన్ను చూపుడు వేలైతే, క్లిక్ మనిపించే వేలు కన్నవుతుంది. అలా ఒక చిత్రం.

మరి ఆ చిత్రలేఖనం ఏమిటీ అంటే ఛాయను చిత్రించే చేవ్రాలే!

– ఇట్లా ఛాయా చిత్రలేఖనంలోనూ వేళ్లకున్న మహత్యం వల్ల కూడానూ ఒక చిత్రకారుడు పనిచేయగా వేళ్లు కానవస్తయేమో! అయితే ఒక మాట! సమైక్యత కనిపించినట్టు దేని పాత్రా దానిదే అని చెప్పడం కోసమూ ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

అందుకే ఆ ఉంగరం వేలు, అనామిక – ఈ చిత్రిక.

థాంక్యూ…

*

కందుకూరి రమేష్ బాబు 

మనం నివసించే చోటు గురించి ఒకసారి ఆలోచించాలి. మనం బస్సెక్కే చోటు గురించి కూడా.
అక్కడెంతో యాక్టివిటీ వుంటుంది. ప్రయాణీకులమే. కానీ, వేచి చూడటమూ ఉంటుంది.

మనతోపాటు పలుగూ పారా ఉంటే అవి. మనం తీసుకెళ్లి అమ్మే చీపుర్లు వుంటే అవి. అవి కూడా ఎదిరిచూస్తూ ఉంటాయి.

అవీ మనతో పాటు నిలబడతాయనే చెప్పడం. చూపడం.

తొలిసారిగా మనిషెత్తుగా చీపుర్లు అలా ఒక కట్టగా కట్టి నిలబెట్టడం. ఒక మోపుగా పెట్టి పక్కన ముచ్చట్లలో లీనమవడం. అట్లా వాళ్లందరూ బస్సు రాక కోసం ఎదిరి చూడటం. అంతానూ చిత్రంగానే ఉండింది. అయితే, చూడగా చూడగా యధాలాపంగా మారిపోతాం. కొన్ని చూపులు అలవాటై ఆ తర్వాత ఆశ్చర్యం అదృశ్యమే అవుతుంది. అలా కాకుండా చేసేదే కళ.

తొలిసారిగా మనిషెత్తుగా ఆ చీపుర్లని చూసింతర్వాత వాటి అందం నెమలి పించంలా విరుస్తూ ఉండగా
హృదయం పుష్ఫమే అయింది. ఇక అప్పట్నుంచి చీపుర్లను చూస్తే అవి వికసించిన మట్టి మనుషల్లా, హిమాలయాలంత ఎత్తుగా అనిపించడం తత్ఫలితంగా ఒక పరిమళ భరిత సౌందర్యారాధన మొదలైంది. జీవితం ఒక్కపరి ఎదిగి ముగ్ధులను చేయడం మొదలెట్టింది.

ఆ మనుషులు. వాళ్ల వెంట పిల్లా జెల్లా. ఆ మోపులపై తువ్వాలలు. అంతానూ ఒక పరిసరాల విజ్ఞానం ఒకటి లీలగా మాయగా కమ్ముకుని ప్రతి వృత్తీ,వ్యాపకం చుట్టూ ఉండే జీవకళ అంతానూ మనోహరంగా గోచరించడం మొదలైంది. వాళ్లపట్ల గౌరవాభిమానాలు మున్నెన్నడూ లేనంతగా పెరిగి ప్రతి ఇంట్లో ఒక మూల నక్కి వుండే చీపురు  ఆత్మగౌరవంతో తలెత్తుకునేది ఇక్కడా అని తెలిసి అదొక దర్శనమే అయింది.

ఎవరి సన్నిధిలో వస్తువు తయారవుతుందో అది ఖార్ఖానా. అక్కడ ఆ వస్తువు స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్యాలతో నిలబడుతుందనీ అవగతం అయింది. ఎప్పుడైతే అది ఒకరి సొంతం అయిందా ఇక అది ఏదైనా చీపురే అయి తన పాత్ర వైభవం కోల్పోతుందనీ అర్థమైంది.

అందుకే స్వచ్ఛభారతం, స్వచ్ఛ హైదరాబాద్ వంటి పేర్లతో కూడిన యాక్టివిటీ అంటే చిరాకు. చీపురు పుల్లంత గౌరవం కూడా ఉండదు. నాకు మోపులు కావాలి. జీవన సంపుటులు కావాలి. అందుకే గురజాడ అన్నట్లు దేశమంటే మట్టికన్నా మనుషులని గుర్తుకు వస్తుంది. ఆ మనుషులను వాళ్ల వైభవోపేతమైన సృజనతో కలిపి చూడకపోతే వాళ్లు వెలవెల బోతారు. ఒకవేళ వాళ్లనిలా చూడటం రాకపోతే మనం నిజంగా పారిశుధ్య కార్మికులం అయి మనల్ని మనం ఊడ్చుకోవాలి. శుభ్రం చేసుకోవాలి. నిజం.

సరే.
నాకైతే ఇవి చీపుర్లే. వాళ్లు మోపులే.
వీటిని, వాళ్లనూ చూశాక ఇక నెమలి పింఛం నన్ను ఎన్నడూ లోబర్చుకోదేమో అని ఒక ఆనందం.

అన్నట్టు, ఈ నెలవంకలను, నెమలీకలను, వీళ్లంతా ఇట్లా మోపుకట్టిన ఆ రాశులను, అలా అలవోకగా తలపై వుంచుకుని వారు దబదబా బస్సెక్కి మళ్లీ వాటిని బస్సులో నిలపడమూ చూడాలి. అదొక చిత్రం. తర్వాత వాళ్లు ఈ నలభై నాలుగో నంబర్ బస్టాప్ నుంచి సికింద్రాబాద్ వెళ్లాక అక్కడ అందరూ దిగుతారు. ఈసారి ఎవరి దారి వారిదే. అలా విడిపోవడమూ ఒక చిత్రం. ఒకటి కాదు, ఎన్నో చిత్రాలు. ఆ తర్వాతా చూడాలి. అదొక గొప్ప చిత్రం. మోపులోంచి ఒక్కొక్కటి అమ్మతూ వుంటే వాళ్ల తలభారం తగ్గుతూ ఉంటే అదొక అందమైన చిత్రం. దిగదుడుపు చిత్రం. చివరాఖరికి, ఒక్కో తల ఒక్క మోపుతో బయలెల్లి సాయంత్రానికల్లా కాళీగా వస్తుంటే తప్పక చూడాలి. అదొక అద్వితీయ చిత్రం.

ఇట్లా దృశ్యాదృశ్యంలో జీవితాలు మహోన్నతంగా ఆవిష్కారం అవుతూ ఉంటై. యధావిధిగా సద్దుమణిగి విశ్రాంతి తీసుకుంటాయి. మళ్లీ తెల్లవారుతుంది. బస్టాపు పరిసరాల్లో మళ్లీ చెట్లు మొలిచినట్లు, చీపురు కట్టలు. వాటి పక్కన ముచ్చట్లు. బస్సుకోసం మళ్లీ వేచి చూపులు.

భారతదేశంలో సామాన్యుల చిత్రయాత్ర ముగియదు.
సశేషం.

*

కందుకూరి రమేష్ బాబు

కందుకూరి రమేష్ బాబు

హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ అన్నది ఫొటోగ్రఫిలో మంచి చర్చనీయాంశం.

ముఖ్యంగా భవనాలు, సౌధాలు, ఆలయాలు – వీటిని మనిషి ఉనికి లేకుండా తీయడంతో అవి బోసిపోయి కనబడతాయి. ఒక్కోసారి – ఒక్క మనిషి అయినా చాలు, అవి ప్రాణం పోసుకుని దివ్యంగా శోభిల్లుతాయి.
అట్లా మానవీయ అంశంతో తమ ఛాయాచిత్రకళను మరొక అడుగు ముందుకు వేయించిన ఫొటోగ్రాఫర్లు మనకు కొద్దిమంది ఉన్నారు. కానీ, చిత్రమేమిటంటే కొన్ని చిత్రాలు. వాటిలో హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ అన్నది లేదన్న విమర్శా వస్తుంది. కొన్ని చిత్రాల్లో మానవాంశం మచ్చుకు కూడా లేదని అంటూ వుంటే నవ్వే వస్తుంది. ఉదాహరణకు ఈ చిత్రం చూడండి.
ఇందులో హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ ఎక్కడుంది.
లేదు కదా!

ఎన్నడైనా, ఆ కళ్లద్దాలను రెగ్యులర్ గా పెట్టే ప్లేసులో కాకుండా అప్పుడప్పుడూ వేరే చోట పెట్టి వదిలేసినప్పుడు అవి మనకోసం వెతుకులాడాయని గమనించారా?

చెప్పులు.
తొడగని చెప్పులు, బూట్లు.
వాటి సంగతైతే ఇక చెప్పరాదు.
అవి మళ్లీ వేసుకోవాలనుకుంటే తుడవాలి.
తుడవాలంటే మనకే భయం.
అంత భయం ఎవరివల్ల?
మనవల్లే కదా?

కానీ, ఇలాంటి చిత్రాలు చూసినప్పుడు ‘మానవాంశం’ లేదని మాత్రం అనిపిస్తుంది.
కానీ, ఆ మాట అవి అనాలి, మన గురించి.

+++

నిజం. ఎవరింటికైనా వెళితే ఇవన్నీ కనబడుతూ ఉంటై. ఆయా వస్తువులు మాట్లాడుతూ ఉంటై కూడా. తాము ఏం పని చేశామో చెప్పడానికి నోరు తెరుస్తూ ఉంటై. కానీ, యజమాని భయానికి అవి మూగబోతూ ఉంటై,  చిన్న పిల్లల్లానే.

అవును మరి. వాటితో మనం ముచ్చటించాలంటే పర్మిషన్ వంటిదేదో కావాలి. కానీ వొద్దంటారు. ‘అవెందుకు దించుతున్నవ్’  అని అడ్డుపడుతుంటారు. దాంతో వేర్వేరు చోట్ల నుంచి అనేకానేకం కెమెరా కంటికేసి భేలగా చూస్తూ ఉంటై. నిర్తిప్తంగా, నిస్సహాయంగా వాపోతాయి. పనిలో లేని లేదా ఒక్కోసారి పనికిరానివి అనుకునేవన్నీ ఇలా కెమెరా కంటికి అయిస్కాంతానికి ఇనుప రజను అతుక్కున్నట్టు అతుక్కుంటై.

ఇదంతా ఎందుకూ అంటే, ఫొటోగ్రఫీలో మానవాంశం అన్నదాని గురించి కొత్తగా చూసుకోవాలని!
నిజం. దృశ్యాదృశ్యం అందుకే!

+++

చెప్పులు, కళ్లద్దాలే కాదు, జడ పిన్నులు కూడా.
అవి డ్రెసింగ్ టేబుల్ దాటి ఒక్కోసారి వేరే చోటకు చేరుతాయి.
మరి ఏం చేస్తూ ఉంటై?
వెతుకుతూ ఉంటై!
ఒళ్లంతా కళ్లు చేసుకుని వెతుకుతై.

బీరువా.
అవును. దాన్నీ ఒకసారి తెరిచి చూడండి.
పట్టు చీరలు కావచ్చు, ఇతర చీరలు కావచ్చు.
ఒక పద్దతిలో అవన్నీ ఒద్దికైన స్త్రీల్లా మర్యాదా మన్ననలతో అలా నీరసిస్తూ ఉంటై.
బయటకు ఎప్పుడు వెళతామో తెలియని నిట్టూర్పు పోగులవి.

ఆభరణాలూ అంతే.
వాటిని ధరించినప్పటి వైభవం అవి యధావిధిగా పదిలంగా వుంచినప్పుడు కోల్పోతాయి. తమ స్త్రీలకోసం, తమను అందంగా అలంకరించుకుంటే చూసి మురిసే మనుషుల కోసం అవీ పడిగాపులు పడుతూ ఉంటై.

మళ్లీ ఈ ఇస్త్రీ పెట్టె.
దాన్ని వాడింతర్వాత, దానికి ఏ గాయమూ తగలకుండా నిలబెట్టడంలో మటుకు మాత్రం మనకు శ్రద్ధ వుంటుంది. కానీ, మంచం కింద అలా పెట్టడంలో ఉద్దేశ్యం ఏమిటి?

నిర్లక్ష్యం.
అమానుషం.

+++

నిజం. మానవాంశం అన్నది మనం ఫలానా స్థలంలో మనిషిని వెతకడంలోనే కాదు, ఆ ఫలనా వస్తువు మానవుడి కేసి వెతుకులాడటంలోనూ కానవస్తుంది.

అంతేకాదు, మనిషికి ఆ వస్తువుతో ఒక అనుబంధం ఎట్లయితే వుంటుందనుకుంటామో, తనను వాడుకున్న ఆ వస్తువుకూ తనదైన మానవాసక్తి ఒకటి మనిషితో ఏర్పడుతుంది. అందుకే చలన చిత్రంలో కంటే నిశ్చలన చిత్రంలో ఆ అంశం మనకు కానవస్తుంది. అందుకే ఈ చిత్రం.

మనిషి వినియోగించే ప్రతి అంశం, మానవ నిర్మితమైన ప్రతి వస్తూవూ హ్యూమన్ ఎలిమెంటే!
కాకపోతే ఇవతల, మనిషే ఇన్ హ్యూమన్ అవుతూ ఉండటం విషాదం. ఇంకా వ్విషాదం ఏమిటంటే, ఫలానా చిత్రంలో హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ లోపించిందీ అని విమర్శించడం.

తన అవసరం తీరాక వాటి అవసరాన్ని అశ్రద్ధ చేస్తుండటమే ఆ ఐరనీ.
మనిషిని మనిషి కావచ్చు. మనిషి తన- పర వస్తువునూ కావచ్చు.
అదే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.
*

కందుకూరి రమేష్ బాబు

చాలాసార్లు ఫొటోలు తీస్తూ ఉంటే ఎందుకు తీస్తావని ఆ సదరు వ్యక్తులు అడుగుతూ ఉంటారు.
నిజంగా సమాధానం చెప్పడం కష్టం అనుకుంటాం గానీ, కాదు. ఎవరికైనా త్వరగానే అర్థమౌతుంది.
అనేకసార్లు ఆ అవతలి వ్యక్తి అడుగుతుండగానే ఆమె పక్కన ఉన్నామె స్వయంగా నా తరఫున సమాధానం చెప్పడం నేను గమనించాను. నా వలె ఆలోచించేవాళ్లు, నా మాదిరే నలుగురి జీవితం పదుగురికి తెలియజేయడంలో ఒక ఔచిత్యం ఉందని గుర్తించిన వాళ్లూ ఎందరో ఉన్నారని తెలిసిపోయింది. అందుకే అనిపిస్తుంది. మనం ఎంతో సంక్లిష్టం చేసుకుని జీవితాన్ని అర్థం చేసుకుంటాం గానీ అంత అవసరం లేదని!
జీవితానికి తనదైన సరళత్వం ఉందని! మనుషులు మనం అనుకున్నంత మోటుగా ఏమీ లేరని! అంతకన్నా ముఖ్యం సమాధానం చెప్పవలసినంతటి పనేమీ మనుషులకు అంతగా లేనేలేదని!

నిజం.

ఈ ఉపోద్ఘాతం ఎందుకూ అంటే, ‘నువ్వు ఫొటోలు తీస్తూ ఉండగా ఎవరేం అనరా?’ అని నన్ను చాలామంది చదువుకున్న వాళ్లు, నా తోటి పాత్రికేయులు, కవులూ, రచయితలూ అడుగుతూ ఉంటారని చెప్పడానికి. కానీ ఎపుడో ఒకసారి మాత్రమే నా కెమెరా సబ్జెక్టు ఈ కెమెరామెన్ ను ప్రశ్నించడం జరుగుతుంది తప్పా అసలుకి చాలాసార్లు ప్రశ్నే ఉండదు. కానీ ఎప్పుడో ఒకసారి చుక్క తెగిపడ్డట్టు నేను కెమెరా పక్కనపెట్టి వాళ్లకు చెప్పవలసి వస్తుంది. కానీ, అది నిజంగా అరుదైన దృశ్యం.

అసలు ఆ దృశ్యాదృశ్యం ఎలా ఉంటుందీ అంటే ఇలా.

నిజంగా నిజం.
చెబుతుంటే నవ్వులు పువ్వులు.
అంతే మరి! అవును.
చెప్పాక మరింత ఆహ్లాదమైన చిత్రం వస్తుందే తప్పా సమాధానం చెప్పాక చిత్రం అదృశ్యం కావడం అస్సలు ఉండదు. అందుకే కెమెరా భుజం ఎన్నడూ తొణకదు.

ఈ చిత్రం తీస్తూ ఉన్నప్పుడు కూడా అందులో ఉన్న ఒక స్త్రీ అడిగింది.
‘ఎందుకయ్యా అట్ల ఫొటో తీస్తున్నవ్’ అని!

అది లోయర్ ట్యాంక్ బండ్. బండిమీద పోతుంటే కట్ట మైసమ్మ గుడి దగ్గర వాళ్లు కనబడ్డరు.
చప్పున ఆగి తీశాను, ఒకట్రెండు ఫొటోలు. వాళ్లు చూస్తూనే ఉన్నారు. అందులో ఒకామె చురుగ్గా చూసి అడిగిందామాట.

నేనన్నాను, ‘ మీరు మున్సిపల్ పని మీద వచ్చారా, కట్ట మైసమ్మను దర్శించుకోవచ్చారా అన్నది నాకు  తెలియదుగానీ ఒకటి మాత్రం తెలిసింది. మీరంతా అక్కలే అని’ అన్నాను. ‘కానీ ఒక అక్క లెక్క ఇంకో అక్క లేదు. మస్తు తేడా ఉంది. కట్టు బొట్టు నడకా అంతా ఎవల్ది వాళ్లదే. వేరు వేరు. ముదురు రంగుల చీర కట్టుకున్న ఈ అక్క వేరుంది. తెల్ల బుష్షర్టు వేసుకున్నఆ అక్కా వేరేగా ఉంది. ఒక కుటుంబంలనే గింత తేడా ఉందని ఎవరు చెప్పాలె. గిట్ల మారుతున్నమని నోరెతెరిచి చెప్పాల్నా? బొమ్మ చాలదా?’ అన్నను. ‘ఇవన్నీ రేపటికి పనికొస్తయి. మనదాంట్ల మనమే చాలా వేరుగా ఉన్నమని తెలుపుతయి. అన్నిటికన్నా ఈ అక్క అయితే మనందరికీ పెద్దక్క లెక్కనే ఇంకా అట్లనే ఉన్నది. ఏం మారలేదు. ఆ సంగతి కొంచెమైనా చెప్పాలంటే ఫొటో పనికొస్తది. మిమ్మల్ని ఉన్నదున్నట్లు ఇట్ల చరిత్రకోసం దాసిపెడత. రేపెప్పుడైన పనికొస్తది’ అని వివరించిన.

వాళ్లు నవ్విండ్రు.
ఒక నాలుగైదు ఫొటోలు తీసుకున్న.
మామూలే. లాంగ్ షాట్లూ రెండు. రెండు మూడు క్లోజప్సూ.

ఇట్లా – చాలా చిత్రంగా ఉంటుంది జీవితం. తీస్తే అది చిత్రమౌతుంది.
అందుకే ఎవరేమనుకన్నాగానీ, తీసుకుంటూ పోవడమే మంచిది.
ఎవరన్నా ఏదైనా అడిగితే అప్పటికి చెప్పబుద్దయింది చెప్పడం తప్పా నా దగ్గరేమీ సమాధానం లేదు. సమాధానం కోసం తయారుగా వెళితే ఏ దృశ్యమూ ఉండదు.
అనుభవం అది. అందుకే, భుజానికి వేలాడే కెమెరా ఒకటి ఆమె భుజం మీద కండువా వలే చెమెట పెడితే తుడుచుకోవడానికా అన్నట్టు నేనూ ఒక స్వేద బింధువును ఇలా కెమెరా కంటితో తుడుచుకుంటూ భద్రపరుస్తాను. ఇదొక పద్ధతి. విశ్రాంతి. తృప్తి. అంతే.

దృశ్యాదృశ్యంలో ఒక దృశ్యం అది.
ఇప్పుడు చూడండి.
ఒక్కొక్కరు ఎలా ఉన్నారో.
ఒక్కొక్కరిలో ఎంత మార్పో.

అందుకే చూడండి.
ఆ తల్లి కాళ్లు…కడియాలు. కడియాల కింద పట్టగొలుసులూ…ఆ చెప్పులూ..
మడిచిన ఆ శిఖ…కట్టిన ఆ చీరా .

అట్లే మిగతా స్త్రీలు.

వాళ్ల చెవి దుద్దులు. ముక్కు పోగులు.
రవికలు. పువ్వులు, చారలు. చుక్కలు.
పసుపు తాళ్లు.
వాళ్ల ముసిముసి నవ్వులు.
సిగ్గులు.

ఇంకొందరు. వాళ్లు ధరించిన అంగీలు…వాళ్ల ఎనర్జీ…ఆ ఎక్స్ ప్రెషన్…బాడీ లాంగ్వేజూ. 
పనిపాటల్లో నిమగ్నమయ్యే ఆ శ్రామికులూ.
అంతానూ స్త్రీలే. అక్కలే.
దూరంగా వాళ్ల ఇనుప పలుగూ పారలు…దగ్గరగా వాళ్ల మానవత్వం

జీవితాన్ని ఇంత సన్నిహితంగా ప్రతిబింబించే మాధ్యమం ఇంకొకటి లేదు మరి!
అందుకే చూడండి. సమస్తంగా ఒక జనత.

~  

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Your children are not your children.
They are the sons and daughters of Life’s longing for itself.They come through you but not from you,
And though they are with you yet they belong not to you.You may give them your love but not your thoughts,
For they have their own thoughts.

You may house their bodies but not their souls,
For their souls dwell in the house of tomorrow,
which you cannot visit, not even in your dreams.

–Kahlil Gibran

+++

ఒక్కోసారి.
కొన్ని చరణాలతో పిల్లల పాదాలను ముద్దాడాలి.

లేదా మొక్కాలి.

అవును.

ఈ పిల్లలు పిల్లలు కాదు.

అసలు ఖలీల్ జిబ్రాన్ అన్నట్టు మన పిల్లలు మన పిల్లలు కాదు,

మనం ఎన్నడు కూడా ఊహించనైనా ఊహించని భవితకు చిరునామాలు.

వాళ్ల ఆలోచనలు వాళ్లవే. వాళ్లకు మనం ప్రేమను పంచగలమేమోగానీ మన ఆలోచనలు అస్సలు రుద్దకూడదు. నిజం.

వీళ్లనే చూడండి.
డిస్టర్బ్ చేయగలమా?

వాళ్లనలా మాట్లాడుకోనిద్దాం.
మన మాటలేమో మనం చెప్పుకుని తప్పుకుందాం.

+++

నిజం.
మనం ఎందర్నిచూడం.

కందుకూరి రమేష్ బాబు

picture.
ఈ వారం ఈ పదం గురించి.

అవును.
pickup గురించి మీరు వినే ఉంటారు.
అది వేరనుకుంటారు.

pick అంటుంటారు.

పసిగట్టడం.
పిక్.
పిక్చర్.

చూడగానే దాన్ని పట్టుకోవాలనుకోవడం. ఒడిసి పట్టుకోవడం.
పసిగట్టడం.

పసిగట్టడంలోనూ ఒక బాల్యం ఉంటుంది.

ఒక్క పరి చూసి విభ్రమం చెందడం. అదే కావాలని మంకు పట్టు పట్టడం. పసితనపు చ్ఛాయ.

అట్లే పిక్చర్ లో ఒక కల్చర్ ఉంటుంది.
జీవన సంస్కృతి అంతా ప్రతి పిక్చర్ సెల్లో సంక్షిప్తం అయివుంటుంది.

నిజానికి పిక్చర్ అంటే ఏమిటో కాదు, దృశ్యాదృశ్యం.

అందరూ యధాలాపంగా చూసేదాన్నే పట్టుకోవడం.
అదృశ్యం కాకుండా దృష్టి పెట్టడం.

picking…
pick…

capture…
picture.

A visual representation…
A vivid or realistic description.

అనుక్షణికపు స్వప్నరాగాలీన కాదు.
క్షణికపు వాస్తవాలింగనం.

వడ్డెర చండీదాస్ కాదు.
మామూలు రచయిత పనే.

వాస్తవం.
జీవకళ.

ఎవరైనా ఏముందిలే అని తలవంచుకుని పోతుంటే, కాదు, ఇందులో ఒక సంస్కృతి ఉంది. నాగరికత ఉంది. వర్ణ సంచయమూ ఉంది. ఒక సంభ్రమం ఉంది. విభ్రాంతి ఉందీ అని అనకుండా చాలా మామూలుగా దోచుకోవడం, దాచుకోవడం, వెలుగు నీడల ఛాయలో వడగట్టడం…ఆనందించడం అంతే.

అప్పుడు తెలియదు.
అదే picture.

లేదంటే మీరలా వెళుతూ ఉంటారు.
మౌస్ తో గోడమీద నడుస్తూ ఉంటారు.
ఒక దగ్గరకు రాగానే లైక్ చేస్తారు.
అదీ ఒక రకంగా పిక్.
పిక్చర్.

నిజానికి లైక్ చేయడమే ఫొటోగ్రఫి.

a selection of a work which feasts your imagination or memory or tickles your experiences. ఇదంతా బూతు. మోటు.ఎక్కువ అన్నమాట.
సింపుల్ గా చెప్పాలంటే సునాయసంగా మీలోకి చోరబడే ప్రేమ. ఛాయ.పిక్.

+++

ఇది ఒక ఉదయరాగాన తీసింది.
మహాత్మాగాంధీ లేదా ఇమ్లీబన్ బస్టాండ్…అటువైపు వెలుతుంటే రోడ్డు వారగా ఒక లాంగ్ షాట్.
కానీ దాన్ని ఎంత పట్టుకోవాలో అంత. ఎవరూ అడ్డంగా లేనప్పుడు ఎలా పట్టుకోవాలో అలా…
కాస్త కష్టపడితే ఇలా..
ఇక పట్టుకుంటే లైకులు. వందలకు వందల లైకులు.

బహుశా ఈ చిత్రానికి వచ్చినన్ని లైకులు నాకెప్పుడూ ఇదివరకు రాలేదు.
ఎందుకని ఆలోచిస్తే, రోజూ చూసేదే. కానీ ‘తీస్తే ఇంత బాగుంటుందా?’ అనిపించడం ఒకటి.

సో మై డీయర్ ఫ్రెండ్స్…పికప్.
పిక్చర్ చేయండి.

సింపుల్.

థాంక్స్.

~

కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఎవరిది వాళ్లకు మామూలుగానే ఉంటుంది.
కానీ, ఒక చిత్రం వల్ల ఎవరెంతగా కనెక్ట్ అవుతారో తెలుస్తున్న కొద్దీ అది మామూలు అనుభవం కాదు!
అపురూపం.

ఈ చిత్రం అటువంటిదే.

ఇందులో ఉన్నది మా పొరుగింటి అక్కా, అతడి కొడుకూ.
వీళ్లను రోజూ చూస్తూనే ఉంటాం. కానీ, నేను చూసి వదిలేయకుండా ఉండటం వల్ల వీళ్లు మీ దాకా చేరుకున్నారు.
నిజం. ‘మామూలే’ అని అనుకోకపోవడమూ ఒక రహస్యమే.

చిత్రమేమిటంటే, ఏ కొంచెం సమయం దొరికినా చాలు, తల్లో పేలు చూడటం వాడకట్టు మనుషుల్లో పరిపాటే.
అలాంటి మామూలు దృశ్యమే ఇది. కానీ ఒక మధ్యాహ్నం రుస్తం అన్న చిత్రకారుడు కలిసినప్పుడు ఈ చిత్రం మామూలు స్థాయిని దాటిపోయింది…నా వరకు నాకు!

ఆయన అడిగారు, “ఏం చేస్తున్నారని!”
యధాలాపంగానే అడిగాడు.

‘మామూలే. ఉద్యోగం, ఇలాం చిన్నగా ఫొటోగ్రఫి’ అన్నాను నేను.
చూపమంటే కొన్నిచిత్రాలు చూపాను.

ఈ చిత్రం దగ్గరకు వచ్చేసరికి ఆయన ఒక్కపరి ఉద్వేగానికి గురయ్యిండు.
తదేకంగా చూస్తూ ఉండిపోయాడు. కంట నీరు ధార కట్టింది.
అర్థం కాలేదు.

కొన్ని క్షణాల మీదట కుర్చీలోంచి లేచి హృదయపూర్వకంగా కావలించుకున్నాడాయన.
“మా అమ్మను గుర్తు తెచ్చినావు భయ్యా” అన్నాడు.

అప్పుడర్థమైంది.
అతడు ఎంత దూరం వెళ్లాడో లేదా ఎంత దగ్గరగా వెళ్లాడో అని!

ప్రేమతో, జ్ఞాపకాల తడితో భారంగా మారి, కాసేపట్లో తేరుకుని, చిన్ననాడే తాను తల్లిని కోల్పోయిన విషయాన్ని ఆయన పంచుకున్నారు. తర్వాత అన్నారు, “ఇంతకన్నా…బాబుకన్నా అదృష్టవంతుడెవరుంటారు” అని కూడా అన్నారు. అని, మళ్లీ ఆ పిక్చర్ ను ఆనందంగా చూసి ముచ్చటపడ్డారాయన.

నిజానికి ఇది మామూలు చిత్రమే. కానీ అతడన్నాక నాకు మరింత ప్రియంగా మారిందీ చిత్రం.
దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదే కాబోలనిపించింది!
మనదాకా రావడం, హత్తుకోవడం అంటే ఏమిటో బోధపడింది.

ఇంకా ఆలోచిస్తే అనిపించింది, అతడు స్వయంగా కళాకారుడు. చిత్రకారుడు. కానీ, ఒక వర్ణ చిత్రం కన్నా మరొక చాయా చిత్రం విలువైందేమో అనిపించింది, ఒక రకంగా!

అవును మరి. ఛాయా చిత్రలేఖనంలో కల్పనకు తావులేదు. జీవన ఖండిక అది.
అందుకే మనిషి తన జ్ఞాపకాల ఒడిలోకి వెళ్లి జీవితాన్ని రిఫ్లెక్ట్ చేసుకోవడంలో కళ కన్నా జీవకళ అయిన ఛాయాచిత్రలేఖనం మరింత దగ్గరేమో!

పెయింటర్ రుస్తుం భాయ్ కలిసినప్పటినుంచీ ఒక ఫొటోగ్రాఫర్ గా ఇదే అనుకుంటూ ఉన్నాను.

~

కందుకూరి రమేష్ బాబు

మళ్లీ పుట్టడం.
కొత్తగా జన్మించడం ఎంత బావుంటుంది!

అవును.
ఒక్కోసారి రచయిత ఎవరైనాగానీ, తమదైన శైలీ, శిల్పాలకు భిన్నమైన రచన చేస్తున్నప్పుడు కొత్తగా ఉంటుంది. వస్తువును బట్టి అవి మారుతూ ఉన్నప్పుడు ఆ రచన కళ కళం రేపుతుంది.
ముందు తనలో…తర్వాత బయటా.

అయితే, లోవెలుపలా కొన్నికొత్త చిత్రాలు జరుగుతూ ఉంటై.
కొందరు చూపుతారు. కొందరు చూపరు. కానీ. నేను చూపాలనే అనుకున్నాను.
కానీ, భయం.

అవును. భయం ఉంది. భక్తీ ఉంది. పనిమీద.
అందువల్లే చూపి నడవడం.

కదా!

+++

ఎవరికైనా ఒక్కొక్కరికీ ఒక శైలి ఉంటుది.
ఆ శైలి ప్రకారం నడుచుకోవడం మామూలే.
కానీ భయపడాలి. కదా!

నువ్వయినా, నేనయినా, ఎవరయినా సరే.
కదా!

మొదట్లో సాహసంగానే ప్రయాణించవచ్చు. ఒప్పుకోవడానికి ఇష్టం ఉండదుగానీ, తర్వాత అలవోకగానే ఆ సాహస కృత్యాన్ని నిర్వహిస్తూ ఉంటాం. బహుశా ఎవ్వరికీ చెప్పంగానీ – అంతకు ముందు ఎవరూ నడవని తోవలో నడుస్తున్నప్పుడు కూడా ఒక మేలు జరుగుతుంది. తన నడక వల్ల కూడా ఒక చిన్న పాటి బాట పడనూవచ్చు. ఆ బాట పడుతూ ఉండగా తన అరికాళ్లు కూడా సాపు అవుతూ ఉండవచ్చు. నొప్పి మెలమెల్లగా తగ్గిపోనూ వచ్చు. ఆ పాదాలూ…ఆ అలవాటైన నడకా…హాయిగా ఉంటుంది. అంగీకరించడానికి ఇబ్బంది గానీ ‘పాత ఒక హాయి. కొత్త ఒక భయం’. అందుకే ‘ఆ అలవాటైన నడక’కు ‘అలవాటు’ పడి ఇక కొత్త చూపుకు దూరం అవుతాం. నేర్చుకోవడం ఆగిపోతుంది.

నిజం.
భయం ఉండదు. ఇక భక్తీ ఎక్కడుంటుది?
కదా!

అయినా…ఎంత పెద్ద పెద్ద వాళ్లు ఆగిపోలేదు, తన దారిలో తాను పడి!
కానీ, నేను భయపడతాను. కొత్తగా చిత్రాలు పోతాను.

ఎందుకూ అంటే, శైలి స్వయంకృతం. జీవితం బహుముఖం అని తెలుస్తున్నది గనుక!
కొత్త కొత్తగా కూడా నడుస్తున్నాను, భయపడుతూనే కాబట్టి కూడా.

అవును. బహుముఖ జీవితంలోకి నిర్భయంగా రావాలంటే ఖండఖండాలుగా వేరు పడాలి.
మళ్లీ పుట్టడానికి బయలుదేరాలి. తప్పదు.

కానీ, మళ్లీ పుట్టడం, కొత్తగా జన్మించడం ఎంత బావుంటుందో!
కదా!

ఇక రండి. ఈ చిత్రం వద్దకు.

+++

నిజం.
నా వలెనే లేదా మీ వలెనే ఈ చిత్రంలో ఎన్ని ముఖాలున్నాయో చూడండి.

వ్యక్తులున్నారు, వారి వ్యక్తిత్వాలున్నాయి.
బంధాలున్నాయి, అనుబంధాలూ ఉన్నాయి.
కనబడుతారు. కనబడరు.

అయితే ఇది ఒక సమూహం కాదు, ఒక కుటుంబం.
ఒకే ఒక కుటుంబాన్ని ఒక చ్ఛాయలో సంక్షిప్తం చేసిన సంఘం.

ఒకచోట నిలుచుని, మనసును నిబ్బరం చేసుకుని, అక్కడ కూడిన వారందరినీ చూస్తూ, వారి దృష్టిలో పడకుండా తప్పించుకుంటూ, అభిమానంతో వారందరినీ ఒకే ఫ్రేంలోంచి జారకుండా చూసుకుంటూ చేసిన చిత్రం ఇది. జాగ్రత్త ఇది. కానీ, ఒకరిద్దరు నావైపు చూస్తూనే ఉన్నారు. అందుకే భయపడాలంటాను. ఇంకా కష్టపడాలంటాను. ఇదొక ప్రయత్నం.

చిత్రమేమిటంటే, సహజంగానే బయట మనం చూసే జీవితంలో చాలా నది ఉంటుంది. కానీ, కళగా చేయాలనుకుంటే ఒక మేఘం చాలనుకుంటాం. సంక్షిప్తం చేస్తూ ఉంటాం. కానీ కవులు  కూడా ఒక్కోసారి దీర్ఘ కవిత రాయకపోతే చచ్చిపోతారు. ఆ లెక్కన ఇప్పటిదాకా నేను చేసినవి మేఘాలే అయితే ఇది నది.  లేదా ఇదివరకంతా ఒక చినుకులో మేఘం చూపాలన్న తలంపు అయితే ఇదొక మేఘం. మేఘమాల అనాలి.

కానీ, ఎవరికైనా, నదిని చేరుకోవాలన్న దాహం చినుకుతో మొదలవుతుందా!
ఏమో!

ఏమైనా కానీ…. చూడండి.
ఇదొక క్రిస్ క్రాస్.

కదా!

+++

ఇందులో ఎవరూ ఒకే ధ్యాసలో ఉండరు. ఎవరి లోకంలో వారుంటారు.
ఒకరు కాదు, పదీ కాదు, పదహారుమంది ఉన్నారు, చిన్న బాబుతో కలిపి.
నిజానికి వెనకాల గేటుకున్న దిష్టిబొమ్మతో కలిపితే పదిహేడు.

కానీ, అందరికీ తమదైన ఒక expression ఉంది. energy ఉంది.  అది వ్యక్తమైతున్న తీరు ఈ వారం దృశ్యాదశ్యం. అయితే, దాన్ని ఆస్వాదించాలంటే ఈ ఒక్క ఛాయను చాలా సార్లు చూడాలి. ఒక్కొక్కరినీ ఒకసారైనా చూడాలి. కనీసం పదహేడు సార్లయినా చూడాలి. పదే పదే అక్కర్లేదు. ఒక్కసారి చూడండి. కానీ చూపు ఒక్కొక్కరిపై నిలుపుతూ వెళ్లండి.

నిజం.చినుకులన్నీ కలిస్తే మేఘం అయినట్లు వాళ్లందరిపై మీ చూపులను సారిస్తూ ఈ దృశ్యాదృశ్యంలో నిమగ్నం అవండి. జస్ట్ ఫర్ చేంజ్. ఒక లాంగ్ షాట్. విశాలమైన దృశ్యం.

మరి ఇది మేఘమాల.
నది ఒడిలో!

~

కందుకూరి రమేష్ బాబు 

………………

ఒక అలవాటుగా చూసినప్పుడు ఏ విశేషమూ గోచరించదు.
కానీ, తరచి చూసుకుంటే విశేషాలు కానవస్తూ ఉంటై.

ఉదాహరణకు నైటీ.

ఉన్నత వర్గాలా నిమ్నవర్గాలా లేదా వర్గాలెందుకుగానీ…
నగర జీవులా గ్రామీణులా లేదా తేడాలెందుకుగానీ…
అసలు మహిళలైతే చాలు, నైటీలు లేకపోవడం ఉండదిప్పుడు.

అవును.
నైటీలూ అని గనుక మనం అనుకుంటే ఒక ప్రశ్న.
‘నైటీ’ అంటే రాత్రి ధరించేదేనా?

కాదని తెలుస్తూనే ఉంది.
రేయింబవళ్లూ, రాత్రుల్లూ ఇప్పుడు నైటీయే మహిళను ధరిస్తూ ఉంది.
అది గమనిస్తే ఆశ్చర్యంగా ఉంటుంది.

ఎన్ని జీవన వ్యాపకాల్లో చూసినా చీరను దాటేసి నైటీ కానవస్తూనే ఉంది.
ఇప్పుడు చీర నిజానికి ఒక దృశ్యాదృశ్యం.
నైటీ రాత్రల్లే కాదు, దివారాత్రుల దస్తూరీ.ఒక జీవనచ్ఛాయ.
అది తన ధారణను దాటింది. పరిపరివిధాలా ఆవరిస్తూ ఉన్నదని గమనించారా?

ఏదైనా అంతే.
సౌకర్యవంతమైందిగా మారిన తర్వాత దాని విస్త్రృతి పెరుగుతుంది వాడకంలో.
నైటీ అందులో ఒక అందమైన ఉదాహరణ మాత్రమే.

ఈ చిత్రమే చూడండి.
ఆమె తల్లి. ఇద్దరు పిల్లల తల్లి.
నైటిలో వీధిలోకి వస్తుంది.

పిల్లల్ని బడికి తీసుకెళ్లినా నైటీలోనే.
బడినుంచి పిల్లల్ని ఇంటికి తీసుకు రావాలన్నా నైటీలోనే.
లేదా పిల్లలకు ఏదైనా కొనివ్వాలన్నా అట్లా వచ్చేసి ఇట్లా ఇంట్లోకి వెళ్లిపోతుంది, నైటీలోనే.

ఉదయాలూ, మధ్యాహ్నాలూ, సాయంత్రాలూ- నైటీయే.
ఎండపొడలోనైటీయే. వెన్నలరేయిలోనూ నైటీయే.
మనకు కానవచ్చినా కానరాకపోయినా ఉన్నది నైటీలో అన్నది చిత్రం.

ఒకరు కాదు, ఇద్దరు కాదు ఎవరైనా సరే,
అమ్మా -వదినా …ఆలి- చెల్లీ…ఇలాగే.
ఇరుకిరుకు గల్లీల్లో ఇట్లా మహిళలు నైటీల్లో కనిపిస్తూ ఉండటం నగరజీవితంలోనే కాదు, గ్రామాల్లోనూ మామూలే!  మెడలో బంగారు తాళి, కాళ్లకు వెండి పట్టగొలుసులు. చేతికి గోరింటాకు. ఒంటిపై నైటీ.
అదీ విశేషం. అట్లా అన్నీ ఉంటై.

ఇంట్లోంచి అట్లా వీధిలోకి రావడం అంటే ఆ మహిళ బయటి ప్రపంచంలోకి వెళ్లినట్లేమీ ఉండదు.
అసహజంగా ఏమీ ఉండనే ఉండదు. అందుకు కారణమూ ఉంది. ఒక రకంగా వీధి జీవితంలోని సౌకర్యం ఇది.
అందుకే అనడం వీధి అంటే ఇంటికి ఒక ఎక్స్ టెన్సన్ – అంతే అని!

వీధి అంతానూ ఇల్లూ వాకిలీ అయిన వాళ్లకు నైటీ అన్నది దివారాత్రులతో పనిలేనిదే అనడం.
వీధిలోని మనుషులంతా వావివరసల మాదిరే ఒక అనుబంధాలశాల అయినప్పుడు…మనిషి యధేచ్ఛగా నడవటంలో ఎటువంటి ప్రయాసా లేదని చెప్పడం. యవ్వనవతులైనప్పటికీ కడు వృద్ధులైనప్పటికీనూ మొత్తంగా మహిళలకు పెద్ద పట్టింపూ ఏమీ ఉండని సమయాలే ఇవన్నీ అనీనూ. ఊరికే మర్యాదను పాటిస్తూ, ఇట్లా నైటీ అన్నది చున్నీ ఆధారంగా బయటకు వస్తుంది!

ఇప్పుడు చూడండి.
పిల్లాపాపలతో ఆ తల్లి అట్లా హాయిగా అందంగా, ఆనందంగా నడిచి వెళుతుంది.
కాళ్లకు చెప్పుల్లేకుండా హాయిగా!

వెళుతుంటే ఒక సంగీతం వుంటుంది. నడుస్తుంటే ఒక విలాసం ఉంటుంది.
అదంతానూ- వీధంతానూ తమది అనుకోవడంలో కనిపించే ఒక విశ్వాసం. ఒక ఆత్మీయ సరాగం.
అందుకే street photography అన్నది మెయిన్ రోడ్డుకే పరిమితం అవుతుంటుంది చాలామంది ఫొటోగ్రఫిలో. ఇట్లా లేన్స్ లోకి- వీధుల్లోకి వస్తే గల్లీలోని జీవితం ఒక రకంగా ఇల్లు వాకిలిగా కనిపిస్తుంది.

అందుకే అనడం, ‘గ్రామాల్లోకి తరలండి’ అన్నట్టే వీధుల్లోకి తరలండని!
జీవన విలాసం ఏమిటో చూద్దురు, రండిలా అని!

~ 

 కందుకూరి రమేష్ బాబు

గ్రామీణ జీవితంలో పెరిగిన వాళ్లకు తెలిసిందే.
మళ్లీ తెలియజెప్పడం కష్టమే.
కానీ, ఒక ప్రయత్నం.బాగా చదివుకున్నాం. పెద్ద పెద్ద ఉద్యోగాలు చేస్తున్నాం. గ్లోబల్ విలేజ్ నివాసులం.
ఉండవచ్చు. కంప్యూటర్ విండోస్ గుండా మనకొక తెరుచుకున్నగవాక్షం ఇవ్వాళ ఉండవచ్చుగాక.
కానీ, నాడే కాదు, నేటికీ ఇట్లా – ఇంట్లో పనిపాటా చేసుకునేవాళ్లకూ తలుపులున్నాయి.
తలుపుల గుండా విండోస్ ఇలా తెరిచే ఉన్నాయి. ఆదొక సిస్టమ్.

కందుకూరి రమేష్ బాబు

కొందరిని చూస్తే పూల మొక్కలు గుర్తొస్తాయి.
మొక్కలు, శాఖలు, ఆకులు, రెమ్మలు, పిందెలు, పూలు.
తర్వాత పండ్లు.

కానీ, చూశారా కేశాలు? వెంట్రుకలను?
అవి చిత్రాలను అద్వితీయం చేస్తాయి, పలుమార్లు!

పిల్లలైనా పెద్దలైనా, వారి కురులను చూస్తే, ఆ కురుల్లో తురిమిన పూవులను చూస్తే పూల మొక్కలు గుర్తొస్తాయి. ఉదాహరణకు ఈ పిల్లనే చూడండి.
గులాబీ బాల.

ఈ పాప అందం ఆ నవ్వు, ఆ పువ్వు వల్లనా?
కాదనే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

నిజం.
చాయాచిత్రాల్లో కురులు నిజంగానే ఒక విశేషం.
వాటిని విడమర్చి చెప్పడం బహుకష్టం.
నిజానికి ఛాయా చిత్రాల్లో వాటిని అలవోకగా పట్టుకోవడమూ అంత తేలిక కాదు.
ఇక. వాటిని వెలుగునీడల్లో సహజంగా బంధించి చూపడం ఇంకా కష్టం. కానీ, అందమైన ఎన్నో చిత్రాలను చూస్తుంటాం. కానీ, వాటిల్లో కురుల పాత్ర అదృశ్యంగా ఉంటుందంటే నమ్ముతారా?
నమ్మాలనే ఈ చిత్రం.

+++

ఛాయా చిత్రం పరిభాషలో గ్రేన్స్ అని వాడుతూనే ఉంటాం.
బ్లాక్ అండ్ వైట్…నలుపు తెలుపు గ్రేన్స్ అంటారు. అట్లే రంగులు.
కానీ, మనిషికి అనువణువూ ఒక ఛాయ.
సూక్ష్మంగా చూస్తే స్వేదగ్రంథులూ, రోమాలూ అన్నీ ఉంటై – కలగలసి ఉంటై.
కానీ, మనసును హత్తుకునే చిత్రాల్లో కొన్నిసార్లు కేశ సంపదా అద్వితీయ పాత్ర పోషిస్తుంది!
ఉదాహరణకు ఈ పాప. ఛాయ.

ఇందులోని అందమంతా ఆ పాప జుత్తే.
తర్వాత ఆ పుష్పమే లేదా చిరునవ్వే.
నవ్వే అలా పుష్పించిందా అనిపించేంత అందం ఈ చిత్రం.
కానీ, ఒక చెట్టు గురించి మాట్లాడుకుంటున్నాం. ఈ చిత్రానికి వేర్లు ఆ పాప జుత్తే అని నా భావన.

కానీ, అమ్మాయిలు, నడి వయసు స్త్రీలు, తల్లులు… ఏ వయసు వాళ్లయినా సరే, చిత్రంలో కురులదే మహత్తర పాత్ర.  కొందరికి ఒత్తయిన జుత్తు… మందార పువ్వువలే. మరికొందరికి నెరిసిన జుత్తు…కలువల్లా.
కానీ, ఎవరైనా తలంటుపోసుకున్నాక గుడిలోని దీపంలా,  తీర్థంలా, దివ్యంగా అలౌకికంగా కనిపిస్తారు.
నవ్వితే ఆత్మలు శాంతించేంత బావుంటారు.

అలా వారిని చిత్రాలు తీయడం ఒక దివ్యానుభవం. అదొక పవిత్రం.
పొరబాటుగా వాళ్ల బాహ్య సౌందర్యానికే మీరు తలొగ్గి తీశారా?
తీస్తే తీశారు గానీ ఆ తర్వాత వాటిని ఫొటోషాప్ లోకి వెళ్లి కొంచెం లెవల్స్ పెంచారా?
ఇంకేమైనా కరెక్షన్స్ చేస్తూ పోయారా? లాభం లేదు. ఆ ఫొటో కాస్త ఇంప్రూవ్ కావచ్చును. కానీ, ఆ కురులు పంచే అనురాగం, దయ, కరుణా, లాలస, మాయ, అమాయ- మటుమాయమైపోతుంది. క్షణంలో ఆ కురుల మెరుపు అదృశ్యమైపోతుంది. తర్వాత నవ్వూ, పువ్వూ మిగులుతుంది.

వెంట్రుక వాసి తేడాతో ఆ వెంట్రుకలన్నీ గాఢ నీలిమలోకో లేదా నలుపులోకో దాగిపోయి ఇల్లంతా చీకటైనట్టు తల మాడిపోతుంది. అట్లా ఆ కురులు తమ ఆధ్యాత్మక శోభనుంచి వైదొలగి- చిత్రంలో తెలిసిందే చూస్తూ ఉంటాం. చూసిందే చూస్తూ ఉంటాం కూడా.  అదొక వైచిత్రి.
అందుకే సహజ చిత్రం విలువ సహజంగానే అధికం.

మళ్లీ పాప.
దాని కురులు చూడండి. ముంగురులూ చూడండి.
రెపరెపలు పోయే ఆనందంలా ఉన్న ఆ బాలిక జుత్తు చూడండి.
ఇది ఇంకా ఫలించలేదుగానీ, వెంట్రుక పోగులన్నీ లెక్కబెట్టగలిగేలా తీయడం నిజమైన చిత్రం.

+++

ఇంకా చెప్పాలి.
కురులంటే బొమ్మలు కూడా.
అవును.
మనకు కళ్లుంటాయి. అందరికీ తెలుసు.
కానీ, కళ్లపై కనుబొమ్మలుంటాయి. చూశారా? మీరెప్పుడైనా?
ఫలానా వాళ్ల ‘బొమ్మలు’ బావున్నాయని అన్నారా ఎప్పుడైనా? పోనీ ఎవరైనా అనగా విన్నారా?

బొమ్మలు!
అవును. ఒక బొమ్మకు ఆ వంపులు తిరిగిన ఇంద్రధనుస్సు అర్ధభాగాలు రెండు బొమ్మలు.
కలిపితే ఈ బాల. పూబాల.
అవీ కేశాలే కదా. వాటితో కూడిందే కదా ముఖం. చ్ఛాయ. జీవకళ!
అదీ నా పాయింట్.

బొమ్మల కింద కనులే కాదు, కనురెప్పలే కాదు, ఆ రెప్పలపై విప్పారిన నవ్వులా ఆ రోమాలు. వాటినేమంటారు? ఆ ‘ఐ లాషెస్’ కూడా చిత్రంలో ముఖ్యభాగం అని ఎవరైనా గుర్తిస్తారా? అవీ నవ్వుతూ ఉంటాయి, పాపతోపాటు.
అంతేకాదు, బుగ్గ మీసం – సైడ్ లాక్స్ – వాటికీ ముంగురులూ ఉంటై.
అట్లే కొందరికి పుట్టమచ్చ మీద రోమం ఉంటుంది.
అదీ మాట్లాడుతుంది. కవ్విస్తుంది. ఇంకా చాలా.

+++

ఓపికా, శ్రద్ధా.
కుంకుడు కాయలు – షాంపూలు.
కొబ్బరి నూనెలు – సుగంధ ద్యవ్యాలూ – ఇంకా ఎన్నో.
ఎన్నో డొమెస్టిక్ ఈస్తటిక్ సరంజామా. వాటన్నిటితోనూ ఎదిగిన ప్రపంచం, ఈ సిరులు.
దృశ్యాదృశ్యం ప్రతి చిత్రం, జీవకళా.

-ఇట్లా చాలా. అందుకే చిత్రంలో అన్నీ కూడుతాయంటాను, ముఖ్యంగా కురులు చిత్రనిర్మాణంలో్ అవిభాజ్యమైన గ్రేన్స్ అంటాను. వాటితో ఛాయాచిత్రంలో జీవకళ శోభిస్తూ ఉంటుందని జ్ఞాపకం చేస్తూ ఉన్నాను. గమనించండి.

ముఖ్యంగా స్త్రీలను ఛాయాచిత్రాల్లో చేసేప్పుడు, వాళ్లను సహజంగా చిత్రించేటప్పుడు, ఏ టచింగ్ లేకుండా బొమ్మను చూస్తే అందులో అచ్చెరువొందించే అందమంతా కురులతో కూడిందే అని నా భావన. ఈ చిత్రమే కాదు, స్త్రీల చిత్రాలు ఏవైనా సరే…వారి కట్టూబొట్టూ ఎలాంటిదైనా కేశసౌందర్యం ఒక మోహం. దాహం. అది అణువణువునూ సౌందర్యవంతం చేస్తుంటుంది. అది నిజమైన చ్ఛాయకు బలిమి అనే నా అభిప్రాయం.

కొన్నిసార్లు మహిళల సౌందర్యం తాలూకు అందం అంతానూ వారి ఉంగరాల జుట్టు లేదా నుదుటిపై పడే ముంగురుల నుంచి విరబూస్తుందని అనుకుంటాం. కానీ, విరబోసుకున్న జుత్తు లేదా అల్లుకున్నజడలు, కొప్పులు, చేత్తో వేళ్ల వెనుక భాగంతో.. జడపాయలను నిదానంగా సాపు చేస్తూ చిక్కులు తీయడం…ఇదంతానూ ఒక దృశ్యాదృశ్యం. ఒక్కోసారి శిఖముడి లేదా ఆ ముడి విప్పినప్పుడు పడే జలపాత సోయగం…అంతానూ ఒక వింతైన ఛాయాంజలి.

నిజానికి ఒక్కమాటలో కురులు ఒక గ్రంథం అయితే ముంగురులు, జడకొప్పులు ఇవన్నీనూ అందలి అధ్యాయాలు. తురిమిన ఒక పుష్ఫం ఒక కూర్పు. శీర్షిక.

~ 

కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఆమె చేపలు అమ్మే బెస్తామె.
మా బస్తీలో ఒకానొక ఉదయం అలా తప్పించుకుంది.

తల వంచుకుని, నవ్వునూ చేయినీ అడ్డు పెట్టుకుని – అలా తప్పించుకుందనే అనుకుంది!

నిజమే.
ఎవరైనా ముఖం కనపడకుండా చేతులు అడ్డు పెట్టుకుంటే చాలు, చాలావరకు వాళ్ల ఆనవాళ్లను కనిపెట్టలేం. మాట వరుసకు కాదుగానీ నిజంగానే ‘ఫేస్ ఈజ్ ది ఇండెక్స్ ఆఫ్ మైండ్!’.

అయితే ఒక విషయం పంచుకోవాలనే ఈ చిత్రం.
కనపడీ కనపడని ఈ దృశ్యం – దృశ్యాదృశ్యం.

ఒకటి నవ్వు. దాంతో కూడా తప్పించుకోవచ్చు.అయితే, అది ఇక్కడ కనిపిస్తూనే ఉంది.
నవ్వు తాలూకు విస్త్రుతి కూడా విశిష్టమైందే. నవ్వుతో మనిషి ఎట్లా సంభాషిస్తాడో, ఆ సంభాషణను మరెట్లా కట్ చేస్తాడో లేదా ఆ పెదాలు దాటిన నవ్వుతో లేదా పెదవి విరుపులతో ఎలా సున్నితంగా తప్పుకుంటారో అది మరొక దృశ్యాదృశ్యం. కానీ, నవ్వునూ అంటే నోటిని – చూపునూ అంటే కళ్లను – కనపడకుండా సిగ్గుపడి దాచిన ఈ మగువ చేపపిల్లలా కెమెరా బుట్టలో పడొద్దని ప్రయత్నించనైతే ప్రయత్నించింది.
అందుకే, ఈ చిత్రం దృశ్యాదృశ్యమే. ఉందీ – లేదు. అయితే ఇక్కడే ఒకమాట!

అసలు మనిషి తన ముఖానికి ఇచ్చే ప్రాధాన్యం మరే దానికీ ఇవ్వడనే అనిపిస్తుంది. అందుకే తన ఒంటిపై ఎంత శ్రద్ధ పెట్టినా పెట్టకపోయినా, ముఖాన్ని మాత్రం మనిషి శ్రద్ధగా అద్దంలో చూసుకుంటాడు. కనుముక్కుతీరు, తలకట్టు, బొట్టు, జుట్టు – అన్నింటినీ గమనించి, దిద్దుకుని, సరిచేసుకుని లేదా తయారై బయటకు వెళతాడు. అయితే, ముఖంపై అంత శ్రద్ధ వుండటానికి కారణం ముఖంలో చూపుకు కారణమైన లేదా దృశ్యాదృశ్యానికి మౌలికమైన ‘కళ్లుండటమే’ కదా అనిపిస్తోంది!

పంచేంద్రియాల్లో నయనం ప్రధానం కదా!

అసలు కళ్లే కదా ముఖంలో ప్రధానం. ఆ కళ్లతోనే కదా చూపు ఆనేది. అందుకనేనా, ఎవరి చూపుల్లో పడకుండా ఉండాలంటే ముఖం దాచుకుంటాము. అంటే చూపుకు సంబంధించిన ముఖ్యభాగం అన్నది తలలో కళ్లుగా ఉన్నందునేనా ముఖానికి అంత ప్రాధాన్యం? ముఖం దాచుకోవడంలో కళ్లు దాగుతాయనేనా అలా దాక్కోవడం! కళ్లలో పడకుండా ఉండాలంటే ముఖం చాటేస్తే చాలనా – ఇదంతా?

కావచ్చు.
మనకిష్టం ఉంటేనే కళ్లు కలుపుతాం.
ఇష్టం లేకపో్తే కళ్లు తిప్పుకుంటాం కూడా.
కళ్లతో పాటు ముఖాన్నీ చాటేస్తాం కదా!

ఇంకో విషయం.
ముఖంలో కళ్లు చూపకుండా మిగతా భాగాన్ని చూపినా కూడా మనిషిని పోల్చుకోలేం.
నిజం. నవ్వుతో కూడా పూర్తిగా ఫలానా మనిషిని గుర్తు పట్టలేం.

ఈమె ప్రయత్నమంతానూ అదే – అసంకల్పితంగా.
నవ్వుతున్నాగానీ, కళ్లను దాచి మొత్తం ముఖాన్నీ చాటేసింది.
కానీ, నా ప్రయత్నమంతా ముఖం దాచుకోవడంలో ‘నయనం ప్రధానం’ అని చెప్పడమే!

గమనించండి. ఒక లోచన.

~

కందుకూరి రమేష్ బాబు

మనుషుల చిత్రాలు చేస్తూ ఉండగా ఎన్నో సమస్యలు. మరెన్నో మెలకువలు.
ఎవరూ హర్ట్ కాకుండా వాళ్లను మరే విధంగా చూపాలీ అనుకున్నప్పుడు ఒక్కోసారి వారి ముఖాలు కనపడకుండా చెప్పడం ఒక అలవాటుగా అభ్యసించాలి.  మరికొన్నిసార్లు వాళ్లు యాక్టివిటీలో మునిగి ఉండగా వాళ్లను చిత్రిస్తూ ఉండాలి. మరికొన్ని సార్లు వాళ్ల వాళ్ల బాడీ లాంగ్వేజ్ ద్వారా మానవ జీవనచ్ఛాయలను వ్యక్తం చేయడమూ అలవాటుగా పెట్టుకోవాలి. ఇంకా కొన్నిసార్లు వాళ్లను అస్సలు చూపకుండానూ వాళ్లేమిటో చెప్పడమూ ఒక కుతూహలం. సరదా. ఒక చిత్రమైన ఎక్సర్ సైజ్!
ఇది అటువంటిదే!

సరే, ఈ చిత్రం.
సరసరా మెట్లెక్కి డాబాపైకి వెళితే ఈ దృశ్యం.
దండెం మీద ఒక చిన్నకుటుంబం.

భర్తా, భార్యా. కింద కూతురు.
జీన్స్ ప్యాంట్లు, నైటీ, బొంత.

చిన్నకుటుంబం ఒకటి అట్లా డాబాపై కనిపిస్తుంటే, ఆ ఐదంతస్తుల అపార్టమెంట్లో ఆ కుటుంబం ఏ ప్లోర్లో మరే ప్లాట్ లో నివాసం ఉందో చూడాలనిపించింది. కానీ, అక్కర్లేదు.

డాబాపైనో లేదా బాల్కనీలోనో ఆరవేసిన బట్టల్లో నగర జీవితం తన ఆధునికతను, అట్లే తన పాత సంప్రదాయాన్ని కలగలిపి బతకడం ఒకటి దృశ్యాదృశ్యంగా గోచరిస్తూనే ఉంటుంది.

బావుందనిపించింది.

బ్లూ, వైట్ -జీన్స్.
పూల డిజైన్ నైటీ.
ఒక రింగురింగుల వెలుతురు ఛార.

ఆమె మధ్యలో.
తనను ప్రేమగా దగ్గరకు తీసుకున్నట్లు- భుజంపై అభిమానంగా చేయేసినట్లు ప్యాంట్లు.
కింద నిద్రిస్తూ అన్నట్టు  పాప!

కాంక్రీట్ పిల్లర్ల మధ్య మధ్యతరగతి జీవితం.
వెనకాల ఎవరో ఒక మనిషి. భవనాలు.
అదృశ్యంగా ఇంకెంతో!

కానీ, ఏదో బాగుందనిపించింది.
అయితే ఒక మాట.
ఇట్లా చిత్రించడం అన్నది ఎట్లా మొదలైందో చెప్పాలని ఉంది.
అసలు ఇట్లా మనిషి లేకుండానే ఆ మనిషి లేదా ఆ కుటుంబం తాలూకు ఆనవాళ్లను చెప్పడం ఎందుకూ అంటే ఒక చిద్విలాసం. ఒక ప్రయోగాకర్షణ అని వివరించాలని ఉంది. అంతేనా? కాదేమో కూడా!

నిజానికి కొన్నిసార్లు బెదురుతాం. మరికొన్నిసార్లు భంగపడుతాం. ఇంకొన్నిసార్లు పని మానేస్తాం.
తీయ్యమని బతిమిలాడినా వాళ్ల ఫొటోలు తీయం. అంతగా ఆశాభంగానికి గురవుతాం. విచారపడుతాం.

మనం ఏ ఉద్దేశ్యంతో కెమెరా పట్టామో చెప్పినా అవతలి వారికి అర్థంకాని స్థితి ఉన్నప్పుడు, వాస్తవికత మింగుడు పడని స్థితి ఒకటి అవతల నిలుచున్నదీ అన్నప్పుడు లొంగిపోవాలని ఉండదు. అప్పుడు వాస్తవికత స్థానంలో అధివాస్తవికతను ఆశ్రయిస్తూ ఉంటాం. ఏ రచనలోనైనా అంతే. ఛాయా చిత్రణంలోనూ ఇది ఉందేమో అనిపిస్తోంది!

ఇట్లా ఒక కుటుంబం ఇంత అందంగా ప్రతీకగా ఒక చిత్రంలో బంధీ కావడం నిజంగానే దృశ్యాదృశ్యం.
ఉంది. లేదు. ఎంత బాగుంది!

ఇలా ఒక ఛాయాచిత్రంలో ‘అధివాస్తవికత’ ఒడుపుగా వచ్చి చేరడంలో సాంఘిక నియంత్రణ ఒకటి ఏదో రూపంలో పనిచేస్తూ ఉంటుందని మాత్రం చెప్పగలను. ఇది బలమా అంటే బలమే. బలహీనతా అంటే అవును.

ఫొటోగ్రఫీ అన్నది సబ్జెక్టివ్ కాదని, అది అబ్జెక్టివ్ ఫ్యాక్టర్స్ నుంచి డిఫైన్ అవుతూ ఉంటుందనీ ఎవరైనా బలంగా చెప్పాలి. ఆ క్రమంలో ఆ బలా – బలహీనతల్లోంచి నైపుణ్యంగా బయట పడటం అన్నది అద్భుతంగా ఉంటుంది. అదంతానూ ఒక చక్కటి ప్రయాస.

అవును. నిత్య జీవితంలో మనుషుల జీవన చ్ఛాయలను తీయడం ఒక వ్యాపకంగా పెట్టుకునే వారికి కొన్ని చిత్రమైన సమస్యలూ ఉంటై. చిత్రమైన పరిష్కారాలూ ఉంటై.  చాలాసార్లు జీవితమే లేదా చిత్రమే చిత్రమైన పరిష్కారాలను ప్రసాదిస్తుంది.

అదే ఈ ‘దృశ్యాదృశ్యం’ అనిపిస్తోంది!

*

 ~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

‘కారు కిటికీ తలుపుల్లోంచి చూడటం’ అని ఒక మాటల రచయిత రాస్తాడు, జీవితాన్ని గురించి!
సినిమాలో!
నిజమే.
నిజంగానే కిటికీ నుంచి చూసినట్లు చూడటం ఒకటి ఉన్నది!

కిటికీ నుంచి చూసినట్లే, ఏదో వాహనంలోంచో లేదా టూ వీలర్ మీంచో… పోనీ నడుచుకుంటూనో వెళుతూ ఉంటే బాటకి ఇరవైపులా కాలిబాటా కనిపిస్తుంది.అక్కడ ఇలాంటి మనుషులెవరో…ఎక్కడివారో…ఏవేవో తమవైన జీవన వ్యాపకాల్లో నిమగ్నమై ఉండనే ఉంటారు.

మామూలుగా చూస్తే ఈ చిత్రం లేదా చ్ఛాయ- మామూలే!
కానీ, కాదనే చెప్పడం!

+++

‘మామూలే’ అనుకున్నప్పుడు ఇలాంటి వాళ్లు మనకోసం ఏదో చిన్న దుకాణం నడుపుతుంటారు.
తాత్కాలికంగానో, శాశ్వతంగానో ఒక గుడారం వలే జీవిస్తారు.
వాళ్లెప్పుడు ఆ జాగలోంచి వెళ్లిపోతారో వాళ్లకే తెలియదు.
వెళ్లిపోతే…జస్ట్ ఒక ఉనికి… చెట్టుకింద వాళ్లు అదృశ్యమైన దృశ్యం ఒకటి -ఒక క్షణం మన కంట్లో పడి మాయమైతుంది! అంతే!
ఇక ఉంట – వాళ్లు ఉన్నారని కూడా మనకు గుర్తుండదు.
ఏదో పోస్టర్ల మాదిరి కళ్లకు తాకడం – అంతే కదా!

ఉన్నాలేకున్నా మన కళ్లకు ఆనని దృశ్య ప్రపంచంలో వాళ్లు మాత్రం ఉండనే ఉంటారు.
కానీ, కొన్నిసార్లు వాళ్లు తమ ప్రపంచంలోకే తాము వెళ్లి -ఇలా బంగారానికి పుటం పెట్టినట్టు – తమ జీవితాన్ని తాము విచారిస్తారని తెలియదు!
అదీ ఒక రకంగా చూడటమే. దృష్టి సారించడమే! దృశ్యాదృశ్యమే!
అందుకే ఈ చిత్రం.

చూడండి. ఆమెను.
ఆమె వేలుంచి ఆ దేవత పటాన్ని అమిత శ్రద్ధతో ఎట్లా చూస్తున్నదో!

అక్కడికి వచ్చే ముందు మళ్లీ వెనక్కి…
నిజానికి రోడ్డుపై అధికంగా ప్రసారమయ్యే జీవితాలకు ఇండ్లుంటాయి. వాకిళ్లూ ఉంటాయి.
బిల్డింగులూ ఉంటాయి. కానీ, కాలి బాట మీద నివసించే ఇలాంటి వారికి చెట్లుంటాయి. కానుగ చెట్టు నీడ ఒకటి తోడుంటుంది. కొందరికి గుడిసెలూ ఉంటాయి. కానీ, ఫొటోగ్రఫీలో వాడుకలో ఉండే street life మటుకు ఒక అభాస.
paradox.

నిజానికి అది రెండింటి సమ్మేళనం!
ఆ వీధి జీవితంలో రోడ్డూ, కాలిబాటా కలగలసి వుంటుంది, వాస్తవంలా!
కానీ ఆయా ఫొటోగ్రాఫర్లకు ఏ తేడా వుండదు. ఏ పట్టింపూ ఉండదు.
అదే వారి ఛాయా చిత్రణం.

కానీ, వారికి ఎన్నడు అర్థమైతుందో, జీవితం వీధిలో ఉండదని!
వాళ్లు తీస్తున్నది వీధి కానే కాదనీనూ!
చిల్లర దేవుళ్లని కానే కాదనీనూ!

బహిరంగంగా కనిపించే జీవన వ్యాపకమంతా street lifeగా ఎంచే ఫొటోగ్రాఫర్లకు ఈ చిత్రం street కాదని చెప్పడం, life అని గుర్తు చేయడం! అంతకుమించి ఒక కేశవరెడ్డిలా అంచున వున్న జీవితంలో ఒక భీభత్సరస ప్రధానమైన పదును వుంటుందని. అది చూపుడువేలుతో కోస్తుందనీనూ. అదొక devotion అనీనూ. కెమెరా పట్టడమూ అటువంటి ఒక చూపుడు కోతే అనీనూ! లీల అనేనూ!!
అదే ఈ వారం దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఇక మళ్లీ అక్కడికి!
ఆమె వద్దకి వస్తే…

నిజం.
వీధి ఒక టెంపుల్.
ఆమె అందునా ఒక incredible goddess.

ఈ తల్లి భాగ్యనగరంలో, దక్కన్ క్రానికల్ కార్యాలయం ఎదురు బాటలో, కాలిబాటపై పోస్టర్లు అమ్మి కుటుంబాన్ని పోషించుకుంటూ ఉంటుంది. పిల్లలు, సీనరీలు, దేవతల పోస్టర్లు- చిన్నవి, మధ్యరకంవి, పెద్దవీ – అమ్ముతూ ఉంటుంది.

ఎపుడైనా చూస్తే, ఆమె కనిపించదు. చుట్టూ మూగి ఉంటారు.
లేదా కనిపిస్తే ఆమె ముందు ఎవరో ఒకరిద్దరు బేరం చేస్తూ ఉంటారు.
ఎవరూ లేనప్పుడు చూస్తే ఆమె దేవత.

అవును.
పనిలో ఉండగా ఆమెలో ఏ విశిష్టతా కనిపించదు.
కానీ, పనిలేనప్పుడు ఆమె తల్లి అవుతుంది. బిడ్డ బొమ్మను చూస్తుంది.
భావుకురాలూ అవుతుంది, సీనరీలో తలమునకలు అయి సంతషిస్తుంది.
కానీ, ఈ చిత్రం తీసేప్పుడు మాత్రం ఆమె ఒక దేవతామూర్తిని లేదా లక్ష్మీదేవి పటాన్ని అమిత శ్రద్ధగా చూస్తోంది. తన దారిద్ర్య రేఖ దిగువ జీవితాన్ని అట్లా ఎత్తి, ఆ పటంపై చేయుంచినట్లు వుంచి, ఆ దేవత ఆసీనమైన తామర పుష్పం కిందుగా వుంచి మరీ తదేకంగా చూస్తోంది.

చూడటం అంటే విచారణ.
జీవితాన్ని విచారిస్తుందేమో అనిపిస్తోంది.

ఎప్పుడూ ఒక మనిషి ఇంత విచారణ చేయగా నేను చూడలేదు.
ఒక ఫొటోను! లేదా చిత్రాన్ని!!

కావచ్చు, అది దేవతా పటమే కావచ్చు.
కానీ, గర్భగుడిలో ఒక భక్తురాలు అలా నిలబడి తదేక ధ్యానంలో దేవతకు తన మొర ఆలకించుకోవడం చూశాను. తన దుస్థితి నివేదించుకుని తల్లడిల్లే భక్తులనూ చూశాను. కన్నీరువలే ఆనందబాష్పం విడవటమూ కన్నాను. కానీ, అది గుడి. కానీ, ఇలా -వీధిలో ఒక వనిత… తన జీవన వ్యాపారంలోనే ఉన్న ఒకానొక పటాన్ని ఏకాంతంలో తన ముందే పెట్టుకుని – అలా తల పూర్తిగా వంచుకుని – తన తలరాత ఎలా వుందో అన్నట్టు ఆ తల్లితోనే విచారణ చేస్తున్నట్లు చూడటం –  చూపుడు వేలుతో చూడటం- ఇది మాత్రం ఇదే తొలిసారి- బహుశా మళ్లీ చూడాలనీ లేదు, ఇలా ఎవర్నీ!

రాత!

ఒక సుద్దరామె. శూద్రురాలు.
కడు పేదరాలు. అబాగ్యురాలు.
నమ్మశక్యం కాని బతుకునొకదాన్ని భరిస్తూ ఉన్న బతుకమ్మ.
క్షుద్ర జీవితంలో ఒక స్త్రీ – Goddess.
an incredible moment.

మొత్తంగా ఒక విచారణ ఈ వారం – దృశ్యాదృశ్యం.