ఎందరో అమ్మలు…అందరి కథలివి!

మాతృత్వం స్త్రీ వ్యక్తిత్వానికి, జీవితానికి పరిపూర్ణతని ఇస్తుందని అందువల్ల ప్రతి స్త్రీ తల్లి అయ్యి తన జీవితాన్ని సార్ధకం చేసుకోవాలని భావించే సమాజానికి సవాళ్ళు ఎదురవుతున్న కాలం ఇది.తమ పిల్లల పెంపకంలో తాము చూపగలిగే నైపుణ్యంతో కానీ వారిని బాధ్యతాయుతమైన పౌరులుగా తీర్చి దిద్దగలిగే నైపుణ్యంతో గానీ సంబంధమే లేకుండా తల్లి కావడం ఒకటే తము సాధించిన గొప్ప విషయంగా భావిస్తూ, ఏ కారణంగా అయినా తల్లి కావడం ఆలస్యం అయిన, అసలు కాలేకపోయిన ఒక స్త్రీని ఇంకా గొడ్రాలు అన్నట్లు చూసే స్త్రీలకు కొదవలేని సమాజం మనది. పెళ్ళి చేసుకోకపోయినా తల్లి కావాలునునే స్త్రీలు, పెళ్ళి చేసుకున్నా తల్లవకూడదని గట్టిగా నిర్ణయించుకున్న స్త్రీలు, తల్లి కావడానికి గర్భాన్ని అద్దెకి తీసుకునే స్త్రీలు సమాజంలో ఇలా ఎన్నో మార్పులు వస్తున్నాయి. మార్పులన్నిటినీ ఈనాటి పరిస్తితులకీ, అవసరాలకీ స్త్రీలు కోరుకునే స్వేఛ్చకీ సమన్వయ పరుచుకుంటూ మార్పులనీ, స్త్రీల స్వయం నిర్ణయాధికారాన్ని గౌరవించే దశలో పూర్తిగా ఇప్పుడు సమాజం లేకున్నా ఎదగక తప్పని పరిస్తితి. ఎన్నో వైరుధ్యాలున్న వ్యక్తుల సహజీవనమే సమాజంలో కొత్త పోకడలనీ మార్పులు వచ్చే వేగాన్నీ నిర్దేశిస్తుంది.
ఇలాంటి నేపధ్యంలో సమ్మెట ఉమాదేవి గారు అమ్మ సెంటిమెంటుని పండిస్తూ రాసిన అమ్మ కధలుకూ చక్కని ఆదరణ ఉందని చెప్పాలి. అమ్మ ప్రేమని పొందటమే కాదు, మాతృత్వం కూడా ఎంత పొందినా తనివితీరని ఒక అనుభవం ఎవరి జీవితంలోనైనా . అందుకే అమ్మ ఇతివృత్తంగా వచ్చే కధలకి లింగ బేధం లేకుండా పాఠకుల ఆదరణ ఉంటుంది. ప్రతి పాఠకుడూ/రాలూ ఈ అమ్మ సెంటిమెంటు తొ రిలేట్ చేసుకోగల్గడమే దీనికి కారణం. ఇక రచయిత్రి కధను నడపడంలో నేర్పరి అయితే వేరే చెప్పేదేముంది? ఆణిముత్యాల్లాంటి కధలున్న ఈ సంకలనం ఆమె తొలి సంకలనం అంటే అభినందించాల్సిన విషయం.
ఇక అమ్మ కధల కొస్తే చక్కని శైలి , తను ఎవరి కధ చెప్తున్నారో, వారి వేష భాషల్ని వారి జీవన విధానాన్నీ, వారి జీవితాల్లోని సంఘటనలని చిత్రించిన తీరు ఎంత సహజంగా వాస్తవికతకి దగ్గరగా ఉంటాయంటే, మనకూ ఆ పాత్రల్లోని కొందరు వ్యక్తులు తారసపడటం గుర్తుకు వస్తుంది. ఎందరో అమ్మలు, ఎన్నో కష్టాల నేపధ్యాలు. అయితే అన్నిటిలోంచీ బురదలోంచి విరిసిన కమలంలా తమ సమస్యల్ని తామే ఒంటరిగా పోరాడి పరిష్కరించుకున్న మహిళలే. ఒక రకంగా ఈ కధలు సమస్యల్లోంచి ఎలా బయటపడచ్చో తెలిపే ప్రేరణాత్మక సందేశాలు. మామూలుగా మనకు తెలిసిన కష్టాలే ఆడవారివి, కానీ అందులో ఎన్నో కొత్త కోణాలు ఆవిష్కరిస్తారు రచయిత్రి. ఆమె ముఖ్య పాత్రలన్నిటి ఆర్ధిక సామాజిక నేపధ్యం ఏమైనా, ఎంతో సంస్కారవంతంగా ప్రవర్తిస్తాయి.సానుభూతే కాదు సహానుభూతీ చూపిస్తాయి.
అమ్మంటే!’ అనే కధలొ కొన్ని వాక్యాలు హృదయాన్ని తాకేలా ఉంటాయి. ఉదాహరణకి ఇది చూడండి. “వెన్నెల్లో నల్ల మారెమ్మ విగ్రహంలా మెరిసిపోతున్న తల్లి వంక అపురూపంగా చూసుకున్నాడు కొమరెల్లి.” మామూలుగా ఇలాంటి ప్రేమ తల్లి మాత్రమే వ్యక్తం చెయ్యగలదు. కానీ యూ ఎస్ లో ఉన్నా తల్లిని చూడటంకోసం తపించిపోయే ఓ కొడుకు, చదువుకుని తనూ తన పిల్లలూ ఎంత నాగరికంగా తయారైనా, పిల్లలు ఎంత నాజూకుగా పెరిగినా కాయ కష్టం చేసి తనకున్న చిన్న భూమి చెక్కలో వ్యవసాయం చేస్తూ ఊరిని వదిలి రాని రైతు స్త్రీ అయిన అమ్మని ఆమె త్యాగాన్నీ మరువలేని కొడుకు కధ.
అమ్మపై ప్రేమకి ఆమె రూపం భాష, అనాగరికత చీర కట్టు ఏదీ అడ్డురాదంటూ ఒక చోట చెప్తారు అమ్మంటే పాలరాతి విగ్రహంలా అపురూపమైన అందం కాదు, ఆదమరుపు ఎరుగని ప్రేమ గని.చాలా మంది దృష్టిలో అమ్మంటే అందమైన రూపంతో, చల్లని చిరునవ్వుతో, అసలు కోపమంటే తెలియకుండా, బిడ్డల కోసం ప్రతీ నిమిషం పరితపించే అనురాగమయి. అమ్మను చూడగానే ఆహ్లాదానికి మారుపేరుగా అనిపిస్తుంటుంది, అనుకుంటారు గాని, నా తల్లి చర్మం వెన్నుకంటుకుపోయిన పొట్టతో, కాయకష్టంతో మొరటు తేలిన శరీరంతో, కాలం పోకడలు తెలియని ఆహార్యంతో, నాగరీకం అంటని నిర్మలత్వంతో, ఈ పల్లెలో మూలన నిలబెట్టిన నిచ్చెనలా నిలిచి పోయింది అనుకున్నాడు చెమరించిన కన్నులతో“.
మనస్విని అనే కధ భర్త పోయిన స్త్రీ గురించి. భర్త పోయాకా స్త్రీ జీవితంలో ఎన్ని మార్పులొస్తాయో,తన సమీప బంధువుల, సమాజం వైఖరి ఆమె పట్ల ఎలా మారతాయో మనకి తెలుసు. ఇవన్నీ ముందే ఊహించిన మృణాలిని ఒక అనూహ్యమైన నిర్ణయం తీసుకుంటుంది. చనిపోతాడని తెలిసిన తన భర్త నుంచి విడాకులు కోరి అందరికీ దూరమవుతుంది. ఆఖరికి తన పిల్లలకి కూడా.ఆమె కున్న కారణాలు, మన సమాజంలో పెళ్ళిళ్ళు పండగలూ పబ్బాల్లో స్త్రీలు భర్త బ్రతికున్నాడన్న ఒకే కారణం వల్ల పొందే గౌరవాలతో పోలిస్తే, భర్త మరణించాడన్న కారణంగా ఎదురయ్యే అవమానాలూ, తన పిల్లల పెళ్ళిళ్ళలో కూడా తను కేవలం ఏపనికీ పనికి రాకుండా చూడటానికి మాత్రమే పరిమితం కావడం ఆమెనెంత బాధకి ఆత్మ క్షోభకీ గురిచేస్తాయో తెలుపుతాయి. ఆమె చెప్పుకునే వరకూ ఆమె పిల్లలు కూడా ఆమెనర్ధం చేసుకోలేకపోవడం ఒక బాధించే విషయం.
తల్లి ప్రేమకి దారిద్ర్యం అడ్డురాదు. రెండోసారీ ఆడపిల్లనే కన్న కమిలిని అత్త నానారకాలుగా హింసిస్తుంటుంది. తననెంతో ప్రేమించే భర్త సూర్యా ఉన్నా ఆమెకు బాధలు తప్పవు. తన పిల్లను ఎక్కడ అత్త ఎవరికైనా అమ్మేస్తుందో, లేక చంపేస్తుందోనని అనుక్షణం భయపడుతూ, ఆ విషయాలన్ని తన భర్తకి చెప్పుకోలేక అవస్థ పడుతుంటుంది. పొలంలో చల్లే మందువల్ల స్పృహ కోల్పోయిన కమిలిని చూసి భర్త ఏడుస్తుంటే, అత్త ఇంకో పెళ్ళి గురించి ఆలోచిస్తుంటుంది. రెండో పెళ్ళయినా, పిల్లల తండ్రయినా పిల్లనిచ్చేందుకో తండ్రి కూడా రెడీ అయిపోతాడు. కమిలిని ఆస్పత్రికి తీస్కెళ్ళే ప్రయత్నం చెయ్యాలంటే డబ్బులు లేని పరిస్తితి. ఎన్నో మైళ్ళు నడిచి వెళ్ళాల్సిన పరిస్తితి, మంచం మీద మోసుకెళ్ళడానికి పొలం పనులు వదిలి ఇరుగు పొరుగు రాలేని పరిస్తితి. ఎంత దుర్భరమైన జీవితాలు గిరిజనులవి, కళ్ళముందు పాత్రలు, వారున్న ప్రదేశాలు కదలాడుతుంటాయి. రెండు మూడు రోజుల తరవాత పాకుతూ వచ్చిన పసిపాప తల్లి మొహాన్ని తడుముతుంటే స్పృహలోకి రావడంతో కమిలి కధ సుఖాంతం అవుతుంది. అద్భుతమైన కధ,కధనం.
సహన అనే కధలో ఉద్యోగస్తులైన తల్లితండ్రులు అల్లారుముద్దుగా పెంచుకునే పిల్లలు, .పసిపిల్లగా ఉన్నపుడు ఆడపిల్ల బయటికెళ్ళి వీధికుక్కలు వెంటబడి తరుముతున్నాయని భయపడితే, నిజంగానే పెరిగిపోయిన వీధికుక్కల బాధనుంచి తప్పించుకోవడానికి కాలనీ వాసులు మున్సిపాలిటీనాశ్రయించి ఆ బాధనుంచి గట్టెక్కుతారు. కాని కొద్దిగా పెరిగిన ఆడపిల్ల అందంగా కనపడగానే ప్రేమించకపోతే చంపేస్తామని, ఆసిడ్ పోస్తామని బెదిరించే, వేధించే కుర్రాళ్ళకి వెకిలిచేష్టలు చేసే చుట్టుపక్కల అంకుల్స్ తోడయితే ఈ వీధికుక్కల్ని ఎలా కాలనీ నుంచి తరమడం, తమ ఆడపిల్లల్ని ఎలా రక్షించుకోవడం. ఈ మృగాలకన్నా వీధికుక్కలే నయమనిపిస్తుంది. ఈవిషయం తెలిసిన తల్లికి ఎంత సామాజిక స్పృహ, బాధ్యత ఉండకపోతే ఆమె మొదట తన కొడుకును దారిలో పెట్టుకోవాలని ఆలోచిస్తుంది?
మాన్వి, అమ్మతల్లిఅమ్మ సెంటిమెంటుని అద్భుతంగా పండించిన కధలు. మిస్ కాకుండా చదవాల్సిన కధలు. క్షణికానందం వల్లనో, వికటించిన ప్రేమల వల్లనో కలిగిన సంతానాన్ని సంపన్నురాలైన తల్లి వదిలించుకుంటే, రెక్కాడితే గాని డొక్కాడని ఇద్దరాడపిల్లల తల్లి భర్త వారిస్తున్నా ఇంకో ఆడపిల్లని అక్కున చేర్చుకోవడం ద్వారా అమ్మతనాన్ని బతికిస్తుంది బతుకమ్మ కధలోని లచ్చిమి. పిల్లల్ని కన్నాకా తల్లియినా తండ్రయినా ఆత్మహత్య గురించి ఎందుకు ఆలోచించకూడదో చెప్పే కధ వెన్నెలమ్మ. పసిపిల్లగానే తండ్రిని పోగొట్టుకున్న చిలుకమ్మని ఎన్నో కష్టాలకోర్చి పెంచితే ఆ పిల్లని పెళ్ళికాకుండానే తల్లి చేసిన ఇద్దరు కాంట్రాక్టర్లకు సమయం చూసి వడిసెలతో బుద్ధి చెప్పిన చిలుకమ్మ, కధలో చిలుకమ్మపై మనకేర్పడిన సానుభూతి వల్ల పాఠకుడి కచ్చ తీరుస్తుంది. గూడు కధలో అత్తని కాపాడుకోవడం కోసం భర్త చనిపోయాకా కూడా ఇద్దరు పిల్లల తల్లయ్యుండి, తన గర్భాన్ని అద్దెకిచ్చి ఆ విషయం చెప్పలేక చెప్పినా ఒప్పుకోరనిపించి ఎన్నో అవమానాలను ఆఖరికి ఎంతో ప్రేమించే అత్త దగ్గరనుంచి కూడా సహించి ఓర్చుకున్న సంతోషి కధ. ఎంతో ఉదాత్తంగా చిత్రిస్తారు ఈ రెండు పాత్రల్ని రచయిత్రి.
ఇవే కాదు ఇంకా ఈ పుస్తకంలో ఇంకా ఎన్నో చక్కని కధలున్నాయి. ఒక్కొక్క కధా ముగించిన ప్రతిసారి మీ గుండె గొంతులోకొచ్చినట్టనిపిస్తే నేను మరీ ఎక్కువగా ఏమీ పొగడలేదని తెలుసుకోవడం మీ వంతు. ఏమైనా చదివాకా ఒక మంచి పుస్తకం, ఎన్నో మంచి కధలు చదివామన్న తృప్తి మిగలడం మాత్రం ఖాయం.

xxxx

ఆఖరి మజిలీ

Art: Rafi Haque

Art: Rafi Haque

అస్తమించేవేళ ప్రచండ భానుడైనా,
శీతల కిరణాలు ప్రసరించినట్లు
అనంత విశ్వాన్నీ ఆక్రమించిన అహం
మరెన్నో ఆత్మ గాయాలు చేసిన అహం
ఎందరిపై పిడికిలి బిగించినా
ఎంత ఎత్తుకు ఎదిగినా నీ అస్తిత్వం……..
నిష్క్రమించేవేళ ఆరడుగుల నేలలోనో
గుప్పెడు బూడిదై ఓ చిట్టి పిడికిలిలోనో
నిను ద్వేషించే, ప్రేమించే మనసుల్లో
రూపం లేని జ్ఞాపకంగానో
మాటల్లోనో, మౌనంగా కారే
కన్నీటి చుక్కల్లోనో కరిగిపోతుంది.
ఎంత దూరం నడిచినా పోటీ బ్రతుకులో
ఎంత ఎత్తుఎగిరినా ఆశలూ, ఆశయాలూ
ఉరమకుండా పిడుగు రాలినట్లు
మృత్యువు నిను కబళించినపుడు
అలవకున్నా కనుపాపలు మూసుకోవాల్సిందే
శిఖరం తాకకున్నా, నేల రాలాల్సిందే
నువు చూసే ప్రపంచంలోంచి
నిన్ను చూసే ప్రపంచంలోకి జారాల్సిందే
ఎన్ని నిండు చందమామలుంటేనేం నీ జీవితాకాశంలో
నీకు చివరకు మిగిలేది అమావాస్యే
బ్రతుకు పగలున ఎంత వెలిగినా,
అసలు వెలుగే చూడకున్నా
తిరిగి కరగాల్సింది తిమిరంలోకే
ప్రాణం పోసుకున్నపుడూ, పోయినప్పుడూ చీకటే
సగం జీవితమూ గడిచేది చీకట్లోనే
వెలుగుందని, వెలుగుతున్నాననుకున్నపుడూ అజ్ఞానపు చీకటే
సన్నని వెలుగు రేఖనైనా, ఆకాశంలో తారనైనా మెరిపించేది చీకటే
మెలకువలో ముట్టని మట్టి తనలో నినుకలుపుకున్నపుడు
గర్వపడిన సత్కారాలేవీ అక్కరకు రావు
దూరం పెట్టిన ధూళి పూలే అక్కున చేర్చుకునేది
పయనమెప్పుడూ తిమిరంలోంచి తిమిరంలోకే
కాలం ఈదరినుంచీ ఆదరికి చేర్చే వంతెనే
ప్రవాహంలోకి జారిపడ్డాకా చినుకుకు
వేరుపడి దారి నిర్ణయించుకునే కోర్కె తీరదు
అందుకే ప్రేమించాల్సింది వెలుగుల్నికాదు
నీకు నీ నీడని కూడా మిగల్చని చీకటిని
వెలుగుకి మెరుగులు దిద్దే అంధకారాన్ని
నువు మునిగిన భవసాగరాల్ని మధించి
తీసిన జీవనామృత భాండాన్నీ
ఒక్క క్షణంలో అర్ధరహిత వ్యర్ధ ప్రయాస చేసే
ఆఖరి మజిలీలోని ఆఖరి క్షణమిచ్చే జ్ఞానోదయాన్ని.

నువ్వూ – నేనూ

-శారద శివపురపు
 ~
sarada shivapurapu
నేనలా కబుర్లు చెప్తూనే ఉంటాను
నువు ఊ కొడుతూనే ఉంటావు
నవ్వుతూనే ఉంటావు
కోప్పడుతావు, ఇంతలోకే ప్రేమిస్తావు
ముద్దుపెడతావు, లాలిస్తావు
నా ధైర్యం నువ్వేననుకుంటాను
ఎంత బాగుంటుంది అలా అనుకోవటం
ఎప్పటికీ నా పక్కనే ఉన్నావని,
ఉంటావని అనుకోవటం….
అమరత్వపు ఆశలెప్పుడూ లేవు కానీ
జీవితపుటధ్యాయాలన్నీ కలిసి చదవాలన్న
కాంక్ష తీరకుండా, ఎందుకు నీకంత తొందర?????
నువు నాటిన విత్తుల్లోని మొలకల్లోనే
నీ నవ్వులు వెతుకాలేమో ఇక నేను
నువ్వతి ప్రియంగా చదివిన పుస్తకాల్లోని
అక్షరాలను ప్రేమించాలేమో ఇక నేను
నువ్వెంతో సున్నితంగా లాలించిన మొక్కలన్నీ
కృతజ్ఞతతో రోజు రోజుకీ ఎదుగుతుంటే
వాటి పచ్చదనంలోనే నీ వెచ్చదనం పొందాలేమో.
నీకసలు తెలియదు, తెలియనివ్వను,
ఒక క్షణం గురించి………
నేను నవ్వుతున్నా, నడుస్తున్నా, పడుకున్నా,
ఆ ఒక్క క్షణం గురించి ఆలోచిస్తున్నానని
నీకస్సలు తెలియదు నేనలా ఆలోచిస్తున్నానని
నిన్ను, నన్నూ రెండు కాలాల్లోకి విసిరేసే
ఆ క్షణం………
మానవ ప్రయత్నం నీవెళ్ళడం ఆపలేదని తెలిసాక,
విధి లిఖితమో, దైవ సంకల్పమో, అనుకుంటూ
కలిసుండాలన్న మన కోర్కె కన్నా,
కలిసుంటామని చేసుకున్న ప్రమాణాలకన్నా,
అగ్నిసాక్షిగా కలిసి నడిచిన ఏడడుగుల కన్నా,
దీర్ఘాయుష్మాన్ భవా అనీ, సౌభాగ్యమస్తూఅనీ
దీవించిన పెద్దల నోటి మాట కన్నా,
బలమైనదేదో నీచేయి బలంగా పట్టుకుందని
కుండపోతగా వర్షించే మేఘాలేవో
నా జీవితాకాశంలో కమ్ముకుంటున్నాయని తెలిసాకా
నా కళ్ళల్లో కన్నీరింకితే ఆశ్చర్యమేముంది?
మన అందమైన జ్ఞాపకాల తడి మాత్రం
ఆరనివ్వననుకోవడం తప్ప నీకివ్వగలిగేదేముంది??
నాకనిపిస్తూంటుంది, నీకేం నువ్వు బాగానే ఉంటావని
ఏకాలమైనా, ఏ క్షణమైనా,
నా బెంగ, నా భయం, నీ మీద ప్రేమా
అన్నీ కలిసిపోయి, విడదీయలేనంతగా
ఏది ఏదో తెలియనంతగా
నే సతమతమవుతుంటాను,
ఎప్పుడో, ఆఒక్క క్షణంలో అంతా అయిపోతుందని
దట్టంగా కమ్ముకున్న మేఘం ఉరుములతో హెచ్చరిస్తుంటుంది
ఓ వాన చుక్క పయనం ముగించి సముద్రంలో కలిసిపోతుంది.
నిన్నూ నన్నూ వేరు చేసిన కాలం
రెండు కాలాలలోకి నిన్నూ నన్నూ విసిరే క్షణం
వికటాట్టహాసం చేస్తూంటుంది
దూరంగా ఓ ఒంటరి నౌక సముద్ర మధ్యంలో
కనపడని ఒడ్డు కోసం భయం భయంగా వెతుకుతుంటుంది
అప్పుడూ నువ్వు నవ్వుతూనే ఉంటావు
నవ్వుతూ నవ్వుతూనే జ్ఞాపకంగా ఘనీభవిస్తావు
నాకుమాత్రం తెలియదా నువ్వెంత బాధపడుతున్నావో
నానుంచి దాచడానికెంత కష్టపడుతున్నావో
కొన్ని కొన్ని చిరు చేదు సంఘటనలు
జ్ఞాపకాలైనప్పుడు తీపిగా ఉంటాయనీ తెలుసు
అప్పుడు నీ కోపం చిరాకు నాకు విసుగనిపించవు
అన్నీ నవ్వు పుట్టిస్తాయి
అదేంటో నీ నవ్వే……….. ఏడుపు తెప్పిస్తుంది
నువు మాత్రం అలా కన్నర్పకుండా చూస్తుంటావు
నిశ్శబ్దంగా నవ్వుతుంటావు
నేనేడుస్తున్నానని కూడా చూడవు
ఇంకా, ఇంకా అందంగా….
నిర్వేదంగా…..
ఎటు చూసినా…… ఎవరికీ కనపడకుండా
ఎవ్వరికీ వినపడకుండా నాలో ప్రతిధ్వనిస్తుంటావు
నేను మాత్రం ఎప్పుడూ ఒకటే కోరుకుంటాను
నీవున్న చోట నేను, నేనున్న చోట నువ్వుండచ్చుకదాని
ఓకన్నీటి చుక్క బతుకు వేడికి ఆవిరై నింగికెగసిపోతోంది
ఎవరి పయనం ఎక్కడ మొదలయి,
ఎక్కడ అంతమయినట్టో …..ఏమో…….
*

అమ్మ ఆమె

శారద శివపురపు
ఒకప్పుడు ఆమె అన్నపూర్ణ
ఆమె కడుపున పుట్టిందంతా బంగారమే
చేతులు సృష్టించిందంతా అద్భుతమే
చూపులు వర్షించిందంతా అమృతమే
అలుపెరుగక నేర్పిందంతా జీవన సారాంశమే.
కానీ అందరికోసం ఆమె
శరీరంలోంచి ఉబికిన ఉప్పటి నదులు
దుఖసాగరమైన సంగతే కాదు,
ఎప్పటికీ నిశ్చలంగా, విశ్రాంతిగా
పారలేదన్న సంగతి గ్రహించామా?
ప్రవహిస్తూ, ప్రవహిస్తూ కొండంచునుండి
తోయబడి జారిపడే జలపాతంలా
మన మనసుల బండ రాళ్ళపై పడి పడి,
తనను తాను గాయపర్చుకున్న విషయం
గమనించామా?
జీవన గ్రీష్మంలో, ఎండిన నదిలా నిలిచినపుడు
ఏ హృదయపు తడీ ఆమెను తాకలేదే,
ఏ చల్లని స్పర్శా ఆమెను సేద తీర్చలేదే,
ఎపుడైనా కనిపించే ఆమె చిరునవ్వుల్లో
సంతోషం లేదన్న విషయమే పట్టలేదే?
అమ్మ అంటే వాడుకున్నాకా పారేసే వస్తువేకదా మనకి ?
కాకికి పెట్టే పిండం తన్నుకుపోయే గద్దల్లా
పులి వేటాడిన మాంసం కోసం నక్కల్లా
మనల్ని ఆమె గమనించినా
స్పందించే మృదుత్వాలీ గుండెలకి లేవు.
ఆమె చేతి గోరు ముద్దలు తిన్న నోళ్ళు
ఆమె చేతి వేళ్ళ ప్రేమను జీర్ణించుకోలేదు.
ఆమె చేయందుకుని నిలబడ్డ రోజులు
ఆమె సాయం చేస్తే నిలదొక్కుకున్న సమయాలు
జ్ఞాపకం వస్తే ఆలస్యం చేయకుండా
తప్పొప్పుల లెక్కలేవో తేల్చాలనుకోకుండా
ఆదరణ నిండిన కంఠంతో ఒకసారి పలకరించో
ప్రేమగా ఒక సారి కౌగిలించుకునో చూడు
సంతోషంతో చుట్టుకునే ఆమె చేతులు
పాలిపోయిన గాజు కళ్ళల్లోని మెరుపులు
సన్నగా ఎర్రబడే తెల్లటి బుగ్గలు
నీ పాపాయిని గుర్తు చేయక మానవు.
అవి చాలవా నువు తృప్తిగా కళ్ళు మూసుకుని
వెళ్ళిపోయేటపుడు తలచుకోడానికి
అంతకంటే భరోసా ఏమున్నది….
కొండెక్కుతున్నపుడు నీ దీపానికి?
*
sarada shivapurapu

ప్రేమ కధకొక కొ త్త పేజీ…!

శారద శివపురపు

అమృతా ప్రీతం కౌర్ (1919-2005) గుజ్రన్ వాలా పంజాబ్ ఇవ్వాల్టి పాకిస్తాన్ లో పుట్టారు. తండ్రి కర్తార్ సింగ్ బ్రజ్ భాషా పండితుడు, ఉపాధ్యాయుడూ.  తల్లి అమృతకు 11 ఏళ్ళ వయసులోనే మరణించింది.  తర్వాత ఆమె మకాం లాహోరుకి మారింది. ఇండియా పాకిస్తాన్ విభజన అనంతరం ఆమె తిరిగి  ఢిల్లీలో  స్థిరపడేవరకూ అక్కడే ఉంది.  ఇంటి బాధ్యతలు, ఒంటరితనం ఆమెను చిన్నవయసులోనే కవయిత్రిని చేసాయి.  పదహారేళ్ళ వయసులో ఆమె మొదటి కవితా సంకలనం అచ్చయింది.   అదే ఏడాది ఆమె వివాహం ప్రీతం సింగ్ తో జరిగింది. ప్రేమ కవిత్వంతో మొదలు పెట్టి, బెంగాల్ కరువు (1943) ఇంకా రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంతో చిన్నా భిన్నమయిన ఆర్ధిక వ్యవస్త చూసాకా, అభ్యుదయ కవిత్వం, చివరగా 1960 లో భర్తతో తన విడాకుల తరవాత స్త్రీవాద కవిత్వం రాసారు.

ఆమెకు వచ్చిన ఎవార్డ్స్ అన్నీ చెప్తే ఒక పెద్ద లిస్టే అవుతుంది. పద్మశ్రీ, పద్మవిభూషణ్, భారతీయ జ్ఞానపీఠ్ ఎవార్డ్, (కాగజ్ కేద్ కాన్వాస్ అనే రచనకు) సాహిత్య అకాడమీ ఫెల్లోషిప్ మచ్చుకి కొన్ని ముఖ్యమైనవి మాత్రమే. ఆమె 28 నవలలు, 18 కవితా సంకలనాలు, 16 వివిధ వచన రచనలు, 5 చిన్న కధలూ రాసారు.  అమృత బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి.  ఆమె సంగీతం, నృత్యం కూడా నేర్చుకున్నారు. కాని తండ్రి ఆమె నృత్య ప్రదర్శనలివ్వడానికి ఒప్పుకోలేదు.  లాహోరు, పంజాబ్ AIR లోనూ ఆమె గాయనిగా పనిచేశారు.

సాహిర్ లూధియాన్వీ గురించి చెప్పకపోతే అమృత జీవితంలో ఒక ముఖ్య అధ్యాయం విస్మరించినట్టే. ఒక ముషాయిరాలో అమృతని కలిసి ప్రేమలో పడిన సాహిర్ లూధియాన్వీ (సినీ గేయ రచయిత) కొన్ని అద్భుతమైన పాటలు రాసాడు.  తన ప్రేమని అమృత ఎంత కోరుకున్నా బంధంగా మార్చుకోలేకపోయాడు, కొన్ని వ్యకిగత కారణాలో, మరి బలహీనతలో వల్ల.  ఆయన రాసిన పాటలు యూట్యూబ్ లో వింటే అన్నిటి వెనకా ఆయన మదిలో అమృతనే ఉందా అని అనిపిస్తుంది.  అభీ న జావో చోడ్కర్ ఏ దిల్ అభీ భరా నహి, జాయెతో జాయే కహా,  ఆజా తుజ్కో పుకారే మేరె ప్యార్ లాంటి గీతాలు కొన్ని మచ్చుకి.  సాహిర్తో పొసగక ఆమె చివరకు తన చిరకాల మిత్రుడు, నాగమణి పత్రిక నడపటంలో సమ పాత్ర పోషించిన ఇమ్రోజ్ తోనే తన చివరి నలభై ఏళ్ళ జీవితం గడిపారు.

దేశ విభజన సమయంలో జరిగిన అమానవీయ హింసాకాండకి చలించి రాసిన “I ask Waris Shah today” అనే పోయెం ఆమెను చిరస్మరణీయం చేసింది. పంజాబీ నుంచి, ఇంగ్లీష్ లోకి అనువదించబడిన ఈ పొయెంని మళ్ళీ తెలుగులోకి అనువదించినపుడు,  మూల కవిత భావం దెబ్బ తింటుందేమోనని భయపడ్డా సాహసించాను. ఈ పోయెంని అనువదించే ముందు అసలు వారిస్ షా ఎవరో చెప్తాను.  వారిష్ షా 1766 లో హీర్ రాంఝా  అనే ప్రేమ కధని రాసాడు.  అసలు ఇది కధ కాదు నిజంగా జరిగిన విషయం అని ప్రజలు నమ్మేవారట. అది ఒక జానపద కధగా పాపులర్ అయ్యింది.  రాంఝా తన తండ్రికి ఇష్టమైన నాల్గో కొడుకు అయిన కారణంగా పనీ పాటా లేకుండా ఫ్లూట్ వాయించుకుంటూ ఆనందంగా తిరిగేవాడట. అయితే ఇతని వ్యవహారం ఇతని వదినలకి నచ్చక తిండి పెట్టం పొమ్మన్నారట.

20-copy

అప్పుడు ఇంట్లోంచి బయటకు వచ్చేసిన రాంఝా హీర్ అనే అందమైన అమ్మాయి ఉండే ఊరికి వస్తాడు.  హీర్ తండ్రి దగ్గర పశువులు కాసే పనికి కుదురుతాడు.  అతని ఫ్లూట్ వాయిద్యానికి మైమరిచిపోయి హీర్ అతన్ని ప్రేమిస్తుంది.  వీరిద్దరి ప్రేమా హీర్ మామ కైడో కంట్లో పడే వరకు కొన్ని ఏళ్ళు సాగుతుంది. హీర్కి బలవంతంగా పెళ్ళి చేసి పంపించేస్తారు.  విరక్తితో రాంఝా సన్యాసం పుచ్చుకుని ఊళ్ళమ్మట తిరుగుతూ హీర్ ఉంటున్న ఊరికి వెళ్తాడు.  మళ్ళీ ప్రేమికులిద్దరూ హీర్ తల్లితండ్రుల ఊరికి వస్తారు. ఈసారి వీళ్ళ పెళ్ళికి అందరూ ఒప్పుకుంటారు కానీ పెళ్ళికి ముందు హీర్ మామయ్య ఆమెకు విషం కలిపిన లడ్డూ ఇచ్చి చంపేస్తాడు.  ఇది తెలిసి రాంఝా కూడా ఆ లడ్డూ తిని మరణి స్తాడు. అసలు జానపద కధలో ఇది సుఖాంతమే అయినా వారిస్ షా ఈ కధని దుఖాంతం చేసాడంటారు.  ఆ కారణంగానే ఈ కధ అంత పాపులర్ అయ్యిందట. అసలు కధలో ఇంకో పిట్టకధ అయింది కదూ. అమృతా ప్రీతం వారిస్ షాని ఎందుకు అడుగుతానంటుంది, అసలు ఈయన ఎవరు అన్న సందేహం తీర్చడానికి ఇదంతా చెప్పాను.

 

I Ask Waris Shah Today

 

I say to Waris Shah today, speak from your grave

And add a new page to your book of love
Once one daughter of Punjab wept, and you wrote your long saga;

Today thousands weep, calling to you Waris Shah:
Arise, o friend of the afflicted; arise and see the state of Punjab,

Corpses strewn on fields, and the Chenaab flowing with much blood.
Someone filled the five rivers with poison,

And this same water now irrigates our soil.
Where was lost the flute, where the songs of love sounded?

And all Ranjha’s brothers forgotten to play the flute.
Blood has rained on the soil, graves are oozing with blood,

The princesses of love cry their hearts out in the graveyards.
Today all the Quaido’ns have become the thieves of love and beauty,

Where can we find another one like Waris Shah?
Waris Shah! I say to you, speak from your grave

And add a new page to your book of love.

 

ఈ రోజు వారిస్ షాని అడుగుతాను, నీ సమాధి నుంచి మాట్లాడు,

నీ ప్రేమ కధకొక కొ త్త పేజీ చేర్చు అని,

ఒక పంజాబు కూతురు ఒకసారి ఏడిస్తే, నువ్వొక ప్రేమకధ రాసావు;

 

ఈరోజు వేలమంది కూతుళ్ళు విలపిస్తూ నిన్ను పిలుస్తున్నారు వారిస్ షా!

లేవయ్యా ఓ దీనభంధూ, లేచి చూడు పంజాబును, పొలాల్లో శవాలు చల్లినట్లున్నాయి,

చేనాబ్ నదిలో ఎక్కువగా ర క్తం ప్రవహిస్తోంది

 

ఎవరో అయిదు నదుల్లో విషం కలిపారు; మన మట్టిని తడిపేదీ నీరే

ఇప్పుడా వేణువు ఎక్కడ పోయింది? ఎక్కడ ఆ వేణువులో నినదించిన ప్రేమ గీతాలు?

 

రాంఝా తమ్ముళ్ళంతా వేణువు వాయించడమే మరిచారు

రుధిర వర్షం కురిసింది మట్టి పైన, సమాధుల్లోంచి రక్తం ఉబుకుతోంది.

 

ప్రేమ యువరాణులంతా సమాధుల వద్ద గుండెలవిసేలా ఏడుస్తున్నారు

ఈ రోజు కైడోస్ అందరూ అందాన్నీ,  ప్రేమనీ హరించే దొంగలయ్యారు

 

ఇంకొక వారిస్ షాను ఇప్పుడు ఎక్కడ వెతకాలి?

వారిస్ షా! నీకే చెప్తున్నా, నీ సమాధి నుంచైనా మాట్లాడు,

 

ఒక కొత్త అధ్యాయాన్ని జోడించు నీ ప్రేమ పుస్తకానికి.

 

I will meet you yet again అని అమృత రాసిన ఈ చివరి పోయెం ఆమె డెత్ బెడ్ మీంచి రాసింది. ఇందులో ఇమ్రోజ్ అంటే ఆమెకున్న ప్రేమ వ్యక్తం చేస్తుంది.  అనువాదంతో సహా మీకిక్కడ ఇస్తున్నాను.

 

I Will Meet You Yet Again.

 

I will meet you yet again
How and where
I know not
Perhaps I will become a
figment of your imagination
and maybe spreading myself
in a mysterious line
on your canvas
I will keep gazing at you.

Perhaps I will become a ray
of sunshine to be
embraced by your colours
I will paint myself on your canvas
I know not how and where —
but I will meet you for sure.

Maybe I will turn into a spring
and rub foaming
drops of water on your body
and rest my coolness on
your burning chest
I know nothing
but that this life
will walk along with me.

When the body perishes
all perishes
but the threads of memory
are woven of enduring atoms
I will pick these particles
weave the threads
and I will meet you yet again.

 

 నేను నిన్ను ఇంకొకసారి కలుస్తాను

 

నేను నిన్ను ఇంకొకసారి కలుస్తాను

ఎక్కడ ఎప్పుడు

నాకు తెలియదు

నీ ఊహా చిత్రంలోని

ఒక అద్భుత భావమవుతానేమో

ఇంకా నన్ను నేను పరుచుకున్న

ఒక ఊహకందని గీతనై

నీ కాన్వాసు మీద,

నిన్ను తదేకంగా చూస్తుంటానేమో.

 

ఏమో, సూర్యరశ్మిలోని

ఒక కిరణమై

నీ రంగుల్లో మమేకమై,

నీ కాన్వాసు పై నన్ను నేను  ఆవిష్కరించుకుంటానేమో

ఎప్పుడు ఎక్కడ అంటే ఖచ్చితంగా నాకు తెలియదు

కానీ తప్పక నిన్ను కలుస్తాను.

 

ఒక జలపాతమై

ఆ నీటి చుక్కల నురగనై

నీ శరీరం తాకుతూ

నీ మండే గుండెపై

నా చల్లదనంతో విశ్రమిస్తానేమో

నాకసలేం తెలియదు

ఈ బ్రతుకు

నాతో పాటే నడిచివస్తుందని తప్ప.

 

శరీరం నశించినప్పుడు

అంతా నశిస్తుంది

కానీ జ్ఞాపకాల దారాలు ఎన్నో,

ఎంతోదుఖపు ముక్కలతో అల్లుకునున్నాయి.

ఈ ముక్కలన్నిటినీ నేను ఏరి

దారంగా పేనుతాను

నేను నిన్ను మళ్ళీ కలుస్తాను.

 

వైల్డ్ ఫ్లవర్ అనే ఒక కథానిక గురించి చెప్పకుండా ఉండలేక పోతున్నాను.  ఒక పల్లెటూరి పిల్ల అంగూరి అమాయకత్వాన్ని అద్భుతంగా చిత్రించిన చిన్న కధ.  ఇంత అమాయకంగా ఉన్న ఆడవారిని చిన్నప్పటినుంచే తన మాయ, మోసం, దగాతో మగాడు ఎలా తొక్కేస్తున్నాడో చూపెడుతుందీ కధ.  అతి సున్నితంగా, అదే సమయంలో అత్యంత శక్తివంతంగా తన సందేశాన్ని పాఠకులకి పంపించి వారి చేత ఒప్పించి, మెప్పించే కధ.

ఈ కథలో  పర్భటి అనే పక్కంటి పక్కింటివాళ్ళ  పనివాడి భార్య చనిపోతుంది. పర్భటి భార్య కర్మ చేసినప్పుడు అంగూరి తండ్రి వచ్చి పర్భటి పైగుడ్డ పిండుతాడు. దీనర్ధం పంజాబు లోని సాంప్రదాయం ప్రకారం భార్య చనిపోయిన దుఖంలో ( తడిసిన పైగుడ్డ  కర్మకాండ వల్ల కానీ భార్య చనిపోయిన దుఖంతో కార్చిన కన్నీటి వల్ల కానే కాదు అని అంటుంది)  ఉన్న నీ దుఖం తగ్గించడానికి, నీ జీవితంలో ఆ లోటు పూడ్చటానికీ నేను నా కుతుర్ని ఇచ్చి నీకు పెళ్ళి చేస్తాను, ఇంక నువు ఏడవకు అనిట. ఆ రకంగా తమకు భారంగా ఉన్న తమ కూతుళ్ళను రెండో పెళ్ళి వాడికైనా సరే ఇచ్చి వదిలించుకునేవారట.  అయితే ఈ ఒప్పందం ప్రకారం అంగూరి ని అనారోగ్యంతో బాధ పడుతున్న తన భార్య కోలుకున్నాక, ఇంకా కొంచం పెద్దదయ్యే వరకూ ఆగి ఒక అయిదేళ్ళ తరవాత పర్భటి కిచ్చి పెళ్ళి చేస్తాడు.  అయితే పర్భటి యజమానికి ఇద్దరికి భోజనం పెట్టడం ఇష్టం ఉండదు.  అప్పుడు పర్భటి, లేదు లెండి అంగూరి servant quarter లోనే ఒక చిన్న kitchen ఏర్పాటు చేసుకుని తన  తిండి తను తింటుంది అని ఒప్పిస్తాడు.  కాపరానికి వచ్చిన అంగూరి మొదట్లో తల పైనుంచి ముసుగు తియ్యక పోయినా మెల్లిగా  అలవాటుపడి తీస్తుంది.  ఆమె నీళ్ళ కోసం బావి దగ్గరికి వెళ్ళినప్పుడు అందరికీ తన వెండి నగలు చూపిస్తూ మహా ఆనందంగా  నవ్వుతూ, తుళ్ళుతూ, తన గజ్జెల సవ్వడితో పొటీ పడుతూ ఉండేది.  ఒక రోజు ఎండాకాలం చల్లదనం కోసం బయటికి వచ్చి బావి దగ్గర చెట్టుకింద కూర్చుని చదువుకుంటున్న అమృతని  కలిసినప్పుడు వాళ్ళ సంభాషణ ఇలా ఉంటుంది.

 

అంగూరి: ఏం చదువుతున్నారు బీబీజీ?

అమృత: నీకు  చదవటం ఇష్టమా?

అంగూరి: నాకు చదవటం రాదుగా!

అమృత:  నేర్చుకోవచ్చుగా!

అంగూరి:  ఊహూ…

అమృత: ఎందుకూ?

అంగూరి: ఆడవాళ్ళు చదువుకోవటం పాపం

అమృత: మగవాళ్ళు చదువుకోవటం పాపం కాదా

అంగూరి:  కాదు

అమృత :  ఎవరు చెప్పారు నీకు ఇవన్నీ

అంగూరి: నాకు తెలుసు

అమృత:  మరైతే నేను చదివి పాపం చేస్తున్నానా?

అంగూరి:  లేదు, మీరు సిటీ వాళ్ళు, మీరు చదువుకోవచ్చు, మేము ఊరి వాళ్ళం

మేము చదువుకుంటే పాపం.

*

ఈ రచన ద్వారా అమృతా ప్రీతంని సరైన కోణంలో మీముందుంచే ప్రయత్నంలో నేనెంతవరకూ  సఫలీకృతమయ్యానో మీరే చెప్పాలి.  ప్రపంచవ్యా ప్తంగా స్త్రీ స్వేచ్చ కోసం గొంతెత్తిన ఏకైక స్త్రీ గళం మన పంజాబు నుంచి ఇంత గట్టిగా ఇప్పటికీ నినదిస్తోందంటే అది ఆమె కోరిన స్వేచ్చని తన వ్యక్తిగత జీవితంలో ఆచరణలో పెట్టడం వల్లే సాధ్యమైంది.

*sarada shivapurapu 

 

 

ఊర్మిళ కల

బతుకు పలక పై తుడపలేని కొన్ని పిచ్చి గీతలు

వెలుతుర్లో వికృత రూపాల్లా వెక్కిరి స్తుంటాయి

లైట్లార్పి నిద్రపోవాలని కళ్ళు మూసుకున్నాకా

టార్చి ఒకటి లోపల  వెలుగుతుంది.

 

నడిచివచ్చిన దారమ్మటే వెనక్కి రమ్మంటుంది

ఇక మొదలవుతుంది ఒక వెదుకులాట

మసక మసకగా కనిపించీ కనిపించని

మనుషులకి రూపం పోసుకుంటూ, జీవం ఇచ్చుకుంటూ….

 

అనుకోకుండానే అమ్మలాంటి రూపం ఒకటి కనిపి స్తుంది

అలసిపోయినట్లున్నావు కాస్సేపు పడుకో,

అంటూ తన ఒడి చూపిస్తుంది

కిటికీ లోంచి చల్లని గాలి ఆనందంగా తలాడిస్తుంది

 

ఎప్పుడనగా తిందో ఎంటో….

మొహం చూడు తోటకూరకాడలా వాడుంది

ఏ మైనా పెట్టు! !!  ఆర్ద్రంగా నాన్న గొంతు పలుకుతుంది

అబ్బ ఇంత చక్కని ఆకలి వేసి ఎన్నాళ్ళయిందో!

 

ఎందుకు బెంగ మేమంతా లేమూ?

అంటారు అన్ననీ అక్కనీ పోలిన వారెవరో,

గుండె నిండా ఊపిరి నిండుతుంది చాలా రోజుల తర్వాత.

 

నవ్వుతూ చూ స్తారో తమ్ముడూ, ఒక చెల్లీ

ఇంకొక సారి జాలీగా జారుడుబండ మీంచి జారతాను

వీధి తలుపు ఓరగా వేసినా నిద్ర పోతానేమోనని తెరిచే కూర్చున్నా

చెయ్యి పట్టుకుని తీస్కెళుతుంది స్నేహితురాలు

చెట్ల ఆకులు ఒకటికొకటి రాసుకున్న గల గల శబ్దం

గోడమీద దేవుడి బొమ్మలో కళ్ళనిండా కరుణే

xxx

 

 

అబ్బబ్బ, ఇంత లేటుగా లే స్తే

వంటెపుడు చే స్తావు, ఆఫీసు కెప్పుడెళ్ళాలి?

తెరిచిఉన్న కిటికీ లోంచి వెచ్చని కిరణం ఒకటి కళ్ళల్లో గుచ్చుకుంటుంది

హడావిడిగా లేచి అద్దంలో మొహం చూసుకుంటే..

కళ్ళచుట్టూ ముడతలు, నల్లటి వలయాలు

అసలు నిద్ర పోయినట్లే లేదే, ఇన్నేళ్ళుగా కల కంటున్నానా?????

 

-శారద శివపురపు

sarada shivapurapu