పరిధి

Art: Rafi Haque

Art: Rafi Haque

 

 “చల్లగాలిలో యమునా తటిపై శ్యామసుందరుని మురళి…”

కారు ఖైరతాబాద్ ఫ్లైయోవర్ మీద వెడుతోంది. ముందున్న కారుని జరగమన్నట్టు హారన్ కొట్టగానే వినయంగా పక్కకు జరిగిపోయాడు. బండి కొత్తదై ఉంటుంది, లేకపోతే చిన్న కారుకోసం పెద్ద కారు జరగడమే! అందునా ఆడువారు నడుపుతూంటే! చటుక్కున గుర్తొచ్చింది. బహుశా షివల్రి లో భాగమేమో. మొన్న మీటింగ్ నుంచి వెనక్కి వస్తుంటే ఎం. డి వాళ్ళ డ్రైవర్ తో ఏమన్నాడు? ‘మూవ్, మూవ్…పాపం ఆడామె, ఎల్ బోర్డు ఉంది. మనం జరగాలి. లేకపోతే బండి డామేజ్ అవగలదు.’

‘ఏం చేస్తాం, మోడరన్ టైమ్స్!’ గేర్ మారుస్తూ అనుకుంది. ‘తూలిరాలు వటపత్రమ్ముల పై…తేలి తేలి పడు తరువులవే..’ పాట హాయిగా సాగుతోంది.

ఈ హుసేన్ సాగర్ చల్లగాలిలో…ఏ శ్యామసుందరుని మురళి వినిపిస్తుంది? శ్యామసుందరులు, ఎవరు వారు? ఎవరి మురళి వినిపిస్తుందే, చెప్పు? ఆమెకే నవ్వొచ్చింది. ఏ రాయైతేనేమి?

“పూలతీగా పొడరిండ్లమాటునా..పొంచి చూచు శిఖిపింఛమదే…” రజనీకాంతారావూ….నీకు వేల పాదాభివందనాలు. మామూలువి కాదు, నా యోగా క్లాసు లో నేర్పిన అతి క్లిష్టమైన పాదభివందనం. ఎలా రాసావయ్య!

ఫోన్ రింగ్ అవుతోంది. తెలియని నంబరు. తనేనా..?

“మేడం, నేను గీతని…”

“ఊ చెప్పు..గీతా….”అనాసక్తిగా..గీత గుర్తుపట్టి ఉంటుందా?

“మీకు నేను డబ్బులు ఈయాలె..”

ఆ అవును నిజం. మర్చిపోయింది. “చెప్పు”

“ఈ రోజు సాయంత్రం వచ్చి ఈనా?”

సరే. ఎంత ఇస్తుంది? ఆకస్మిక ధనలాభం. ఇంటి అడ్వాన్సుకు బోడి ఆరువేలు ఇచ్చినందుకు. ఇవ్వనివ్వులే కాస్త ఫైనాన్సియల్ డిస్సిప్లిన్ వస్తుంది.

ఇంతకు ముందు ఉద్యోగం లో తన ఆఫీసులో స్వీపర్ గీత. ఇంకా గుర్తుంచుకుందే! నీతీ నిజాయితీ పేదవారిలో లేదన్నవారెవరు? వాడ్ని వెళ్లి ఒకటి తన్ని వస్తే సరి. ముందు ఆగు, సాయంత్రం వచ్చి ఇవ్వాలిగా.

గీత! ఈ గీతే కదా…ఆ రోజు పొద్దున్న అంత కంగారుగా పోనే చేసింది.

“మేడం, మా ఆయన నాకున్న ఇంకో ఫోన్ చూసేసిండు. నాకు భైమైతుంది మేడం.” భయం ఎందుకో అర్ధమవుతూనే ఉంది. ఒక ఫోన్ ఎప్పుడూ ఆఫీసులో ఉంచుకుంటుంది గీత. అందరికీ తెలుసు. అందుకే కాస్త చిన్న చూపు కూడా.

‘ఇప్పుడు ఫోన్ వస్తే..నాకేమో అందులోవచ్చే ఫోన్ నెంబర్ నోటికి నంబరు రాదు మేడం. ఈనకి తెలిస్తే మస్తు కొడతాడు. ఏమైనా చెయ్యండి మేడం.’ తాగుబోతు భర్త. చిల్లిగవ్వ సంపాదించడు. పనికిరాని మొగుడు. తెలిస్తే మాత్రం తంతాడు.

ఆఫీసుకు వెళ్ళి తన ఫోన్ నుంచి గీత భర్త దగ్గరున్న నెంబర్ కి ఫోన్ చేసింది.

“హలో మేడం, నేను గీత పెనిమిటిని.”

“…గీతేది?”

“ఆఫీసుకు పోయనుండే మేడం.”

“మరి ఫోన్ నీదగ్గరుందేంటి? ఆఫీసు ఫోన్లు పర్సనల్ పనుల కోసం వాడుతున్నారా…”

“మేడం, మేడం, గట్లెం లేదు మేడం. మర్సిపోయనుండచ్చు. నేన్ గిప్పుడే తెచ్చిస్త.”

పావుగంటలో ఆఫీసుకొచ్చాడు. గీత సంబరాన్ని అణుచుకుంటూ కేబిన్ లోకి తీసుకొచ్చింది. తను కావాలనే కాసేపు నించోబెట్టింది. కాసేపు మౌనం. ఎందుకంత ఒంగిపోతున్నాడు? పెదాలకు పుండ్లు పడి రసికారుతూ. వీడితో కాపరం ఎలా చేస్తోంది? మొహం లో ఏ భావమూ లేకుండా, “తెచ్చావా?” అడిగి, వాడు ఇవ్వగానే ఫోన్ పక్కన పెట్టేసింది. వాడు వెళ్ళకుండా అలానే ఆని నిలబడ్డాడు. ఇంకాసేపు కావాలనే మౌనం. పర్లేదు, తన పాత్ర బానే పోషిస్తుంది.

“ఏంటి?”

‘ఫోన్ మర్సింది మేడం. సారి. ఇంట్లకి వేరే ఫోన్ ఉన్నది మేడం. జర కోపం జేయకున్రి. ముగ్గురు పిల్లలు మేడం. ఉద్యోగం ల్యాపాతే చాన ఆగమైతది.’ బానే తెలుసు. కాని ఇప్పుడు బోధించే సమయం కాదు. శాసించే సమయం.

‘సరే’ తల తిప్పకుండా అంది.

‘నమస్తే మేడం.’ మళ్ళి ఒంగి సగం నమస్తే చెబుతూ వెళ్ళిపోయాడు. గీత వాడిని సాగనంపే మిషతో కూడా వెళ్ళి, వెళ్ళాడని నిర్ధారించుకుని వెనక్కి వచ్చింది.

Kadha-Saranga-2-300x268

‘థాంక్స్ మేడం మొహంలో బరువు తగ్గిపోయింది. ‘ఎంత రిలీఫ్ వచ్చిందో.’గీత ఇంగ్లీష్ ప్రయోగిస్తూ ఉంటుంది.

‘ఎందుకు రిలీఫ్? తన్నడనా?’

‘అవును మేడం.’ ఇబ్బందిలేని నవ్వు.

ముగ్గురు పిల్లలు మరి. ఒకటి రెండు సార్లు పోలీస్ స్టేషన్ లో కంప్లైంట్ ఇచ్చింది. కొన్నిరోజులు బావున్నా..మళ్ళీ మొదలు. ఆఫీసుకి వచ్చి మరీ తాగడానికి డబ్బులు పట్టుకెళ్తాడు. ప్రభుత్వానికి మందు అమ్మడానికి కేటాయించిన బడ్జెట్లో డీయడిక్షన్ కి ఏమి నిధులుండవు. కాబట్టి వీళ్ళు తాగుబోతులయ్యాక బాగుపడే అవకాశాలే లేవు. వీళ్ళు చచ్చేరోజు వచ్చేవరకూ..పెళ్ళాలు ప్రతిరోజూ చావాలి.

“వదిలెయరాదు. ఎందుకీ గోల?”

“ముగ్గురు పిల్లలు మేడం. మా అమ్మోల్లు పద్నాలుగేన్లకే పెళ్లి చేసినారు. గిప్పుడు వదిల్తే ఎవరూ సపోర్ట్ చెయ్యరు. ఆయనకి ఊరిలో ఒక ఇల్లుంది. నేను ఇడిశివెట్టి పోయి నాకేమన్న ఐతే ఇంకేవరుంటారు? కనీసం ఆ కొంచం ఆస్తి అన్న మిగలనీయి.”

“పడు ఐతే. అయినా నీ ఫాషన్ పిచ్చిలో కాస్త నీ సంసారం మీద పెట్టరాదా.”

“గట్లనకండి మేడం.” నిరాశగా నవ్వింది. “గిది గూడా లేపోతే ఇంకేం ఉండే జీవితంల. అమ్మోల్లకి పట్టది, అత్తోల్లకి పట్టది. నాకు మాత్రం తప్పదీ యాష్ట.”

ఇట్లాంటి పిల్లకి వేరే ఫోన్ లు ఉంచుకోవడం కరక్ట్ కాదు. రిస్క్ కూడా. అవతల వెధవ ఎవరో! మరి మొగుడితో ఉంటే ఉండే రిస్క్ మాటో…అదివేరేలే..అది ఆమోదయోగ్యమైన రిస్క్! తన్నినా, ఆరోగ్యాన్ని పాడుచేసుకున్నా…పెళ్ళిలో సబ్ చల్తాహై..

షిట్. రెడ్ సిగ్నల్. ఇంకా లేట్. ఫస్ట్ అవర్ లోనే మీటింగ్ ఉంది. మానేయరాదూ…వెధవ ఉద్యోగం. మానేసి, నీహారిక చెప్పినట్లు తిండి, తిండి, తిండి. వండుతూ కూర్చోవచ్చు.  “కానీ ఇప్పుడు అందరి నోర్లూ మూయించడానికి నా జీతమే ఒక పేపర్ వెయిట్ లా పని చేస్తోంది.”  మొన్న సింపోసియం లో కలిసినప్పుడు లిప్ స్టిక్ పెదాలతో అందంగా నవ్వింది.

ఆఫీస్ దగ్గరపడుతున్న కొద్దీ చేయవలసిన పనులు గుర్తొస్తున్నాయి. అందరిని విష్ చేస్తూ కేబిన్ దగ్గరకు చేరుకుంటే…”హాయ్!” సందీప్ ఎదురొచ్చాడు.

“హే…చెప్పు”

“ఎంత సేపు జానేమన్…నీకోసమే ఈ వెతుకులాట.” తన మార్కు సొట్టనవ్వొకటి విసిరి.

“హౌ ఐ విష్…సరే, నీ పనేంటో చెప్పు. కుదిరితే ఈ రోజే చేస్తా..”

“నో..”గట్టిగా అరిచాడు. “ఇప్పుడే అయిపోవాలి.”

“ఏంటి”..తెల్లబోతూ అడిగింది. “ఆడిట్ రిపోర్ట్ త్వరగా మెయిల్ చేయ్యవా…నా మెయిల్స్ మధ్యలో  ఎక్కడో ఇరుక్కు పోయింది. దొరకడం లేదు. ఐ మైట్ నీడ్ ఇట్ ఫర్ రిఫరెన్స్.”

“గాడ్, యు ఆర్ ఇన్సేన్! ఎందుకంత అరవడం?”

“బేబీ, సానిటి లెవెల్ ని మాచ్ అవ్వాలని ప్రయత్నిస్తే ప్రతి ఒక్కరమూ ఇన్సేన్ అవుతమన్నాడు ఒక మహానుభావుడు.”

“నిజమే”, ఆలోచిస్తూ అంది.

“బై బేబి. హవె అ లాట్ అఫ్ వర్క్.” వెళ్ళిపోయాడు.

పది నిముషాల్లో మీటింగ్ రూమ్ కి రమ్మని పిలుపు. తన ప్రెజంటేషన్ అయిపోగానే, సందీప్ అందుకున్నాడు. అతని గురించి తెలుసామెకి. కవిత్వం రాసినంత బాగా బిజినెస్ కూడా చేయగలడు. చక్కటి ఉచ్చారణ…లయబద్ధంగా మాట్లాడతాడు. ఎదురుగా కూర్చున్న క్లయింట్ల కళ్ళలో మెరుపు ను చూస్తోంది.

హఠాత్తుగా తన పేరు పెట్టి పిలిచి…అతనేదో అడిగాడు.. తన దగ్గర సమాధానం లేదు. ముందు ప్రిపేర్ అవమని చెప్పి ఉండవలసింది. తరవాత మెయిల్ చేస్తానని చెప్పి సర్దింది గాని తనకి తెలుసు. సందీప్ అసహనంగా బుజాలెగరేసాడు. అందరూ అసంతృప్తిగా లేచారు.

లంచ్ తర్వాత ఎం. డి నుంచి కాల్. ‘నువ్వలా వేగ్ రెస్పాన్స్ ఇవ్వకుండా ఉండవలసింది’, తన తప్పేమీ లేదని తెలుసు. కానీ ఎవరో ఒకరు బ్లేమ్ తీసుకోక తప్పదు. ‘ఈ రోజు నువ్వు చేసిన పని ఎంత ఇబ్బందిలో పడేసిందో నీకు తెలియదు.’ సందీప్ ఏ భావం లేకుండా సాండ్ టైమర్ తో ఆడుకుంటున్నాడు. అయినా అప్రైసల్ ముందు ఈ జిమ్మిక్కులు అవసరమే. పట్టించుకోవద్దు….లూయీహే చెప్పాలా.. వి ఆర్ విక్టిమ్స్ అఫ్ విక్టిమ్స్! ఛ…

ఎం. డి రూమ్ నుంచి బయటకు వచ్చేసరికి లంచ్ టైం దాటిపోయింది. వినీల దగ్గరనుంచి ఫోన్.

“హాయ్. చెప్పు”

“నువ్వే చెప్పు. ఎవడికి మూడింది?”

“తెలిసిపోయిందా, ఈ రోజు కాదులే..ముందుముందు…”

“హోలీ షిట్..మళ్ళీనా..ఏం జరిగింది?”

“తర్వాత చెప్తాలే. నువ్వు చెప్పు.”

“సాయంత్రం దారిలో ఆగుతావా. ఒక చిన్న పర్సనల్ పని ఉంది. ఒక్క హాఫ్ ఆన్ అవర్ అంతే.”

“సరే, సీయా.” ఫోన్ పెట్టేసి లంచ్ కు వెళ్ళింది.

ఆఫీస్ నుంచి త్వరగా బయటపడింది. వర్షం పడేట్లుగా ఉంది. సాయంత్రం ఇళ్ళకి వెళ్ళవలసినవాళ్ళతో ట్రాఫిక్ కిక్కిరిసిపోయింది. మెహది హస్సన్ గజల్స్ కష్టం తెలీనీకుండా ప్లే అవుతున్నాయి.

ఫోన్ మోగింది. చప్పున కాల్ తీసుకుంది. అబ్బా, తను కాదు. “హాయ్ రా!”

“హాయ్, త్వరగా చెప్పు. డ్రైవ్ చేస్తున్నా..”చిరాకును అణుచుకుంటూ..

“ఫోన్ చెయ్యలేదే?” కినుక గొంతులో.

“ఎప్పుడూ..?” రైట్ ఇండికేటర్ ఆన్ చేసింది.

“నిన్న ఫోన్ పెట్టె ముందు, మళ్ళి అరగంటాగి చేస్తానన్నావు.”

పాపం! “సారీ…” హడావిడిలో వదిలించుకోవడానికి వంద అంటాము. అందుకే మనసు చిన్నబోయినపుడు ఇలాంటి పిచ్చిమొహాలను కదపకూడదు. ప్రేమిస్తున్నమేమోనని ఊహించేసుకుంటారు. ఇప్పుడేంటో మరి.

“పర్లేదులే. క్షమించేసాను. ఇంతకీ లంచ్ కి వస్తావా? నీలాంటి వాళ్ళతో డిన్నర్ ఇంకా బావుంటుంది.”

“ఎందుకు బాబూ?”

“అలా అలా డిన్నర్ తో బాటే నిన్నూ, నీ మాటల్నీ, పాటలనీ అస్వాదిస్తూంటే…” ట్రాఫిక్ మధ్య ఈ సంభాషణ భలే ఎబ్బెట్టుగా ఉంది. “ఇంకేంటి?” మధ్యలో కట్ చేస్తూ…

“బోర్ గా ఉందా..”ఆ గోముతనానికి చిరాకెత్తింది.

“మీ ఇంటికి పిలువరాదా, వస్తాను. నీ ఫ్యామిలీ ని కూడా కలవొచ్చు. రేపు రానా?” అడిగింది హాడావిడిగా హారన్ కొడుతూ అంది..

“ఇల్లా…లెట్ మే థింక్. ష్యూర్, వైనాట్…ఆలోచించనీ, ఓకే..రాత్రికి కన్ఫర్మ్ చేస్తా.” ఫోన్ కట్ చేసింది. వీడింకో పది రొజులు నా జోలికి రాడు.

నెమ్మదిగా వినీల ఇంటికి చేరింది.

గేటు నుంచి మొదలుపెట్టి, ఫ్లాట్ లో కూడా పూలు. గుమ్మాలకూ, కిటికీలకూ ప్రతిచోట పూలే. ఏంటిది? ఏదో పర్సనల్ అంది, ఇంత హడావిడా? లోపల నుంచి ఆడవాళ్ళ మాటలు వినిపిస్తున్నాయి.

“వచ్చేసావా?” వినీల ఉప్పాడ పట్టుచీర గరగరలాదించుకుంటూ ఎదురొచ్చింది. ‘రా’ చేతినిపట్టుకుని లాగుతుంటే వంకీ మెరిసింది.  మెడ కింద కాస్త గంధం గుర్తులు. కనుబొమల మధ్య కుంకుమ.

“శ్రావణ శుక్రవారం పూజ.” ఆశ్చర్యాన్ని ఆపాలన్నట్టు చెప్పింది.

“దీనికే పిలిచావా?”

“అంటే ఇది మాత్రమే కాదు. నిన్ను కలిసి చాలా రోజులైంది కదా..”

“ఇంతకాలం మగాళ్ళు మాత్రమే మాయమాటలతో మోసం చేస్తారనుకున్నానే. నమ్మించి మోసం చేసావ్.”

“నమ్మాక ఇంకా మోసం ఏమిటిలే.”

“వచ్చావా అమ్మా..”లోపల్నించి తెల్లటి మహేశ్వరీ సిల్క్ చీర వచ్చింది. “అదేవిటీ డ్రెస్ లో…చీర కట్టుకురాలేదా?”

‘లేదండీ మీ కోడలు నాకీ నాటకంలో పగటివేషం ఉందని చెప్పలేదు.’ లోపల అనుకుంది.  “నాకు పూజ ఉందని తెలీదండి”, అంది. వెనుక నుండీ వినీల అర్ధంకాని సైగలు చేస్తోంది.

“ఏవిటీ చెప్పలేదూ? చెప్పానన్నదే. ఏంటో మరి…కూర్చో.” పెద్దావిడ డైనింగ్ టేబుల్ దగ్గర కూర్చుంటూ ఇంకో కుర్చీ లాగి చూపించింది.

“చెప్పిందేమో, నేనే మర్చిపోయుంటా”, ఆగి “నాకైనా ఇవన్నీ అలవాటు లేవాంటి. ఇదెందుకు పిలిచిందో..”

“అదేమిటమ్మా అలవాటు లేకపోవడం. చేసుకోవాలి మరి. మన కల్చర్, ట్రెడిషన్ చూసుకోవద్దూ.”

“మీ అమ్మాయి ఇవన్నీ బాగా చేస్తుందేమో కదా ఆంటీ…అదే ట్రెడిషనూ..అదీ”

“ఆ చేస్తుందమ్మ. ఏదో హడావిడి పడిపోతోంది పాపం.” మళ్ళీ ఆవిడే అంది. “చేసుకునే అదృష్టం కూడా ఉండాలమ్మా. మొన్నటిదాకా అంకుల్ ఉన్నారు. ఇప్పుడు నేను చేయలేను కదా. నాకు పద్నాలుగేళ్ళప్పటి నుంచీ మొదలుపెట్టి, పురుళ్ళప్పుడు తప్ప ఆఫీసు ఉన్నా లేకపోయినా తప్పకుండా వ్రతం చేసాను. పోయినేడాది మీ అంకుల్ వెళ్ళిపోయారు కదా, ఇప్పుడు ఇంకేం చెయ్యను. అందుకే దీనితో అంటుంటాను. అదృష్టం ఉన్నప్పుడే తీర్చుకోవాలే అని. మీకేమో మొగుళ్ళ విలువ తెలీదు.”

“దాదాపు యాభైయేళ్ళ నుంచి ఇంత నిష్టగా చేసి అంకుల్ పోగానే డిస్క్వాలిఫై అయ్యారా ఆంటీ. మీకున్న శ్రద్ధ దీనికి లేదు. కాని అది చెయ్యొచ్చు మీరు చెయ్యకూడదన్న మాట. ఎవరి రూల్ ఆంటీ ఇది?”

“ఏం చేస్తామమ్మా…”ఆవిడ కళ్ళలో గిర్రున నీళ్ళు తిరిగాయి. “మా పెద్దది ఐతే నన్ను ఇక్కడికి పంపించేసింది. శ్రావణ మాసం ఎందుకులేమ్మ అని. పిల్లల్ని పెంచడానికి పనికొస్తాను. పూజలు ఎలా చెయ్యాలో నేర్పిందేనేను.” ఎప్పుడు వెళ్లిందో, లోపల ఆడవాళ్ళ మధ్య వినీల నవ్వులు వినిపిస్తున్నాయి.

పెద్దావిడ దీర్ఘంగా నిట్టూర్చి కుర్చిలోంచి పైకి లేచింది. నెమ్మదిగా అడుగులో అడుగు వేసుకుంటూ వెళ్ళి లోపలకి వెళ్లి కాస్త పరమాన్నం బౌల్ లో వేసి తెచ్చి చేతికి అందించింది. లోపల గదిలో కోలాహలం సద్దుమణిగి ఎబ్బెట్టుగా ఉంది. ఒక లంగా ఓణి పిల్ల గజ్జెలు సన్నగా ఘల్ ఘల్మనిపిస్తూ బయటకు తొంగిచూసిదెందుకో.

“మీ అబ్బాయేడాంటి?”  తినబోతూ అడిగింది.

“పైన టెర్రస్ మీద ఉన్నాడమ్మ. ఏదో ఆఫీస్ పార్టీ జరుగుతోంది.”

“మందు పార్టీనా?”

“బిజినెస్ లో తప్పవు కదమ్మ.” అవునన్నట్టు తలూపి ఖాళీ బౌల్ ని చప్పుడోచ్చేలా టేబుల్ మీద పెట్టి లేచింది.“ఇక వెళ్ళొస్తాను,”.

“అయ్యో ఉండు. వాయినం తీసుకోకుండానే?” లోపలకి వినపడేట్లు కోడలిని కేకేసింది.

వినీల గబగబా వచ్చి ఒక కవర్ లో తాంబూలం ఇచ్చి. ఇంకో డెకోరేటివ్ కవర్ కూడా చేతిలో పెట్టింది.

“ఏంటిది?”

“ఏదో రిటర్న్ గిఫ్ట్ లే. డ్రై ఫ్రూట్ బాక్స్, చిన్న ఆర్టిఫాక్ట్.” బొట్టు పెట్టించుకుని బయటికొచ్చి శాండల్స్ వేసుకుంటూంటే, వినీలలోపలకి వెళ్లి కుంకుమభరిణ లోపల పెట్టి వచ్చింది. ఇద్దరూ లిఫ్ట్ లోకి రాగానే వినీల గొంతు పట్టుకుని, “ఏమే, నువ్వు మొన్న పార్టీలో వైన్ తాగి ఎంత గోల చేసావో మీ అత్తగారికి చెప్పమంటావా..” అంది బెదిరించినట్టు.

మెడ మీద నుంచి చేయి వదిలించుకుంటూ వినీల కిలకిలా నవ్వింది. “చాల్లేవే, మా అత్తగారికి  తెలీదనుకున్నావా…ఏంటో ఇదో ఆనందం. పోన్లే అని నేను కూడా ఒక చెయ్యేసా. మా ఆడపడుచు వల్ల కాస్త హర్ట్ అయింది కదా…”

“బావుంది. నగలు వేసుకోవడమేకాక ఇంప్రెస్ చేసే అవకాశం పోగొట్టుకోలేదన్న మాట. ఆన్యువల్ మీటింగ్ మానేసి మరీ…మీ ఆయన మాత్రం పైన దుకాణం పెడతాడు.. కల్చర్ ని కాపాడడానికి.”

“ఏం మీటింగ్ లేవే. ఒక వారం కాస్త ఎక్కువ పని చేస్తే సరిపోతుంది. మా అత్తగారు, మా ఆయన దగ్గర దొరికే పెర్క్స్ కంటేనా..చూడు” మెళ్ళో ఉన్న డైమండ్ నెక్లస్ వేలితో టాప్ చేస్తూ కన్నుకొట్టింది. “నౌ, డోంట్ గెట్ ఫకడ్ అప్, కుళ్ళుగా ఉందా” మాటల్లో అల్లరి తెలుస్తోంది.

“ఓకే కం హియర్, ఒక సెల్ఫీ దిగుదాం.” చేయిపట్టి దగ్గరకులాగి మెడ చుట్టూ చేతులు వేసి,“ది మోడరన్ మిస్ట్రెస్ విత్ ది ట్రెడిషనల్ బిచ్.” వినీల మొబైల్ క్లిక్ చేసి ఇన్స్టాగ్రామ్ లో అప్లోడ్ చేసింది.

“యు ఆర్ సచ్ ఎ పెయిన్….నీకీ నెక్లెస్ కాస్ట్ తెలుసా…”బలవంతంగా మాటలు ఆపుకుంది. ఈ సమయంలో వినీలకి చెప్పడం అనవసరం. “సరే, మీ ఆయనకి చెప్పు. మాటలాడతానని. ఆయనికి ఏదో ఫౌండేషన్ ఉంది కదా. ఒకమ్మాయి చదువుకి కి సాయం కావాలి.” కార్ డోర్ వేసింది.

కారు రోడ్డు మీదెక్కేసరికి సన్నగా వర్షం మొదలైంది. ఏంటో, వినీలకు నెక్లెస్ ఇచ్చారనే సంతోషమే కానీ….దాని ఖరీదు జీవితాంతం ఇన్ స్టాల్మెంట్లలో ఇలా చెల్లిస్తూనే ఉండాలి. తనకీ ఫర్లేదేమోలే!

మళ్ళీ..రోడ్డు వెంటే.. మ్యూజిక్ సిస్టం ఆన్ చేసింది. ”ఇస్ మోడ్ సే జాతే హై..” ఇంకా నాలుగు కిలోమీటర్లు. జీవితం కూడా అంతే..ఇంకొన్నేళ్ళు! అంతలో అతను….ఉంటాడా తనకోసం..ఈ నాలుగునాళ్ళూ? ఉన్నట్టుండి ఆఫీస్ నుండి కాన్ కాల్ కి పిలుపు. బ్లూటూత్ లో కనెక్ట్ అయింది. మిగిలినవారు ఇంకా జాయిన్ కావలసి ఉంది, వెయిట్ చేయాలి.

స్టీరింగ్ మీద దరువు వేస్తూ మ్యూజిక్ సిస్టం సౌండ్ తగ్గించి చుట్టూ చూపు సారించింది. టూ వీలర్ మీదున్నవారంతా తడిసిపోతున్నారు. అందరి మొహాల్లోనూ, అలసట, చిరాకు. త్వరగా చేరుకోవాలనే తొందర. ముందున్న ఆటో మీద అరుస్తున్నాడు, వెనుక బండతను. ఒకామె చేతిలోని చంటి బిడ్డ తడవకూదన్నట్లు దగ్గరకు పొదువుకుంటోంది. పక్క బైక్ మీద ఇద్దరు పిల్లలు ఆకాశం వైపే నోరు తెరిచి చూస్తున్నారు. హోండా ఆక్టివా మీదున్నతను నెత్తి మీద కవర్ వేసుకోవడానికి తిప్పలు పడుతున్నాడు. బైక్ వెనుక కూర్చున్న ఒక అమ్మాయి ముందున్న అబ్బాయి వీపు మీద వాలి నడుము చుట్టూ చేతులేసి ఏదో వాదిస్తోంది. అబ్బాయి నవ్వుతూ సమాధానం చెపుతున్నాడు. ఉన్నట్టుండీ అమ్మాయి ఆ అబ్బాయి నడుము చుట్టూ బిగించిన చేతులు తీసేసింది. అతను హెల్మెట్ లొంచి ఆమెవైపు చూడబోయి, తన చేతులు వెనక్కు జరిపుతూ ఆమె చేతులు వెతుకుతున్నాడు. అతను గాలిలో చేతులను వెతుకుతుంటే వెనుక ఆమె పెదవులు బిగపట్టి చేతులు దూరంగా దాచుకుని వినోదంగా చూస్తోంది. అతనికీ ఈ ఆట బావున్నట్టే ఉంది. అతని చేతులు ఆమెను చేరబోతున్నకొద్దీ ఆమె మునిపంటితో నవ్వాపుకొని వెనక్కి వంగుతోంది. ఉండబట్టలేక వెనక్కి తిరిగాడు. దొంగ దొరికింది. ఇద్దరూ ఫక్కుమన్నారు.

గ్రీన్ సిగ్నల్ పడింది. అవతల కాల్ లో తనను పిలిచేసరికి తెలియకుండానే మెదడు అంకెల మీదకి వెళిపోయింది. కాల్ ముగిసేవేళకు ఆమె ఇల్లు చేరుకుంది..

ఆజ్ జానేకి జిద్ నా కరో…..యుహి పెహ్లూమె బేఠె రహో…. రేడియో మోగుతోంది.

ఒక్కో గదీ సర్దుకుంటూ వెళ్ళి మెయిన్ డోర్ లాక్ చేసి పక్క మీద చేరిందామె. పొద్దున్నుంచి హడావిడిగా గడిచిపోయింది. మొబైల్ లో పర్సనల్ మెసేజెస్ చూసుకుని ఒకటి రెండు మెయిల్స్ కు ఫోన్ నుంచే రిప్లై ఇచ్చింది. ఆ నెల కట్టాల్సిన బిల్స్ ఫోన్ నుంచే కట్టేసి, ఫోన్ ఆపి పక్కన పెట్టి ఆవులిస్తూ వళ్ళు విరుచుకుంది. రేపు మళ్ళీ ఇంకో రోజు! పెన్ను, డైరీ చేతిలోకి తీసుకుని ఆలోచిస్తూ కూర్చుంది. రోజూ పడుకునే ముందు డైరీ కొన్ని లైన్లు రాయడం అలవాటు.

“బంధాల్లో అందాలు నిలవాలంటే…బంధించడమే కాదు, బంధించబడడం కూడా నిలిపివేయాలి.” ఆగి తిరిగి చదువుకుంది. ట్రాఫిక్ సిగ్నల్ దగ్గర జంట గుర్తుకొచ్చారు.

పచ్చికలో దాగున్న పాముల్ని బుట్టలోకి పట్టాలి

రేపటి ఉదయానికి ఈ వేళ వెలుగుల్ని సమకూర్చుకోవాలి.

రాయడం ముగించి డైరీ, పెన్ను సైడ్ టేబుల్ మీద పెట్టి, లైట్ ఆపింది. పక్క మీద ఒత్తిగిల్లి, “రేపటి ఉదయానికి ఈ వేళ వెలుగుల్ని సమకూర్చుకోవాలి”  పెదవులు కదుపుతూ నెమ్మదిగా బయటకే అనుకుంది. ఆలోచనలలో అతను మరొకసారి  తళుక్కుమన్నాడు. చీకటిలో ఆమె నవ్వు వెలిగింది.

(పచ్చికలో దాగున్న పాముల్ని బుట్టలోకి పట్టాలి

రేపటి ఉదయానికి ఈ వేళ వెలుగుల్ని సమకూర్చుకోవాలి. –నీడలు, తిలక్)

వంటిల్లు కథ అదే..కొన్ని సవరణలతో…!

 

-అపర్ణ తోట

~

aparnaఉపోద్ఘాతం

రాత్రి తొమ్మిదిన్నర. లాప్ టాప్ ముందు కూర్చుని ఆమె శ్రద్ధగా పని చేసుకొంటోంది. అతను కూడా…అతనికి ఆకలి వేసింది. “ భోంచేద్దామా” అన్నాడతను. ఆమె ఇప్పటికిప్పుడు పని ఆపితే లెక్క తప్పుతుంది. అరగంట నుంచి చేస్తున్నపని మళ్ళీ మొదలు పెట్టాలి. “కాసేపు”. అందామె లాప్టాప్ నుంచి కళ్ళు తిప్పకుండా.. ఇంకో పది నిముషాలు గడిచాయి. “ఎంతసేపూ?”…విసుగు! “వస్తున్నా..” కళ్ళు మరల్చకుండా అందామె. “అయిపోవచ్చింది. ఇంకో ఐదునిముషాలు…”ఆమె లెక్క తేలడం లేదు. అతను చప్పుడు చేస్తూ లేచాడు. డైనింగ్ టేబుల్ మీద కంచం గట్టిగా చప్పుడు చేస్తూ పెట్టాడు(ఒకటే కంచం, ఆమెకు లేదు. నోట్ దిస్ పాయింట్) ఉదాసీనంగా తింటున్నాడు. ఆమె హడావిడిగా లాప్ టాప్ మూసేసి వచ్చింది. “సారీ, ఎంతకీ పని తెమలలేదు.”  “పర్లేదు.” అన్నాడు. బోల్డంత పరవా ఉందందులో…

  “పొద్దుట పూట హడావిడి పడకుండా ఉండాలంటే రాత్రికే అన్నీ సిద్దం చేసుకోవాలి. కూరగాయలు టివి చూస్తూ కట్ చేసుకోవచ్చు. అలానే పిల్లల బూట్లూ, సాక్సులూ, యూనిఫాం రెడీగా ఉంచుకోవచ్చు. పనిని సంబాళించుకోవడం లో ఉంది గృహిణుల నేర్పంతా… “కర్టసి తెలుగు మాగజైన్స్ అండ్ వనితల వంటల షోస్.

భర్తకి టీ, పిల్లలకు పాలు, పిల్లలకు పోషకాహారానికి లోటు చెయ్యకూడదు. డ్రై ఫ్రూట్స్, గుడ్లు. మరి భర్తకూ, తనకూ- కొన్ని స్ప్రౌట్స్, అందరికీ ఫ్రూట్స్, ఒళ్ళు పెరగకుండా ఓట్స్, అత్తగారు మరవన్నీ తినరు. అవసరమైతే ఒక ప్లేట్ ఇడ్లి వెయ్యాలి. మరి చట్ని? ఇంకాస్త పని. రాత్రి అన్నం- పులిహార? ఫ్రైడ్ రైస్? మధ్యాహ్నం ఒక్క పప్పు, కాస్త చారు, ఒక కూరా…పెరుగు? తోడేసానా లేదా? టిఫిన్ బాక్సులు ఏవి? పనమ్మాయి సరిగ్గా తోమిందా? అన్నం సరిపడా చల్లారిందా? లేకపోతే మధ్యాహ్నానికి వాసనొస్తుంది. మళ్ళి భర్త గారికి రోటీలు. పిల్లలు ఫ్రై తప్ప తినరు. ఈయనకి కాస్త తడికూర అయితే తప్ప రోటీ గొంతు దిగదు.

“అన్నయ్యకి కాస్త ఫ్లాక్స్ సీడ్ పౌడర్ వెయ్యి, బాడ్ కొలెస్ట్రాల్ తగ్గుతుంది.” ఆడపడుచు సలహా. మగవారి ఆరోగ్య రహస్యాలెప్పుడూ వారి భార్యల దగ్గరే ఉంటాయి. మరి ఆడవారి ఆరోగ్యాలో..

ఆరింటి నుంచీ తొమ్మిదింటి వరకూ ప్రతీరోజు సాగే ట్రపీజ్ షో.

సరే మరి. ఇంత శ్రమ ఎవరి కోసమట? ఇంట్లో అందరికి ఆరోగ్యం బానే ఉందే? ఈ సూపర్ హీరోయిన్ రోల్ ఎవరి కోసం. కన్నాంబా, సావిత్రి మార్కు ఆక్షన్ సమంతా సీజన్లో ఏలా?

దాదాపు ఇరవైయేళ్ళు కావొస్తోంది కుప్పిలి పద్మ “మమత(మాతృక- జనవరి- మార్చ్ 1996) ” వచ్చి! అందులో ఇప్పటి ఆధునిక మహిళని  ఆవిష్కరించారు రచయిత. చదువు, ఇష్టపడే ఉద్యోగం. ఈ రోజుల్లో ఒక అర్బన్ మిడిల్ క్లాసు అమ్మాయికి ఈ రెండూ అంత అసాధ్యమైన విషయాలేమీ కావు.

కాని పెళ్ళి! అందులోనూ వంటిల్లు! ఇంతకూ మించిన కష్టం ఉంటుందా? ఈ కథ లో ఒక జనరేషన్ ముందు నుంచే ఉద్యోగం చేస్తున్న అత్తగారూ, అమ్మా ఉంటారు. అత్తగారికి కోడలి పరిస్ధితి అర్ధమైనా ఎక్కడో కొడుకు వ్యక్తిగత వ్యవహారంగా కల్పించుకోదు. ఇలా వ్యవహరించడం ఆమెకు తెలియని సదుపాయం ఏదైనా ఉందేమో. ఆర్నెల్లు వంటగదికే పరిమితం అయిన అమ్మాయి- భర్తతో ఉండే ఇంటిమేట్ టైమ్స్ లో కూడా ‘రేపటి వంట ఏంటి’ అని ఆలోచిస్తూ ఉంటుంది.

మొదట్లో వంటమనిషి మానేసింది. వంట బాధ్యత కొద్దిరోజులు తీసుకొమ్మని భర్త అంటే…

“నాకు వంట సరిగ్గా రాదే” అంటుంది.

“ఆ దానిదేముంది. రెండు రోజుల్లో అలవాటయిపోతుంది.”

“మీకొచ్చా”

“అబ్బెబ్బే…రాదు”

అదే మగవాళ్ళకైతే జీవితాంతం నేర్చుకున్నారాదు. ఆడవాళ్ళకు నిముషాల్లో వచ్చేస్తుంది.

అంతెందుకు వంట గురించి మాట్లాడే మోడరన్ విమెన్ అంటే అందరికీ తెలియని గౌరవం కలుగుతుంది. చీర కట్టుకోవడం, వంట రావడం- ఇవి రెండూ మన భారతీయ సంప్రదాయానికీ, సంస్కృతికీ సోపానాలు. మరి ఆడవాళ్లందుకే కదా ఉండేది! మగవారు ఎటన్నా పోనీ!

మమత అమ్మా, అన్నయ్య భార్యా మమత బాధని అర్ధం చేసుకుంటారు. నాన్నకూ, అన్నయ్యకూ అదొక విషయం లా కూడా తోచదు. పాపం మమత వంటగది నుంచే కాదు, మాతృత్వభారాన్ని కూడా వదిలించుకోవాలి. రచయిత్రి ఇక్కడ చూపిన తెగువకు వంద సాష్టాంగాలు చెయ్యాలి.

సమస్య చిన్నదే. కాని దాని వెల చాల పెద్దది. ఎంత పెద్దది అంటే ఒక జీవితం లో సగభాగమంత. రోజులో ఐదారు గంటలంత. వంటింటిని భుజాన మోసుకు తిరిగినంత. పాతివ్రత్యమంత. మాతృత్వమంత! ‘అసలు ఆడదానివేనా’, అనే పనికిరాని మాటలకు బాధపడి గిల్ట్ ను జీవితమంతా మోసేటంత. ఇష్టమైన ఉద్యోగాన్ని పక్కకు నెట్టేసేంత. ఒక మంచి నిద్రంత. ఒక చక్కని పుస్తకం చదవలేనంత. మనకిష్టమైన స్నేహితులను పక్కన పెట్టేంత. ఎంతో ఎదురు చూస్తున్న ఒక మీటింగ్ లో మంచి మాటలు వదిలి పరిగెత్తి ఇంటికి వచ్చి పోపు వెయ్యవలసి వచ్చేంత. మహానుభావురాలు మన రచయిత. ఇడ్లి లో కొబ్బరి పచ్చడి గురించి మమత పడే టెన్షన్ అర్ధం చేసుకుంది.

Art: Srujan Raj

ఇంచుమించు అదే వయసున్న భర్త. కానీ క్రికెట్, రాజకీయాలు, సినిమలాకన్నా రేపటి వంట ఏంటి? అనే కబురు బాగా సాగుతుంది.

“ఇవాళ బాంక్ లో విశేషాలేంటి?” అడుగుతుంది మమత. వెర్రిదాన్ని చూసినట్టు చూస్తూ, “ఏమైంది” అంటాడు కిషోర్

“ఏం లేదు, ఊరికే.” దిక్కులు చూస్తూ అంటుంది.

“పకోడీలు బావున్నాయా?”

“ఇంకాస్త కరకరలాడితే బావుండును.”

“దోస బాగొచ్చిందా”

“ఇంకాస్త పల్చగా రాదా?”

“పాయసం బావుందా?”

“తీపి ఎక్కువైంది. నీకు కేరళ వాళ్ళ పాయసం వచ్చా?” సో..వంతావంతకాలు..మా మధ్య ఈ సంభాషణ బాగా జరిగేట్లుంది, అనుకుంటుంది మమత.

ఈ పనితో విసిగి పోయి నేను వంట పని చేయలేను ఉద్యోగానికి వెళ్ళిపోతానని, తెగించి చెప్పన మమత తో, “నీతో చక్కగా పనులు చేయిస్తున్నానని అంతా మెచ్చుకుంటుంటే నువ్వేంటి ఆ ఏడుపు మొహం? ఏదో, పరాయివాళ్ళకి చేసినట్టు..” పితృస్వామిక వ్యవస్తను ఇంకా భుజానేసుకు తిరుగుతున్నామని చెప్పడానికి ధీటైన వాక్యమిది.

ఈ కథలో ఇంకా ఎన్నో విస్తృతంగా చర్చించవలసిన అంశాలున్నాయి. కాని, ప్రస్తుతం వంటిటి గురించి మాత్రమే మాట్లాడదామని ఆగిపోతున్నా. ఇంత మంచి కథను రెండు దశాబ్దాల క్రితమే అందించిన పద్మగారికి అందరమూ రుణపడిపోయాము.

‘ఈ రోజుల్లో వంటేటమ్మా..మా రోజుల్లో ఐతే ఈ ఫ్రిజ్జూ, మిక్సి, కుక్కర్లు లేనే లేవు. అన్ని రోట్లో దంచుకోవడం, కుంపటి మీద వాడుకోవడం. ఈ మాత్రం దానికే ఇంత రాద్ధాంతం చేస్తే ఎలా..’

‘అమ్మమ్మగారూ మీలా రోలూ, రోకళ్ళతో కష్టం పదకుండా ఉద్ధరిద్దమనేగా మేమంతా చదివి ఉద్యోగాలు చేస్తోంది. అయినా సంపాదన లో భాగం ఉన్నప్పుడు వంటగదిలో భాగస్వామ్యం వద్దా?’

అసలు మన ఆడవారి శీలపరీక్ష అంతా వంటగదిలోనే జరుగుతుంది. ఆవిడెవరో బాగా వంట చేసి వడ్డిస్తే చాలు. ఎంతటి క్రూరురాలైనా క్షమించేయచ్చు. పిల్లలను కొట్టినా, భర్త సంపాదన సరిపోవట్లేదని వేపుకుతిన్నా పర్లేదు. వంట చాలా బాగా చేసిపెడుతుంది. పెళ్లిలో క్వాలిఫై కావడానికి పొందవలసిన ప్రైమరీ డిగ్రీ! వంట సరిగ్గా రాని ఆడది కాదని కాదు కాని..ఆమెలో ఫెమినిటి పాలు తక్కువ! స్త్రీత్వ చాయలు తగ్గిపోతాయి..ఎండలో కి వెళితే రంగు తగ్గిపోయినట్లు. వంట రాకపోతే ఆడవారిలో ఆ స్త్రీత్వం దెబ్బతింటుంది—కొంచేమేలే!అయినా…

భర్త మనసులోకి దారి అతని కడుపేను. మరి భార్య మనసులోకి దారి? సారీ, ఈ విషయాలు మనకెవరూ చెప్పరు. అసలు తెలుసుకోవలసిన అవసరమేముంది. మగవాళ్ళ పెర్ఫార్మన్స్ ప్రెషర్ గురించి మనకెందుకు గాని ఆడవారి కిచెన్ పెర్ఫార్మన్స్ ప్రెషర్ ఏంటో తెలుసా మీకు- అందునా అత్తగారి తరఫు చుట్టలవారు వచ్చినప్పుడు?

ఇల్లు బాగా పెట్టుకుంది. వంట బాగా చేస్తుంది. మరి ఆమె వేరే పనులు కూడా చేస్తుంది. మీకు తెలుసా?

“తెలుసులేగానీ ఇంట గెలిచి రచ్చ గెలవాలి. అయినా ఫెమినిస్టు మాటలు బాగా నేర్చారు ఈ ఆడవాళ్ళు. వాళ్ళకేం తక్కువ. ఇంట్లోనే పనమ్మాయి, బంగారం లాంటి భర్తా..ముద్దులు మూటగట్టే పిల్లలు. ఇంకేంటి?”
“అయ్యయ్యో…ఇంకా ఉన్నాయి. ఆమెకో ఉద్యోగం ఉంది తెలుసా…ఆమె ఆఫీసులో ఎన్నో వ్యవహారాలూ యిట్టే పరిష్కరిస్తుంది. ‘ఆడవారు కబుర్లు చెప్పుకుంటారు గాని పనిచెయ్యరు అనే నానుడి’ ఆమెకు బాగా తెలుసు. అందుకే ఇంకాస్త ఎక్కువ కూడా పనిచేస్తుంది. మగవారిలా టీలకనీ సిగరెట్టుకనీ రెండు మూడుసార్లు బయటికెళ్ళదు. మొన్న సెమినార్ లో ఆమె ప్రెజెంట్ చేసిన పేపరుకి…”

“అవునా, మరిన్ని చేసినామెకి ఇల్లు చక్కపెట్టుకోవడం ఎందుకు రాదంటావు?”

“మరి మీ అబ్బాయికో..? అతనికెందుకు రాదు.”

“అయ్యో, చాలా పని చేస్తాడమ్మ…ఆమె టూర్ల మీద వెళ్ళినప్పుడు, పిల్లలని హోటల్ కు తీసుకెళతాడు. స్కూల్ లో దింపుతాడు. వాళ్ళమ్మ ఫ్రిజ్జిలో వండి పెట్టినది వేడి చేసి తినిపిస్తాడు. కానీ వంట కష్టమమ్మాయ్..మగవాళ్ళు కదా..పాపం చేసుకోలేరు!”

నిజమే చాలా మారారు మగవారు! పాపం.

ఇప్పుడు విమల చెప్పిన వంటింటి తనాన్ని గురించి మాట్లాడుకుందామా?  (‘వంటిల్లు’ కవిత; ఆంధ్రజ్యోతి’ 86)

చిన్నప్పటి జ్ఞాపకాల తరువాత ఆడతనాన్ని ఆపాదించుకునే వయసులో ముఖ్యంగా అందుకోవలసినది- వంటింటితనం!

భయం భయంగా, నిశబ్దంగా, నిరాశగా

మా అమ్మొక ప్రేతం లా తేలుతూ ఉంటుందిక్కడ

అసలు మా అమ్మే నడుస్తున్న వంటిగదిలా ఉంటుంది

నడుస్తున్న వంటగదిలా ఆడవాళ్ళు కనిపించడం మానేసి చాలాకాలమైంది అనవచ్చు. కాని ఆడవాళ్ళు ఒప్పుకోరు. చిన్నప్పుడు వారి అమ్మలు పడిన కష్టాల్లో మనం పడేవి కష్టాలే కావని చెప్పొచ్చునుగాక. వారికీ మనకీ తేడా ఉందని విషయం కూడా గుర్తిస్తే బావుండును. అదేదో మా మాస్టారు మమ్మల్ని కోదండం వేయించేవాడు, మిమ్మల్ని బెత్తంతో మాత్రమే కొడుతున్నారు అని చెప్పినట్లుగా…ఏంటో ఈ సామ్యం!

వంటగది మాత్రమే ఎదురుగా నిలబెట్టి స్త్రీల మెదడును ఎక్కడో ప్రాచీననా కాలాల్లో ఇరికించడానికి తీవ్రప్రయత్నాలు జరుగుతూనే ఉంటాయి. తమ మేధస్సు ఆచూకీ తెలీక స్త్రీలు నిజంగానే తెలియని అశాంతికి లోనవుతారు.  అందుకే అంటుంది –విమల

ఒక్కోసారి ఆమె మండుతున్న పొయ్యిలా ఉంటుంది

అప్పుడు బందీ అయినా పులిలా ఆమె

వంటగదిలో అశాంతిగా తిరుగుతూంటుంది

నిస్సహాయతతో గిన్నలు దడాల్నఎత్తేస్తుంది

ఇంటి ముందు నిలబడో, బిందెల దగ్గరో కొట్టుకునే ఆడవాళ్ళని చూసి అందరూ నవ్వుకోవడం లో బోల్డంత ‘జోకు’ ఉండొచ్చుగాక..కాని అంతకన్నా భావప్రకటన స్వేచ్చని ఇవ్వలేని పితృస్వామ్య వ్యవస్ధని ఏమనగలం. సరే, అది ఒక కాలం లో జరిగింది. ఇప్పుడు ఆడవాళ్లకా ప్రారబ్ధం లేదు. ఇంచుమించుగా మధ్యతరగతి ఆడవాళ్ళందరూ  చదువుకున్నవారు. వారిలో కొందరు ఉద్యోగాలు చేస్తున్నారు. మరి వారి పరిస్ధితేంటి? విమల చెబుతున్నారిలా…

నేనొక మంచి వంటగదిలో పడ్డానన్నారందరూ

గ్యాసు, గ్రైండరూ, సిలిండరూ, టైల్సూ…

అమ్మలా గారెలూ, అరిసెలూ గాక

కేకులూ పుడ్డింగులూ చేస్తున్నాను నేను

గిన్నెల పై పేర్లు మాత్రం నా భర్తవే.

ఈ కవిత 1986 లో రాసింది. సరిగ్గా ముప్ఫైయేళ్ళ క్రితం. నిజంగానే ఇప్పుడేం మార్పు వచ్చింది. ఒక రొటీన్ లా ఎందరు భర్తలు వంటగదిలోకి  వెళ్లి వంటతో తమ రోజును మొదలు పెడతారు? ఒక రోజు ‘చేంజ్’ కోసమో, ఒక ‘స్పెషల్ డిష్’ కోసమో కాక ఒక బాధ్యతగా ఎప్పుడు ఫీల్ అవుతారు? వంటమనిషిని పెట్టుకోవచ్చు. అది ప్రివిలేజేడ్ భార్యకు వచ్చే కన్సొలేషన్ ప్రైజ్ మాత్రమే అని ఒప్పుకుంటారా…

పాపం ఆ అమ్మాయి అంటుంది గదా…

నేనొక అలంకరించిన వంటగదిలా

కీ ఇచ్చిన బొమ్మలా ఇక్కడ తిరుగుతుంటాను

నా వంటిల్లొక యంత్రసాలలా ఉంది

ఈ యంత్రసాల ఆమెను నెమ్మదిగా ఎలా మార్చేసిందంటే….ఆమె ‘మల్లెపూలలోనూ పోపువాసనలే!!’ ఇంతకన్నా భావ దారిద్ర్యం ఇక ఉందా…వంటగది వాసనలు పడకగది వరకూ చేరుతాయి!

కూరగాయలైపోయాయి. బిగ్ బాస్కెట్ వచ్చింది. వంటగది ఇప్పుడు మోడ్యులర్ కిచెన్ అయిపోయింది. జీతం పెరిగాక కొందరు మహా అదృష్టవంతురాళ్ళకు వంటమ్మాయి కూడా దొరకొచ్చు. కానీ బాధ్యత మాత్రం- పూర్తిగా అమ్మదే. అంతేగదా అమ్మ కడుపు చూసి పెడుతుంది. మరి నాన్నేమి చేస్తాడు? నాన్న ఏమి చేసినా, అమ్మ కూడా చేయగలుగుతుంది. కాని నాన్నే పాపం. సొంతఇంటి వంటగదిలో వాలంటరీ వెలివేత తీసుకుంటాడు. అందులో ఉండే సుఖం ముందే తెలిసిన మహానుభావుడు!

శ్రమవిలువను కాల్కులేట్ చేయడంలో ఏమి తక్కువ లేదు. కాని దానికి మారకం ఏంటో తెలియడం లేదు. రోజుకు నాలుగైదు గంటల కూలి. ఆఫీసులో గంట బిల్లింగుకు వెయ్యిరూపాయిలు. మరింటిలో నాలుగు కూరలు. ఆకొన్న కుటుంబం కడుపు నింపిన తృప్తి. ఎంత సంపాదిస్తే వస్తుంది. అయ్యో… వంకల గురించీ, వెక్కిరింపుల గురించీ మాట్లాడకండి మరి.

కాదని ఎవరూ సవాలు చేయకండి. మీకు 103 డిగ్రీల జ్వరమున్న రోజున మీ భర్త తప్పక టీ పెట్టి ఇస్తారు. కొన్నిసార్లు, సూర్యుడు దారి తప్పినప్పుడో, ఆర్నాబ్ గోస్వామి నోరుమూసుకున్నప్పుడో….మీ భర్తని టీ పెట్టమనండి. ఏ కళనో టీ అందిస్తారు. ఆగండి- మరి మీరు టీ పొడి ఎక్కడుందో చెప్పారా..తిట్టుకోకండి. మరి పంచదార అనిపించకుండా పెడితే మీదే కదా తప్పు. పాలు. ఫ్రిజ్ లో ఉన్నాయని చెప్పొచ్చుకదా అంత విసుగెందుకు? కప్పులా.ఎదురుగా ఉన్నాయి కాని మీ ఆయనకీ ఆ టైం కి వంటగదిలో ఊపిరాడక కళ్ళు కనిపించడం మానేశాయి. విసుక్కుని లేస్తున్నారా..వంటగదిలోకి వచ్చి విసురుగా టీ కప్పు లాక్కున్నారా? తప్పుకదూ!

Art: Srujan Raj

Art: Srujan Raj

ఐతే వంటింటి సామ్రాజ్యానికి తాము మహారాణులమని ఇంట్లో ఏదైనా తమ కనుసైగల పైనే నడుస్తుందని భ్రమించే కొందరు ‘సూపర్ మామ్’ లు ఉంటారు. ఇలాంటి ‘కంట్రోల్ ఫ్రీక్ మామ్స్’ తో ఏం చెప్పినా చిక్కే! అన్నింటా తామే అయ్యే అడ్వర్టైస్మెంట్ అమ్మల్లా ఉందామనుకునే ఆడవారంటే జాలిపడాలి. ఆమెకు నడుమునొప్పి వస్తే కానీ ఎవరికీ, ఆఖరుకి  భర్తకు కూడా సాయం చేయాలని తోచదు. అది కూడా మూవ్ కాని విక్స్ కానీ రాసేవరకే. ఆమె బాగుపడగానే  మళ్ళీ ఆమె దారి –రహదారి- అదే వంటిటికి దారి.

మనదేశంలో వంటిల్లంటే వంటపనే కాదు. చాలాసార్లు ఆరోగ్యమూ, వ్యక్తిత్వము కూడా పెట్టుబడవుతాయి. కొన్నిసార్లు ఈ కాస్ట్ బెనిఫిట్ ఎనాలిసిస్ లో ఆడవారు ఘోరమైన లాస్ లో పడతారు. కొన్నిసార్లు ఆరోగ్యం నష్టపోతే ఇంకోన్నిసార్లు వ్యక్తిత్వాన్ని కోల్పోయి. టైం బావుండకపోతే, కొన్నిసార్లు రెండూ తన్నేస్తాయి.

సూపెర్ మామ్ సిండ్రోమ్’- సుప్రభాతం, 20 జూన్, 1996, ఇల్లలకగానే– ఉదయం వారపత్రిక, 4 మే, 1990

సత్యవతిగారి ఈ రెండు కథలూ అదే చెబుతాయి. పైన చెప్పిన పరిస్ధితి ‘సుపర్ మామ్  సిండ్రోమ్’ లో ప్రస్తావిస్తే, ‘ఇల్లలకగానే’ కథలో ఇంటికే జీవితాన్నంతా ధారబోసిన ఆమె తన ఉనికి పూర్తిగా మర్చిపోయేంత ప్రమాదంలో పడుతుంది. కుటుంబం కొరకు సర్వమూ త్యాగం చేసే ఆడవారికి ఈ విషయం అర్ధమవుతుందా? ఆమె పేరే ఆమె వ్యక్తిత్వమైతే …ఆమె ఏది? భర్త పేరు లోనో, పిల్లలపేరులోనో, ఆ చివరింటి ఆవిడగానో ఆమె మిగిలి పోతుంది. పెళ్ళికి ముందు ఆమె చదివిన చదువులు, వాదించిన ఉపన్యాసాలూ, స్నేహితులూ…వీరంతా ఏరి. ఫన్ని విషయం ఏంటంటే- ఇల్లలికే ఈగ మాత్రమే తన పేరు మరచిపోతోంది అన్నారప్పుడు. ఇప్పుడు ఇల్లూ, ఉద్యోగమూ చక్కబెట్టే ఈగనేమనాలి? ఈగలనెప్పుడూ ఉద్యోగాలతో కొలవరు. కొలిచినా మన కుటుంబవ్యవస్ధలో దానికే గుర్తింపూ ఉండదు. ఆడవారి ఔన్నత్యాన్ని కొలవడానికి మొదటి మూడు స్థానాల్లో- కన్యత్వమూ, పాతివ్రత్యమూ, మాతృత్వమూ ఉంటాయి. కల్పనా చావ్లా, కిరణ్ బేడి, సునీత విలియమ్స్  ఇలాంటి వారింట్లో వారిని ఏమన్నారో తెలుసుకోవాలని మహా ఉబలాటంగా ఉంటుందెప్పుడూ…

చాలా చదువులు చదివాం కాని ఈ వంటింటి గోల మాత్రం తప్పట్లేదు. వంట మనుషులని పెట్టుకున్నంత మాత్రాన ఆడవారు వంటిల్లు తప్పించుకున్నరనుకోకూడదు. వంటింటి చాకిరీ నుంచి తెరపి ఉండొచ్చు కాని, నైతికంగా…అవును నైతికంగానే, వంటిల్లు, ఇంట్లో అందరికీ తిండి ఏర్పాటు చేసే బాధ్యత భార్యదే. చేయని భార్యలు లేరా అని అడగకండి. ఉన్నారు. వారిని గురించి ఎలా మాట్లాడతారో, వారికి అందే గౌరవం ఏంటో మనందరికీ తెలుసు. చాల చాలా తక్కువ సందర్భాలలో- భార్య ఉన్నతోద్యోగం చేస్తూ, వంటింటికీ ఆమెకే బాధ్యత లేదనుకునే కొన్ని ఉద్యోగాలలో ఉన్నప్పుడు మాత్రమే ఆమెకు ఈ నైతిక శీలపరీక్ష నుంచి విడుదల. లేకపోతే ఈ పరీక్షకు ఏ పూటకు ఆ పూట సిద్ధపడుతూ ఉండవలసిందే.

సామాన్య కథ “ కల్పన” లో ఇదే చర్చకు వస్తుంది. “ ఎంత పెద్ద చదువులు చదివినా ఎంత పెద్ద ఉద్యోగాలు చేసినా, ఎంత టీం లీడర్ గా ఎదిగినా ఎక్కడుందీ లోపం ఒక చిన్న కుటుంబ వ్యవస్ధ ను మేనేజ్ చేయలేకపోతున్నాం. “ అని. నిజమే. ఈ మాట అంటే నాతో ఒక పెద్దావిడ అన్నది. “ఇప్పటి పిల్లలలకి తెలివి ఉండడం లేదు. భర్తను, అత్తగారింటి వారిని ఎలా తనవైపుకు తిప్పుకోవాలో తెలీదు.” బహుశా నిజమేనేమో..ప్రేమకన్నా లౌక్యం తోనే పెళ్ళిళ్ళు నిలబడతాయనిపిస్తుంది. మరి మన చదువుల్లో వంటింటి బాధ్యతా మరియు లౌక్యం అనే అంశాన్ని కూడా చేరిస్తే బావుండు.

మరిప్పటి పిల్లలకో? చైతన్య, నారాయణ, ఐఐటి, బిట్స్ పిలాని వీటిని దాటాక ప్రొఫెషనల్ కోర్సులు- తర్వాత ఉద్యోగమూ…తర్వాత పెళ్ళి. సరిసరి. ఇప్పుడుగదా మళ్ళీ వంటింటి గురించి మాట్లాడవలసింది. సామాన్య ‘కల్పన’ కథలో కల్పన చెబుతుంది. “ ఎంతెంత పెద్ద కార్పరేట్ ఆఫీసుల్లో, యునివర్సిటీల్లో పనిచేస్తున్నాం ఇప్పటి ఆడపిల్లలం. ఎంతమంది కస్టమర్స్ ని హాండిల్ చేస్తున్నాం. విదేశాలకు కూడా ఒంటరిగా వెళ్ళి వచ్చేస్తాం. టీం ని లీడ్ చేసేస్తాం. కాని కుటుంబం విషయం వచ్చేసరికి ఎక్కడో తప్పు జరిగిపోతుంది. మన తెలివంతా ఎక్కడికి పోతుంది అనిపిస్తుంది. మన జనేరేషన్ ఆడపిల్లలం చదువు నుండి నేరుగా ఉద్యోగాల్లోకి, పెళ్ళిలోకీ వచ్చేస్తున్నాం కదా. తినడం తప్ప వంట నేర్చుకునే తీరిక కుడా ఉందని షెడ్యూల్స్ కదా మనవి.“  మరి తనను ఒకేసారి వంటగదికి పంపి అత్తగారు. తమాషా చూద్దామనుకుని బయటకు వచ్చేసారు. “ పాపం కల్పన చింతపండు వెయ్యని సాంబారు చేసిననదుకు పెద్ద రాద్ధాంతం చేసారు. అదేదో ప్రపంచ యుద్ధమైనట్టు.  ‘మమత’ కథలానే ‘కల్పన’ అత కూడా విస్తృతి ఎక్కువ. ప్రస్తుత చర్చ కోసం ఈ భాగాన్ని మాత్రమే ప్రస్తావించాను. కాని కథా మూలాలలోకి వెళితే ఎన్నో విషయాలు అర్ధమవుతాయి.

కామన్ గా వినే మాటేంటంటే…’మీరు వంట నేర్చుకోకపోతే మమ్మల్నంటారు.’ అమ్మ వైపు వాళ్ళంతా పెళ్ళికి ముందనే మాటలివి. ఎందుకంటారు? అబ్బాయి పుట్టింటివారిని ఎప్పుడైనా  అతని అత్తగారంటారా? మీరు మీ అబ్బాయికి వంటనేర్పలేదేమని?

అత్త- కోడలు మధ్య దెబ్బలాటలలో పెద్ద అంశం- వంటిల్లు ఎవరిదీ? అనీ. కోడలుకు పూర్తిగా బాధ్యత లేకపోతే అత్తకు ఇష్టం ఉండదు. అలా అని పూర్తి బాధ్యతా కోడలి మీద వేయలేదు. ఈ వంటింటి పవర్ డైనమిక్స్ చూస్తే దుఖ్ఖం వస్తుంది. కాని మన కుటుంబ వ్యవస్థ ఎంతో గొప్పది. ఇలాంటి ఆడవారి మధ్య ఇటువంటి చిల్లర గొడవల సృష్టించడం వలనే వలనే మన వ్యవస్థను కాపాడుకుంటున్నాము. ఈ గొడవలో వంటింటికి ఎవరు రాజీనామా చేసిన రాజకీయ కారణాలు వెతికినా అది సమాజానికి పెద్ద ముప్పే. ఎందుకంటే, పెళ్ళికాని మగవారికి కుటుంబమంటే ఒక వంటిల్లు కలిసిరావడం. ఆడవారికి కుటుంబమంటే వంటచేయడం. పిల్లలు పుట్టాక అడిషనల్ మార్పులు రావచ్చుగాని నిజం ఇదే. మారా వంటింటి వ్యవస్ధకే ఉసురు తగిలితే..అమ్మో, కాపురాలు కూలిపోతాయి.

శుభమా అని ఇంటిలో అందరి యోగక్షేమాలూ పట్టించుకునే దేవత లాంటి ఆడవారి హృదయాన్ని ఇలా విషపూరితం చేసే ధోరణిలో రాసే నాకు నిష్కృతి లేదు. తెలుసు. కానీ, ఈ వంటింటి పాతివ్రత్యాన్ని వదిలించుకోని ఆడవారికి ఎలా చెప్పాలి? కొత్తగా పెళ్లైన కోడలు అత్తగారింట్లో అందరి మనసుని అలరించడానికి ఆనాటి కాలం నుంచి ఈనాటి కాలం వరకూ…పుట్టింటి నుంచి తెచ్చిన జెమినీ టీ వాడుతూనే ఉంటారు. కాలం మారింది కదా మరి వంటింటి విషయమో? ష్..ఇన్ని విషయాలు మనం మాట్లాడకూడదు.

ఉపసంహారం:

“అరే, భలే ఇంత కాలానికి కలిసామే! రా టీ తాగుదాం.”

“ఓయ్, మీటింగ్ కి వచ్చావా…టీ నా, లేదురా పనుంది.”

“ఆడవారి హక్కుల గురించి భలే మాట్లాడావే. నువ్వెప్పుడు మాట్లాడినా చాలా నేర్చుకున్నానో  అనిపిస్తుంది.”

“హక్కులే కాదు, వారి సెక్సువాలిటి లిమిటేషన్స్ నుంచి బయట పడవలసిన అవసరం ఎంతో ఉంది. అసలు “ సెకండ్ సెక్స్” అనే పుస్తకం చదివావా నువ్వు? చదివితే మతిపోతుంది.”

“నీ నుంచి నేర్చుకోవలసింది ఎంతో ఉంది. నీలా అందరు మగవాళ్ళూ ఆలోచిస్తే ఎంత బావుంటుంది. ఇంటికి రా మాట్లాడుకుందాం.”

“ఆ..నీకే పిలుస్తావు. అసలు ఇన్నిసార్లు కలిసాం కదా. ఎన్నో ఏళ్లుగా పెళ్లాం పిల్లలు లేనివాన్ని. ఇంటికి పిలిచి భోజనం కూడా పెట్టవేమి.”

 

 

 *

 

 

 

 

 

కథ ఒక instant మాత్ర!

10994836_409436082540368_611743555_n

 

కథకుల అంతరంగం గురించి కొత్త శీర్షిక 

~

చిన్నప్పుడు చదివే అక్షరాల్లో…కథలైతే వాక్యాల వెంట కళ్ళు పరుగుతీయడమూ, వ్యాసాలైతే నత్తనడక సాగి కళ్ళు మూతపడడమూ- ఇదీ వరస! కథ పూర్తయ్యాక కూడా ఆ పాత్రలూ సంభాషణలూ నా మనసులో ఒక మూవీలా పదేపదే కదలడం, కొన్నిసార్లు ఆ పాత్రలు తమ కథాపరిధులుదాటి ఇంకా నా ఆలోచలనలో కథ ఇంకొంత కొనసాగి ఇంకో ముగింపు ఇవ్వడం, కొన్నిసార్లు ఆ పాత్రలు నా కలల్లో రావడం…. ఇలా జరుగుతూ ఉండేది. అందుకేనేమో కథలు మనసులో ఆలోచనలు రేగడానికి ఒక బలమైన సాధనం- అనే భావాన్ని బలపరిచాయి. ఉదాహరణకు రంగనాయకమ్మ ‘కాపిటల్’ కన్నా ‘జానకివిముక్తి’ ద్వారా అర్ధం చేసుకున్న వర్గపోరాటమే ఎక్కువ. నా ప్రాపంచిక జ్ఞానాన్ని పక్కన పెడితే సోషల్ వర్క్ చదువు, ఆ తర్వాత ఎన్. జీ. వో ల్లో నేను చేసిన ఉద్యోగాలూ, గాక, కథలు కూడా నన్ను ప్రభావితం చేసాయి. కథలవల్ల నా ఆలోచనలు హద్దులుదాటి ఎగిరాయి.

మరి నవల కాదా అంటే? అది కూడా. కానీ కథే నవల కన్నా బలమైనది. కథ ఒక instant మాత్రలాంటిది. కాంటెంపరరీ జీవితాన్ని అంత బ్రిస్క్ గా సాహిత్యం లో అద్దం పట్టే సాధనాలు కథలూ, కవితలూ. చదివడానికి తేలిక అనే కాదు. లౌకికంగా ఇప్పటి జీవన విధానంలో రచయితకూ పాఠకుడికీ చాలా వెసులుబాటిచ్చేది కథలే. రచనను త్వరగా పూర్తిచేసే వెసులుబాటు రచయితకు ఉంటే, అంతే త్వరగా చదివి విశ్లేషించగలిగే వీలు పాఠకుడికి ఉంటుంది. అయితే,  నాలుగు నుంచి పది పేజీల్లో కొన్ని పాత్రల సృష్టించి, వాటికో వ్యక్తిత్వాన్నద్ది, కాస్త ఎమోషనల్ సర్కస్ పకడ్బందీగా చేయించి మన పరిమిత ఆలోచనలలో చెక్ పెట్టడం చిన్న విషయమేమీ కాదు.

నాకు సాహిత్యపు బాటలో కథ ఒక కంపల్సివ్ మార్గంగానే తోచింది తప్ప ఎంచుకున్న మాధ్యమం కాదు. ఇంకోరకంగా వ్యక్తీకరించడం చేతగాకపోవడంవలన కూడాగావొచ్చు! సరే, రాయగలిగే సామర్ధ్యం, జీన్స్ ఉన్నాయని పదేపదే రెచ్చగొట్టారు సాహితీ శ్రేయోభిలాషులు. ఇక నేనూ కాస్త రాసాను. పొగడ్తకు పొంగిపోయి, ఉత్సాహం చల్లారాక దానికి ఆవల ఏంటో ఆలోచిస్తున్నాను. ఈ కథ అవసరం ఎంతుంది, ఎవరికి ఉపయోగం వగైరా…

రాస్తున్న కొద్దీ అసంతృప్తి పెరుగుతుంది. ఇప్పటికీ నిజంగా ప్రచురితమైనవి నాలుగు కథలే. కానీ ప్రతీసారీ అనిపిస్తుంది. ఇంకా చాలా పార్శ్వాలు కదలాలి. బోల్డన్ని పొరలు తొలచాలి. ఖలీల్ జిబ్రన్ అన్నట్టు దుఃఖ్హమూ, సంతోషమూ, ఆనందమూ, విషాదమూ, దయా, క్రూరత్వమూ, ఉన్నతమూ, నీచమూ ఇవన్నీ మనిషి ఆలోచనా స్రవంతిలో భాగాలే. ఇవి ప్రతిపాత్రలో కదలాలి. మానవత్వమనే మాట మనిషి తనకు తాను ఇచ్చుకుంటున్న మంచిపేరనీ, కాని మానవ మనుగడ అవసరం మీదే, ఇంకా చెప్పాలంటే సర్వైవల్ మీదే ఆధారపడి ఉంటుందనే నిజాన్ని చాటి చెప్పగలగాలి.

IMG_9390

స్వాతి కుమారి ఒక కథలో చెప్పినట్టు, ఇప్పటి సమాజపు నైతిక, అనైతిక నియమాలకావలగా చూడగలిగి రాయగలిగితే సృజనకు ఒక అర్థం ఉంటుంది. ఈ విషయం అర్ధమవుతున్న కొద్దీ ఇదివరకు కన్నా ఎక్కువగా మనుషులను గమనించడం పెరిగింది. ఆ గమనింపులో నేను నాలోని మనిషిని గమనిస్తున్న సంగతి క్రమంగా అర్ధమైంది. సాధారణకథలూ, నీతికథలూ, పాత్రలుబుద్ధి తెచ్చుకున్న కథలూ- ఇలాంటి కథలు నెమ్మదిగా బోరు కొడుతున్నాయి. looking and thinking beyond- ఇప్పటి నినాదం నాకు. ప్రణయాలూ, వ్యక్తిత్వాలూ, వాదాలూ….దీనికి మించింది ఏది? జీవితం నిజంగా ఒక linear పద్ధతిలో సాగుతోందా? కథలో పాత్రలు ఒక కాన్షియస్ లాజిక్ తో ప్రవర్తించడం నిజజీవితంలో ప్రతీసారీ జరుగుతుందా?

కథలు జీవితానికి అద్దంపడతాయంటారు. కాని కథలో ప్రస్తావించే సమస్య మాత్రమె జీవితం కాదుగా..!   మరలాంటి విషయాలు చెప్పగలిగే intertwined కథ రాయాలనుందిప్పుడు. ప్రతీ సమస్యా రెండు రకాలుగానే ప్రవేశిస్తుంది జీవితంలో. ఒకటి వ్యక్తీ నుంచి, ఇంకొకటి సమాజం నుంచి. ఇది అర్ధంయ్యాక వేరే సమర్ధనలేమీ దృష్టినాకర్షించడం లేదు.

అంతూ పొంతూ లేని ఆలోచనా స్రవంతిని ఇలా మీ ముందు పెడుతున్నా.  అసలు ప్రశ్నకొస్తే కథల ద్వారా నా వ్యక్తీకరణ మారిందా అంటే నేను రాసిన నాలుగు కథల మధ్య సామ్యభేదాలే మార్పు. నిజజీవితంలో వ్యక్తీకరణ మార్పులు అంటే స్నేహితులూ, ఆత్మీయులే చెప్పాలి. కాని కథ రాద్దామన్న ఆలోచనలో, నా చుట్టూ ఉన్న భారపు విలువల గోడల్ని కూల్చేసాను. అందువల ప్రతీ ఘటనలోనూ ఏ విధమైన  వాదాన్ని బుజాన్నేసుకునే బాధ్యతను వదిలించుకుని కేవలం ఒక విషయం గానే వ్యక్తపరచగలుతున్నా. ప్రస్తుతపు భావఝారిలో లోకం లో ఏ మనిషి ఏ పని చేసినా నాకు  వాటి కారణాలు అర్ధం చేసుకుందామనే అనిపిస్తుంది. దాదాపు Frictionలో ఉన్న ప్రతీ మనిషిలోను ఒక helplessness, ఒక dependence కనిపిస్తుంది. ఆ Friction ను దాటుకుని వచ్చి నెమ్మదిగా తమకు తామే నిలబడగలిగే వాళ్ళను చూస్తే అద్భుతంగా ఉంటుంది.   తమాషాగా అది నాలో రచయితను ధైర్యస్తురాలిని చేస్తుంది.

 -అపర్ణ తోట 

 

ఆ తప్పిపోయిన పిల్లడు…మళ్ళీ దొరికాడు!

మిమ్మల్నో మాట అడగనా? ఒక చక్కని పుస్తకం……మీ చేతిలోకి వస్తే ఎలా ఉంటుంది? సరే, ఆ చక్కని పుస్తకం మీరెప్పటినుంచో వెతుకుతున్నదైతే? మీకిష్టమై, మీరు ఒకసారి చదివేసి, విపరీతంగా ప్రేమించి, తరవాత తప్పిపోయిన పిల్లాడిలా ఆ పుస్తకం కోసం వెతికి ఇక వీల్లేదనుకున్న సమయంలో ఎవరో దయతలిచి, ‘నా దగ్గరుంది, సర్లే తీసుకో’ అని ప్రేమగా ఇస్తే? !!

అంతకు మించిన గొప్ప అనుభవం జరిగింది నాకు. ఉషోదయాన, హైదరాబాదు రోడ్లలో, కారులో ఒక్కదాన్నే రేడియోలో వచ్చే ‘భూలేబిసేరేగీత్’ వింటూ..అలా లోయర్ ట్యాంక్ బండ్ రోడ్డులో ఉన్న ఇంకా పూర్తిగా సన్నిహితురాలు కాని మిత్రురాలి ఇంటికి వెళ్తుంటే ఆనందం నావెంటే వచ్చింది. అదే ఆనందంతో నా స్నేహితురాలితో కలిసి మీటింగ్ పూర్తిచేసుకుని, వెనక్కు వచ్చేదారిలో బోల్డన్ని కబుర్లూ చెప్పుకుంటూ, ఇద్దరమూ ఒకరినొకరిలో ఇంచుమించుగా చూసుకొంటూ, తబ్బిబ్బవుతూ, దారిలో ఒకచోట ఆగి పున్నాగ పూలు ఏరుకుని వాళ్ళ ఇంటిదాకా వచ్చాము. అదే ఉత్సాహంతో తను కారునుంచి ఒక్క గంతున ఇంట్లోకి, తరవాత చెంగున పెరట్లోకి దూకింది, నన్ను పిలుస్తూ! తన వెనుకే ‘ఏమిటా’ అని వెళ్లి అక్కడ నేలరాలిన పారిజాతాలను చూసి నేను ఆశ్చర్యపోతుంటే, తను ఆర్ద్రంగా నా చేతినిండా ఏరినపూలు పోసి ఇచ్చింది. అప్పటికే మూగబోయిన నాకు లోపలికి పిలిచి “ పెద్దప్రపంచం లో చిన్న పిల్లడు(వి. పనోవ)” నాచేతిలో పెట్టి సాగనంపితే……, ఏం చెప్పాలి!

2013-11-19 23.18.48

 

ఇదిగో, ఈ నెలన్నారా ఆ పుస్తకాన్ని చదివి ప్రతి వాక్యమూ ఆస్వాదిస్తూ ఇష్టంగా రాయాలకున్న కోరిక ఇప్పటికి తీరింది! పుస్తకం గురించి చెప్పాలంటే వెనుక అట్టతో మొదలుపెడతాను. అందులో ఇలా ఉంది:

“సెర్యోషకి ఆరేళ్లోస్తాయి. నాన్న యుద్ధంలో మరణించాడు. అమ్మ ఉంది, పాషా అత్తయ్య ఉంది, ల్యుకానిచ్ మావయ్య ఉన్నాడు. మరి సెర్యోషకి తను చుసుకొవలసినవీ, తను అనుభవించవలసినవీ ఎన్నో ఉన్నాయి- ఏమంటే తన జీవితంలో ప్రతిరొజూ ఏదో ఒక అద్భుతం జరుగుతూనే ఉంటుంది.
మరి, ఇప్పుడేమో, తన జీవితంలోకెల్లా అతి ముఖ్యమైన విషయం జరిగింది- తనకి మారు తండ్రి వచ్చాడు. ఈ పిల్లడికీ వాడి రెండవ తండ్రికీ ఉన్న సంబంధాల గురిచి ఈ పుస్తకం మనకి చెబుతుంది. “
************

ఇంతేనా?
ఈ పుస్తకం మనకు ఇంకా చాలా విషయాలు చెబుతుంది. అనుభూతిని పొందడం, స్పందించడం అనే మాటలు తెలుసుకోవాలంటే ఇది చదివాక మన మనస్ధితిని అర్థం చేసుకోగలిగితే చాలు.

సెర్యోష! మన పెద్దప్రపంచంలో చిన్న పిల్లడు! తన ఊరూ, ఇల్లూ, స్నేహితులూ, ఇరుగు పొరుగు…అవేగాకుండా తను గమనించవలసిన విషయాలు ఎన్నో…వీటితోనే తను అలిసిపోతుంటే ఇప్పుడింటిలో కొత్తనాన్న రాక… ఇదివరకు కుటుంబానికి మిత్రుడు, ఇప్పుడు కొత్తనాన్నగా మారిన కొరొస్తల్యేవ్ వచ్చాక సెర్యోష మామూలుగా అడుగుతాడు. “నన్ను బెల్టుతో చెమ్డాలెక్కగొడ్టావా?” కొరొస్తల్యేవ్ ఆశ్చర్యపోతూనే చెప్తాడు, “మనం ఒక ఒప్పందం చేసుకుందాం. మన మధ్య బెల్టు వ్యవహారం ఎప్పటికి వొద్దు,” అని. సైకిలు కొనివ్వడం తో సెర్యోష అభిమానాన్ని సంపాదిస్తాడు కొరొస్తల్యేవ్. అంతేనా? కాదు, తనకెంతో ముఖ్యమైన తన బొమ్మలను, కొరొస్తల్యేవ్ బీరువా జరిపి ఇవ్వడంతోనే అతని బలానికి సెర్యోషకు తెలియని ఆరాధన కలుగుతుంది. చిన్నపిల్లలు ఎన్ని చిన్నవిషయాలు గమనిస్తారో! ‘అంత బీరువా ఎత్తగలిగిన మనిషి తనని ఎత్తలేడా’, అనే భరోసాతో రెండో రోజే సెర్యోష కొరొస్తల్యేవ్ భుజం మీద ఎక్కి గర్వంగా తిరుగుతాడు.

మొదటి పావువంతు పుస్తకం చదవగానే కొరొస్తల్యేవ్ కి సెర్యోష మీద ఉన్న గౌరవం అర్థమవుతుంది. నిజానికి ఈ పుస్తకంలో సెర్యోషతో పాటు కొరొస్తల్యేవ్ కూడా నాయకుడే.. కొరొస్తల్యేవ్ ఎప్పుడూ సెర్యోషని చిన్నపిల్లాడిలా చూసినట్లనిపించడు. అంతెందుకు కొరొస్తల్యేవ్ భోజనాల సమయంలో అందరితో పాటు సేర్యోషకు కూడా వైన్ అందించడంవంటి గౌరవాన్ని మరి ఎవరూ సేర్యోషకు అప్పటిదాకా ఇవ్వలేదు!!

అసలు ఈ పుస్తకం ఒక రకంగా ,“a book on parenting” అనవచ్చు. నిజమే, ఇది ఒక సుతిమెత్తని భావనను మిగిల్చే పుస్తకం మాత్రమే కాదు, తెలియకుండానే పేరెంటింగ్ టెక్నిక్స్ నేర్పే పుస్తకం కూడా. సెర్యోష ప్రకారం పెద్దవాళ్ళు చాలా అనవసరపు మాట్లాడుతారు- ‘ఎందుకు పాడుచేసావు’ లాంటి మాటలన్న మాట! వస్తువులు పాడుచేసినందుకు పిల్లలేమీ సంతోషించరు, ఇంకా సిగ్గుపడుతారు. అయినా ఈ పెద్దవారెందుకు ఆ విషయం గుర్తించకుండా అనవసరంగా మాట్లాడతారు? అదే వాళ్ళు పాడుచేస్తే ఎవరూ ఏమి మాట్లాడరు, అదేదో సరైనపనే జరిగినట్లు! ఇంకో విషయం- ‘దయచేసి(please)’ అన్నమాట వాడడం. ‘ఏదన్నా కావాలంటే దయచేసి అన్న మాట జత చేస్తే ఇస్తాను,’ అంటుంది, సెర్యోష అమ్మ. ‘మరైతే, ఏదైనా ఇయ్యి’ అని అడిగినప్పుడు, ‘నాకది కావాలని నీకు అర్ధం కాదా?’ అని అడుగుతాడు సెర్యోష. ‘దయచేసి అని అడగడం వల్ల ఇచ్చేవారు సంతోషంగా ఇస్తారని’ వివరిస్తుంది అమ్మ. అంటే ‘దయచేసి అని అడగకపొతే సంతోషం లేకుండా ఇస్తావా’, అనడుగుతాడు సెర్యోష. అమ్మ అప్పుడు, “అసలు ఇవ్వనే ఇవ్వను”, అని చెప్తుంది. “సరే అలాగే అంటాను” అనుకుంటాడు సెర్యోష. కాని కొరొస్తల్యేవ్ పెద్దవాళ్ళలాగా ఇలాంటి ‘ఉత్తుత్తి మాటలు’ పట్టించుకోడు. అంతేగాకుండా తను ఆడుకుంటున్నప్పుడు ల్యుకానిచ్ మావయ్య లాగా అనవసరంగా పిలిచి తనని ముద్దుచేసి చిరాకు పెట్టడు!

పేత్యమామ వచ్చి చాక్లట్ అని చెప్పి ఖాళీ కాగితం చుట్టిన ఉండను సెర్యోషకిస్తాడు. సెర్యోష మర్యాదగా దాన్ని అందుకొని మోసాన్ని గ్రహించి సిగ్గుపడితే, పేత్యమామ పగలబడి నవ్వుతాడు. సెర్యోష అసహనంతో ‘ పేత్యమామా, నీకు బుద్దిలేదా?’ అని నిర్మొహమాటంగా అడుగుతాడు. ఆ మాటలకు అమ్మ అదిరిపడి, సేర్యోషను మందలించి, క్షమాపణ అడగనందుకు శిక్షిస్తుంది. సెర్యోష ఆత్మాభిమానంతో ఏమి బదులు చెప్పడు. అతనికి తన తల్లి మీద కూడా కోపం వస్తుంది. తనను మోసం చేసిన పేత్యమామతో అమ్మ ఇంకా ఎలా కబుర్లూ చెప్తుంది? అని. సాయంత్రం సెర్యోష లేడనుకుని జరిగే చర్చలో కోరోస్తల్యేవ్ సెర్యోష మాటలను ‘న్యాయమైన విమర్శ’ అంటాడు. ‘ బుద్ధిలేనివాడిని బుద్ధిలేని వాడని అన్నందుకు ఏ బోధనాశాస్త్రం ప్రకారము శిక్షించకూడదు.’ ఈ మాటలకు అర్థం సెర్యోషకు తెలియక పోయినా కోరోస్తల్యేవ్ తన తరఫునే మాట్లాడాడని మనసులో కృతఙ్ఞతలు చెప్పుకుంటాడు.

సెర్యోషకు కొరొస్తల్యేవ్ మీద పూర్తినమ్మకం ఏర్పడినందుకు గీటురాయిగా, సెర్యోష తనకు ఈ బ్రహ్మాండవిశ్వంలో భూమికాక ఇతర గ్రహాలతోబాటు భూమివంటి మరో గ్రహం ఉంటే, అందులో సెర్యోషవంటి మరో కుర్రవాడి ఉనికిని గురించి వచ్చిన అద్భుతమైన ఊహ ఒక్క కొరొస్తల్యేవ్ కు మాత్రమే చెబుతాడు. అవును మరి, సెర్యోష ప్రకారం అటువంటివి పంచుకోవడానికి ఒక్క కొరొస్తల్యేవ్ మాత్రమే అర్హత ఉంది!

సేర్యోషకు తమ్ముడు పుట్టినప్పుడు, కొరొస్తల్యేవ్ మాటల ప్రకారం తన తమ్ముడిని బాగా చూసుకోవలనుకున్నాడు సెర్యోష. కానీ అదేంటదీ, ఇంత చిన్నగా ఉండే తమ్ముడిని అమ్మే సరిగ్గా ఎత్తుకోలేకపోతోంది! పైగా ఆ పిల్లాడి వ్యవహారం కూడా నచ్చలేదు సెర్యోష. కాస్త పాలకోసం ఏడ్చి గొడవచేసి, పాలుతాగిన వెంటనే చప్పున నిద్రపోయే తమ్ముడిని చూసి, “ఏం పిల్లాడమ్మా” అని అలసటగా అనుకుంటాడు సెర్యోష. కానీ కొరొస్తల్యేవ్ సర్దిచెప్పగానే కుదుటపడతాడు. అమ్మ తమ్ముడితో ఎప్పుడు పనిలో ఉంటుంది కాబట్టి ఇప్పుడు కొరొస్తల్యేవ్ వీలు చిక్కినప్పుడల్లా- అంటే బట్టలు మార్చుకునే సమయాల్లో, నిద్రపోయేముందు కథలు చెప్తాడు సెర్యోషకి. కాని కొరొస్తల్యేవ్ కు పూర్తిగా తీరిక అంట తేలిగ్గా ఎప్పుడూ చిక్కదు. అతను చాలా ముఖ్యమైన మనిషి- అతను లేకపొతే పనివాళ్ళకు జీతలుండవు, కావాలనుకుంటే వాళ్ళను ఉద్యోగాలనుండి తీసివేయగలడు. కొరొస్తల్యేవ్ ను అందరికీ అధికారిగా నియమించారంటే అర్థం, అతను అందరికన్నా మంచివాడు, గొప్పవాడు అని సెర్యోష గ్రహిస్తాడు.

కానీ కాలం ఎప్పుడు ఒకేలాగా ఉండదు. జీవితాన్ని ఇంతగా అర్థం చేసుకుంటున్న క్రమంలో సెర్యోషకు విపరీతమైన అనారోగ్యం. ఒక జబ్బు తగ్గగానే మళ్ళి ఇంకొకటి. సెర్యోష కుదుటపడుతుండగా అదే సమయంలో కొరొస్తల్యేవ్ కు బదిలీ అయింది. సేర్యోష ఆరోగ్య పరిస్ధితుల దృష్ట్యా అతనిని కొంతకాలం వారు కదల్చలేని పరిస్ధితి. కాని సెర్యోష వేదన చెప్పనలవి కాదు. అమ్మ, కొరొస్తల్యేవ్, ల్యోన్య వెళ్ళిపోతుండగా తనను మాత్రం వదిలి వెళ్ళడం దుర్భరంగా ఉంది సేర్యోషకు. ఒక రోజు సెర్యోష బాధను చూసి కొరొస్తల్యేవ్ బయటకు తీసుకువెళ్తాడు. కొరొస్తల్యేవ్ ఎంతో ముద్దుగా మంచిగా మాటలు చెప్పి, సేర్యోషను వదిలి వెళ్ళడం తనకు కూడా ఇష్టం లేదు అనే విషయాన్ని వివరించాడు. దాని వల్ల రవ్వంత శాంతి కలిగినా సెర్యోష పూర్తిగా సమాధనపడలేదు. ఇదివరకు అమ్మ తనని వదిలి స్కూల్ లో పనికి వెళ్ళింది. కాని అప్పుడు అమ్మ ఒకతే- పైగా అప్పుడు తానింకా చిన్నవాడు, తనకు తెలియలేదు. ఇప్పుడు అలా కాదు. కొరొస్తల్యేవ్ కూడా వెళ్ళిపోతున్నాడు. అన్నింటికన్నా ఘోరం, ల్యోన్యను తీసుకెడుతున్నారు, తనను వదిలేసి! ఆ రాత్రి, చిట్టడివిలో సెర్యోష తో కొరొస్తల్యేవ్ చెప్పిన మాటలు విన్నా సమాధానపడని సెర్యోష గురించి రచయిత ఇలా అంటారు. :

“సెర్యోషకి తన మనసులో ఇలా జవాబు చెప్పాలనిపించింది. ఎంత ఆలోచించిన సరే, ఎంత ఏడ్చినా సరే, ఏమి ప్రయోజనం లేదు, మీరు పెద్దవాళ్ళు, మీరు అన్నీ చేయగలరు. ఇది చెయ్యవచ్చని, ఇది చెయ్యకూడదనీ మీరే అన్నీ శాసిస్తారు; కానుకలిచ్చేవారు మీరే; దండిచేవారూ మీరే; మరి నన్ను ఉంచేస్తామని మీరు అన్నారూ అంటే, నేను ఉండిపోవాల్సిందే, నేను ఏమన్నా, ఏం చేసినా కార్యం ఉండదు. తన మనసులో ఉన్నది చెప్పగలిగే సామర్ధ్యం ఉండి ఉంటే ఇలా అని సెర్యోష జవాబు చెప్పి ఉండేవాడు.”
ఇంత వేదనను అనుభవించిన సెర్యోష కథ చివరికి ఊహించని మలుపు తిరిగి చదివినవారి హృదయాన్ని చాలా సున్నితంగా తాకుతుంది. ఒకవేళ ఎవరైనా ఈ పుస్తకాన్ని చదివి చివరలో కంటతడి పెట్టకుండా ఉన్నట్లయితే వారిని ఇక పుస్తకపఠనం ఆపేయమని శాపం ఇవ్వొచ్చు.

ఇంతేనా ఉన్నదీ నవలలో..కానేకాదు…కథకు మించిన పాత్రలు- పెద్దరికాన్ని చూపే వాస్య, కష్టాలు పడిన జేన్య, కుళ్లుబోతు లీద, పెద్దవాళ్ళ నీచబుద్ధికి ప్రతీక జేన్య పెద్దమ్మ, జైలు నుంచి విడుదలైవచ్చి సెర్యోష ఇంటి ఆతిధ్యాన్ని అందుకున్న అనుకోని అతిధి(ఇక్కడ సెర్యోష గమనించిన విషయాలని ఎప్పటికీ గుర్తుంచుకోవాలి), వాస్య మావయ్య, ఆయన పచ్చబొట్లు, పచ్చబొట్ల కోసం పిల్లల తిప్పలు- ఇలా ఎన్నో పాత్రలతో తియ్యని సన్నివేశాలతో మధురంగా గడిచిపోతుందీ నవల.

*****************
ఇంకొకటి! ఎవరికైనా నేను ఈ పుస్తకం గురించి నేను న్యాయంగా రాయలేదు అనిపిస్తే దయచేసి బాధపడకండి. ఎందుకంటే, మీరనుకున్నది నిజమే కావొచ్చు! ఈ పుస్తకమే అంత అందమైంది! దీని గురించి నేను రాస్తానన్నప్పుడు, ఒక అమ్మాయి రాయోద్దనికుడా బ్రతిమాలింది. ఆమెకి భయం- అలా రాసి ఈ పుస్తకం లో అందమైన అనుభూతిని అందరికీ దగ్గరగాకుండా చేస్తానేమో అని. ఆమె బాధ చాలా న్యాయంగా అనిపించడమే కాదు, అలా బాధపడడం వల్ల ఆమె మీద ప్రేమ కూడా కలిగింది.
ఒక చిన్న నవలలా కనిపించే ఇంత చక్కని కథ రాసింది వి. పనోవ. పుస్తకం అట్ట వెనుక రాసినట్లు ‘ఈమె పేరు విదేశీయ పాఠకులకు సుపరిచితమే. ఆమెకు మూడుసార్లు రష్యన్ ప్రభుత్వ బహుమానం లభించింది. వేరా పనోవ నాలుగు పెద్ద నవలలని, ఐదునాటకాల్ని, ఎన్నో నవలికల్ని రాసింది. అన్నీ ప్రజాదరణ పొందాయి. వీటిలో అనేకం వెండితెర పై ప్రదర్శితమయాయి.’

ఈ రచయిత్రి రాసిన అత్యంత కవితాత్మకమైన కృతులలో ఒకటి- “పెద్ద ప్రపంచంలో చిన్నపిల్లడు.” దీని అనువాదం ఉప్పల లక్ష్మణరావు గారు చేసారు. ‘రాదుగ పబ్లికేషన్స్’ వారు ప్రచురించిన ఈ నవల మొదటి ముద్రణ 1968లో, రెండవ ముద్రణ 1987 లో అయింది. ప్రస్తుతానికి కాపీలు అందుబాటులో లేవు. మీరు నిజంగా చదవాలనుకుంటే మీకు తెలిసిన, పుస్తకాల పిచ్చి ముదిరిన మిత్రుల దగ్గర ఖచ్చితంగా దొరకొచ్చు – ముందు లేదని దబాయించినా కాళ్ళు పట్టుకొంటే మెత్తబడో, మొహమాటపడో ఒకసారి చదవడానికి ఇవ్వొచ్చు!

విజయీభవ!

 – అపర్ణ తోట

aparna

సూడో రియాల్టీస్

aparna“చెత్తా… ” అనే అరుపు, తర్వాత కాలింగ్ బెల్ మోత.

బద్ధకంగా నిద్రలేచి టైం చూశా. ఏడైంది. ‘లేటైందే’ అనుకుంటూ లేచి  తలుపు తీసాను. “చెత్తున్నదామ్మా?” చేత్తో పెద్ద చెత్తబుట్టను పట్టుకుని అడిగింది. ఉండమని లొపలికొస్తున్నాను.  బెడ్ రూమ్ లోనుంచి ప్రకాష్ లేచి వచ్చాడు.
“చెత్తనేనిస్తాలే, నువ్వెళ్ళి టీ పెట్టు” అని డస్ట్ బిన్ తెచ్చాడు.
” సాయి రాలేదా?” ప్రకాష్ చెత్త తీసుకోవడానికి వచ్చినమనిషిని అడగడం వినిపిస్తోంది.  వంటింట్లోకి దారితీసాను.
” సాయి కి యాక్సిడెంట్ అయ్యిందంట” డస్ట్ బిన్ లోపలికితెస్తూ  ప్రకాష్ చెప్పాడు.
“ఔనా, ఎలా… ?!!”
“ఏమో, బండి మీద నుంచి పడ్డాడు అంది . ఎలా పడ్డాడో ” ఆలోచిస్తూ అన్నాడు.నిన్న  పనమ్మాయి రాక వంటింట్లొని  అంట్లతొ కుస్తీ పడుతూ అంతకన్నా ఎక్కువ అడగలేదు నేను.
సాయి మా ఇళ్ళల్లో చెత్త తీసుకెళ్ళే అతను. కానీ అంతకు మించిన పరిచయం మా మధ్య లేదు. ఎప్పుడూ మా అపార్ట్ మెంట్ లోనో, లేక చుట్టూ పక్కల అపార్ట్ మెంట్స్లోనో చెత్త తీసుకెళ్తూ  కనిపిస్తుంటాడు. ఎప్పడైనా అతని బదులు అతని భార్యో, చెల్లెలో వస్తారు. కూడా వారి పిల్లలు.
అప్పుడప్పుడూ పనమ్మాయి రాకపోతేనే ఐఎస్ డి  కాల్ కి సరిపడా ఇన్ఫర్మేషన్ అయ్యేంత విషయంలా ఉండే నాకు సాయి జీవితం ఒక వెక్కిరింపులా  ఉంటుంది. నేనీ ధోరణిలో మాట్లాడితే ప్రకాష్ కి చిరాకు. “ఎందుకలా సుపర్ఫిషియల్గా మాట్లాడతావు?’ అని విసుక్కుంటాడు. చిన్నప్పట్నించీ చదివిన సాహిత్యం, పెరిగిన వాతావరణం వల్ల పేదవారు అలా ఉండటానికి డబ్బున్నవారి బాధ్యత చాలా  ఉందని నా నమ్మకం. కాని నా ఆత్మావలోకనం వల్ల సాయి కి పెద్దగా ఒరిగిందేం  ఉంది? అప్పుడప్పుడు పిల్లలకు చాక్లెట్లు ఇవ్వడం, పండుగ  ఈనంలు మినహా నా వల్ల అతనికి ఏమి లాభం లెదు. నాకే ఎప్పుడైనా మొలకెత్తే ఈ అనవసరపు  అపరాధపు భావన నుండి కొంత తెరిపి.
***
“డబ్బులేమన్నా  ఇచ్చావా ?” బ్రేక్ ఫాస్ట్ చేస్తూ అడిగా.
“ఆ.. రెండు వందలిచ్చాను.”
“రెండు వందలేనా,  ఏం సరిపోతాయి? డబ్బులేని వారికి అనారోగ్యానికి మించిన కష్టం లేదు తెలుసా?”
“ఎంతివ్వను? మొత్తం ఇవ్వలేముగా.. ఐనా ఎంతయ్యిందో ఎలా తెలుస్తుంది?అడిగితే  చూద్దాం. “
అడగరని తెలుసు మాకు. “……  మొన్న సూపర్ బజార్ కి వెళ్తుంటే చుసాను. రోడ్డు పక్కన కూర్చుని అన్నం తింటున్నాడు. పక్కనే చెత్త బండి. తనతోనే తన బావమరిది అనుకుంటా. ఎవరో అన్నం ఇచ్చినట్టున్నారు. వీళ్ళందరికీ కనీసం తిండి తినడానికి అనువైన చోటు కూడా లేదు. చాలా బాధనిపించింది.”
“ఎందుకెప్పుడూ ఇలాంటి విషయాలు చెప్తావ్?  నీకేం తెలుసు, రోడ్డుపక్కన కూర్చుని తినడానికి అతనికంతగా బాధలేకపోతే? అతను చెత్త తీసుకెళ్తాడు. ఎవరూ ఇంట్లో పిలిచి భోజనం పెట్టరు. డిస్క్రిమినేషన్ కాదు, సానిటరీ రీజన్స్. అసలు ముందు, నువ్వు పెడతావా?
“………. “
“ఊర్లలో అయితే ఇంటి బయట వరండానో, అరుగో, పెరడో ఉంటుంది.  అపార్ట్ మెంట్ లో ఎలా అవుతుంది?  ఒకవేళ వాళ్ళను పిలిచినా  ఎంత కంఫర్టబుల్ గా తినగలడు ? దాని బదులు రోడ్డే బావుందనుకున్నాడేమో..”
మన కోసం పనిచేసే ఒక మనిషి ‘డిగ్నిటి’ అనే పదం అర్థమయ్యే మార్గం తెలియక రోడ్డు పక్కన రాజీ పడి తింటేనే కంఫరటేబుల్ గా ఫీల్ అయి తింటుంటే  ఏమనుకోవాలి? నిట్టూర్చాను.
నా సుడో అభ్యుదయవాదం, ప్రకాష్ కన్వినియంట్ వాదం అర్థమయ్యాయి నాకు.
 చాలా కాలం క్రిందటి విషయం  గుర్తు వచ్చింది.
***
అప్పటికి రెండు వారాలబట్టీ ఊర్లోలేము. ముఖ్యమైన బంధువులు చాల కాలం తర్వాత ఇంటికొస్తున్నారు. ప్రకాష్ కూడా నాతో పాటే లీవ్ పెట్టి ఇల్లు శుభ్రం చేస్తున్నాడు. కానీ నా క్లీనింగూ, ప్రకాష్ సౌందర్యాభిలాషా సరిపోవు. ఎవరన్నా బాత్రూములు కడగటానికి దొరుకుతారేమోనని  సాయినడిగా. “మా బావమరిది ఉండమ్మా, బాత్రూంకి వంద  అడగతడు”, అన్నాడు. పంపించమన్నాను.
అన్నట్లుగానే పదకొండింటికి వచ్చాడు అతని బావమరిది.  ఒక కవరు పట్టుకొచ్చాడు. ముందు షర్టు విప్పేసి,మడిచి బాత్రూం బయట తలుపు పక్కగా పెట్టాడు.  పాంటు మడిచి కవర్లోంచి ఆసిడ్ బాటిలు, కొద్దిగా కొబ్బరి పీచూ, ఐదు రూపాయల సర్ఫ్ పాకెట్టు తీసాడు. చెప్పులు వేసుకోమని చెప్పాలనిపించింది కాని చెప్పలేదు. బెడ్ రూమ్ లోకి వెళ్లి ఏమన్నా ఖరీదైన వస్తువులున్నాయేమోనని  చెక్ చెసి వంట గదిలోకొచ్చి,టీ పెట్టా.  ప్రకాష్ నా దగ్గరికి వచ్చివచ్చినతనికి తినడానికి కూడా ఏమన్నా పెట్టిమన్నాడు.
కొద్దిగా టిఫిను, టీ పట్టుకెళ్ళి పిలిచాను. పనిలో ఉండి వినిపించలేదనుకుంటాను. బాత్రూంలోకి చూస్తే అతను పీచుతో కమ్మోడ్లో చెయ్యిపెట్టి కడుగుతున్నాడు. అతను నన్ను చూసి, చేతిలో పని ఆపి, చేతులు కడుక్కుని టీ , టిఫిను అందుకున్నాడు.
వంటగదిలోకి వెళ్లాను గానీ ఎంత ఆపుకున్నా సొంత ఎద్దేవాను తట్టుకోవడం కష్టం అయింది.  చిన్నప్పుడు మా అమ్మ స్నేహితురాలి పుట్టింటికి వెళ్తే, అక్కడ టాయిలెట్ సౌకర్యం లేక ఇంటివెనుక దొడ్డిని వాడేవారు. రొజూ ఒకావిడ దొడ్డి వెనుక తలుపు తీసుకువచ్చి  శుభ్రం చేసి వెళ్తూ ఉండేది. పెద్దయ్యాక ఆలోచిస్తే ఆ పని చేయించుకోవడం ఎంతో హీనంగా అనిపించింది . కానీ ఇప్పుడు అపార్ట్ మెంట్ కల్చర్  వచ్చాక మాత్రం ఏమి తగ్గింది?
పిండాకూడు దళితోద్యమాలూ, పనికిమాలిన సాహిత్యం. ఊరికే  ఉండనివ్వట్లేదు. విసురుగా బాత్రూం వైపు చూశాను.
అతను తిని కడిగి బాత్రూంకి కాస్త ఎడంగా పెట్టిన, కప్పు, ప్లేటు. పక్కనే మడిచిన షర్టు.
ప్రకాష్ బెడ్ రూమ్ సర్దడం పూర్తయినట్లుంది. నెమ్మదిగా  దగ్గరికి వచ్చి, ” బ్రష్షు వాడొచ్చుకదా? ఎందుకు?’ గుసగుసగా అడిగాడు.
“చేత్తో రుద్దితే బాగా పోతుందనేమో”. అభావంగా  అన్నాను. “ఎవరైనా అలా చెయ్యమన్నారేమో ….” కలుక్కుమంది.
ఇంకో గంట తర్వాత రెండో బాత్రూం కూడా కడిగి, ” అయిపోయిందమ్మ..” అన్నాడు. చేతిలో ఇంకా మడిచిన షర్ట్. వళ్ళంతా తడి. నీరు, చెమట కలిసిపొయాయి.
బాత్రూములు చూసి వచ్చాను. అందులో నేను హర్పిక్ తో తోమినా  రాని  తెల్లని మెరుపు.  కొద్దిగా ఆసిడ్, సర్ఫ్, కొబ్బరి పీచుతో హ్యాండ్డన్ క్లీనింగ్! ఒక్కో బాత్రూం కీ వంద.  రెండు బాత్రూములకీ  రెండు వందలు.  ఇంకో వంద ఎక్కువ ఇచ్చాను.
ఈ బాధ, ఒక వందతోనో, నాలుగు చాక్లేట్లతోనో తీరేటట్లు అనిపించడం లేదు నాకు. డబ్బులు తీసుకుని గుమ్మం దాటుతున్నాడు. క్షమించమని ఎలా అడగాలి?
“చెప్పులు వేసుకుని కడగొచ్చుగా కాళ్ళు పాడవ్వవా?
” అలవాటైపోయిందమ్మ.” నవ్వాడు “మళ్ళీ ఎప్పుడన్నా కావాలంటే  చెప్పండి.”
లోపలికొచ్చి మళ్ళీ పని మొదలు పెట్టా ..”వెళ్ళిపోయాడా?” ప్రకాష్ అడిగాడు.
తలూపాను. “ఛీ, ఇంకో సారి బాత్రూంలు వేరే వాళ్లతో కడిగించొద్దు. ఐనా  ఎవరి బాత్రూములు వాళ్ళే కడుక్కోవాలి.”  ఏమి మాట్లాడలేదు నేను.
***
మళ్లీ కాలింగ్ బెల్ మోగింది. ప్రస్తుతానికొచ్చి తలుపు తీశా. పనమ్మాయి.  ” ఏంటి  లేటు. నిన్న కూడా రాలేదు ” గయ్యిమన్నాను.
“ఔమా, రాలె. జరా పెయ్యిలో బాలె.” చీపురు తీసుకుని ఊడ్చటం  మొదలుపెట్టింది . ” గా సాయిని నిన్న దొంగతనం జేస్తుంటె జూషి తన్నిన్రు. “
“ఎక్కడా?”
“అగొ , ఆ అపార్ట్ మెంట్ల  షాదీ అవుతున్నది గదా.. అక్కడ ఒక సిలిండరు, స్టవ్వు ఎత్కవోతుంటే జూషిన్రు . వర్షమొస్తన్నదని ఎక్కనివక్కన్నే వదిలేసిన్రు. ఇగనెవ్వరూ లేరని  ఎత్కవొనికి జూషిన్రు.”
” నిజంగా తీసుకెళ్తుంటే చూసారా…?!!”
” జూషిన్రమ్మా. చెత్త బండిలో  బెడతంటే   సూషి ఒర్లిన్రు. అందరూ  గాల్చి  పరేషాన్ జేసి కొట్టిన్రు. రెండు నెల్లయెన్క  బీ ఇట్లనే చోరి చేస్తే తన్నిన్రు. ” మేటర్ అఫ్ ఫాక్ట్ లా చెప్పుకుపోతోంది.
” అందుకేనా వాళ్ళావిడ యాక్సిడెంట్ అయ్యిందని చెప్పింది?” ప్రకాష్ ఆశ్చర్య పో తూ  అడిగాడు. ” లే, యాక్సిడెంట్ గాలే, తన్నిన్రు.”
***
కొన్ని రోజుల తరువాత మళ్ళీ సాయి రావడం మొదలు పెట్టాడు. అతని మొహంలో  భావాలను చదవాలని కష్టపడ్డాను గానీ చదవలెకపోయాను. తిరుగుబాటో, లొంగుబాటో, నిర్లక్ష్యమో ఏదోకటి  కనిపిస్తే  స్థిమితంగా ఉండేదేమో  నాకు.
ఒక నెల గడిచింది. నాలో ఆవేశం చల్లబడింది.  ఇంట్లో ఒక చిన్న పార్టీ ఏర్పాటు చేశాను. మొదట్లో ఉన్న ఆవేశం తగ్గినట్లే బాత్రూం ల పై శ్రద్ధ కూడా తగ్గింది.  బాత్రూంలు శుభ్రం గా అనిపించట్లేదు నాకు. ఐనా  నేను పిలవక పోయినంత మాత్రాన అతను తన పనిని  మానేస్తాడా? అతనికి కుడా డబ్బులు రావొద్దా?  నేను కుడా అంత  హీనంగా చూసేమనిషినేమీ కాను. సమర్దించుకుని సాయిని బాత్రూం లు కడిగేవారుంటే పంపమని అడిగాను.  
“ఇప్పుడెవరు దొరకట్లేదమ్మ ..బాత్రూములు లు కడిగే పని చెయ్యమిగ అంటున్రు .” కళ్ళలోకి చూస్తూ అన్నాడు.
ఏమనాలో తెలియక అతనివైపే చూస్తున్నా.” నేను మా బామ్మర్ది ఇద్దరం గీ పని ఇడిషివెట్టి రేపటిసంది మెకానిక్ బంకు లో  పనికి వోతున్నం.” చెత్తడబ్బా పట్టుకుని మెట్లుదిగుతూ చెప్పాడు వెనక్కి తిరగకుడా చెప్పాడు. నా సంఘర్షణా, సమర్ధింపూ మధ్య సమస్య దానికదే పరిష్కారమైపోయి ఎక్కడో దాక్కున్న ఇబ్బంది తేలికైపోయిందా?
లోపలికోచి తలుపేస్తున్నా, వద్దన్నా పెదవులమీద నవ్వు పూస్తూనే ఉంది.
నడుము తిప్పుతూ,  కూనిరాగాలు తీస్తూ  చీపురు పట్టుకుని బాత్రూం  లోపలికెళ్తున్న నన్ను ప్రకాష్ అయోమయంగా  చూస్తున్నాడు.
—-అపర్ణ తోట

మెలకువలోనూ వెంటాడే కల ‘లెనిన్ ప్లేస్’!

aparna
ఏదో మంచి పుస్తకం అనుకుంటూ చదవడం మొదలుపెట్టాను  కానీ ఇంతలా ఉంటుందనుకోలేదు. ఇది పుస్తకమా…?!! మొదటి  మూడు పేజీలూ చదివాక, ఆ అక్షరాల ధాటికి దిమ్మెరిపోయాను. ఉధృతంలా  సాగే  ఆ  వాక్యాల్లొ ఉన్న పదును, వాడి, ఆవేశం, సెన్సిటివిటీ నన్నింకా  దిగ్భ్రాంతికి గురి చేస్తూనే ఉన్నాయి. 
 
ఈ పుస్తకంలో నన్నంతగా  ఉద్రేకపరిచిన విషయం ఏంటి? కథావస్తువా..,కథనమా..,శైలా…, మరేదైనానా? బహుశా..ఈ కథల్లోని ఆత్మేమో.. ఆత్మ కన్నా ఆత్మలు అనే అనాలనిపిస్తుంది. చాలా కథలు చదువుతున్నపుడు నా గుండె దడదడలాడడం, నా రక్తం వేగంగా ప్రవహించటం  తెలుస్తుంది. కథ ముగించి పుస్తకాన్ని మూసిన కాసేపూ ఇంకా ఆ పాత్రలు, మెలకువ వచ్చాక కూడా వెంటాడే క్రితం రాత్రి కలల్లా నాలొనే  మెదలుతూ, కథల్లొ వారు అనుభవించిన వ్యథనూ,  పోరాటాన్నీ గుర్తుచేస్తునే ఉన్నాయి. కథలు, కథలలో  ఉద్యమాలు, ఉద్యమాల్లొ పాల్గొనే  వ్యక్తులూ..వారి నేపథ్యాలూ..వ్యక్తిత్వ, వ్యక్తిగత పోరాటాలూ..బాక్వార్డ్ లెర్నింగ్లా, అలా నన్ను తీసుకెళ్ళిపొయాయి.
‘లెనిన్ ప్లేస్’ కి ముందు ‘నల్ల మిరియం చెట్టు’ను చదివి రచయిత ఎంత బాగా రాసారో  అని అడ్మైర్  చెసాను. కానీ లెనిన్ ప్లేస్ చదివాక ‘నల్ల మిరియం చెట్టు’   అంతగా ఒప్పించలేదు నన్ను.అంతేగాక రచయిత మీద కోపం కూడా  వచ్చింది..ఇంత బాగా రాయగలిగినప్పుడు, నల్ల మిరియం చెట్టు ఇంకా బాగారాసుండొచ్చుగదా అని.
ఈ పుస్తకం లొ ఒకటి, రెండు కథలకు తప్పించి, మిగిలినవాటికి  సుఖాంతం లేదు. ఎక్కువగా  విప్లవానికి మొదలుగానో, కొనసాగింపు గానో ముగించారు. బహుశ విప్లవమే సుఖాంతం అనుకున్నారేమో ..మాలతి, మోహన సుందరం, శంకరం, పార్వతి  పాత్రలు  పదేపదే ఈ కథలలో  రకరకలుగా  ప్రవర్తిస్తుంటాయి.
లెనిన్ ప్లేస్ అనే టైటిల్ ఈ పుస్తకానికి పెట్టి ఈ కథకి సరైన గౌరవాన్నిచ్చారనిపిస్తుంది. ఈ కథ అంతా సొవియట్ కూలిపొయినందుకు క్షోభను అనుభవిస్తున్న లెఫ్టిస్టులది. కథలలో పదీపదిహేను పాత్రలున్నా సంధ్యా, రాజశేఖరాల జీవితం గురించే ఎక్కువగా ఉంది. బహుశా కమ్యూనిజం  కూలిపోతే  ఎక్కువగా నష్టపోయే వారి గురించిన చిన్న ఉదాహరణ అయ్యుండొచ్చు. అంతేగాక, వారు జీవితంలోఎంత చేదును అనుభవించి ఈ మార్గాన్ని నమ్ముకున్నారో తెలిపే ప్రయత్నంగావొచ్చు. ఇందులో రాఘవరావు పాత్ర చిన్నదైనా,  ఆ రోజు క్లాసులో తనకెదురైన అనుభవం  చెప్పినప్పుడు, అతని బాధని తరచి చూస్తే రేపటి మీద యువతకుండే నిరాశా, ఎద్దేవా మారుతున్న పోకడలు ఇలా  ఎన్నో విషయాలు బోధపడుతున్ననిపిస్తాయి. ఒక్కో నేపథ్యం నుంచి వచ్చిన వీరు సొవియెట్ కు వీడ్కోలు వందనాలిస్తూ బాధల్ని కలబొసుకుంటున్నా, మిత్ర సముదాయంలో అందరికీ ఒకటే ప్రశ్న. తమలో రగిలిన మంటని తన ఆలోచనలతో, రచనలతో మరింత రాజేసిన తమ మిత్రుడు –  మోహన సుందరం ఎక్కడా? అని.
‘ఇన్సెస్ట్’ గురించి చివరలొ ప్రస్తావిస్తూ శంకరం జీవితం లో చెసిన సెటైరికల్  జర్ని ‘ ఎక్కడికి పొతావీ రాత్రి.’ ‘చిట్టచివరి రేడియో నాటకం’- తీవ్రమైన ఈ కథలో నాలుగు పాత్రలూ, వారి జీవిత గాధలూ, తెగిన కలలూ, ఛిధ్రమైన బ్రతుకులూ, శకలాల్లా మిగిలిన దేహాలతో, బలమైన వ్యక్తిత్వాలూ…;’ వెలుగు ఎక్కడ సోనియా,’ ‘మోహనా! ఓ మోహనా!’ ఒకేలా  ఉన్నట్టనిపించినా రెండూ వేరువేరు కథలు.
‘మోహనా! ఓ మోహనా!’ ఒక ప్రత్యేక నవలికగా ప్రచురించవలసింది. ఇందులో మోహనసుందరం పాత్ర  దాదాపు ఎంతోకొంత  పేరుమోసిన చాలామంది దళితనాయకులను మనోగతానికి అతిదగ్గరగా ఉంది. చదువుకున్న దళితుల ఆలోచనలలో కాంప్లెక్సిటీని, ఇంత  బాగా ఎలా అర్ధం చేసుకున్నారబ్బా!  అని ఆశ్చర్యపోతూ చదివాను. మోహనసుందరం  గురించి అతని జీవితగాధ(ఒకటి మేధావుల కోసం, ఒకటి సామాన్య జనం కోసం అతనే రాసుకుంటున్నది) ద్వారా కొంత తెలిసినా, ఎక్కువ గా, కేశవదాసు డైరీ లో   అసలు మోహనసుందరం  గురించీ మాలతి గురుంచీ అతని అభిప్రాయాల వలనా , మోహనసుందరం నిత్యం అనుభవించే వేదన వలనా ఎక్కువ తెలుస్తుంది . ఈ కథలో మోహనసుందరాన్ని ఎంతగా ద్వేషిస్తామో అంతగా జాలిపడతాము కూడా.
ఈ పుస్తకం లోని కథలలో ఇంకొన్ని విశేషాలు- పాత్రల పేర్లూ, లేక స్వభావాలూ రిపీట్ అవడం. ‘చిట్టచివరి రేడియో నాటకం’ లో మాధవీ, ‘లెనిన్ ప్లేస్’ లో సంధ్యా ఇంచుమించు  ఒకేలా మాట్లాడినట్లనిపిస్తే,  ‘ఎక్కడున్నావు సోనియా’ లో రాజశేఖరానికీ, ‘లెనిన్ ప్లేస్’లో రాజశేఖరానికీ చాలా  పోలికలుండడం, ఇక  చిట్టచివరి రేడియో నాటకం లో శివయ్యా, మృతులభాష లో శివయ్యా ఒకరే! ‘మోహనా! ఓ మోహనా ‘ లో మోహనసుందరం  ఎక్స్ టెన్షన్ ‘నల్ల మిరియం చెట్టు’ ప్రతినాయకుడు రాజశేఖరం అని ఆ నవలను చదివినవారికి తెలిసిపోతుంది. ఇలాంటివే ఇంకొన్ని. కథలన్నీ రచయత సొంత అనుభవాలే అనడానికి ఇంతకన్నా నిదర్శనం  ఏముంటుంది?
రచయిత మేధావితనాన్ని చూపడానికి పై కథల్లొ ఒక్కటి చదివినా చాలు.  మన ఆలొచనాశక్తి విస్తరింపజేసుకొనేందుకు మాత్రం  అన్ని కథలూ తప్పక చదవాలి. పైన ప్రస్తావించినవిగాక ఇందులో ఇంకొన్ని మామూలు కథలు ఉన్నా శైలి కోసం  చదవవలసిందే. పుస్తకానికి ఇంకో  ప్లస్ పాయింట్- ముందు మాటలూ, అనవసరమైన ఎండొర్స్మెంట్లు లేవు, ఎలా ఉందో పాఠకులే నిర్ణయించుకోవాలి. ఈ పుస్తకం అనుకోకుండా నా దగ్గర చేరింది. ఒక మంచి రచన తో పాటు  చివరలో ‘నేపధ్యం’  ద్వారా ఒక గొప్ప రచయతను కూడా పరిచయం  చేసింది.
ఇప్పుడు నా నెక్స్ట్ ప్లాన్ ఆఫ్ ఆక్షన్- రచయతను ఒకసారి కలిసి మాట్లాడాలి. :)
అపర్ణ తోట
(నోట్: లెనిన్స్ ప్లేస్ పుస్తకం ముఖ చిత్రం కానీ, రచయిత ఫోటో కానీ అందుబాటు లోకి  రాకపోవటం తో వ్యాసకర్త ఫోటో మాత్రమే వాడుతున్నామని గమనించగలరు.)