మన అసలు సిసలు ‘నాయిన’!

drushys drushya 42William Wordsworth అన్న ఆంగ్ల కవి రాస్తడు. నా హృదయం ఆనంద తాండవం చేస్తుందని.
పిల్లల్ని చూసినప్పుడు సింగిడిని చూసినంత ఆనందం అని! దాన్ని గుండెల్లో పొదువుకున్నప్పుడు, అప్పుడు గెంతులు వేసే హృదయమే ప్రమాణం అనీ!
ఆ హృదయోల్లాసం అన్నది మరేమిటో కాదు, పిల్లవాడినవడమే అనీనూ!పిల్లవాడిగా ఉన్నా పెద్దవాడిగా ఎదిగినా ఇదే అనీ!
అదీగాక., ఏనాడైతే ఆ ఆనందాన్ని పొందలేడో, అప్పుడు పెద్దా చిన్నా అన్న తేడా లేదు, ఇక అదే మృత్యువూ అని}

అప్పుడే రాస్తడు. ఆ పాపాయి లేదా ఆ పసివాడు ‘నేనే కాదా’ అన్నంత ఆనందంలో రాస్తాడు.,
రేపటి పౌరులకు మూలం నేటి బాల్యం అని, మానవ నాగరికతకు పిల్లవాడే తొలి ముద్దూ, మురిపెమూ అనీనూ.

+++

My heart leaps up when I behold
A rainbow in the sky:
So was it when my life began;
So is it now I am a man;
So be it when I shall grow old,
Or let me die!
The Child is father of the Man;
And I could wish my days to be
Bound each to each by natural piety.

+++

ఈ చిత్రమూ అదే.
అంతే.

ఆ పాప ఉన్నది చూడండి.
అది పాపాయేనా?

దాని కన్నులు…ముఖ్యంగా ఆ కన్ను…ఆ కనుగుడ్డు..
అది పాపాయిదేనా?

చిత్రమే. విస్మయం.
దాని కన్ను చిత్రమే.

అది పెద్దమనిషిలా చూస్తుందనే విస్మయం.

విశేషమే.

నిశ్చయంగా, నిమ్మలంగా, తల్లి ఒడిలో ఆ తండ్రి లేదా బిడ్డ…
అది పసికూనలా మాత్రం లేదు.
లేదా ఆ పసిగుడ్డులో ఎంతమాత్రం లేని ఒకానొక వయోభారం….
జీవితాన్ని స్థితప్రజ్ఞతతో విచారించే, పరిశీలించే ఏదో ఒక వివేకంతో  కూడిన ప్రవర్తన…ఎటో చూస్తుండగా ఇది కానవచ్చింది. చప్పున ఈ చిత్రం బందించాను…
అదీ నిన్నా ఇవ్వాళా కాదు, గత ఏడాది.
ఒకానొక వీధిలో…ఒకానొక పిల్లవాడినై. తండ్రినై- అకస్మాత్తుగా.

చూడగా చూడగా అది నా తల్లి… తండ్రి అనిపిస్తూ ఉన్నది.
ఒక గమనింపులో అది గమనింపయింది.

తాతముత్తాతలు.
ఆదమ్మ, ఈదయ్య..అందరూ దాని చూపుకేసి చూడాలి.
విస్మయమే. చిత్రమే.

అందుకే కవి కావలసి వచ్చింది నాకు.
చిన్న పద్యమే రాసిండు గానీ, అదీ చిత్రమే.
ప్రకృతిలో దినదినం ఒక ఆకాంక్ష. కానీ, చెరగని ఆకాంక్ష బాల్యం అని, దానికి వినమ్రంగా ఒక గంభీరమైన కవిత్వం కానుకగా అందించి వెళ్లిండు ఆయన.

+++

అనుకుంటాం గానీ, ఆ మహాకవి చెప్పినట్టు ఎప్పుడూ పిల్లవాళ్లమై ఉండటంలోనే జీవితం దాగి ఉన్నది. మరణం అంటే పెద్దవాడవటమే.
అందుకే…తండ్రీ… ఈ విశ్వంలో… మానవేతి హాసంలో…బిడ్డా…మన అసలు సిసలు ‘నాయిన’ ఎవరయ్యా? అని గనుక మీరెవరైనా గనుక ఒక ప్రశ్నార్థకం వంటి మొఖం పెట్టి చూశారా… నేను ఈ చిత్రాన్నే మీ ముందుంచుతాను.

ఇంతకంటే ఇంకేమీ లేదు.
కను-బొమ్మ. అంతే.

పిల్లలే ప్రాణం అని, సమస్త జీవితానుభవానికి బాల్యావస్థే అపూర్వ అనుభవ చ్ఛాయ అనీ చెప్పడమూ వృధా ప్రయాసే.

మీ హృదయం గంతులు వేసే ఆ అనుభవానికి పిల్లలు తప్ప ఇంకే ఇంధ్రధనుస్సూ సరిరాదు.
మరే రచనా ఆస్వాదనా చెల్లదు. ఇంకే విధమైన చరిత్ర మరణసాదృశ్యమే అని వ్యాఖ్యానించడమూ అనవసరమే.

అందుకే ఈ బొమ్మ- కనులారా చూడమని.
దృశ్యాదృశ్యం.

మరి అభివాదం.

 ~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

చీకటి

DRUSHYA DRUSHYAM 41

చీకటి
……………

‘చీకటి కరేల్మని కదులుతుంది’ అంటాడు తిలక్.
ఒంటరి ప్రపంచంలో, ఏకాంతంలో ఇది మెదులుతుంది, ఎందుకో!

+++

తెలియదు గానీ ఒకానొకసారి ఎందుకో మేలుకుంటుంది నిద్ర.
లేచి అటూ ఇటూ తిరుగుతుంటే ఒక శునకం ఆవళించుకుంటూ వెళుతుంది.
లేదా నీలి నీడల్ని కాల్చుకుంటుంది లోలోనే.

అర్థం కాదు. లోపలి కోర్కెలు అలా రెక్కలు చాపుకుని మృగంలా సంచరిస్తాయా? అంత తేలిగ్గా అర్థం కాదు.
లేక నీడ రూపం ధరించి అదట్లా నాలుగు కాళ్ల జంతువై మనిషే అలా సంచరిస్తాడా? తెలియదు.
కానైతే, ఒక్కోసారి మనిషి తనను తాను పశువులో చూసుకుంటూ ఉంటాడేమో!

ఒక రాత్రి. రెండింటికి…గేటు బయటకు చూస్తే ఇది.
అది నిదానంగా నడిచి వస్తుంటే లోపలికి…లోలోపలికి వెళ్లినట్లు వెళ్లి,
నా నుంచి మీ అందరికీ పంచి పెట్టేందుకా అన్నట్టు నాలోని సామాజికుడు మళ్లీ నిద్రలేచి కెమెరా చేతబట్టాడు.
తీసి, దీన్నిలా తీసి పెట్టాను ఒకసారి.

నాకైతే ఇదొక చిత్రం. ఆ రంగు, చ్ఛాయా…అంతా కూడా ‘కొర్కె’ అనిపిస్తుంది.
కామమూ అనిపిస్తుంది. బహుశా చిత్ర ప్రవృత్తిలో మానవీయ అనుభవంలో అమానుషంగా ‘ఇదీ’ ఒకటి దాగి ఉంటూనే ఉంటదేమో!

చూసినప్పుడల్లా బహుశా ఏదైనా ఒక అంతర్జాతీయ పోటీకి పంపదగ్గ ఫొటో ఏమో అని అనుకున్నాను… దీన్నొకసారి.
ఎందుకూ అంటే, దాచుకుని బతికే భారతంలో ఇది అదృశ్యం. దాటిపోతేగానీ ఈ దృశ్యానికి సరైన అర్థం కానరాదని కాబోలు.

+++

ఏమైనా, ఒక్కోసారి అదృశ్యమైన దేహరాగాలని దృశ్యమానం చేసే చిత్రాలూ మనలోనే పుడతాయి.
నిజం. అందులో ఇదొకటని నా భావన.

గమనిస్తారని, మన లోవెలుపలా దాగే కోటి దహనాల కాంతిని ఇముడ్చుకునే చిమ్మ చీకటి మన ముందే ఇట్లా సంచరిస్తుందని, దాన్నిఒడిసి పట్టుకునేందుకే ఈ చిత్రమని నమ్ముతారనే ఇది.
ఈ వారం. చీకటి కరేల్మని…

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

అలసిన వేళల చూడాలీ…

drushya drushyam 40

నీడ గురించి మాట్లాడుకుంటాం ఫొటోగ్రఫీలో.
వెలుగుతో పాటు నీడ గురించి ఎంతైనా చర్చించుకుంటాం.
సరికొత్తగా అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నమూ చేస్తాం.

కానీ, మనల్ని వెంటాడేది నీడ మాత్రమేనా?
కాదు. విశ్రాంతి కూడా.

నిజం. జీవితాన శ్రమతో పాటు విశ్రాంతీ ఒక వెలుగు. అది నీడలా వెన్నాడుతూనే ఉంటుంది
లేదా సమ్మిళితమై జీవితం పొడవునా నిశ్శబ్ద రాగాలు ఒలుకుతూ ఉంటుంది.
వాటిని పట్టుకున్నఒకానొక బంగారు క్షణం ఈ చిత్రం.

ఒకపరి చూసి, మళ్లీ చదవరారండి,.

+++

మీకు తెలియంది కాదు. కానీ చెప్పడం. నిజానికి శ్రమైక సౌందర్యం అంటం. అది కూడా కేవలం శ్రమ గురించి మాత్రమే కాదు! అది విశ్రాంతిలో విరిసే ఇంధ్రధనుస్సే. విశ్రాంతి నీడన పెరిగే కానుగ చెట్టు నీడ కూడా.
ఈ తల్లి చిత్రం అదే.

ఇది ఒక మిట్ట మధ్నాహ్నపు జీవన చ్ఛాయ.
మనందరం కార్యాలయాల్లో ఉండగా, కార్యభారం నుంచి వైదొలిగిన ఒక చిన్నపాటి కునుకు.
నీడ. ఒక స్వప్నలిపి. అలౌకిక ధార.

ఇంకా చెబితే, ఒక తెలంగాణ తల్లి.
పనంతా అయినాక జారగిలబడి, నిమ్మలంగా సేదతీరిన ఒక ‘అమ్మ’ నవల.
ఒక అత్తమ్మ లీల. ఒక గృహిణి స్వతంత్రంగా ఊపిరి తీసుకునే జీవన లాలస.

+++

చిత్రం ఇంకా చాలా మాట్లాడుతుంది.
చూస్తూ వుంటే చదవనక్కరలేదు. చదివి చూస్తే కూడా కొత్త చిత్రమే.

స్థలం గురించి కూడా చూడాలి.
ఆమె అట్లా ఒరిగినప్పుడు ఆ ఇల్లు కాస్త ఎత్తుమీదన ఉన్నది.
నాలుగు గజాల దూరం నుంచి తీశాను. నా ఎత్తున ఉన్నది ఆమె తల.
దగ్గరకు వెళ్లితే కొంచెం వొంగిని తీయాలి. కానీ, ఉన్నచోటు నుంచే, చూసిన కాడనుంచే తీశాను.
తర్వాత మళ్లీ ఏమి తీసినా ఇంత విశ్రాంతి ఉండదు.
అందుకే వెనుదిరిగాను.

+++

అయితే, మళ్లీ చూశాను.
ఆమె ఒరిగిన గడప, కిందన ఉన్నది అరుగు. అవును. అది ఎత్తైనది. కిందుగా అటూ ఇటూ మెట్లు.
నడుమ మళ్లీ కాసింత జాగా. అక్కడ ముగ్గు. తర్వాత గడప. ద్వారం. దాటితే మల్లెసార. ఇంకా అన్నీ.

ఇల్లు అంటే అన్నీ.
స్త్రీ నిర్మాణ కౌశలం.

ఇక్కడ అన్నిటికీ అంతటా ఒక నిర్మాణం ఉన్నది.
ప్రతి దానికీ ఒక వాస్తు ఉన్నది. అన్నిటికన్నా మిన్నకళ ఉన్నది. ఆమే ఉన్నది. కళావతి.
బయట ఉన్నఇంట్లో లేకపోవచ్చు. కానీ, నా లెక్కన ఆమెనే వెలుతురు. వెలుగు…నీడా.
ఇక భయం లేదు.

ఆమె ఒక ఇల్లాలు.
బహశా కోడలు… కాదు కాదు… అత్తమ్మ లేదా తల్లి.
నిర్వాహకురాలు.

తనకు పిల్లల భారం తీరవచ్చు, తీరకనూ పోవచ్చు.
కోడలూ రావచ్చు రాకనూ పోవచ్చు. కానీ వయసు మీద పడ్డా పడకపోయినా ఆమె ఒక ఇల్లు.
తనంతట తాను ఒక సౌందర్యం. పోషణ. సాంస్కృతిక సౌజన్యం.

ఇవన్నీకానవస్తుండటం ఈ చిత్రం మహిమ.
ఈ చిత్రాన్ని బంధించినాక ఒక తృప్తి.

+++

నిజానికి ఆ తల్లి కాసేపు అలా ఒరిగింది గానీ, బహుశా ఆమెకు కన్నంటుకున్నదిగానీ, అదమరచి నిద్రపోలేదు. ఏమరుపాటుగానే ఉన్నది. అందుకే, ఆమె దర్వాజ దగ్గరే గడప మీదే తల వాలుస్తది.

ఒక చేయి ఇల్లు.
ఇంకొక చేయి వాకిలి.

ఆ చేతి గాజుల సవ్వడి…అది జీవన సంగీతం.
ఇలాంటి ఘడియలో ఆ గాజుల నిశ్శబ్దం…అదీ సంగీతమే.
కొమ్మమీది ఒక సీతాఫలం వంటి చేయి.
ఒక మధుర జీవన ఫలం తాలూకు గాంభీర్యం.

కష్టమూ సుఖమూ…
అక్కడే ఇంటిద్వారం మధ్యే నడుం వాల్చడంలో ఒక ధీమానూ…
ఇవన్నీకానవస్తుంటే ఇంటిముఖం పట్టాను.
ఇంట్లోకి వెళితే మళ్లీ ఆమె.
ఇంకో స్త్రీ.

అప్పుడర్థమైంది. అంతటా ఉన్నదే.
చూడగా తెలిసిందీ అని!

బహుశా ఒకసారి చూడాలి.
తర్వాత ఆ చూపు మనల్ని విస్తరింపజేస్తుందేమో!

ఇదలా వుంచితే, మళ్లీ ఆ చిత్రం.

+++

అలంకరించబడ్డ గడప. పసుపుతో వేసిన చిత్రలిపి. పక్కన ఏదో మొక్క. చేతులకు నిండైన గాజులు.
అవిశ్రాంతగా పనిచేసే మనిషని చెప్పకనే చెప్పే ఆ బంగారు తల్లి కన్నుల చుట్టూరా క్రీనీడలు. వలయాలు.
అయినా శాంతి. విశ్రాంతి.

నాకైతే ఎందుకో ఒక వేపచెట్టు రెల్లలులా ఆమె శాంతిని పంచుతున్నట్టనిపించింది.
బహుశా ఇది బోనాల సమయం కదా… అందుకే ప్రకృతే అలా సేద తీరిందా అన్నప్పటి చిత్రం లాగున్నది.
అంతకన్నా ముఖ్యం, ఆమె అమ్మవారిలా అలా ఒరిగి కనిపించింది.

ఈ రీతిలో తల్లి దర్శనభాగ్యం కలిగినందుకు ధన్యుణ్ని.

+++

నిజం. ఒక్కోసారి భగవంతుడిని దర్శించుకుంటాం.
కానీ, జీవితాన్ని కూడా దర్శించుకున్నప్పటి విశ్రాంతి ఇది.

 

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

Between the Lines

Drushya drushyam 39

చాలాసార్లు దూరతీరాలకేసి చూస్తం.
కానీ, దగ్గరే మన కోరికలు తీర్చేవి ఉంటై.చూపుకు మామూలుగా అందవు. తేలికగా కనపడవు. కొద్దిగా శ్రమించాలి.
ఒక్కోసారి ‘చంకలో బిడ్డలాగా’ మరపు వల్ల ఉన్నదాన్ని ఉన్నచోటే వెతుక్కోవలసే వస్తుంది.కానీ చిత్రం.
ఒకానొక శుభవేళ ఒకరు దయతో చెప్పారు. తల్లి చుట్టు మూడు చుట్లు తిరిగితే చాలని! తులిసమ్మ పూజ చేసినట్లే అనీనూ! కొద్దిగా మేలుకున్నట్టయింది.

ఇక కన్నతల్లి చుట్టూ కొంగు పట్టుకుని తిరిగే పిల్లవాడివలే ఉన్నఊరును, పట్టణంలోని బస్తీలను కిలోమీటరు పరిధిలో తిరగడం మొదలెట్టాను, అవును. కెమెరా చేత బట్టుకునే. ఇదొక అధ్యయనం. అన్వేషణ. సఫలత.

కెమెరాతో రోజురోజుకూ మెలమెల్లగా విస్తరించాను.
పది, పదిహేను, ఇరవై కిలోమీటర్ల మేరా తిరగసాగాను.

అట్లా తిరగాడటంలో చూపు నిదానించింది.
ఉన్నది ‘ఉన్నది’ అనిపించడం మొదలైంది.
లేనిది “లేదులే’ అన్న విచారమూ మటుమాయం అయింది.

ఒక రోజు, ఆరున్నరకు హైదరాబాద్ లోని పార్సిగుట్ట నుంచి బయలుదేరి ఇందిరా పార్కుకు చేరుకున్నాను.
కొన్ని రాలి పడిన పువ్వులు తీశాను. ఎంత బాగా వచ్చాయో! దూరంగా కొలను ఆకర్శించింది. సరోవరమా? ఏమో!
బాతులు ఎంత ముద్దుగ వచ్చాయో! యు అన్న ఆంగ్ల అక్షరంలో ఒకదాంతో ఒకటి ఇమిడినట్టు వాటి నీడలు కూడా కొత్త భాషలు పోయేట్టు తీశాను. చూసిన మిత్రులు ఇవి నీ చిత్రాలేనా అన్నారు. మురిసిపోయాను.

ఇంకా కొన్ని అడుగులు వేశాను. మరీ దగ్గరయ్యాను అనుకుని వెనక్కి వెనక్కి నడిచి ఈ చిత్రాన్ని చిత్రీకరించాను.
ఆశ్చర్యం. కోనసీమలో ఉన్నట్లుంది, సీనరీ!
నాకూ అదే అనుభవం. చూసిన వారికీనూ.

పెద్ద ప్రింట్ వేసి ప్రదర్శిస్తే ఒకరిద్దరు ఇంట్లో వుంచుకున్నారు.
వారి దృష్టిలో నేను లేను. ఒక పరిధి పెట్టుకుని తిరుగాడే ఫొటోగ్రాఫర్ అస్సలు లేడు. వారి అనుభవమే అట్లా చల్లగా, హాయిగా ఉదయం వలే ఆ డ్రాయింగ్ రూములు.

ఒక రోజు చూసిన వాళ్లు అది, ‘కేరళనా?’ అని అడిగారు.
ఇంకొకరు అడిగారు, ‘ఆడమ్ అండ్ ఈవ్ కదా!’  అని.

దృశ్యాదృశ్యం.

అవును. నిజం. ఒకరు ఆ దృశ్యంలోని ప్రకృతిని ఇదివరకు తమ దృక్పథంలోంచి పోల్చుకుని చూసి కేరళకు వెళ్లినట్లుంది అన్నారు. ఇంకొకరు ఆ సరోవరంలో అట్లా నిశ్చలంగా ఉన్న ఆ పడవల కేసి చూసి, పక్కపక్కనే ఉన్న వాటి ఉనికిని గాఢంగా ఫీలయి, ఒక పురాతన దృశ్యం… ఎపుడో అదృశ్యమైన మన పరంపరకు మూలం, జీవం అన్నట్టు, అవి రెండూ మన ఆదిమ వారసత్వానికి ప్రతీకలా అని అడిగినారు.
అచ్చు’ఆడం ఈవ్ వలే ఉన్నార’నీ అన్నారు.

ఆశ్చర్యం.
ఆ కొబ్బరి చెట్ల నీడలు సరేసరే…
ఆ పడవల నీడలూ వారిని సరాసరి అక్కడకు తీసుకెళ్లాయనీ అన్నరు.

అప్పుడర్థమైంది, చిత్రానికి పరిధి లేదని!
జీవనచ్ఛాయలు మనుషుల వల్లే ఏర్పడవని!
మనిషిని పయణింపజేసే ప్రతి ఆవిష్కరణలోనూ మనిషి ఉన్నడని!

మరో అనుభవం.
ఒకాయన అన్నరు, ఈ చిత్రంలో హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ లేదని!
దానికి జవాబుగా మరొకరు చెప్పనే చెప్పారు…. ‘ఈ చిత్రంలో మనిషి లేకపోవచ్చు. కానీ, ఈ ‘చిత్రీకరించడం అన్నది ఉన్నదే…అదే మానవ అంశం…హ్యుమన్ ఎలిమెంట్’ అని!

అలా ఇలా పరిపరి విధాలు. చిత్రవిచిత్రాలు.
పాఠక ప్రపంచం మాదిరే ప్రేక్షక ప్రపంచానికి ఒక చదువు వుంటుందన్న నమ్మకం క్రమంగా అనుభవంలోకి వచ్చింది.
ప్రేక్షకుడికి అనుభవం నుంచి ఒక చదువు వుంటుంది. వారిదైన చదువరితనం వల్ల ఆ వస్తువు లేదా దృశ్యం అందులోని ప్రతి అంశం విభిన్నం, విస్తృతం, విశేషమూ అవుతుందని!

‘బిట్విన్ ది లైన్స్’ మాదిరే ‘బిట్వీన్ ది ఇమేజ్’ ఒకటున్నదని అనిపించడం మొదలైంది.
అన్నిటికీ మించి ఒక ‘విస్తృతి’ పరిచయం అయింది.
నేను ఒక స్థలం పెట్టుకుని తిరగాడటం ఒకటి ఉన్నది. కానీ, ఆ ఒకదానితో చిత్రానికి సంబంధం ఉండవచ్చూ ఉండకపోవచ్చును.
ఈ చిత్రానికి వస్తే, అది తీసిన స్థలం ఇందిరాపార్కు అని అనుకోవడం నా కథనం.
కానీ, అది ప్రేక్షకుడి అనుభవంలో ఇంకొకటి గుర్తు చేస్తే అదీ రీడింగే!
ప్రేక్షక సమయం అది. వారి సందర్భమూ ముఖ్యమే.

చిత్రమేమిటంటే, ఈ చిత్రం చూస్తూ ఒకరు కేరళకు వెళ్లడం. ఇంకొకరు మనిషి పుట్టిన కాడికి వళ్లడం.
నేనేమో మాతృమూర్తి ఆశీర్వాదం తీసుకుని ఊరు చుట్టూ తిరిగి ఒక తులసీదళం వంటి చక్కటి చిత్రం తీద్దామనుకుంటే, వారు మహత్తరంగా విస్తరించారు. నన్నూఅసాధారణంగా విస్తారం చేశారు.
ఇదంతా బిట్విన్ ది ఇమేజ్.

అందుకే చిత్రాలు చదవరారండి…
దయవుంచి నన్ను మా ఊరునుంచి బయట పడేయండి.

 

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

లైఫ్- స్టడీ

drushya drushyam 38reality
art.

అప్రమత్తత
సంసిద్ధత

చప్పున ఒకటి కనిపిస్తుంది.
చిత్రీకరించకపో్తే అ స్థితి జారిపోతుంది.
ఈ గ్లాసులే తీసుకుంటే. అవి ఉన్నవి. క్షణంలో తీసుకెళతారు. వాటిని మళ్లీ అమర్చి చిత్రీకరిస్తే అది చిత్రలేఖనం.
ఉన్నది ఉన్నట్టు, ఉన్న కాడనే… మన కాళ్లు కదపకుండానే.. అట్లే చిత్రించి వదిలితే అది ఛాయా చిత్రణం.

అరేంజ్ చేసేది ఏదైనా ‘లైఫ్ స్టడీ’.
మనం ‘స్టడీ’గా ఉండి దృశ్యమానం చేసేది లైఫ్.

మేలుకుని పలవరించడం చిత్రలేఖనం.
అదమరచి కలవరించడం ఛాయా చిత్రణం.

-ఫొటోగ్రఫీ తాలూకు లైఫ్ లైన్ ఇదే.

ఒకటి సంసిద్ధత
రెండోది అప్రమత్తత

+++

చిత్రాలే.

జీవితానికి చిత్తూబొత్తూ వలే కళా-నిజం. వన్ బై టూ.

లైఫ్ స్టడీలో రెండూనూ.
జీవితాన్ని దూరంగా నిలబడి పరికించే మెలుకువ ఒకటి – అది చిత్రలేఖనం.
జీవితమే మనల్ని లీనం చేసి మెలుకునేలోగా తప్పుకునేది చిత్రం- అది ఛాయ.రెండూ చిత్రాలే.
కానీ భిన్నం.

ఒక్క మాటలో…క్షణభంగుర జీవితానికి తెరిచిన డయాఫ్రం. ఒడిసిపట్టుకున్నస్పీడ్. తన చిత్రం. ఛాయా చిత్రణం.
అది ఛాయా చిత్రకారుడికి!
తీరుబడితో జీవితాన్ని కళాత్మకం చేయగలిగి ఓర్పు నేర్పు.
అది చిత్రకారుడిది!

ఇంకా.

తడి ఆరని ముద్దు వంటిది ఛాయా చిత్రలేఖనం.
గాఢ ఆలింగనం వంటిది చిత్రలేఖనం.

ఇంకా నగరంలో రాంనగర్ లో.
అందలి ఆంధ్రా హోటల్. వైన్ బై టూ. నేనూ నా మిత్రులు చంద్రశేఖర్ సారూ.

చాయ తాగి ఆడ పెట్టగానే అయిపోలేదు.  కాళీ సీసాలు మాదిరి మళ్లీ ఊరిస్తది.
ముఖ్యంగా ఆ గ్లాసులు…చీకట్లో కందిలి మాదిరి వెలుగుతున్నయి.
స్నేహితాన్ని అందలి బాంధవ్యాన్ని సామీప్యాన్ని మళ్లీ గుర్తు చేస్తున్నయి.
కెమెరా గుండా ఆ అనుభూతిని, ఆ వెచ్చటి సాయంత్రాన్ని మళ్లీ కాచుకుని తాగవచ్చును, చాయగ. ఛాయలో.
ఛాయా చిత్రణంలో. అందుకే ఈ లైఫ్ స్టడీ భిన్నమైందంటూ కొన్ని ముచ్చట్లు.. ఒక రకంగా కొన్ని ముందు మాటలు.

+++

అది ఫలమో పుష్ఫమో మనిషో ఏదైనా సరే. దాని పొజిషన్ ను, కాంపోజిషన్ గమనంలోకి తీసుకుని తాము ఎంతో నైపుణ్యంగా రూపకల్పన చేసే కళాఖండం లైఫ్ స్టడీ.
ఇది చిత్రకారుడి విషయం.

తాను ఎంతో నిశిత పరిశీలనతో, మరెంతో ఓపికతో అవతలి జీవితం ఇవతలికి… అంటే తాను మాధ్యమంగా ఎంచుకున్న దాని మీదికి తెచ్చి చూపడం అతని ఒక వరం. ఒక గొప్ప కళ. కానుక. కాకపోతే, ఆయా చిత్రకారులు దేన్నయితే చిత్రీకరించదలిచారో దాన్ని తమ ముందు వుంచుకుంటరు లేదా ముందున్నదాన్ని చిత్రీకరించి పెడతారు. కంటి చూపుతోనే ముందు దాని కొలతలు తీసుకుంటరు. మనసులోనే బాహ్యరేఖలన్నీ గీసేసుకుంటరు.
ఎలా వర్ణచిత్రం చేయాలో యోచిస్తరు. క్రమక్రమంగా పలు దశల్లో చిత్రం పూర్తవుతుంది.

ఇదంతా ఒక పరిశ్రమ. తమ ముందున్న వస్తువును దృశ్యంగా మలచడానికి వారు ఎంతో పరిశ్రమిస్తరు. ఇంకా చాలా ఆలోచనలు చేస్తరు. వెలుగు నీడల పట్ల అంచనాకు వస్తారు. వాడవలసిన వర్ణాల గురించిన ఆలోచన చేస్తరు. రంగుల సమ్మేళనం గురించీ మథన పడుతరు. ముందూ వెనకాలు… ఏమైనా… వారిలో ఒక కల్పన జరుగుతుంది. ఆ తర్వాతే ఆ వస్తువు కళగా మన ముందు సాక్షాత్కరిస్తది.

కానీ ఛాయా చిత్రకారుడికి జీవితమే కల్పన.
ఊహా ప్రపంచంలోకి వెళ్లడానికి లేదు. తన కళకు కసరత్తు లేదు అందుకే అది నిజం.

చిత్రకారుడు మాత్రం ఫలానా వస్తువు తాలూకు అందానికి ముగ్డుడై చిత్రీకరణలోకి దిగవచ్చు. లేదా ఆయా వస్తువుల గుణాన్ని చెప్పదల్చుకుని సిద్ధపడవచ్చు. లేదా మరేదో పారవశ్యంతో ఆ పనిలో నిమగ్నం కావచ్చును.
అయితే ఆ పనితనంలో తనదైన సాంకేతికత కూడా ఒకటుంటుంది. దాని నుంచి కూడా ఆ చిత్రం వన్నెలు పోతుంది. అంతేకాదు, తన నైఫుణ్యానికి, సాంకేతిక ప్రతిభకు తోడు నిర్ణయాత్మకత కూడా అవశ్యం. వస్తువును ఏంత మేరకు గ్రహించాలి. దాన్ని ఎంత విస్తీర్ణంలో రచించాలి. ఎంత గాఢంగా చిత్రీకరించాలి, ఇన్ని విదాలా ఆలోచనలు సాగుతై.
నిజానికి ఇవన్నీ గడిస్తేగానీ చిత్రం.

ఇంకో విచిత్రం, ఒక చిత్రం గీయాలనుకోవడానికీ… పూర్తవడానికీ పట్టే సమయం కూడా చిత్రాన్ని నిర్ణయిస్తుంది.
అంతా కలిస్తే లైఫ్ స్టడీ.

కానీ, ఛాయాచిత్రకారుడికి అంత పని కుదరదు. ఉండదు. పట్టదు.
అదొక సఫలత. స్పాంటానిటీ.

కనిపించగానే క్లిక్ మనిపించాలి.
కనిపిస్తుండగానే ఆ వస్తువే చెబుతుంది, దించమని. దింపమని. దించరా అని.

కాలయాపన చేశాడా లైఫ్ తన స్టడీ నుంచి తప్పుకుంటుంది.
అదొక చిత్రం.

ఇక తాను విఫల మనస్కుడవడం, వగచడంవల్ల ఏ ఫాయిదా లేదు.
అయితే ఛాయా చిత్రకారుడికీ చిత్రకారుడికీ మధ్యన ఇంకొక మంచి తేడా ఉన్నది. చిత్రకారుడి విషయంలో తాను గీసిన వస్తువు చివరకు తాను చిత్రీకరించిన వస్తువు ఒకటే అని మనం అనుకోలేం. కానీ ఛాయా చిత్రకారుడు మాత్రం ఖచ్చితంగా తాను చూసిందానికన్నా నిజమైన వస్తువును పట్టుకుంటడు. తాను ఊహించనైనా లేని వాస్తవాలన్నీ తన చిత్రంలోకి వచ్చి చేరడాన్ని గమనించి విచిత్రపోతడు.

అట్లా తన అనుభవాన్ని మించిన చిత్రం ‘ఛాయా చిత్రం’ కాగా, తాను చూసిన నిజాన్ని దాటిన కల్పన ‘చిత్రం’ అవుతుంది.
ఇట్లా చిత్రకారుడూ ఛాయా చిత్రకారుడూ ఇద్దరూ భిన్నం. వాళ్ల జీవనశైలులు చాలా ఎడం.

ఇంకా ఇంకా రాణించే జీవితం చిత్రకారుడిదైతే, జీవితాన్ని యధాతథంగా ఒడిసి పట్టే పని ఛాయాచిత్రకారుడిది.

+++

నిజం.
ఎంత లేదన్నా ఫొటోగ్రఫీ నిజంగా భిన్నం. నిజ వస్తువును చూపే నిజమైన మాధ్యమం. అవును, ఛాయా చిత్రణం అన్నది ‘ఉన్నది ఉన్నట్టు’ చూపడంలో అత్యంత నిబద్దతను చూపే మాధ్యమం.

చూడండి. వెలుగునీడలు. రంగులు ప్రతిఫలణాలు.
వస్తువుతో పాటు సమయం, స్థలం అన్నీ కూడా గోచరం అవుతుంటాయి.

+++

నిజానికి ఒకనాడు చిత్రకళ ద్వారా ఉన్నది ఉన్నట్టు చూపించే పరిస్థితి ఉండేది. తర్వాత అది వ్యక్తిగత ప్రతిభా పాటవాలను ప్రతిఫలించేదిగా మారింది. కానీ ఇప్పటికీ, మ్యాన్యువల్ నుంచి డిజిటల్ దాకా ప్రయాణించినా ఫొటోగ్రఫి మాత్రం జీవితంలోనే ఉన్నది. ఇంకానూ లైఫ్ స్టడీకి ఉత్తమమైన ఉదాహరణగా, సదవకాశంగా నిలుస్తునే ఉన్నది.

అందుకే జీవితం అంటే కళ కాదు, నిజం. ఫోటోగ్రఫిలో.
వన్ బై టూ ఛాయ తాగి తెలుసుకున్న నిజం కూడా.
ఈ చిత్రం అదే.
మామూలు చాయ గిలాసలే. కానీ ఒక పాతదనం. నాస్టాల్జియా. సరికొత్తగా. గాజు వలే కొత్తగా.

రంగు, రుచి, పరిమళం యధాతధంగా.
అదే లైఫ్.
కనీకనిపించకుండా చిత్రంలోనే ఉన్న ఈగతో సహా!
నిజం. ఇదే లైఫ్ స్డడీ.

దృశ్యాదృశ్యం.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

 

మ్యాచీస్

drushya drushyam 37..
పంచుకునే క్షణాలు.అవి మామూలు క్షణాలే కావచ్చును. అత్యంత సర్వసామాన్యమైన క్షణాలే కావచ్చును.
కానీ, విలువైన సమయాలు. ఏదైనా ‘పంచుకునే’ ఆ కొన్నిఘడియలు అపూర్వమైనవి.

క్షణకాలమే కావచ్చు.
కానీ, అవి బతికిన క్షణాలు. తర్వాత మామూలే.

అవసరం ఉన్నప్పుడు మాత్రం అవి మామూలు క్షణాలు కావు.

జీవితంలో అంత ప్రాధాన్యంగా తోచని ఆయా క్షణాలను సహజంగా, అవలీలగా ఛాయా చిత్రాల్లో పదిల పరచడం నిజంగా ఒక భాగ్యం.
సంబురం. సవాల్ కూడా.

ఈ చిత్రం చూడండి.
సిగరెట్టు లేదా బీడీ కాల్చడం.
అందుకు అగ్గిపెట్ట అవసరం కావడం.
ఇద్దరు. మ్యాచీస్.
అదే ఈ చిత్రం. ఒక లఘు చిత్రం.

+++

‘మ్యాచీస్ ఉందా?’
జవాబు ఉండదు. వినిపించదు.
కానీ, క్షణం తర్వాత చేతికి అగ్గిపెట్టె అందుతుంది.
అంతే.

చిత్రం పూర్తవుతుంది.
వారిద్దరూ సినిమా విడిచి పెట్టినాక ఎవరి దోవన వారు పోయే ప్రేక్షకుల్లా మళ్లీ మాయం.
మామూలే.

ఏమీ జరగనట్టు.

నిజానికి ఇటువంటి క్షణాలను బంధించడానికి సారస్వతం బాగుండదు.
కవిత్వం ‘అతి’ అవుతుంది.
దృశ్యమే పదిలం.

అవును.
కొన్నింటి అనుభూతి మాటల్లో చెబితే తేలిపోతయ్.
అక్షరాల్లోకి అనువదిస్తే భారమైతయ్.
ఛాయాచిత్రమే మేలు. పదివేలు.

ఈ వారం అదే. మ్యాచీస్. అడగ్గానే అగ్గిపెట్టెను అందిస్తున్నప్పటి అనుభూతి.

+++

నిజానికి చాలా ఉంటై.
ఇలాంటి ఔదార్యపూరిత క్షణాలు చాలా ఉంటై.
వాటిని అలవోకగా పదిల పర్చడానికి దృశ్యమానమే మహత్తరం.

కాకపోతే సమ్మతి ఉండాలి.
ఒక అలవాటును అంగీకరించే చేవ….ఒక అనుభూతిని అర్థం చేసుకోగల సమ్మతి. సానుకూలత తప్పనిసరి.
అప్పుడు మాటలేమీ ఉండవు, అభిమానంగా పంచుకునే క్షణాలు తప్ప!.

అందుకే అనడం…
ఒక మాధ్యమంగా లేదా యానకంగా ఛాయాచిత్రలేఖనం నిజంగా బతికిన క్షణాలను పదిలపర్చే అద్భుతమైన రచన అని!

+++

మరొక్కసారి ఈ ఛాయాచిత్రం చూడండి.
ఆ కళ్లు.
చిత్రంలో మూసుకున్నకళ్లు దేనికి చిహ్నం?

మళ్లీ మళ్లీ చూడండి.
అగ్గిపెట్టె తగిలినప్పటి దృశ్యం కదూ అది!

మీరు కళ్లు మూసుకున్నా లేదా తెరిచినా
జేబులోకి చేయుంచగానే ఆ వస్తువు తగిలితే అది చూపు.
కళ్లు అక్కడ తగులుతై.
అందుకే మూసుకున్న ఆ కళ్లు వస్తువు దగ్గర తెరుచుకోవడం ఒక దృశ్యం.

గమనించి చూడండి.

దృశ్యం దగ్గర చూపు ఆగనవసరం లేదు. స్పర్శ తగిలినా అది చూపే.
అప్పుడు కళ్లు అరమోడ్పులైతయి. మూసుకుంటై.
ఆనందానికీ, విషాదానికీ స్పందిస్తయి.
అట్లే ఒక సాహచర్యం. ఒక ఔదార్యం. పంచుకోవడం.
ఆ సమయంలోనూ కళ్లు జేబులోకి వెళుతై.
అప్పటి చిత్రమే ఇది.

మ్యాచీస్.

+++

అయితే, సాధారణంగా ఇద్దరి అనుభవంలో ఉన్నదే ఇది.
అగ్గిపెట్టెను షేర్ చేసుకోవడం ఎవరికైనా తెలిసిందే.
ముఖ్యంగా స్మోకర్స్ కు.

చిత్రమేమిటంటే, అదొక అదృశ్యం.
బయటకు తెలియనే తెలయదు.
అయితే, ఇద్దరి అనుభవంలో ఉన్నదాన్ని మూడవ అనుభవంలోకి తేవడమే ‘దృశ్యాదృశ్యం’.

పంచుకోవడం. ఆ క్షణాలు.
ఏమైనా ‘పంచుకునే’ ఆ కొన్నిఘడియలు అపూర్వమైనవి.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

ఒక పరి ఆనందమూ, ఇంకొక పరి విషాదమూ…

drushya drushyam 36

ఎందుకో తెలియదు, తీసినప్పుడు.
ఏ విచిత్రమూ గోచరించదు, చూసినప్పుడు.
కానీ, లోపల ఆనందం ఉన్నట్టే విషాదం ఉంటుంది.
ఒలుకుతుంది ఒక్క పరి, మరొక స్థితి కలవరపెడితే, ఇంకొక గతి తన్మయం చేస్తే.
కళ్లు మూసుకుని హారతిని కళ్లకు అద్దుకున్నట్టు ఛాయా చిత్రలేఖనమూ అంతే.
స్వీకారం, తెలిసీ తెలియక.
అందువల్లే అందులో అన్నీ ఉంటై. దృశ్యం అదృశ్యం జమిలిగ.

అవును, దృశ్యాదృశ్యం.

+++

దేశ రాజధాని ఢిల్లీలో, కుతుబ్ మినార్ గార్డెన్లో ఒక చోట కనిపించిన ఈ రిక్షా, అక్కడే చిగురిస్తున్నట్లు కొన్ని మొలకలు…ఒక గొప్ప రిఫ్రెషింగ్ ఫీలింగ్.
అప్పటిదాకా ఎంతోమంది మానవమాత్రులను మోసి, వారి వస్తువులను ఒక చోట చే్ర్చిన ఆ వాహనం ఇప్పుడు విగతరూపంలో ఉంది. మనిషిని వదిలిన ఆత్మలా పడి ఉన్నది. నిశ్వాసం వలే ఉన్నది.
అలా అని దిగులేమీ అవసరం లేదన్నట్టు అది ఎక్కడైతే శిథిలం అవుతున్నదో అక్కడే ఆకుపచ్చ జీవితం పుష్పం వలే చిగిరించి శోభిస్తున్నది. ఒక కల వంటి మొక్కల పుష్ఫలతలు…

చూస్తుంటే తెలియలేదుగానీ ఒక  కాల ఖండికగా తెచ్చుకున్న తర్వాత ఈ ఛాయా చిత్రాన్ని తిరిగి చూసుకుంటే ఇదొక దృశ్యాదృశ్యం.
ఒక ఆశయం. సహజాతి సహజంగా జీవితంపై నమ్మికను కలిగించే ఒక సామాన్యమైన స్థితీ గతీ.

నిజమే. ఇలా కనిపించే దృశ్యాలు తక్కువే.
కదా! జీవితమూ మరణమూ వేర్వేరు కాదనిపించే సందర్భాలు బహు తక్కువ.

అసలుకి, వెలుగూ నీడా ఒక వస్తువు తాలూకువే అయినా వెలుగు కావలిస్తే వెలుగును, నీడ కావలిస్తే నీడను ఆశ్రయించి బతకడం అలవాటు మనిషికి.
కానీ, రెండూ ఉన్నయని, రెండూ ఒకటే అని నమ్మడు. ఇష్టపడడు.. అట్లే జీవితమూ మరణమూ ఒకే ఇతివత్తం తాలూకు వస్తుగతాలు అని చెబితే ఇష్టపడడు. నమ్మడంటే నమ్మడు.
కళ్లారా చూసినప్పుడు ఒక్కొక్కసారి ఒక ఆశ కలుగుతుంది. ఆశయం అంటే సుదీర్గం కనుక అనడం. ఒక ఆశ… నాగరీకత అంత విస్తారమై ఆశయంగా చిగురిస్తుంది.
ఏమీ బాధ లేదు. ఉన్నది ఉండదుగానీ ఉండనే ఉంటది, వేరే రీతిగా.

+++

కృంగి కృషించి క్షీణిస్తున్న ఒక వస్తువునూ, మొలకలేస్తున్న ఒక చిగురునూ ఒకే చోట చూసినప్పుడు ఒక ఆశ…గొప్ప ఉపశమనం.
ఆకు పచ్చ రిక్షా ఆశ.

భీతి.
అందునా ఒక దట్టమైన నీడ వంటి ఆలంభన.

రెండూ ఉన్నయి.
కానీ, అదంతా ఒకటే జీవితం.
క్రమానుగతంగా నూతన రూపాల్ని సంతరించుకుని జీవితమై ప్రవహిస్తూనే ఉండే కాలం.
లేదా గత వర్తమాన భవిష్యత్ కాలమై విభిన్నంగా ప్రవహించే జీవితం.

అందుకే వస్తువు, ప్రదేశమూ, కాలమూ , ఈ మూడింటి సమన్వయం
లేదా కవితాభివ్యక్తి ఏదైనా ఉందీ అంటే అది దశ్యమే.

దృశ్యంలోనే అదృశ్యం నిభిడీకృతమై ఉన్నది.
చూడగా చూడగా కానవస్తుంది ఒకసారి.
టక్కున ఆగుపించి ఆశ్చర్య చకితులను చేస్తుంది మరోసారి.

ఇక్కడైతే సుస్పష్టం.
అదృశ్యమవుతున్న దృశ్యం. దృశ్యమానమవుతున్న అదృశ్యం.
వాహనమూ, మొలక.
వినిర్మాణమూ, నిర్మాణము.
మొత్తంగా పునరుజ్జీవనము.

ధన్యవాదం.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

తిలకము దిద్దరుగా…!

drushya drushyam-35

ఛాయా చిత్రలేఖనంలో వస్తువు ‘జీవితం’ అయినప్పుడు అది ఫొటోగానే మిగిలిపోదు. అనుబంధం అవుతుందని తెలిసిన కొద్దీ ఆశ్చర్యం, ఆనందం. గొప్ప విశ్వాసం.మానవ సంబంధాలను మనుషులు ఎంత బాధ్యతాయుతంగా మలుస్తారో తెలిసిన కొద్దీ ఒక అనురాగం, ఆప్యాయత.నిజం.
ఒకానొక సాయంత్రం, ఒక కిరాణా దుకాణం దగ్గర ఆ ముసలమ్మ నన్ను పట్టుకుని అభిమానంగా అడిగింది, ‘మొన్న నువ్వు కనిపించావుగానీ మందలించలేదు. తప్పే అయింది బిడ్డా..తర్వాత చాలా బాధయింది’ అని!

‘అదేందమ్మా?’ అంటే, ‘అవును బిడ్డా. నువ్వు బండి మీద పోతుంటె చూశాను. పిలుద్దామని అనుకున్నాను. కానీ, పోనీలే…అనుకున్న. తర్వాత గంట సేపటిదాకా ఒక్క మనిషీ సహాయానికి రాలేదు. అప్పుడనిపించింది. అయ్యో…పిలిస్తే మంచిగుండు గదా అనిపించింది!’ అని వివరించిందామె.

అప్పటికీ అర్థం కాలేదు. వివరంగా చెప్పమంటే ఆమె ఇలా చెప్పింది. తన భర్తకు అకస్మాత్తుగా దెబ్బతగిలి పడిపోయాడట. చాపల మార్కెట్ దగ్గర ఎవఎవలో యాక్సిడెంట్ చేసి వెళ్లిపోయాడట. ఆయన లేవలేని స్థితిలో తాను ఆటో తీసుకుని గాంధీ దవాఖానకు పోదామని అనుకుందట. కానీ, చేతుల చిల్లిగవ్వ లేదట. అప్పుడు కనిపించానట. అడుగుదామనే అనుకుందిట. కానీ, ఆగిపోయిందట. తీరా నేను వెళ్లిపోయిన తర్వాత గంట సేపటిదాకా తెలిసిన వ్యక్తులెవరు కనబడలేదట. ఎంత కష్టమయిందో అంది. అప్పుడనిపించిందట, నన్ను అడిగితే పోయేది గదా అని!

ఇవన్నీఆమె విచారంగా చెబుతుంటే విన్నాక ఆమెతో అన్నాను, ‘అంతటి పరిస్థితిలో ఎందుకు పిలవలేదమ్మా’ అని!
అందుకు ఆమె చిన్నగా అంది, ‘ఒకసారి నువ్వు పోతూ పోతూ మా ఇంటిముంగట ఫొటో తీసింది గుర్తున్నది. అంత మాత్రాన నిన్ను సహాయం అడగటం ఏం బాగుంటుందని అడగలేదు. కానీ, నువ్వు వెళ్లాక తెలిసింది. కొన్ని సమయాల్లో కొద్ది పరిచయం అయినా ఫరవాలేదని!’ ఇట్లా చెప్పిందామె.

ఆమె చెబుతుంటే విన్నాను. విని ఒకింత కోపానికి లోనయి అడిగాను. “అదేంటిదమ్మా? అంత ఇబ్బంది పరిస్థితి ఎదురైతే అడగకుండా ఎట్లా ఉంటవమ్మా? నేను బుల్లెట్ నడుపుతున్న అంటే ఏమిటని అర్థం. చప్పుడు వింటేనే నా దగ్గరకు రావాలె కదా? అంత అవసరం ఉన్నప్పుడు రెండోసారి ఆలోచిస్తరా?’ అని కొప్పడ్డాను. ‘అదీగాక నేను నల్ల షర్టు వేసుకునేదే అందుకాయె! నా పని అవసరం పడితె ఎవరైనా ఆజ్ఞాపించాలి! నువ్వు తప్పు చేసినవు అమ్మా’ అని మందలించాను.

ఇది కాదు ఆశ్చర్యం. అవును. నేను మందలించగానే ఆమె ఒప్పుకుంది. ‘నిజమే బిడ్డా’ అని ఒప్పుకుంది. ఒప్పుకుని ఒక సత్యం చెప్పింది. అప్పటిదాకా అది నాకు తెలియదు.’నిజమే బిడ్డా’….నువ్వు నేను తిలకం పెట్టుకుంటున్నప్పుడు ఫొటో తీశావు. నా భర్తకే ఆపద వచ్చినప్పుడు నిన్నుగాక ఇంకెవరిని అడగాలి. అడగవలసే ఉండె. తప్పే జరిగింది నాయినా’ అని అన్నది.

+++

నాకు నోట మాట రాలేదు. ఆమె ఏమి అంటున్నది? నేను తిలకం పెట్టుకుంటున్నప్పుడు ఫొటో తీశాను గనుక ఆ తిలకానికే ఇబ్బంది ఎదురైతే నేను సహాయం చేయవలసి ఉండిందట!
ఎంత గొప్పగా చెప్పింది. ఎంత బాధ్యత పెట్టింది.

+++

ఈ సంభాషణ గత వారం జరిగింది. అప్పటినుంచీ పదే పదే ఆమె మాటలు గుర్తొస్తున్నాయి. ఎంత బాగా చెప్పింది. నిజానికి తాను నన్ను చూడగానే పిలవాలని ఆనుకున్నది కూడా అందుకేనేమో! తిలకం.

అవును మరి. ఒక జీవనచాయను దృశ్యీకరిస్తున్నప్పుడు, పవిత్రమైన బంధానికి ప్రతీకగా ఆ తిలకం ఉన్నప్పుడు ఒక చూపు అది. ఆ చూపులో ఒక మానవీయత ఉన్నది. మనిషి మరొక మనిషి తాలూకు స్థితిని పట్టిస్తున్నది. ఆ స్థితిని వర్తమానంలోనే కాదు, భవిష్యత్తులోనూ గమనింపులో వుంచుకోవాలి. ఒకవేళ దాని చుట్టూ ఉన్న మంచీచెడుకూ బాధ్యుడనై కూడా ఉండాలి.

– ఇట్లా ఆమె మాటల్లోని తాత్వికత. బోధన అర్థమయింది . అంతేగాదు, హార్డ్ డిస్క్ లో ఉన్న ఈ ఫొటోకూ మళ్లీ జీవితం వచ్చినట్టయింది. తీశాను. పదే పదే చూశాను. ఎంత బాగున్నది. నిజంగా ఆ ముసలమ్మను, వీపు వంగిపోయి ఉంటుంది. నడుస్తున్నప్పుడు ముంగాళ్ల మీద నడుస్తున్నట్టే ఉంటుంది. అటువంటిది కూచున్నప్పుడు తనలో ఎంత ఠీవీ ఉన్నది. తిలకం దిద్దుకుంటున్నప్పుడు ఎంత నిండుగ ఉన్నది. ఎంత కళ ఉన్నది. మరెంత ఆరోగ్యం ఉన్నది. పరిసర ప్రపంచంలో గడ్డి,  ఆ గుడిసె వంటి గృహం తాలూకు పేదరికం…ఇదేలా ఉన్నా ఏమి చెప్పినా తన దుస్తులు, వస్త్రధారణ అంతా కూడా ఒక నిండైన తొణకని తన వ్యక్తిత్వాన్ని చూపెడుతున్నయి. ఈ చిత్రం చూస్తుంటే తన జీవన సహచరుడిని చూడటం అనీ అర్థమైంది. ఒక ముత్తయిదువను చూడటమూ అన్న సంగతి ఇలా నిదానంగా తెలిసి వచ్చింది.

మొత్తంగా నాకొక పిలుపు. అది ఇక ఎప్పుడూ వినిపిస్తుంది.

వెళుతుంటే ఆమెలో ఒక భరోసా.
ఇక ముందు నన్నే కాదు, ఎవరినైనా పిలుస్తుంది కాబోలు, తక్షణం ఏదైనా అవసరం అయినప్పుడు, ముఖ్యం అయినప్పుడు! అనిపించింది.

కానీ నాకైతే ఆమె గొప్ప మేలుకొలుపు. ఫొటోలు తీయడం ఎంతటి పనో తెలిసిన మలుపు.
ముఖ్యంగా జీవితాన్ని చిత్రీకరిస్తున్నప్పుడు ఒక అనుబంధం. అది భవిష్యత్తులో నీ బాధ్యతను గుర్తు చేసే బంధమూ కావచ్చని తెలియడం.

తిలక ధారణ అంటే ఇదే!

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

చిన్న గది…మనసు ఆకాశం!

drushya drushyam 34

చిన్న చిన్నవే.
గూడు కట్టుకున్న పదాలే.
కానీ, గొప్ప అర్థాలు.

‘ఖాన’ అంటే ఇల్లు.
‘ఖబూతర్’ అంటే పావురం.
‘కబూతర్ ఖాన’ అంటే భాగ్యనగరం.
అవును మరి. పావురాల కోసం ఇండ్లను నిర్మించిన మనసున్న మారాజుల నగరం ఇది.

నిజంగానే ఇంకొక పదం ఉన్నది.
తెలంగాణలో ‘పావుఁరం‘ అన్న పదమూ ఉన్నది.
దానర్థం ప్రేమ, అభిమానం. అంతకన్నా ఎక్కువ పలికే అనురాగం.
అందుకే మాటల్లో ‘పావుఁరం‘ గల మనిషి’ అని ఎంతో ఇదిగా చెప్పుకుంటాం!
అటువంటి తరీఖా గల మనుషులు నిర్మించిన నగరం హైదరాబాద్, అందులోని ఈ ‘ఖబూతర్ ఖాన’ ఈ వారం.

+++

అబిడ్సులో ఒకానొక ఉదయం…. పావురాల కువకువల మధ్య గడిపితే ఈ దృశ్యం ఒకటి నచ్చింది నాకు, క్లిక్ మనిపించాను.
ఎన్నో తీశాను. చాలా బాగా ఉన్నయి. కానీ, ఇందులో ఒకే ఒక పావురం హాయిగా స్వేచ్ఛగా ఎగురుతుంటే మిగతావి ఇంట్లో ఉండటం ఉన్నది చూడండి.
ఇదొక అద్భుతమైన సన్నివేశం…’మన ఇల్లు మన ఇష్టం’ అన్నప్పుడు ఇట్లా పోయి అట్లా రావడం…ఇష్టానుసారం.గా ఎగరడం..ఎంత హాయి.
ఏదో ఒక హాయి. అంతకన్నా ఎక్కువే అది.
స్వేచ్ఛ, శాంతి.. ఇవి రెండూ ఉన్నందువల్లే కాబోలు ఈ చిత్రం నాకు మహా ఇష్టం

నిజానికి ఇలాంటి ఖబూతర్ ఖానాలు పట్నంలో చాలా ఉన్నయి.
మీరు చూస్తున్నది గోకుల్ చాట్ వెనకాల ఉన్న ఖబూతర్ ఖాన.

నిజానికి కొన్ని వందల పావురాలు నివాసం ఉండటానికి కట్టించిన చిన్న మినార్ వంటిది ఇది.
దానికింద విశాలంగా వదిలిన స్థలం. దూరంగా నిలబడి చూడటమూ ఒక ముచ్చట. దగ్గరకొస్తే సవ్వడి…అదొక వినముచ్చట.

చిన్న చిన్న గదులు.
ప్రేమకు చిహ్నం అన్నట్టుగా గుండె గదుల వంటి అరలు.
మంచి మంచి రంగులు. అందులో కువకువ మంటూ పావురాలు. హాయిగా సేద తీరుతూ సరాగాలు.
వాటికి ఇష్టమొచ్చినప్పుడు స్వేచ్ఛగా ఎగురుతుంటాయి.

ఇక రాత్రుల్లు. నిద్రిస్తయి.
తెల్లవారంగనే రెక్కల్ని టపటప లాడించుకుంటూ ఎటో ఎగిరిపోతై.
ఒకటి లేనప్పుడు ఇంకొకటి వస్తది. అట్లా పదులు, వందలుంటయి.
ఆరామ్ సే అవి అక్కడ ‘మా ఇల్లు.. మా ఇష్టం’  అన్నట్టు దర్పం ఒలికిస్తూ ఉంటే ఒకటి తుర్రుమని ఇలా ఎగురుతుంటది.
అందుకే ఇది బాగ్యనగరం. ఒక ప్రతీక.

ప్రతి నిమిషానికి ఒకసారి అవన్నీ చప్పున లేస్తయి. ఆ చప్పుడు వినాలి.
మళ్లీ అన్నీ ఒక్కపరి వాలుతై. ఆ సద్దుమణగడమూ సవ్వడి. అదీ వినాలి.

ఒక గంటసేపైనా ఉంటేగానీ వాటి శబ్దం..నిశ్శబ్దం…
గీతమూ సంగీతమూ అందలి సరిగమలు…వాటి ఒరవడీ అర్థం కాదు.

+++

మరి పదం. అది పావుఁరం.
1942లో నిర్మితమైన ఈ ఖబూతర్ ఖాన జన జీవన పా(వురానికి సుతారమైన నిదర్శనం.
ఇంకొకటి పాతబస్తీల ఉన్నది. అది హుస్సైనీ ఆలంలో…చార్మినార్ కు  కొద్ది దూరంలోనే.
రెండొందల ఏండ్ల కిందట కట్టించింది అది. అందులో 135 అరలున్నయి.
దాన్ని సిద్ది ఇబ్రహీం అనే పెద్ద మనిషి కట్టించిండట.

ఇట్లా ప్రతి ఇంటికి ఒక చరిత్ర ఉన్నది.
ఆ ఇంటి దగ్గర నివసించే పక్షులకు ఆహారం, వసతి కూడా ఏర్పాటు చేసిన మనుషులున్నరు.
అక్కడే లక్ష్మీనారాయణ గుడి దగ్గర ఇంకొకటి ఉన్నది.
నేనైతే ఈ మూడింటినీ ఛాయాచిత్రాలుగా పదిల పర్చాను.
ఇంకొన్ని కూడా ఉన్నయి.
వెతకాలి. చూడాలి. చిత్రీకరించి వదలాలి.

అయితే, ఈ చిత్రాన్ని లేదా ఈ పావురాలను ఈ వారం వదలడంలో ఒక విశేషం ఉన్నది.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ముఖ్యంగా ఈ దృశ్యంలో దిగువన ఒక పావురం ఎగురెళ్లుతున్నది చూడండి.
అది నివేదిత.
అవును. ఆ ఎగిరే పావురాయికి మన మనసులో ఉన్నది నివేదించుకుంటే అది తప్పక నెరవేరుతందట!
ఇదొక విశ్వాసం. మరి నేను నిజంగానే నివేదించుకుంటున్నాను.

నా నగరం ఒక ప్రేమ నగరం. సుతారమైన అపురూపమైన విశ్వాసాల కూడలి.
తరతరాలుగా మనిషిని, పక్షిని, చెట్టును, పుట్టను కలుపుకుని జీవిస్తున్న ఆత్మగల్ల నగరం.
ఇదిప్పుడు స్వేచ్ఛ పొందుతున్నది. పావురాయి అవుతున్నది. ఇది నిలబడాలి. ఈ ఇల్లు సుఖ శాంతులతో వర్థిల్లాలి.
ముఖ్యంగా అశాంతికి గురికావద్దు, ఎవరివల్ల కూడా.
అంతే! అవును మరి. ఒక రాష్ట్రంగా తెలంగాణతో పాటు, రాజధానిగా హైదరాబాద్ తో కూడిన తెలంగాణ ఏర్పడటం అన్నది నిజంగానే పా(వురం.
ఉద్యమం తర్వాతి సన్నివేశ కదంబం. ఒక స్వేచ్ఛాదృశ్యం.
ఖబూతర్ ఖానా.

అది తిరగి తమదే అవుతున్నప్పుడు ఆ భూమిపుత్రుల మానసం ఎలాగుంటుంది?
ఈ చిత్రం మాదిరే ఉంటుంది.

మరి అభినందనలు.
కృతజ్ఞతలు.

 

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

ఆమె ఒక కరుణ కావ్యం!

drushya drushyam 33

పేరు తెలియదు.

కోల్ కతా నగరంలో మిషనరీస్ ఆఫ్ చారిటీస్ కు చెందిన ఒక నన్ ఈవిడ.
నన్ అంటారో సిస్టర్ అంటారో కూడా తెలియదు గానీ, అమ్మ వెనుక అమ్మ.

+++

సుప్రసిద్ధ ఛాయాచిత్రకారులు రఘురాయ్ చిత్రించిన మదర్ థెరిస్సా ఛాయా చిత్రాల ప్రదర్శన ఒకటి రెండేళ్ల క్రితం జరిగింది.
ఆ సందర్భంగా సిస్టర్ నిర్మలతో కూడి వచ్చిన ఒక సోదరి తాను.

ఆమె అందం, హుందాతనం ఆ కార్యక్రమంలో గొప్ప ఆకర్షణ.
బాధ.

సామాన్యమైన మనిషైతే అందరూ చేతులు కలిపేవారు.
కబుర్లు చెప్పేవారు.
కానీ, తాను సోదరి.

అంతకన్నాముఖ్యం, తాను కదులుతుంటే ఒక దేవదూత వలే అనిపించడం.
దాంతో మనిషిగా అందరూ వినమ్రంగా పక్కకు జరగడం మొదలైంది.
కానీ, ఏదో బాధ.

సేవానిరతి తప్పా మరో విషయం లేని…లేదా విషయాసక్తి అస్సలు లేని…ఒక అలౌకికమైన సేవా తరుణిగా తాను.
దాంతో ఒక బాధ. విచారం.

ఆంత అందమైన మనిషిని చూస్తే తెలియకుండానే ఒక జాలి.

సేవకు అంకితమైన సిస్టర్ గా, జీవితమంతా అందాన్ని, ఆనందాలను ఫణంగా పెట్టి, సుఖమూ సౌకర్యవంతమూ అయిన జీవితాన్ని పూర్తిగా వొదిలి, రోగగ్రస్థులను స్వాంతన పరచడమే జీవితం చేసుకున్న ఈ మనిషి చూస్తే, ఆమె సాహసానికి ఆవేదనా కలిగింది.

ఎందుకని చెప్పలేనుగానీ ఒక చెప్పలేని విచారంతోనే ఉంటిని.
గుండె గొంతుకలోన కొట్లాడినప్పటి నా నిశ్శబ్ద బాధకు ఈ చిత్రం ఒక ఉదాహరణ.

+++

చిత్రమేమిటంటే, ఈ చిత్రం తీసి ఊరుకోలేదు.
ఆ బాధను అణచుకోలేక తన దగ్గరకు వెళ్లి వ్యక్తం చేస్తిని కూడా.
కానీ, తాను చిరునవ్వు నవ్వింది.

నవ్వు కూడా కాదు, ప్రేమను పంచింది.
‘అందమైన ప్రపంచం కోసం తప్పదు’ అని చిన్నగా, ప్రేమగా అని ఊరుకున్నది.

అంతే!
ఇంతకన్నాఎక్కువ మాట్లాడటం విజ్ఞత అనిపించుకోదని ఆమె అనుకున్నట్టున్నది.
ఈ రెండు ముక్కలు చెప్పి తప్పుకున్నది.

అర్థమైంది.
ఇక ఆ నాటి నుంచి నా చిత్రాల్లో వ్యక్తి అందం అన్నది ద్వితీయం అయిపోయింది.
అందమైన మనుషులంటే నాకు అప్పట్నుంచీ ఆసక్తీ పోయింది.

బహుశా ఈ చిత్రంతోనే నేను వ్యక్తులను చిత్రించడం ఆగిపోయింది.

ఒక స్త్రీ తాలూకు సౌందర్యం అన్నది పురుషుడి తాలూకు దృష్టి అయినట్టు, సొత్తు అయినట్లు అనిపించి ఆసక్తి చెడింది.
ఇక నాటి నుంచీ స్త్రీలను మనుషులుగా చూడటం మొదలైంది.
జీవితంగా దర్శించడం ప్రారంభమైంది.

ఆమె తన మొత్తం బతుకును సమాజానికి ఇచ్చిన మనిషి అయినప్పుడు ఇక ఆమె అందం చందం సేవా అంతా కూడా వ్యక్తిత్వం, స్త్రీ వ్యక్తిత్వం అవడం మొదలైంది.
అది నాలోని పురుషుడిని దాటేసి మనిషిని కలుసుకునే అపూర్వ చాలనంగా మారింది.
అప్పట్నుంచీ జీవితాల చిత్రణం మొదలైంది.

+++

దృశ్యాదృశ్యం అంటే అదే.
మనిషిని చేయడం.

+++

మీరూ గమనించి చూడండి.
నా వలే మీలోని పురుషుడిని దాటేసే చిత్రణలు జరిగినయా అని!
ఉంటే అదృష్టం, జీవితానికి దారి దొరుకుతుంది.
లేకుంటే వ్యక్తులే జీవితం అవుతుంది.

నిజం.
అందంతోనే ఇదంతా.
సోదరి నేర్పిన పాఠం ఇది.

ధన్యుణ్ని.

 

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

బతుకమ్మ పాట

drusjua drisjua 32నగరం అన్నది అలిశెట్టి ప్రభాకరుడికి ఒక రకం.
చార్లెస్ డికెన్స్ కు మరో రకం.అది ఎవరైనా, వారికి ఏమైనా
బతుకు మాత్రం సాహిత్యం, అది నగరమైనప్పటకినూ.నా వరకు నాకు హైదరాబాదు ఒక బతుకమ్మ.
చెరువులు కుంటలు తోటలు విస్తారంగా ఉన్న పల్లెటూరు.
ముఖ్యంగా బతుకును పువ్వు వలే చూసుకుంటూ ఉన్నందున ఇదొక ఆటా పాటా కలగలసిన పండుగ, సాహిత్యం అయినందున నా బోటి బిడ్డకు పట్న జీవనమూ తీరొక్క పూవుల దృశ్యాదృశ్యం.రానైతే, పండుగలో సంబురమే కాదు, విషాదమూ ఉన్నది, ఈ చిత్రం వోలె!

+++

ఎందుకో తార్నాక వెళ్లి తిరిగి రాం నగర్ గుండు వైపు వస్తుంటే పోలీస్ స్టేషన్ ముందరి ఇల్లనుకుంట…ఇట్ల ఆ పెద్ద మనుషులు ఒకరి వెతలు మరొకరికి చెప్పుకుంటూ ఉన్నరు. కళ్ల నీళ్లు తీసుకుంటూ కనిపించారు. మాటలు వినరానంత దూరంలో ఉన్నానుగానీ, అర్థమవుతున్నది ఒక యాతన…

ఆగి పోయాను.

తాతమ్మ కనిపించింది. నాయినమ్మ యాదికొచ్చింది. సంతోషం వేసింది…ఇంకా వీళ్లున్నరని!
ఇట్లా ఒకరికొకరు తోడుగా ఎవరో ఒకరున్నరని.
అదే సమయంలో విచారంతో గుండె కునారిల్లింది, వాళ్లు ఎప్పట్లాగే తమ బాధల్ని వెళ్లగక్కుకోవడానికి అని ఇలా తమ వయస్కులను వెతుక్కుని ఇట్లా ఒక అరుగు మీద కూచొని ఒకరి వెతలు మరొకరికి చెప్పుకుంటూ సేద తీరుతూ ఉన్నరని!
తప్పదా అనిపించింది.
తప్పదనీ అర్థమైంది.

ఇదొక స్రవంతి.
కన్నీళ్ల స్రవంతి.
బతుకు పాటల ఒరవడి.

ఎవరైనా అన్ని దశలూ గడిపాక చివరి అంకంలో ఇలాగే ఉంటారు కదా అనిపించింది.
ఎన్ని అనుభవాలో…అన్నిటికీ ఒక కథ ఉంటుంది కదా… వెత ఉంటుంది గదా అనిపించింది కూడా…
తరగని గనిగా జీవితం ఎప్పుడూ చెప్పుకోవాలనుకుంటూనే ఉంటుందనీ అనిపించింది, వినేవాళ్లకూ ఉంది కనుక ఇదే కథ!

అట్ల నిలబడి వాళ్లను ఎంతమాత్రం డిస్ట్రబ్ చేయకుండా చాలా ఫొటోలు తీసుకున్నాను.
తీసుకుంటుంటే ఎన్నో విషయాలు.

నెరసిన జుట్టు…
వాళ్ల కట్టూ బొట్టూ…
ఆ చీరలు…అంచులు.
ఆధునికతలోకి వచ్చిన వాళ్ల కాలి చెప్పులు.

ఇంకా అరుగులు.

సన్నిహితంగా వాళ్లు కూచున్నతీరు.
ఒకరు చెబుతుంటే ఒకరు వింటున్నరీతి.
శ్రద్ధ, సహానుభూతి. ఓదార్పు. ఆత్మగల్ల జీవన సాహచర్యం.చూస్తుంటే వెనక్కి వెనక్కి వెళ్లని వాళ్లుండరు.
తమ పెద్దలను, తల్లులను యాది చేసుకోకుండా ఉండలేరు.ఒకటొకటిగా చిత్రీకరించసాగాను.
ఒకనాడు తాతమ్మలు ఇట్లాంటి స్థితిలో ఉన్నప్పుడు చూశానుగానీ అది సానుభూతితో! నిస్సహాయంగా!
కానీ, ఈసారి మాత్రం బాధ్యతగా తీశాను.
ఎందుకంటే, నిదానంగా విషయాలూ అర్థమవుతూ ఉన్నయి గనుక.
ఇది నా ఇంటి కథే కాదు గనుకా.అసలికి మనిషిగా ఉండాలంటే ఇదంతా ఉంటుందని తెలిసిపోయింది.
ఇట్లా పంచుకోవడంలోనే బతుకు ఉన్నదని అర్థమయింది.
అందుకే పాటలు.
బతుకమ్మ బతుకమ్మ ఉయ్యాలో…
+++అయితే, ఈ చిత్రానికి వచ్చినప్పుడల్లా నాకు అర్థం కాని దొకటే. కానీ, ప్రయత్నించాను.
ఏది ఉత్తమ చిత్రం?చాలా తీశాను మరి.
అందులో ఇద్దరూ దగ్గరగా ఉన్న చిత్రం ఒకటి.
అందులో మరింత స్పష్టంగా అవతలి పెద్ద మనిషి కన్నీళ్లు కానవచ్చే చిత్రం అది.
ఆమె ఉబ్బిన కన్నుల నుంచి విషాదంగా కన్నీళ్లు రాలబట్టిన, జాలువారబట్టిన చిత్రం అది.ఒక లాంగ్ షాటూ ఉంది.
అందులో వాళ్లిద్దరూ చక్కగా కంపోజ్ అయి ఉన్నారు.
వాళ్ల ప్రపంచంలో కన్నీళ్లు తప్పా మరేవీ లేనట్టు ఉన్న చిత్రం అది.ఇంకా ఒక లాంగ్ షాట్, మీరు చూస్తున్న ఈ చిత్రమూ ఒకటి. దాన్నీ తీశాను.
ఇందులో వాళ్లతో పాటు మరి ఇద్దరూ ఉన్నారు.

+++

ఇందులో చిత్రానికి సంబందించిన ప్రధాన ఇతివృత్తమే కాదు,
వీళ్ల వెనకాల ఒక నడి వయస్కురాలు, బట్టలు ఆరవేస్తూ ఉన్నది.
ఆమెకు కాస్త ముందు ఇంకొక అమ్మాయి, చేతిలో ఫోన్ ధరించి ఉన్నది.
ఈ చిత్రం ముఖ్యం అనుకున్నాను. ఎందుకంటే, తరతరాలు ఉన్నాయి గనుక.

వృద్ధతేజం. ముదిమి, యువతి.
అందరూ స్త్రీలే.

కంపోజిషన్ లో మూడు తరాలు ఉండగా తొలి తరం కన్నీళ్ల పర్యంతమై ఉన్నది.
ఇదే నా ఉత్తమ చిత్రం అనుకుంటూ ఈ వారం దృశ్యాదృశ్యం ఇదే అనుకుంటున్నాను.

+++

కానీ, ఇదొక చిత్రమే కాదు. బతుకుల ఖండిక.
ఇందులోంచి పది పదిహేనేళ్లలో లేదా క్రమక్రమంగా ఈ వృద్ధులు అదృశ్యమైతరు.
వెనుక ఉన్న ఆమె మిగులుతుంది.
తనకూ స్నేహితులుంటరు. తానూ ఇలాగే కాకపోతే కొద్ది తేడాతో ఇంకొకరితో ముచ్చటిస్తూ ఉంటుంది.
అటు తర్వాత యువతి రంగంలోకి వస్తుంది.

ఒక పరంపర.

ఏ చిత్రమైనా పరిసరాలతో కూడిన విస్త్రుతిని, అలాగే ప్రధానాంశంలోని విశేషాన్ని పదిలపరిస్తే చాలు.

ఇది అసొంటిదే అనుకుంటను.
+++నిజానికి ఆ వృద్దులు ఒంటరిగా లేరు.
వారి ఆలనా పాలనా చూసుకుంటున్న కోడళ్లూ బిడ్డలూ మనవరాండ్లూ ఉండనే ఉన్నరు.
అయినా ఇది తప్పదు.  ఇలా అరుగుల మీద రెండు పక్షులు వాలడమూ అవి కిచకిచమని ఏవో చెప్పుకోవడం చీకటి అవుతున్నదని తప్పుకోవడమూ మామూలే. కానీ అన్నీ చూసే వాళ్లుంటరు. చూస్తూ ఉండగానే ఇవన్నీ జరుగుతయి. ఈ సంగతి చెప్పడానికి కూడా ఈ చిత్రం ఉపకరిస్తుందనే అనుకోవడం!అయితే, ఏదీ రద్దు కాదు.
ఆధునికులం అనుకుంటాం గానీ చోటు దొరుకుతూనే ఉంటుంది.
ముఖ్యంగా వెతలు పంచుకునేందుకు మనిషి దొరుకుతూనే ఉంటడు.స్త్రీకి తప్పదు.
పురుషుడు తన లౌకిక ప్రపంచంలో ఎన్నో విధాలుగా పలాయనం చిత్తగిస్తడు.
కానీ స్త్రీ చెప్పుకుంటుంది. తనకు జరిగినవన్నీ చెప్పుకుంటూనే ఉంటది.
పాటలుగా కట్టుకుని ఆడుతది, పాడుతది.జగమెరిగిన సత్యం ఇది.
దానికి ఒక సుందరమైన ఆవిష్కరణ ఇది.

అందరూ స్త్రీలే.
బతుకమ్మ పాటలే.
ఒక్కో స్థితిని బట్టి ఒక్కో పాట.
వినవచ్చిన వాళ్ల వింటరు. లేకపోతే లేదు.

అందులో దుఃఖం ఒక ఉపశమనం.
కన్నీళ్లు ఒక ఆలంభన.’city life’కి వందనం.
హైదరాబాదు, సికింద్రాబాదులు – జంట నగరాల… ‘A Tale of Two Cities’కి,
ఈ బతుకమ్మలకీ అభివందనం.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

సురసురమని వెలుగు…

drushya drushyam -31
బతుకు చిత్రాలు బహుకొద్ది దొరుకుతాయి.
చాలాసార్లు వెలుతురులో. కానీ అరుదుగా చీకటిలో దొరుకుతాయి, వెలుతురు బతుకులు.అవును.
వెలుగు నీడల మధ్య కొన్ని జీవితాలు.
గాలిలో పెట్టిన దీపంలా కాదు, దీపం చుట్టూ గాలి గోడలా.
కాసేపైనా అట్లా జీవితం నిలబడి ఉంటున్నప్పుడు, జీవితానికి ఆధారం పొందుతున్నప్పుడు – ఇట్లా చిత్రాలు లభించడం ఒక అదృష్టం.
+++ఒక కుటుంబం బతకాలంటే ఒక చిన్న ద్వారం.
కిటికీ మాత్రం గా తెరుకునే వెలుగు.
ఆ వెలుగు నించే అంతానూ. సురసురమంటూ చేప కాలుతుంటే ఒక వెలుగు. నీడ. అదే ఆధారం. జీవనం.దీన్ని తీసింది మా ఇంటి దగ్గరే.
హైదరాబాద్ లోని పార్సిగుట్టలో, కమాన్ దగ్గర కల్లు డిపో ముందర.+++

నిజానికి చీకట్లో మాత్రమే వెలిగే చిన్న షాపది.
చేప ముక్కల్ని వేయించి మద్యపానంలో మునిగితేలే కస్టమర్లకు వేడివేడిగా రుచికరంగా అందించే మనిషి బండి అది.
నిలబడి నిలబడి నడిచే బండి. చీకటి గడుస్తుంటే వెలుగులు తరిగే సమయం అది
ఏడు నుంచి పన్నెండున్నర. అంతే
మళ్లీ తెల్లారితే- రాత్రయితేనే పని.
అదీ ఈ చిత్రం విశేషం.

+++

దీన్ని చిత్రీంచేదాకా నాకు తెలియదు.
ఒక చిన్న వెలుగు నీడలో జీవితం సాఫీగా గడచిపోతున్నదని.
ఆ మాత్రం చీకట్లో గడిపితే తనకు మొత్తం దినమంతా గడచిపోతుందని!

ఈ చిత్రం తీసి చూసుకున్న తర్వాత ఒకటొకటిగా అటువంటి జీవితాలన్నీ తెరుచుకున్నయి.
ఏడు దాటిందంటే బతికే  జీవితాలన్నీ కానరావడం మొదలయ్యాయి.

మొదలు  ఇదే. అందుకే అదృష్ట ఛాయ అనడం.

+++

ఈ చిత్రంలో ఒక చిన్న శబ్ధం, సంగీతం ఉంటుంది.
ఆకలి కేకల రవళి ఉంటుంది. అది తీరుతున్నప్పుడు సేద తీరుతున్న కమ్మని కడుపు శాంతిజోల ఉంటుంది.
కస్టమరుకు, తనకూనూ…

+++

మనందరం చిమ్మ చీకట్లో ఫొటోలు చాలా తీస్తుంటాం. కానీ, ఒక దీపం వెలుతురులోనో లేదా ఒక చిన్న బల్బు వెలుగులోనో, చుట్టూ గాలినుంచి పొయ్యిని కాపాడుకుంటూ కాస్తంత నిప్పును రాజేసి సరాతంతో అలా సుతారంగా చేపల్ని వేయిస్తుంటే, వాటిని అమ్మే ఈ మనిషిని చూశాక….ఇట్లాగే కందిలి పెట్టుకుని రాత్రంతా కోఠి బస్టాండులో దానిమ్మ పండ్లు అమ్మే ఇంకొకాయన్ని చూశాను. రవీంద్రభారతిలో కీబోర్డు ప్లెయర్ ను తీశాను. ఇట్లా చాలామందిని.

అన్నీ వ్యాపకాలే. ఒకరి తర్వాత ఒకరిని. కనిపించినప్పుడల్లా ఒక వెలుగును నీడలో. ఒక నీడను వెలుగులో…
అంతదాకా తెలియనివి తెలిసి ఆశ్చర్యంతో చూసి చిత్రీకరించడం అలవాటు చేసుకున్నాను.

చూడగా చూడగా చూస్తే, అదొక సిరీస్. జీవితపు ఆసరా.
నిర్వ్యాపకంగా ఉన్నప్పుడు ఎప్పుడైనా చూడాలనుకుంటే మా ఇంటికి రండి.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

కనువిప్పు

DSC_0421
చాలా కష్టంగా ఉంటుంది కొన్నిసార్లు. ఫొటో తీయాలంటేనే కాదు, చూడాలంటేనూ.

కానీ, వాస్తవం ఏమిటంటే, చూడగా చూడగా తెలుస్తుంది, కష్టమేమీ లేదని!నిజం.
ఈ తల్లి మాదిరి, ఇలా ఒక కన్నో ఒక కాలో లేదా ఏదో ఒకటో రెండో బాలేవని తెలిసి, చూడాలంటే బాధ.
కానీ, ఏదో ఒక వైకల్యమో మరో దురదృష్టమో వెంటాడిన కారణంగా ఆ మనిషిని చూడ నిరాకరిస్తే మరి ఆమె సంగతేమిటి?
ఆమెను కళ్లారా చూస్తే కదా! అసలు దృష్టిలోపం అన్నది తనకున్నదో లేదో తెలిసేది!
ఒక కన్ను లేకపోతే కానవస్తుందా రాదా అన్నది తెలిసేది?

చూడటం అన్న మౌలిక విషయం గురించి లోతైన చింతన నాది.
వారినుంచి తప్పించుకు పోవడమేనా పరిష్కారం అన్న బాధ నుంచే ఇదంతా?
కాదనే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

+++

నిజానికి ఛాయాచిత్ర లేఖనంలో ఒక కన్ను మూసి మరో కన్ను తెరిచి దృశ్యబద్దం చేయడమే సిసలైన కళ.
చూడగా చూడగా దృష్టి నిశితం అవుతుంటుంది. లోకమంతా కన్ను మూయగానే అంతర్లోకాలు తెరుచుకుంటయి. ద్వారాలను కాసేపైనా మూయగానే విశాలంగా తెరుచుకుంటుంది వాన. ఈదురుగాలి. విషాదం. అలాగే ఆనందమూనూ.

కళ్లు ఆర్పకుండా చూడటంలో కాసేపైనా అలా దృక్పథాన్ని పట్టుకుని ఈదులాడినప్పుడే జీవన నావ గురించిన అలుపు సొలుపు లేదంటా విశ్రాంతి అవిశ్రాంతి కాదంటే చేతనం అచేతనం…ఇవన్నీ తెలిసి వస్తయి.
అప్పటిదాకా అవగాహనకు రానివెన్నో కానవస్తూ ఉంటయి. మరింత విస్తృతంగా లోవెలుపలా కనెక్ట్ అయి నిదానంగా అవలోకనంలోకి వస్తూ ఉంటయి.

మనోఫలకంపై పడే చిత్రలేఖనంలో కెమెరా ఉండకపోవచ్చు. కానీ, నేత్రాలున్నయి కదా మనకు.
వాటిలోంచి ఒక జత మనవైన ఒక జత గురించి ఒకమాట.

నిజానికి ఒక కన్ను మూసి, మరొక కన్ను తెరిచి కెమెరా గుండా చూస్తున్నప్పుడు ఆ జతలో ఒకటి పనిచేయడం మరొకటి పనిచేయక పోవడం ఏమీ లేదు. తెరవడం ఒక పని, మూయడం ఒక పని. అలా రెండూ పనిలోనే ఉండగా మరొక కన్నూ ఉంటుంది.
అదే వ్యూ ఫైండర్. దానితో కలిసి చూపును సవరించుకుంటేనే అవతలినుంచి ఇవతలికి ఒక ప్రసరణ. తెలిసీ తెలియక లోన ఏర్పడిన గ్రహణాలన్నీ తొలిగే ఒకానొక జీవస్పర్శ. అదే చిత్రణం. కెమెరా ఉన్నా లేకపోయినా, కళ్లుంటే చాలు. ఆ మాటకంటే చూపుంటే చాలు దర్శనం అవుతుంది.

ఇక్కడా అంతే.
వెలుగునీడల్లో ఉన్న ఆమెను చూడండి.
ఒక వైపు ఆమెను చూస్తే తెరిచి ఉన్న జీవితం. మరొక పక్క చూస్తే తెలియని జీవితం.
కానీ, ఈ పక్కే తన బిడ్డ తల్లి ఆసరాతో తన అమాయకపు కుతూహలపు కళ్లతో ప్రపంచాన్ని చూస్తు ఉండటం నిజంగా ఒక ఆసరా.
తల్లికే.

అవును. నా వరకు నాకు ఒక మనిషి తన పాలిటి జీవన సాహచర్యంతోనో లేదా రక్త సంబంధం తాలూకు కన్నపేగుతోనో లోకాన్ని పరిశీలిస్తరని!
ఆ లెక్కన ఆమె తెరిచిన కన్ను, మూత కన్నూ, బిడ్డ తాలూకు వ్యూ ఫైండరూ కలిసి ఆమె ఎంత చూపరో కదా, జీవితానికి అనిపించి ఒక చెప్పనలవి కాని ఆత్మవిశ్వాసం.

నిజానికి ఈమె కూడా అంతే. ఒక విశ్వాసం. ఒక ధీమా.
అసలైతే తాను భాగ్యవంతురాలు.

ఒక వైపు మెరుస్తున్న ముక్కెర చూడాలి. మెరుపంటే అదే కాదు, ఇటువైపు కూడా ఉంది. అది సూర్యరశ్మి.
అదంతా కూడా ఆమె మొహంపైన.

అదీ వెలుగునీడల రహస్యం.
తానూ పూర్తిగా వెలుతురులోనే ఉందన్న ఆత్మవిశ్వాసం తాలూకు అవగాహన.

సూర్యోదయంతో పనికి బయలుదేరి సూర్యాస్తమయానికి ఇంటికి చేరడంలో ఆమె కన్నుపైనే ఆధారపడి లేదు.
సూర్యుడినీ కళ్లు చేసుకుంది. ఆ సంగతి తెలిస్తే కలిగే విశ్వాసం మహత్తరమైంది.

+++

నాకా అదృష్టం కలిగించే మహిళ తాను.
తానే కాదు, ఎందరో మహానుభావులు…విధి వక్రించి జీవితంలో గాయపడి ఎందరెందరో మనకు కనిపిస్తూనే ఉంటరు.
వారిని చూసి తప్పుకోకుండా అలాగే నిలిస్తే వారు నిజంగా అపూర్వంగా కనిపిస్తరు. అనివార్య  జీవన ప్రస్థానంలో వారు తమకున్నదాంతో అలాగే లేనిదాంతో జీవిస్తూ మెరిసిపోతూ ఉంటరు.
మనకు అంతుపట్టని లోపాలతోనే వాళ్లు జీవితాన్ని అలవోకగా జీవిస్తూ సామాన్యశాస్త్రాన్ని అర్థవంతం చేస్తూ అగుపిస్తరు.

అనిపిస్తుంది, కాసేపు మన కంటికి పని చెబుతేనే లోకం రహస్యంగా తన అపరిమిత రహస్యాలను మన పరిమితులను చెదరగొడుతూ చూపిస్తుందే!
మరి తన కంటిని సంపూర్ణంగా వాడుకునే ఇలాంటి నేత్రధారులను గనుక పదే పదే చూస్తే మనమెంతగా కళ్లు తెరుచుకుంటామని!
ఎవరు సంపూర్ణం, మరెవరు అసంపూర్ణం అని తెలిసిపోతుంటే కళ్లు తెరుచుకోవూ!

అదే ఆశ్చర్యం నాకు. ఆ ఆశ్చర్యంనుంచే తనను పలుసార్లు చూస్తూ ఉంటాను. ఒకసారి నేరుగా కన్ను కన్నూ కలిపితే చిర్నవ్వింది. ఫొటోలు తీస్తుంటే నా శ్రద్ధకు ఆమె సహకరించింది. ఆ సమయంలో బిడ్డ ధిలాసాగా చంకలో ఒదిగి ఉన్నది.

తనలో ఏమాత్రం తడబాటు లేదు. ఇటు నా వైపు నుంచి. ఒక శాంతి.
ఆమెలో మరే మాత్రం న్యూనతా లేదు. ఇరువైపులా అదే అయింది. దాంతో ఒక ఆనందం.
అంతకుమించి ఒక హృదయపూర్వకమైన ఆలింగనం. దాంతో వైకల్యం అన్నమాట దేవుడెరుగు. ఒక చిద్విలాసంగా ఒక తీయటి పండును పంచుకున్నట్టు శుభ్రమైన ఆనందం. కల్మషం లేని ఆ చిరునవ్వు చూడండి. కళ్లు నవ్వినట్టు.

అనుకుంటాం గానీ, ఆ బిడ్డ కనులూ పనిచేస్తున్నయి.
అదొక గమ్మత్తు. అదొక తన్మయత్వం.

చిత్రమేమిటంటే, చంకలో ఉన్న బిడ్డకు ఊహ లేదు. కానీ, ఉనికి తెలుసు.
అదీ నిజంగానే ఒక చూపు. అందుకే ఈ చిత్రం చిత్రమే.

+++

మనం చూడగా చూడగా అన్నీకనపడుతూ ఉంటయి.
అందుకే అభ్యర్థన. దయుంచి మనుషులను తప్పించుకోవద్దు. వైకల్యం పేరిట వికల మనస్కులు కానేవద్దు. వాళ్లు మీరనుకున్నది కాదు. వాళ్లు జీవించిందే జీవితం. అదెట్లో తెలుసుకునేందుకే మన కళ్లు. రెండు చాలకపోతే ఒక కన్ను మూసుకుని చూద్దాం.
అదే కళ. జీవకళను చూపించే కళ.

నేరుగా చూడండి.
ఒక రకంగా ఇదీ సాహిత్య పఠనమే.
మానవేతిహాసాన్ని చదవడానికి చూపూ అవసరం అని చెప్పే సాహిత్య అవలోకనం, ఛాయాచిత్ర లేఖనం.

~  కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

భారతరత్న

drushya drushyam 29

అత్యంత సామాన్యమైన చిత్రాల్లో ఇదొకటి.
ఒక గుమస్తా దేశరాజధాని అయిన ఢిల్లీలో ఉదయాన్నే తన కార్యాలయానికి బయలుదేరుతున్నప్పుడు తీసిన ఫొటో.

ఇందులో ఏమీ లేదు.
నిజమే.

కానీ, ఇది పబ్లిక్ పరేడ్లో ప్రదర్శనకు పెట్టదగ్గ ఫొటో.
కానీ, ఏముందని పెడతారు?

నిజమే.
ఇందులో ఏమీ లేదు.
సామాన్యం. సాధారణత్వం.
అంతే.

నిజానికి మీరు కోటిరూపాయలు ఇవ్వండి. ముఖ్యమంత్రి చిరునవ్వులు చిందిస్తున్నప్పుడు చిత్రీకరించమనండి.  పారిపోతాను. ఒక కోటీశ్వరుడు ధీమగా తన సామ్రాజ్యం ముందు ఫోజు ఇస్తున్నప్పుడు తీయమనండి. అవకాశం ఉంటే చంపేస్తానుగానీ తీయను. పోనీ, రేపు తెలంగాణ జెండా పండుగ రోజు ఉద్యమ ఫలితంగా అధికారం చేబూనిన అధినేతను చిత్రీకరించమని అసైన్మెంట్ ఇవ్వండి. లాభం లేదు. చేతులు రావు.
క్షమాపణలు చెప్పి ఊరుకుంటాను.

ఇదొక చిత్రమే.
ఇదీ చిత్రమనే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

నిజం. సంబురంగా ఉన్నప్పుడు ఊరేగే మనుషులను చిత్రీకరించడం కన్నా ఆ సంబురానికి ముందర జీవితాన్ని చెప్పడం చిత్రం. ఆ మందరి కాలాన్ని పోరాటమయం చేసిన మానవుల గురించి రాగం తీయమంటే అది శ్రావ్యం, ఆనందదాయకం.

అంతెందుకు? ఒక పెళ్లి ఫోటో తీయడం కన్నా ఒక అమ్మాయి తన కలల్ని సఫలం చేయమని దేవుడి ముందు చేతులు జోడించిన దృశ్యం తీయాలనిపిస్తుంది. తలలో ఒక పువ్వు తురుముకుని, తప్పక తన ప్రార్థన ఫలిస్తుందని గిరుక్కున వెనుదిరిగేప్పుడు తీయాలనిపిస్తుంది. అంతేగానీ, తీయమంటే తీయడానికి వాళ్లు మనుషులైతే సరిపోదు. మాన్యులు కావాలి. నిర్మలం సామాన్యం అయి ఉండాలి. అంటే ప్రదర్శనకు పెట్టని సాధారణత్వం.

నిజమని నమ్మండి. నాలుగు స్తంబాలాటలో అన్నీ అధికారాన్ని కాపాడేవే అయినప్పుడు అందులో అనివార్యంగా తలదాచుకున్న వాళ్లను పురుగుల్లాగా తీయమంటే తీయడం కూడా అయిష్టమే.
హీరోల్లాగా తీయాలని ఉంటుంది.

తాము ఎటువంటి పరిస్థితిలోనైనా ఉండనీయండి, దైనందిన జీవితంలో ప్రతి క్షణాన్నీ సుందరమయం చేసుకునే ఎదురీతల జీవితాలను తీయడమే నిజమైన బుద్ది. సహ్రుదయత.
అంతేగానీ, తీయమంటే తీయడానికి ఇవి జీవనచ్చాయలా ఇంకొకటా?
జీవితాలు. రక్తమాంసాలతో, చీమూ నెత్తురుతో వెలిగే ఆత్మనిగ్రహాలు.

తడి ఆరని గొంతులకోసం ఒక ఆర్తిగీతం పాడే జయరాజును తీయమంటే తీయబుద్ధవుతుంది.
తరతరాల దైన్యాన్ని మానని గాయంలా రాజేసే గోరటిని తీయమంటే తీయాలనిపిస్తుంది.
సామాన్యం, సాధారణత్వం. ఇవే చిత్రాలుగా తీయబుద్ధవుతుంది.

+++

ఈ ఫొటో అట్లాంటిదే.
తీసి పెద్దది చేసి ప్రదర్వనకు పెట్టినపుడు ఎవరూ అభినందించలేక పోవచ్చు.
కానీ, అంతకన్నా పెద్దది జరుగుతుంది.

ఒకరోజు అదే జరిగింది. ఇటువంటిదే ఒక రిక్షాను ప్రదర్శించినప్పుడు ఒక దళిత కవి, విద్యార్థి సోదరుడు వచ్చి అడిగాడు, కావాలని! ‘అది మా నాయిన కష్టాన్ని గుర్తు చేస్తున్నది అన్నా, కావాలి’ అన్నడు. ఇచ్చి రుణం తీర్చుకున్న.

ఒక రకంగా తాను తన తండ్రిని గుర్తుచేసినందుకు తీర్చుకున్నరుణం కూడా అది.
అలాగే, తరతరాలుగా రిక్షాలో పయనించిన మానవజాతి రుణం అట్లా సులువుగా తర్చుకున్నతరుణం అది.
ఒక పరేడ్లో పెట్టే ఫొటో అట్లా ముందు ఒక ఇంటికైతే పంపిన తృప్తి నాది.

సామాన్యమైనదే తీయాలి. ప్రదర్శించాలి. మామూలు మనుషులనే తీయాలి. అప్పుడు తాను గొప్పవాడు అవుతాడు.
సామాన్యం అసామాన్యం అవుతుంది. ఇదంతా ఒక నిదానం. చినుకు చినుకు కురవడం. వర్షమే కురుస్తుందునుకుని భూమి తడిని ఆస్వాదించే అదృష్టం. ప్రతి దృశ్యాదృశ్యంతో.

+++

తీయబుద్ధవుతుంది.
సామాన్యుల జీవనచ్ఛాయలను తీసుకుంటూ పోయే ఒక పని అవిరళంగా జరగాలనీ, దాన్ని నిరాటంకంగా రాయాలనీ అనిపిస్తుంది.

ఈ ఫొటో చూడండి. చక్కగా ఉతికిన దుస్తులు. మల్లెపువ్వసొంటి అంగి. కాఖీ ప్యాంటు. నీట్ గా తుడిచిన సైకిలు. సీటు చెమటకు ఇబ్బంది పెట్టకుండా నిండుగా ఖర్చిఫ్ రక్షణ.  కోడలు ఉదయాన్నే లేచి మామయ్యకు సిద్ధంచేసిన లంచ్ బాక్సు. దాన్ని శ్రద్ధగా అమర్చుకున్న తీరు. భార్య తన అభిమానాన్ని ఏ మాత్రం ప్రదర్శనకు పెట్టకుండా తాను వెళుతుంటే అట్లా చూసి పంపడమూ ఉంటుంది, ఈ చిత్రానికి ముందు. అంతే. ఇక ఈ చిత్రం ఇట్లానే బయలుదేరుతుంది. చేతి గడియారం చూసుకుంటుంది. సమయం మించకుండా వెళ్లి తన పని తాను చేసుకుని మళ్లీ సాయంత్రం చిత్రంగా ఇంటికి తిరిగి వస్తుంది.
మళ్ళీ ఈ సైకిల్ చిత్రం రేపూ ఇట్లే పయణిస్తుంది. మళ్లీ గూటికి చేరుకుని విశ్రాంతి తీసుకుంటుంది.
ఇంత చిత్రజీవితం ఇంతే. మామూలే.

ముఖం లేదు ఎందుకూ అంటే ముక్కూమొహం తెలియకుండానే కోట్ల మంది మనకిట్లా కనిపిస్తారు, కార్యాలయాలకు వెలుతూ,  ఫ్యాక్టరీలకు పోతూ, భూమిని దున్నుతూ…అయినా ఈ మనిషి తనను తాను ప్రదర్శించుకోడు.

తానొక్కడే ఈ భూమ్మీద లేడు మరి! అందువల్లే తన మొహం అంత ముఖ్యం కాదనుకుంటాడు.
నేనూ అదే అనుకుంటాను. మొహంతో సహా చెప్పవచ్చు. కానీ, ఇది ఒక వ్యక్తి చిత్రం కాదు. సామూహిక వ్యక్తీకరణకు ఒక చిహ్నం. అందుకే తానూ, తన సైకిలూ, తన జీవన పయణం. ఉద్యోగ ధర్మం… అంతా ఒక చిత్రాచిత్రం. దృశ్యాదృశ్యం.
క్రమశిక్షణతో, నియమబద్ధంగా అంతా ఒక పద్ధతిలో జరిగిపోతూ ఉండే పరంపర చిత్రం.

+++

వీళ్లను “ఆమ్ ఆద్మీ’ అని చెప్పి ఒకరు తాజాగా రాజరికానికి వస్తరు. కానీ, విడిచిపెడతారు.
ఇంకొకరు “నమో ఛాయ’ అని బయలుదేరుతారు. రాజ్యానికి చేరుకుంటరు. కానీ, విడిచిపెడతరు.

ఇట్లా వచ్చిన వాళ్లు… పోయిన వాళ్లు ఉండనే ఉన్నరు.
కానీ, స్వాతంత్ర్యానంతరం ఇతడు మాత్రం తన మానాన తాను పనిచేసుకుంటూనే ఉన్నడు.
బహుశా ఓటు వేయడానికీ కూడా ఈయన ఇట్లే బయలుదేరుతాడు.

తెలుసు. ఏమీ కాదనీ తెలుసు.
కానీ, ఓపిగ్గా తన పయణాన్ని తాను చేబూనే మహానుభావులు వీళ్లు.
వీళ్ల చిత్రాలను తీసినందుకుగానూ నాకు “భారతరత్న’ ఎప్పుడొస్తుందో అప్పుడు నేను ఈ పని నిజంగానే మనేయాలి.
అంతదాకా విరామమెరగక నా కలం, కన్నూ పనిచేయవలసిందే.

నాలాగా ఎందరో, గుమస్తాలు. పాత్రికేయులు. కవులు, రచయితలు.
విజ్ఞులు. అందరికీ అభినందనలు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

చిత్రాంగి

drushya drushyam 28మన దిష్టి తగులుతుందిగానీ చూడగలిగితే ఎన్ని అందాలో…
అస్పష్టంగానూ, నిగూఢంగానూ ఉండే అనురాగాలూ హృద్యమైన వ్యక్తీకరణలలూ కనుల ముందు దృశ్యబద్ధమైతే మానవులు ఎంత హాయిగా ఉంటున్నారో తెలిసి రాదు!నిజానికి మనుషులు ఏకాంతంలో లేదా తమ వ్యక్తిగత ప్రపంచంలో ఎంత బాగుంటరు?
తమను తాము ఆవిష్కరించుకుని ఆనందించడంలో, తమలో తాము లీనమై ముచ్చట్లాడటంలోవాళ్లు ఎంత ముద్దుగుంటరు!నిజానికి ఈ చిత్రం ఆమెదే.
కానీ, ఇద్దరిని కాంపోజ్ చేస్తూ నేను మరో ఇద్దరు పురుషులనూ ఫ్రేంలోకి తెచ్చాను, గమనించగలరు.

ఎందుకూ అంటే, మరేమీ లేదు. అపోజిట్ సెక్స్ కారణంగా చిత్రానికి ఒక విస్త్రుతి. ఇరువురూ ఇరువురితో సంభాషణలోఉండటంలో ద్యోతకమయ్యే ఒక మోహనం. దానికి సూచికగానే ఇది!
అది ఫోన్ సంభాషణ కావచ్చు. ఏమైనా, అంది వచ్చిన సౌకర్యంలోని సుఖమూ శాంతి, విలాసమూ, అభివ్యక్తిలోని ఆ అలవోకనూ చూస్తారనే ఈ చిత్రం.పరిపరి చూపుల్లో పలు విషయాలూ పలుకుతయనే చూడమనడం!పురుషుల నుంచి విడివడి ఆ ఇద్దరిని మళ్లీ చూడండి. వాళ్లిద్దరూ కాసేపు లంచ్ టైమ్ లో అట్ల కూచున్నప్పుడు తీసిన ఈ ఫొటోను చూడండి. ఆమెనే కనిపిస్తుంది. ఆ రూపసి, ప్రేమమయి, శ్రామికురాలు చిలకపచ్చ రంగు వస్త్రాల్లో తెరతీయగ చూడండి. తనలో లోపలి భావనలకు రూపమీయడంలో లీనమవడంలో ఏదో ఒక ప్రియమైన సంభాషణలో ఉండగా అవతలి ప్రాణంతో ప్రాణమై కలబోసుకోవడంలో ఎంత ఏకాగ్రత ఉన్నది.

బాపు బొమ్మలను ఎన్ని వందలుగా నేను స్వయంగా దర్శించానో.
ఇదొక చిత్రం.

+++

మనుషులు ఏ తెరలూ లేకుండా మరే గోడలూ అడ్డు లేకుండా గొంతు ఒక్కటే ప్రాణం అయినట్లు సంభాషణ పావనం చేసే తీరు ఒక చూడ ముచ్చట. ఆ స్థితిని దర్శిస్తే ఎవరికైనా ఈర్శ కలగక మానదు. చిత్రమేమిటంటే, ఇంతటి సౌజన్యం పెంచింది మాత్రం మొబైల్ ఫోనే!

అది ఫోనే సంభాషణే కావచ్చు. కానీ, ఇరువురి మధ్యా అదొక చెలియలి కట్ట.
బహుశా ఆ గొంతు నిండా ధ్వనించే ఆప్యాయత అభిమానాలతో ఒకర్నొకరు ప్రేమగా పలకరించుకోవడం. క్షేమ సమాచారాలు పంచుకోవడం, అటు పిదప నిదానంగా సంభాషణలోకి దిగడం, పరాచకాలాడటం, నిందా పూర్వకంగా మాట్లాడుకోవడం, అలక వహించడం – అన్నీనూ. అవును. పెదవులు దాటిన పదనిసలకు అంతూ పొంతూ ఉండదు. కానీ, చూడటం కూడా ఒక రొమాన్స్.

+++

ఫోన్. అవును. ఇవ్వాళ మానవ సంబంధాలన్నిటినీ ఒక్కటి చేసిన సందర్భం….ఈ సాఫల్యాన్ని నేనొక్కడినే చూడటం లేదు. అందరి అనుభవంలోనూ ఈ సరాగాలూ ఉన్నవే! ఆ ఉల్లాస సల్లాపాలు ఎక్కడి కక్కడ ఉన్నవే.
వేష బూషణాలు, సహజ సౌందర్యం, లావణ్యమూ, సరస పరిజ్ఞానము, ఇంకా చాలా…అవన్నీ ఉన్నతీకరించబడేవి అనుబంధాలతోనే కదా! అందుకే ఈ బంధం గురించిన చిత్రం.  ఇదొక శ్రమైక జీవుల విలాస సోయగంలో ఒక చిరు ఖండిక.

+++

ఇదివరకు ఎన్నో కట్టుబాట్లు. కులం, మతం, లింగం, ప్రాంతం, ఆర్థిక తారతమ్యాలు.
వీటన్నిటితో కూడి ఇంకెన్నో సాంఘిక కట్టుబాట్లు. ముఖ్యంగా మహిళలకు.

తాను తన కుటుంబ సభ్యులతో మాట్లాడుకోవడమే అరుదు. అలాంటిది ఇప్పుడు తాను తన దగ్గరి వాళ్లతో, దూరపు బంధువులతో, అపరిచితులను పరిచయం చేసుకుని, పరిచయస్తులనూ ప్రియం చేసుకుని, తక్షణపు పలకరింపులతో ఒక హృదయపూర్వక చాలనం.

ఇపుడు ఏ అడ్డూ లేదు. ఉన్నదల్లా తానే. తనను తాను అధిగమించడమే. తన పరిమితి. తనను తాను అదుపులో పెట్టుకోవడమే..అదే ఇవ్వాళ్టి సమస్యా, పరిష్కారం.

+++

ఒకానొక మధ్యాహ్నం.. ఇద్దరు కూలీ చేసుకునే మహిళలు అట్లా లంచ్ టైం అయ్యాక కాసేపు అలా విశ్రాంతిగా కూచున్నరు. ఇంతలో ఒకామె ఫోన్ మోగింది. ఇంకేం? సంభాషణలోకి దిగింది.
మాట్లాడుతూ, మాట్లాడుతూ ఆమె అలవోకగా ఆ నేలను చిన్నగా సాపు చేస్తున్నది. ఏవో ఉంటయి, ఏరుతుంటది. ఇంకేవో కనవడుతై. తీసి పారేస్తది. ఇంకా ఎన్నో.

క్రమంగా ఆమె కళ్లు అరమోడ్పులైతయి. పెదవులు గారాబాలు పోతయి.  నవ్వు, పరిపరి విధాలై వికసిస్తది. ఒళ్లు సిగ్గుల మొగ్గవుతది. మనసు తేలిపోతుంది…అంతా మొబైల్ ఫోన్ మహిమ.

చూస్తుంటే ఆమె ఇక్కడ ఉన్నదనుకోవడం ఒట్టి భ్రమ. తన మనసు అవతలి వ్యక్తి మీదే ఉన్నది.
కేవలం ఆ శరీరం ఇక్కడుందన్నమాటేగానీ తాను అక్కడే ఉన్నది.
మాట్లాడుతూ మాట్లాడుతూ చేతుల్తో కింద నేల మీద అలవోకగా ఏదో రాస్తుంది. అది కవిత్వం కాదా? మునివేళ్లతో ఏదో ముడుతది. ఒక చిన్న పుల్లను తీస్తది. దాంతో చిన్నగా రాళ్లనూరప్పలను కదుపుతూ కదుపుతూ ముచ్చట్లను రాజేస్తది.

అర్థవంతమైనవో కావో మనకేమి ఎరుకగానీ, తీయటి పలుకులేవో వింటూ చెబుతూ తానేదో అనల్పమైన మాధుర్యంలో తేలియాడుతూ ఉండగా బిబూతీ బూషణుడు అన్న మాట గుర్తుకొస్తుంది. స్త్రీ ఒకసారి తన హృదయ ద్వారాలు తెరిచిందా ఇక స్వర్గమే అని!

నిజమే కాబోలు. కానీ ఎంతమందికా అదృష్టం.

చిత్రంలో ఆ సంగతీ చూడవచ్చు. సంభాషణలో ఉన్నప్పుడు వాళ్ల హావభావాలను, కదలికలను, శరీరపు భంగిమలను చూస్తుంటే భువన విజయం అంటే ఇదే అనిపిస్తుంది.మనిషిని సాధించడం. అవును. ఆడవాళ్లని కాదు, ఎవరైనా సరే, మనిషి ఎవరైనా సరే. ప్రేమతో దర్శించండి. వాళ్లను వాళ్లుగా వదిలినప్పుడు వాళ్లెంత బాగుంటరు. ఒకరినొకరు సాధించుకోవడంలో ఎంత దివ్యంగా కానవస్తరు.

+++

అన్నట్టు, ఆ యువతి అవతలి ఎదపై ఊసులాడుతుండగా ఆ మాటల్ని చిన్నగా వింటూ, అదంతా తనకూ తెలుసు లేదా నేనూ అనుభవించినదే అన్నట్టు ఆ సోదర మహిళ! ఒక అంగీకారం గల మనిషి పక్కన ఉన్నందువల్లో ఏమో ఈ యువతి కూడా హాయిగా లీనమైపోవడం…ఇదంతా చిత్రమే, చూస్తే! లీనమే అనుభవిస్తే.

వెలుగునీడల ఛాయా చిత్రణలో ఒక చిత్రం ఇట్లా కూడా.

తానెవరూ అని అడిగి చిన్నబుచ్చకండి. అలా తీయడం తప్పే కదా అని పెద్దరికాలు పోకండి.
మీ మనసులో ఉన్న మీ మనుషులను దర్శించమని, ప్రియమైన పరష్వంగం కోసం సంభాషించమని, ఫోన్లో అయినా ఇంత కథనం ఉందనీ అనీ ఈ చిత్రం.

కృతజ్ఞతలు,

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

The God of Small Things

drushya drushyam-27చూడటానికీ, దర్శించడానికీ ఉన్న తేడా గురించి చాలా చర్చ చేయవచ్చు.
కానీ, చూడండి. ఇప్పుడు ఇక్కడే ఆ ఎములాడ రాజన్న సన్నిధిలో ఉన్న ఈ తల్లిని చూడండి.
అది నిజంగా దర్శనమే.నిజం.
మనుషులను దైవానికి మోకరిల్లగా చూడాలి.
అదీ దర్శనమే.

ఎంత నిండుదనం.
ప్రేమా, శాంతీ.
తపస్సూ!

+++

విశేషం ఏమిటంటే, దైవ సన్నిధిలో కనిపించినంత నిండుగ మనుషులు మరెప్పుడూ ఇట్లా కనిపించరు!
సకలాంగులూ వికలాంగులూ అని కాదు, ఎవరైనా సరే, దేవుడి ముందు దీపమై వెలుగుతారు.
దీపం కింది చీకటి గురించిన బెంగ లేదు. దాన్ని ఆ భగవంతుడు చూసుకుంటాడనే ఈ ముద్ర.
నిమగ్నత. లీనం. కదలకుండా అట్లా ఆ కాసిన్ని క్షణాలు నిశ్చలమై నిలవడం.

మళ్లీ కదిలితే జీవితం. భక్తి ఆవిరైపోయి మళ్లీ మామూలే. మామూలు చిత్రమే.
అందుకే అనిపిస్తుంది, ఆరిపోని జీవితంలో రెండు చేతులారా ఆ భగవంతుడికి నమస్కరించడంలో ఒక ఆత్మశాంతి.

కానీ, ఒకటి మాత్రం నిజం.
ఆ దైవ సన్నిధిలో ఎవరైనా అసంపూర్ణమే.
బహుశా అందుకే ఆ నిండుదనం కావచ్చును!

+++

నిజానికి దైవ సన్నిధిలోనే కాదు, ఎవరైనా సరే, కళ్లు మూసుకుని తమలోకి తాము చూసుకునే ఏ చిత్రమైనా గమనించి చూడండి. అది ఆ మనిషి స్థాయిని పెంచినట్లే ఉంటుంది. ఒక అలౌకిక స్థితిని దర్శనం గావిస్తుంది. కారణం, లోపలికి చూసుకోవడమే! వెలుపలి నుంచి లోపలికి చేరుకోవడమే. తమ పరిమితిని దర్శించడమే. అందుకే కాబోలు, కళ్లు మూసుకోగా జీవితం విస్తరించి కనబడుతుంది,

ఇక్కడ విస్తరణ, వాకర్.

+++

అవును. వాకర్.
ఆ తల్లి మోకరిల్లడంలో భగవంతుడే కాదు, ఆ వాకర్ పక్కనున్నది. చూడండి.
మూడు కాళ్ల ముసలమ్మకు ఆ వాకరే నాలుగోకాలు. పంచభూతాల్లో కలిసేదాకా కన్నబిడ్డలు వెంటున్నా లేకున్నా ఇప్పుడు ఆ వాకరే తనకు ఆలంబన. గుడి దాటాకా దేవుడు.

ఆమె కళ్లు మూసుకుని దండం పెట్టుకుంటున్నప్పుడు ఆమె నుంచి ఆ వాకరే కంట పడుతున్నది.
ఆమె స్థితీ గతీని ఆవిష్కరిస్తున్నది.

తన పేదరికానికి చిహ్నం అది. అతుకులు వేసుకుని తన రైక కుట్టుకున్నట్టే ఆ వాకర్నీ ఆమె జాగ్రత్త చేసుకున్న తీరు ఒక మహిమ. జీవన లాలస. మానవ ప్రయత్నం.

ఉన్నదాన్ని తనతో పాటు ఉంచుకుని ఈ జీవన సమరాన్ని జయించేదాకా బహుశా అదే తన ఆధారం.
అందుకే కాబోలు, ఆమె ఎంత శ్రద్ధగా దాన్ని చూసుకుంటున్నదో చూడండి.

దాని కాళ్లు చూడండి.
ఆమె కాళ్లూ చూడండి.

ఒక జత ప్రాణాలనిపించవూ అవి!

సరిగా లేవు. అయినా సరి చేసుకున్న తీరు చూడండి.
ఆ ప్లాస్టర్ అతికింపులూ…ఆ సుతిల్ తాడు ప్రయత్నం,
అంతా ఒక శక్తిమేరా ప్రయత్నం.

ఒకప్పుటి ఆమె ధారుడ్యానికి చిహ్నంగా ఉన్న తన చేతులు…
వాకర్ చేతులూ, బాహువులూ చూడండి. అతుకులు పడ్డవన్న భయం లేదు.
ఆమె జాగ్రత్తగా ఉందని చెప్పే ఆ చిన్న చిన్న రిపేర్లనూ చూస్తుంటే మానవ ప్రయత్నం ముందు ఆ దేవుడు చిన్నబోడూ…
లేదూ హమ్మయ్య…తన ప్రయత్నం అక్కర్లేదని ఆనందించడూ!

నిజమే కాబోలు.
భగవంతుడి సన్నిధిలో ఆమె కళ్లు మూసుకుని ఉన్న ఆ దృశ్యం… అనివార్యంగా తనకు రక్షణగా నిలిచిన ఆ వాకర్ తో కలిసి ఒక అపూర్వ సన్నివేశాన్ని వ్యక్తం చేస్తున్నది.

చూడటం కాదు, దర్శించడం. కనిపించేది ఒక్కటి కాదు, రెండు.

అదీ విషయం.

ఒక కన్ను మూసుకుని వీక్షించే ఛాయా చిత్రకారుడి ధ్యానమంతా ఇటువంటి చిత్కళను ప్రదర్శించడమే కదా!
దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదే మరి!

మరి చిల్లర దేవుళ్లకు వందనం.
వారికి ఊతమిచ్చే వాటన్నిటికీ అభివందనం!

ప్రార్థించే కళ్లు!

drushya drushyam 26
ప్రశాంతి ….బహుశా ప్రార్థనా సమయం విద్యార్థిగా ఉన్నప్పుడే ఉంటుందా?
ఏమో!కానీ, నిత్య విద్యార్థిగా భుజానికి కెమెరా వేసుకుని, ఉదయాన్నే వాడకట్టులన్నీ తిరుగుతూ ఉంటే, పరిసర ప్రపంచంలోని మనుషులు ఒక్కరొక్కరుగా తెరిచిన పుస్తకమై హత్తుకుంటుంటే, ఒక మావవేతిహాసం దానంతట అది ఆహ్వానించి సరికొత్త జీవన మాధుర్యాన్ని పంచుతూ ఉంటే, జనగనమన అక్కరకు రాదు.
అప్పుడనిపిస్తుంటుంది! ప్రార్థించే పెదవులకన్నా కళ్లు గొప్పవేమో అని, రాయాలనీ అనిపిస్తుంది!’కాంతి వాచకం’ అనదగ్గ ఫొటోగ్రఫీ కారణంగా కళ్లు అత్యున్నతమైన ప్రార్థన కోసం చికిలించుకుని నిదానంగా తెరుచుకుంటూ ఉన్నప్పుడు ఒక గొప్ప భావం కలిగేను….అదే శాంతి. అవును. శాంతి… అందలి ప్రశాంతి….పీస్ ఆఫ్ మైండ్.

మైండ్ అని అనడమే గానీ అది హృదయం.
ఈ జగద్ధాత్రిలో వికసించే హృదయరాగం. అదే ప్రార్థన.

ఈ చిత్రం అటువంటిదే అని మనవి చేస్తూ మొదలు….

+++

ఆ రోజు హైదరాబాద్ లోని సుందరయ్య విజ్ఞాన కేంద్రం దాటానో లేదో ఆ మూల మలుపులో గుడెసెల వద్ద ఆగక తప్పలేదు. వరుసగా ఉన్న గుడిసెల్లో ఒకానొక గుడిసె ముందుకు రాగానే కళ్లు అతడిపై వాలాయి. ఒక సషుప్తిలో ఉన్నటువంటి అనుభవం వైపు ఏకాగ్రం అయ్యాయి. చప్పున కెమెరా తెరిచి ఒక కన్ను మూసి ఈ ఛాయను ఒడిసి పట్టుకున్నాక ధన్యుణ్నయ్యాను.

గుడిసె అంటే ఒక గుడి.
ఈ హృది నివాసం గనుక అది గుడి.

కాషాయం కాదు, చల్లగా ఉండేందుకా అన్నట్టు దళిత జీవితపు సుఖమయ ఆరాటానికి ప్రతీకా అన్నట్టు ఆ నీలం రంగు వరక్కాయితాలు పరిచిన గుడిసె…దాని ముందు… నీలం రంగు షర్టే వేసుకున్న ఆ మనిషి…
తాను తలపై అట్లా చేయించుకుని ఎంతసేపైందో!

క్షణాలు దొర్లుతున్నా కదలక మెదలక అట్లా నిశ్భబ్దంగా…

చూడగానే ఆగిపోయాను. దగ్గరకు సమీపించాను. ముందొక ఫొటో తీసుకుందాం అనుకున్నాను.
కానీ, ఆ ఒక్క ఫొటో తీసుకుని చూసుకుంటే, ఇక ఇంకా వద్దనే అనిపించింది.
అది చక్కగా రావడంతో సంతషించి ఇక వెనుదిరిగాను.

వెనుదిరుగుతుంటే మళ్లీ ఒక భావం. వీళ్లను ఎవరైనా ఇట్లా చూస్తున్నారా?
పదులు, వందలు, వేలు, లక్షల మంది ఇట్లా ఇంత హాయిగా, ఇంత నిర్భయంగా, ఇంత స్తైర్యంతో ఇట్లా ఉండగా లక్షలు, వేలు, వందలు, ఒక్కరు…అవును, ఒక్కరైనా ఇట్లా ఉండగా చూస్తున్నారా? అనిపించిందొక క్షణం.
తక్షణం ప్రార్థన అనుకున్నాను.

అందరికీ లభించే అదృష్టం కాదిది! అనిపించింది.
జనసామాన్యంలోని దారిద్ర్యాన్ని, ఎదురీతను మాత్రమే చూసే సమస్త లోకంపై ఒక చిన్న మందహాసం.
ఆ వెంటనే నన్ను నేను తమాయించుకుని వెనుదిరిగాను.

వెనుదిరిగినా అతడే. ఎన్నోసార్లు చూసుకున్నాను.
పదే పదే ఈ చిత్రాన్ని చూస్తుంటే ఎంత బాగుంటుంది!

అది ఎండాకాలమే. కానీ, తన ముందర నీళ్ల చెంబు.
స్టీలుదే!  కానీ, దాహం తీర్చుకోవడం ఎంత ముఖ్యమో, మంచినీళ్ల ఆనవాలు చెప్పే ఆ ఒక్క చెంబు మొత్తం కంపోజిషన్ ను హాయిగా మలిచిందనిపించింది. నిజానికి ఆ నీలం రంగు వరకు చినిగింది. రంధ్రం ఉన్నది. కానీ, అది చేసిన గాయాన్ని ఈ చెంబు తీర్చిందనే అనిపించింది.

ఇక తన కింద ఆ చెద్దరు. తల గడపలా ఆ ఎర్రెర్రని చెద్దరు.
రంగుల సమ్మేళనం చూడవస్తే కిందికే పోవాలి. అధో జగత్తు సహోదరుల వద్దే నేర్చుకోవాలి.
ఏం జీవన సమ్మేళనం అని ఆచ్చెరువొందవలసిందే!

అప్పుడు ఉదయం ఏడెనిమిది అవుతున్నది. తాను అప్పటికే నిద్రలేచి చాలా సమయం అయిందేమో. మల్లొక కనుకు తీస్తూ ఉన్నాడేమో…లేదా… ఏదో ఆలోచించి స్థిమిత పడ్డాడేమో!

ఏమైనా ఒక శాంతి.
లోవెలుపలా ప్రశాంతి.

తన ముందర ఒక ఎండ పొడ తాలూకు చిన్న వెలుతురు క్రీడ, నీడ…
అదొక కాంతి. చీకటి లేదని చెప్పే చిరుదీపమూ…

అనుకుంటాం గానీ, పేదవాళ్లు చీకూ చింతా లేకుండా ఉంటారని!
ఉంటారు. అయితే, ఒక చిత్రమైన విషయం…భగవంతుడు మనకొక ముఖాన్ని ఇస్తాడు. కానీ, దాన్ని వికృతం చేసుకోకుండా నిద్రపోం కదా మనం! కానీ, నిరుపేదలు అలా కాదు. వాళ్లకు ఆర్థిక సామర్థ్యం అంతగా ఉండదన్న మాటేగానీ, మిగతా వాటన్నిటిలో వాళ్లు ధనవంతులు. భాగ్యవంతులు….
అందుకే వాళ్ల ముఖాల్లో కృతకం ఉండదు., నైర్మల్యం తప్ప!
భీతి ఉండదు, స్థిమితం తప్ప!
చిత్రమే.కానీ వాస్తవం.

అధికారం, హోదా వాళ్లకు బహు తక్కువ. అందువల్ల కూడా వాళ్లు అదృష్టవంతులు.
అందువల్లే వాళ్ల సహజ ప్రవృత్తి ఇట్లాగే నిరాడంబరంగా, నిఖార్సంగా ఉంటుంది.

తలపై చేయించుకున్న విధానమే చూడగలరు.
ఒక చేయిని ఆలంబన చేసుకుంటే మరో చేయిని అభిమానం చేసుకున్న విధానం…
చూడగలిగితే మనిషంత మహత్తరమైన జీవగ్రంథం ఇంకేదైనా ఉంటుందా, చదవడానికైనా!
అందుకే వాళ్ల చిత్రాలు సజీవగ్రంథాలు. ప్రపంచ సాహిత్యంలో ఎల్లవేళలా చదవతగ్గవే!
కాలదోషం పట్టని జీవధాతువులే.

విషయం ఏమంటే, ఆ మట్టి మనుషులకు వందనం అని!
తల దాచుకోవడానికి పక్కా ఇల్లయినా లేని ఎందరో మహానుభావులు…వాళ్లింకా శాంతమూర్తులే!
అందుకూ ధన్యవాదాలే!+++ప్రార్థించవలసింది ఏదైనా ఉంటే ఇదే.
కళ్లతో చూసి, వాళ్లు ఇంత చల్లగా ఇంకా ఉన్నందుకే!
సేవ చేయడం అంటే ఇదే. వాళ్లను అశాంతిలోకి నెట్టకుండా ఉండటమే!మరి, నా గీతం విన్నందుకు కృతజ్ఞతలు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

రఘురాయ్ చిత్రం

drushya drushyam-25
జామియా మిలియా ఇస్లామియా విశ్వవిద్యాలయం, ఢిల్లీ.
సుప్రసిద్ధ ఫొటోగ్రాఫర్ రఘురాయ్ ఫొటోగ్రఫీ విద్యార్థులను ఉద్దేశించి మాట్లాడుతున్నారు.ఆయన సంతోషంగా ఉన్నారు. తన ముందు ఉత్సుకతతో నిలబడ్డ పిల్లలందరినీ ఒకమారు చూసుకుని చిరునవ్వుతో ప్రసంగం ప్రారంభించటానికి ఉద్యుక్తులయ్యారు. చిత్రంగా ‘మీ కోసం ‘ఒక పాట పాడుతా’ అంటూ ఆయన ప్రారంభించారు.చిన్నగా గొంతు సవరించుకుంటుంటే అందరూ ఆయన పాట పాడుతారనే అనుకుంటున్నారు.
కానీ, ఆయన పాడలేదు. కొన్ని మాటలు మాట్లాడారు. అంతే!
కానీ, వాటిని విన్నవాళ్లు, ప్రసంగానంతరం హాయిగా ‘ఈల’ వేసుకుంటూ ఆ కాన్ఫరెన్స్ హాల్ నుంచి బయటకు వెళుతుంటే నేను చూశాను. ‘వారెవ్వా రఘురాయ్ ‘ అనుకున్నాను మనసులో!

ఇంతకీ ఆయన ఏం మాట్లాడారూ అంటే ఇదే…
ఈ చిత్రంలోని ఒక పిల్లవాడి ఏడుపు ఉన్నది చూశారూ…దాని గురించే మాట్లాడారాయన.
కారులో ఆ సమావేశానికి వెళ్లేముందు, ‘మీరు ఫొటోగ్రఫీ ప్లాన్ చేసుకుంటారా?’ అని అడిగితే ఆయన నవ్వారు.
నా అజ్ఞానానికి సమాధానం అన్నట్టు ఆయన తన ప్రసంగాన్ని ఇలా అందుకున్నారు…

+++

‘పిల్లల్లారా? మీరింకా నిజంగానే పిల్లల్లానే ఉన్నారా?’ సూటిగా అడిగారాయన!ఒక్క క్షణం నిశ్శబ్దం.’అడుగుతున్నాను, మీరు పిల్లలేనా? అని!
మీరంతా ఫొటోగ్రఫీలో ఉన్నవాళ్లు. ఛాయాచిత్రలేఖనాన్ని కళగానూ చూసేవాళ్లు.మరి, మీరంతా పిల్లవాడి తాలూకు సృజనాత్మకతను మీలో కాపాడుకుంటున్నారా అని అడుగుతున్నాను’ అన్నారాయన.

‘అర్థం కాలేదా? అయితే వినండి.’

‘మీరెప్పుడైనా పిల్లల్ని గమనించారా?’
‘ఫలానా దాని కో్సం మారాం చేసే పిల్లల్ని గమనించి చూశారా?’ అని గుచ్చి గుచ్చి అడిగారాయన.

పిల్లలంతా మ్రాన్పడి పోయారు.

మళ్లీ చెప్పసాగాడాయన.  ‘తల్లిని ఆకర్శించేందుకు పిల్లవాడు చాలా చేస్తాడు.  కావాలనుకున్నది తల్లి ఇవ్వకపోతే ఏడ్చి గోల చేస్తాడు. ముందుగా ప్రేమగా చెబుతాడు. గోముగా అడుగుతాడు. తర్వాత అలుగుతాడు. అదీ అయ్యాక అరిచి గీపెడతాడు. కాళ్లను తాటిస్తూ కింద పడి పొర్లుతాడు. తలుపులు దబదబా బాదుతూ తన అసహనాన్ని ప్రదర్శిస్తాడు.
అవసరమైతే కొరికినా కొరుకుతాడు. ఒకటని కాదు, అన్ని ప్రయత్నాలూ చేస్తాడు. ఒక్కమాటలో ‘విశ్వ ప్రయత్నం’ చేస్తాడు.’

‘అది తప్పా ఒప్పా అని కూడా లేదు. మంకుపట్టు పడతాడు. ఏదో రీతిలో తల్లిని సాధించి సమకూర్చుకుంటాడు. మరి, ఒక మంచి ఫొటో తీయడానికి మీరేం చేస్తున్నారు?’

’ఎప్పుడైనా ఆకలయిందీ అని తల్లిని అడిగినట్లు ‘ఇది కావాలి’ అని ప్రకృతి మాత ముందు మనవి చేసుకున్నారా? చేతులు జోడించి ప్రార్థించారా? దయ చూపమని అభ్యర్థించారా? మరేం చేస్తున్నారు?’

’ఒక ఫొటో చక్కగా రావాలంటే మీరు పిల్లవాడికి మల్లే ఆ ప్రకృతి మాతను శరణు వేడవలసిందే!  ఓపిగ్గా వేచి ఉండి కాదంటే దయతలచూమా అని వేడుకోవలసిందే. లేదంటే వెంటపడి వేధించి సాధించుకోవాల్సిందే!  పిల్లలంటే అది!’

+++

’మీరు పిల్లల్లేనా అని అందుకే అడగుతున్నాను.
అమాయకంగా అధికారికంగా ముందూ వెనుకలతో నిమిత్తం లేకుండా తక్షణం, అప్పటికప్పుడు ఏదైనా సాధించుకోవాలంటే తప్పదు…నానా యాతన పడాలి. పిల్లవాడు ఒక తల్లిని ఒప్పించి ఆ క్షణాన సాధించుకున్నట్టు మీరూ సాధించుకోవలసిందే! మీరూ మారాం చేయవలసిందే. మహత్తరమైనజీవిత రహస్యాలు బోధపర్చమని ఆ కళామతల్లిని ప్రాధేయ పడవలసిందే!’

కరాతాళ ధ్వనులు.

రఘురాయ్ ప్రసంగం ఇలా ముగిసేసరికి విద్యార్థినీ విద్యార్థులు, ప్రొఫెసర్లూ, చుట్టూ చేరిన ఇతర ఉద్యోగులు చప్పట్లతో తమ హర్షాతిరేఖాన్ని వ్యక్తం చేస్తున్నారు.కొద్దిమంది కళ్లళ్లోనైతే ఆనందమో దుఃఖమో తెలియని కన్నీళ్లు, ఆనంద బాష్పాలూ…

అంతా పిల్లలైన తరుణం అది. ‘గుర్తుగుంచుకోండి. మీ కోసం ఒక పాట పాడినట్లు కాసిన్ని మాటలు చెబుతున్నాను. ఎల్లవేళలా మీరు ఆ పిల్లవాడితో ఉండండి. ఆ పసిప్రాయపు జీవితంలోనే సృజనాత్మకత దాగి ఉన్నదని గ్రహించండి.
బుడిబుడి నడకలు పోయే పసిపిల్లవాడిలా ఎవరు తోడున్నా లేకున్నా నడుస్తూనే ఉండండి. పడ్డారా? ఫర్వాలేదు. మళ్లీ పిల్లవాడిలా లేచి నడిచేందుకు ప్రయత్నించండి. పడుతూ లేస్తూ మున్ముందుకే పొండి. ఆ పిల్లల మాదిరే delightful mistakes చేస్తూనే వెళ్లండి. ఏమీ కాదు.’

‘జీవితం కరుణించాలంటే పిల్లలే దిక్కు.
ప్రకృతి మాత ముందు ఏడ్చే పిల్లలే ధన్యులు.’

‘మరి ప్రియమైన విద్యార్థినీ విద్యార్థుల్లారా…పిల్లలు కండి.
all the best…’

+++

– ఇదీ రఘురాయ్ గారి ఉపన్యాసం. బాల్యాన్ని నిద్రలేపే గురుబోధ.

ఏడాదిన్నర దాటింది. పుస్తకం కోసం తనతో సంభాషిస్తున్న రోజులవి. ఎందుకో ఏమో…ఒకరోజు హఠాత్తుగా ఫోన్  చేసి, ‘వచ్చేవారం ఢిల్లీ రాగలవా?’ అని అడిగారాయన. ’తప్పకుండా’ అని వెళితే, విశ్వవిద్యాలయానికి తీసుకెళ్లారు. కారులో వెళుతూ వెళుతూ సంభాషణలో ‘మీరు ఫొటోలు తీసేముందు ఏమైనా ప్లాన్ చేసుకుంటారా?’ అని అడిగితే నవ్వి, నా ప్రశ్నకు సమాధానం అంటూ సభాముఖంగా పై విషయమంతా ’పాడి’ వివరించారు.

నిజమే! ఆయన ఏదీ ప్లాన్ చేసుకోరు.
ఎందుకూ అంటే ఆయన నిజమైన బాలుడు! తనని ప్రకృతే కరుణిస్తుంది!!

ఈ పాఠం విన్నవాడిని కనుక మా వీధిలో ఏడుస్తున్న ఈ పిల్లవాడిని చూడగానే రఘురాయ్ కనిపించారు.
చప్పున చిత్రించాను. అంతే!

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

‘ఈగ’ చెప్పే కథనం

drushya drushyam 24

 

ఏదీ ముందుగా తెలియదు. అదే చిత్రం.

అవును మరి. మనుషులను చిత్రీకరిస్తున్నప్పుడు మొదట్లో తెలియలేదు గానీ, వారిపై వాలిన ఈగలు నిదానంగా కనిపించడం మొదలైంది. చిత్రానికి సంబంధించిన సిసలైన వాస్తవికతను అవే బహు చక్కగా ఆవిష్కరిస్తున్నవి!

ఇదే కాదు, గత వారం ముసలమ్మ వెన్నుపై కూడా ఈగలు ముసిరినవి. అయినా అంతా ఒక అనివార్య ప్రస్థానంగా ఆ ముసలమ్మ వొంగి అలా నడుస్తూనే ఉండింది. తప్పదు మరి!

ఈ చిత్రంలోనూ అంతే. ఆ మహిళ ఎంత ముద్దుగున్నది. ఎంత హాయిగా నిద్రిస్తున్నది. గదువపై, పెదవి మీద
వేలుంచుకుని ఆ నిద్రాదేవే విస్మయపోయే రీతిలో ఆ తల్లి ఎంత హాయిగా సేద తీరుతున్నది!

కాళ్లు రెండూ చాపుకుని నిద్రించే జాగా కూడా లేని ఆ మహిళ.. ఆ పట్టపగలు…ఇంత తిన్నాక…అట్లే…ఆ ఎండ వడలోనే కాసేపు కునుకు తీయడానికని అట్లా వొరిగి ఉంటుంది! కానీ, ఎంత మంచిగున్నది. ఆ స్థితి గురించి ఈ చిత్రమే మాట్లాడుతుంటే ఎంత బాగున్నది!

ఇదే ఈ చిత్రం విశేషం అనుకుంటే, తలను అలవోకగా చుట్టుకున్న ఆ చేతిపై ఈగ వాలడమూ ఇంకో విశేషం!
ఎట్లా? అంటే కొంత చెప్పాలి.

మొదట్లో ఆయా మనుషుల జీవన స్థితిగతులను – వాళ్లు నిలుచున్న చోటు, కూర్చున్న చోటు, లేదా ఇలా విశ్రమించిన చోటును బట్టి తెలియజెప్ప వచ్చని అనుకున్నాను. కానీ, నగరంలోని అనేక బస్తీలను చుడుతూ ఫోటోగ్రఫి చేస్తూ ఉండగా, ఒక్కో చిత్రాన్ని నాకు నేనే చూసుకుంటూ ఉండగా మరెన్నో రహస్యాలు తెలుస్తున్నవి- ఈ చిత్రంలో మాదిరే!  అవును, వాలిన ఈగ -మనుషుల సమస్థ దుస్థితిని చెప్పకనే చెబుతుందని తెలిసి వస్తున్నది.

ఇదొక అనుభవ పాఠం. అవును. ఇదే మొదటి పాఠం కాదు, అంతకు ముందు ఢిల్లీలో చిత్రించిన ఒక ఫోటో ఈ సంగతిని మొదటిసారి తెలియజెప్పింది. అప్పుడు ఒక మగాయన  చిత్రం తీశాను. అతడొక వర్కర్….చిరునవ్వుతో నా కెమెరా వైపు చూస్తూ ఉంటాడు. తనకూ నాకూ మధ్య ఒక పల్చని ఇనుప స్తంభం ఉంటుంది. దానిపై వాలిన ఒక ఈగ ఆ చిత్రంలో కనబడతుంది. ఆ ఈగ ఔట్ ఫోకస్ లో ఉండగా అతడి చిరునవ్వు మాత్రం క్లియర్ గా కానవస్తూ ఉండగా ఆ చిత్రాన్ని క్లిక్  చేశాను. అందులో నేను తెలియకుండానే చెప్పిందేమిటంటే, అది ఎవరైనా కావచ్చును, ఎక్కడైనా కావచ్చును, వాళ్ల స్థితిగతులు ఎంత దుర్భరంగానైనా ఉండనీయండి. కానీ, పెదవులపై దరహాసం మాత్రం చెక్కు చెదరదు.  అదట్లే ఉంటుంది. ఎన్ని కష్టాలు ఎదురైనా ఆ చిరునవ్వు ఆరిపోక పోగా జీవన తాత్వికతను అర్థం చేసుకున్న అనుభవంతో, ఆ చిరునవ్వు మరింత హృద్యంగా మనల్ని హత్తుకుంటుంది. మన సంపద్వంతమైన జీవితాన్ని ఆ చిరునవ్వు కసిగా కాటువేస్తుంది. ఉదాహరణకు ఈ చిత్రమే చూడండి.

అదమరచిన ఆ యువతి, పెదాలపై వేలుంచుకుని విస్మయపోతూనే నిద్రించడం. ఆ కళ్లు, కనురెప్పలు, నుదుటిపై పచ్చబొట్టు, చేతికి ఏదో కట్టుకున్న విశ్వాసం…అట్లే తన ఒంటిపైన రంగుల చీర, డిజైన్… అంతా కూడా ఆ స్త్రీ తాలూకు సౌందర్యాభిలాష, సఖమయ జీవన లాలస, వదనంలో ఒకవైపు తొణికే ఉల్లాసం అదే సమయాన రవంత విచారం. చిన్న భయవిహ్వలత…ఏదో తెలియని భీతి.

పదే పదే ఆమె మొహాన్ని చూడండి. అది వాతావరణం వల్ల కావచ్చు, అక్కడి తక్షణ పరిసరాల వల్ల కావచ్చు, లేదా దశాబ్దాల తన ఉనికి వల్లా ఏర్పడిన అసంబద్ధ స్థితి వల్లా కావచ్చును, కాసింత అభేదం. అస్తిత్వ ఘర్షణ…బయట  రోడ్డుమీద జీవిస్తున్న యువతి తాలూకు జీవన నిర్వేదం…అంతా కూడా ఆ చిన్న బండిలోనే..ముడుచుకున్న దేహంలోనే…మూసుకున్న కళ్లతోనే అంతా చెప్పడం…

నిజమే, తప్పదు మరి. ఎందరో ఉన్నారు. వీరిలో కొందరు కాలిబాట మీద బతుకుతారు. మరికొందరు వీధిలొ కాసింత జాగాలో ఎలాగోలా తల దాచుకుని జీవిస్తారు. ఇల్లూ వాకిలీ లేకుండానే ఎంతో మంది పట్టణంలో ఇట్లా జీవించే వాళ్లున్నరు. రేషను కార్డు, ఆధారు కార్డుల అవసరాలూ వీళ్లకు ఉంటాయి. కానీ, అంతకన్నా అవసరమైనది ఒక భద్రత. తల దాచుకునేందుకు ఇల్లు. అది లేనప్పుడు ఎక్కడో ఒక చోట ఎంత మైమరపించే నిద్రే అయినా కొద్దిగా కలవరాన్ని, అపశృతిని పలకనే పలుకుతుంది.అదే బహుశా ఆమెలో నేరుగా కానరాని అశాంతినీ ఆవిష్కరిస్తున్నది. అందుకు ప్రబల సాక్షం – ఈగ.

అవును.  అంత హాయిగా ఒరిగినా, ఉన్న స్థలంలో ఒదిగినా, విశ్రమించిట్లే ఉన్నా, ఏ మూలో ఒక అస్తిరత్వం. అభద్రత. అసహజత్వం. ఆ ఒక్కటి చెప్పడానికి ఈ చిత్రం తప్పక ప్రయత్నిస్తుందేమో అని మనసులో అనుకుంటూ ఉండగా, తనని చట్టుముట్టి బాధించే ‘ఈగ’ రానే వచ్చింది…. చేతిపై వాలనే వాలింది. దాని ఉనికి నాకప్పుడు తెలియలేదుగానీ తర్వాత చూస్తే అది చాలా మాట్లాడుతున్నది. చూస్తూ ఉండగా నాకు అది చాలా విషయాలను వివరిస్తున్నది. అప్పుడనిపించింది, నా వరకు నాకు -అధోజగత్ సోదరసోదరీమణుల జీవితాలను చూపించే క్రమంలో ఒక్క ఈగ చాలు, వాళ్ల నిద్రని అనుక్షణం వాలి దెబ్బతీసేందుకూ అని!

మీరూ ఒప్పుకుంటారనే అనుకుంటాను. లేదంటే ఇంకాసేపు చూడండి…ఇంకొన్ని క్షణాల్లో…ఇంకాసేపు చూస్తే, ఆ మహిళ చేతుల్తో ఆ ఈగను చప్పున కొట్టి మళ్లీ నిద్రలోకి జారుకుంటుంది. కానీ, ఈగ మళ్లీ ప్రత్యక్షమవుతుంది.

అదే సిసలైన వాస్తవం. ఈ చిత్రం.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

కనుగొంటి కనుగొంటి…

drushya drushyam-23తీసిన కన్నే అయినా కొన్ని చిత్రాలు జరూరుగా మళ్లీ కళ్లల్లో పడి కలవరపెడతాయి. గుండెను కలుక్కుమనిపిస్తాయి.
‘మో’ అన్నట్టి “బతికిన క్షణాల’ను యాతనకు గురి చేస్తూ ఉంటాయి. ‘అజంతా’లా ఒకే కవితను పదే పదే చెక్కినట్టు, ఒక ఫొటోయే మనిషిని గతం కోసం వర్తమానం కోసం భవిష్యత్తు కోసం కూడా కొద్దికొద్దిగా చెక్కి విడిచిపెడుతుంది! కనాలని, వినాలని!

‘వెన్నుపూస’ కనిపిస్తున్న ఈ ముసలమ్మ ఫొటో నావరకు నాకు అలాంటి జలదరింపే.
ఉదయం లేవగానే నా పాదాలకు నేను నమస్కరించుకున్నాననే కవి సమయం వంటిదే!
ఒక ప్రాతఃస్మరణీయ అస్తిత్వం.

చివరాఖరికి ఎవరి చిత్రమైనా ఇదే.
అనాధగా ఉన్న స్థితిని చెప్పే ఈ ఫొటో, అదే సమయంలో-తానే కాదు, ఎవరికి వారు ఆత్మస్థైర్యంతో నిలబడతారనీ చెబుతుంది. చెప్పక తప్పక చూపడం. అంతే!

+++

ఎందుకనో తిరిగి తిరిగి ఈ చిత్రం వద్దకే వచ్చి నా చూపు ఆగిపోతుంది.
మన బుగ్గలని తన గరుకు చేతులతో తడిమిన ముసలమ్మలు ఒకరొకరుగా గుర్తుకు వస్తారు, చూస్తూ ఉంటే.

అంతెందుకు చూస్తూ ఉంటే, మా ఇంట్లో మా తాతమ్మ రమణమ్మ యాదికొచ్చి ఆమె దేవుడి అర్ర తలుపు తెరుచుకుంటుంది. లేదంటే తన పాన్ దాన్ తెరుచుకుంటుంది, ఆ వెన్నుపామును కన్ను తడుముతుంటే!
చూడగా చూడగా ఆ రయిక, ఎర్రెర్రని చీర. వయసు పెరుగుతుంటే మెలమెల్లగా బాబ్డీ హెయిర్ అయిన జుట్టు…అట్లట్ల మనుషులు తప్పుకుని, గొడ్డో గోదో…పశుపక్ష్యాదులో రక్షణగా లేదంటే జీవస్పర్శగా మారిన వైనం తెలిసి వస్తంది. లోపలి చీకట్లని చీల్చే ఒక బైరాగి తత్వాన్ని ఆలపిస్తుంది.

+++

అట్లా చూస్తూ ఉంటే, తెలిసిన ముసలివాళ్లు, వాళ్ల జీవన వ్యాపకాలన్నీ కళ్లముందు తారాడి, వాళ్ల దగ్గరి తంబాకు వాసనో, పాన్ వాసనో…ఇంకేవో ముసురుకున్న జ్ఞాపకాలై మెదిలే ఏదో పచ్చటి జీవధాతువు స్పర్శ….
మనిషిని పొయ్యిమీంచి పెనంపైకి చేర్చినట్లాంటి ఒక చిత్రమైన కల్పన…
నేను తీసిన చిత్రమే ఒక అధివాస్తవిక చిత్రంగా మారిపోతుంది చిత్రంగా,.

చాలాసార్లు మనిషి ఉండడు. తప్పుకుంటాడు, ఏదో కారణంగా.
కానీ, ఒక వెన్నుపామైతే ఉంటుంది, బతికినంత కాలం, ఎవరికైనా, జీవచ్ఛవంగా బతికినప్పటికీ!
దానిపై చూపు నిలపడం అన్నది నా చేతుల్లో లేదు. నా ప్రణాళికలో లేదు. కానీ ఇదెలా వచ్చింది?
అదే చిత్రం.

ఒక స్థితీ గతీ ఆవిష్కరిస్తూ, ఎలాగో ఎలా తెలియదు. కానీ, హఠాత్తుగా ఒక దృశ్యం నా చేతుల్లో అలా బందీ అయి నన్ను విడుదల చేస్తుంది, గతంలోకి! తద్వారా నాతో మీరు, మీతో నేను. మనందరం ఒక చిత్రం వద్ద ఆగి ‘ఓ హెన్రీ’ కథలోలా ‘ఆఖరి ఆకు’ను చిత్రించాలేమో ఇలా. ఈ ముసలమ్మలు దీనంగా చావకుండా.

+++

నిజానికి, ఎలా బయలుదేరుతాం? చిన్నప్పుడు కాదు, పెద్దయ్యాక. చాలా మామూలుగా బయటకు బయలు దేరుతాం. మనసులో ఎన్నో తిరుగుతాయి. ఆయా పనుల గురించి, ఎటునుంచి ఎటు వెళ్లి ఆ పనుల్ని చక్కబెట్టుకోవాలో కల్పించుకుంటూ బయలుదేరుతాం. అలాగే పనిచేసే చోటుకు వెళ్లాక అక్కడ కూచుని ఏం పనులు చక్కబెట్టుకోవాలో కూడా సోంచాయించుకుంటం. దానికి తగ్గట్టు బయట ఎవర్ని కలవాలో ముందుగానే కలుసుకుంటూ వెళతాం. అయితే, ఇదంతా ఇంట్లోంచి వెళ్లడానికి ముందు మనసులో చేసుకునే గునాయింపు. కానీ, అడుగు బయట పెట్టగానే లోకంలో అప్పటిదాకా మనమెంత మాత్రం ఊహించనివి మనకు కానవస్తాయి.

అంతా మంద. గుంపు. అందులో ‘కాటగలవకుండా ఉండేందుకా’ అని ఇంట్లోనే కొన్ని అనుకుని బయలు దేరుతాం. కానీ ఏమవుతుంది? కొత్తవి కనబడతాయి. పాతవే సరికొత్తగా తారసపడతాయి. తెలియకుండానే అవి మళ్లీ పరిచయం అవుతాయి. మెలమెల్లగా మరింత సన్నిహితం అవుతాయి. కొన్ని పరిచయాలు ఇంకాస్త దగ్గర అయి మనతో ఉంటాయి. కొన్నేమో అలా వచ్చి ఇలా వెళతాయి. కానీ, ఏదీ మనం ప్లాన్ చేసుకోం. నిజానికి మనం ప్లాన్ చేసుకున్నవి సఫలమయ్యాయో, విఫలమయ్యాయా విచారించుకుంటే నూటికి తొంభై లేదంటే యాభైశాతం ఫెయిల్ అవుతాయి. మొత్తంగా ప్లానింగ్ వృథాయే అవుతుంది. కానీ, అంగీకరించం. వేరే కొత్తవేవో ముందుకు వచ్చి పడతాయి. వాటితో ఆ క్షణాలు, ఘడియలు సరికొత్త గంతులేసుకుంటూ అట్లా దొర్లిపోతాయి. కానీ ఆ కొత్తవాటిని సరిగ్గా చూసి, అభిమానంగా దర్శించుకుంటే ఎన్నో పాత విషయాలు. నా వరకు నాకు, అందులో ఈ వృద్ధతేజం కూడా ఉంటుంది.

సరిగ్గా చూస్తేగానీ తెలియదు. అప్పటిదాకా మన నాయినమ్మని మనం సరిగ్గా చూడం. మన తాతమ్మను మనం సరిగ్గా కానం. కానీ, బయట చూసింతర్వాత లోపలికి చూసుకోవడం పెరిగిందా అది మళ్లీ కొత్త జీవితానికి చిగుర్లు తొడుగుతుంది.
అందుకు దారిచూపేది కళే.

+++

నృత్యమా గానమా సంగీతమా సారస్వతమా ఛాయాచిత్రమా అని కాదు, ఏదో ఒక కళ.
జీవితం ఆవహించిన కళ.

కళ ఒక సూక్ష్మ దర్శిని.
ఇందులో చూడగా కలగలసి పోతున్న, కాటగలసి పోతున్న జీవనదృశ్యాలన్నీ వేరుపడతయి.
మళ్లీ నిర్ధిష్టమై మనల్ని మనకు అప్పజెప్పుతయి.

ఈగలు ముసిరిన కొట్టమే కాదు, అక్కడొక శునకమే కాదు, ఆవు మాత్రమే కాదు, వెనకాల మనిషి మాత్రమే కాదు, మన నాయినమ్మ కూడా కనబడుతుంది.
నాయినమ్మో తాతమ్మో ఆమె తనని తాను నిలదొక్కుకునే చేవను కోల్పోయినప్పటికీ, వొంగి నడుస్తున్నప్పటికీ- ఆమె వెన్నుపూస తళుక్కున మెరుస్తుంది, క్షణమాత్రమే!
ఆ క్షణం కెమెరాకు చిక్కడం ఎప్పుడు జరిగుతుందీ అంటే బయటకు వెళ్లినప్పుడు! ఇల్లు దాటి బయటకు వచ్చినప్పుడు! మనలో మనమే ఉండకుండా ఏమీ కాకుండా, ఊరికే ప్రయాణిస్తూ ఉండినప్పుడు. అదే కళ.

+++

మనకెన్నయినా పనులు ఉండనీ, పనిలో పనిగానైనా మనల్ని చకితుల్ని చేసే జీవన ధాతువుకోసం విరామంలో ఉండాలి. లక్ష్యం కన్నా గమ్యంలో, గమనంలో ఉండటమే కళ. అలా అనుకున్నప్పుడు, ఈ చిత్రం నా నిర్లక్ష్య అసంకల్పిత యానంలో ఒకానొక క్షణభంగుర రహస్యం. హైదరాబాద్ లోని లోయర్  టాంక్ బండ్ దిగువన ఉన్న మార్వాడీ గోశాల దగ్గర ఆఫీసు ఎగ్గొట్టి ఒక పూట ఉండిపోయినప్పటి చిత్రం ఇది. ఏవేవో మనసులో అనుకుని బయలుదేరి,  ఇక్కడి స్థల మహత్యానికి నేను బలహీనుడ్ని అయిపోయి, ఈ బలమైన శక్తివంతమైన జీవితాన్ని కనుగొన్నాను. అందుకు ధన్యుణ్ని.

-తొలుత కెమెరా ప్రపంచాన్ని చూపిన నాన్నకు, అటు తర్వాత జీవితంలో ఉండేందుకు అలక్ష్యంగా ఉండటమే మేలని నేర్పిన రఘురాయ్ గారికి, నా ‘వెన్నుతట్టిన’ ఇటువంటి ఎందరో తల్లులకూ వందనాలు, అభివందనాలు.

మొదటికి, మళ్లీ మళ్లీ జీవితాన్ని కనుగొనాలనే ఇదంతా.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

కలవక కలవక కలిసినప్పుడు నిజమైన ముఖాముఖి…

drushya drushyam -22అవును. మీకు తెలుసు. ‘ముఖాముఖి’. ఇది పాత్రికేయంలోని ఒకానొక అంశం. అది ఇద్దర్ని చూపిస్తుంది. కానీ, ఒకరు ఒకర్ని ప్రశ్నించి అవతలి వ్యక్తిని ఆవిష్కరించే అంశంగానే ధ్రువ పడింది. కానీ, మనిషి ఒక మనిషిని కలవడం, ముఖాముఖి. ఇరువురూ ఆత్మీయంగా పరస్పరం అవలోకించుకునే సౌజన్యం ముఖాముఖి. ఒకరినొకరు ఆదరించుకుని విడిపోవడమూ ముఖాముఖే. కానీ, ఇది రిపోర్టు చేసే విషయం అయినప్పుడే ముఖాముఖిగా మన తెలివిడిలో పడిపోయింది. ఆ లెక్కన మళ్లీ ‘ముఖాముఖి’లోకి రావాలంటే ఏ కమ్యూనికేషన్ మీడియా లేకుండా, కనీసం మీ సెల్ ఫోనుకూ పని చెప్పకుండా, నేరుగా మీరు ఒక మనిషిని కలవడం…కలిసినప్పుడు కడుపునిండా మాట్లాడుకోవడం… తర్వాత కార్యక్రమం ఏమిటీ? అని అడగకుండా, నిరంతరాయంగా ఆ క్షణాలను ఆస్వాదించడం… అట్లే నిలబడి లేదా కూచుని కాదంటే నడుచుకుంటూ  ఏ వాణిజ్య ప్రకటనల అంతరాయం లేకుండా, పక్కన ఏమున్నా పట్టించుకోకుండా… ఒకరికొకరు ఒకే లోకంగా ఉండటం….ఒక అంశంపై లోలకంలా రెండు హృదయాలూ కదలాడటం…ముఖాముఖి.ఇది ఇప్పటి అత్యవసర పరిస్థితి. ప్రసారాల్లో నిమగ్నమై ప్రేక్షకులుగా మారిన ప్రజారాశులంతటికీ, మనకే…మనందరికీ ఆ సాధనాల నుంచి విడివడి ముఖాముఖిలోకి దిగవలసిన అనివార్య స్థితి.ఇది వాక్ ది టాక్  కాదు, హార్డ్ టాక్ కాదు, ఎన్ కౌంటరూ కాదు. ఇది కేవలం మీ కోసమే. ప్రత్యక్ష ప్రసారాల కోసం మాత్రం కాదు, రేటింగుల కోసం అసలెంత మాత్రమూ కాదు. మీ లోవెలుపలి నదుల్ని స్పర్శించుకునేందుకు… మీ అంతరాయాల్ని అధిగమించేందుకు… మీ అంతర్లోకాల్లో అంతులేని బడబాగ్నులను ఆర్పివేసేందుకు…మనుషుల్లా నిర్మలంగా నవ్వేందుకు, అందుకు దారిచూపే దృశ్యాదృశ్యం ఈ చిత్రం – ఒబి వ్యాను దగ్గరి అమ్మలక్కలు.

+++

ఒట్టి కలయిక. పనిమీద పోతూ పోతూ అట్ల నిలబడి చివరకు ఆ పనినే మర్చిపోయేంతటి కలయిక. ఒక భాషణం. దేహం కూడా చేతులు ముడుచుకుంటుంది. పెదాలపై వేలుంచుకుని విస్మయం వ్యక్తం చేస్తుంది. అంత సూటిగా, నిశితంగా సాగే ముఖాముఖి.

ఇరువురూ మాటలాడుతూ ఉండగా ఒకింత బీరిపోయి, వింటూ వింటూ కొంగుతో కన్నీళ్లు తుడ్చుకుని లేదంటే ఆ కొంగునే నోట్లో దోపుకుని దుఃఖాన్ని ఉగ్గబట్టుకోవడం, అదీ కాకపోతే ఎవరేమనుకుంటున్నారో చూడనైనా చూడకుండా గొడగొడ ఏడ్వడం,  అల్మిచ్చుకుని వెన్నుతట్టడం,…ఇట్లా ముఖాముఖిలోనే అన్నీనూ…

+++

‘ఓసినీ’  అని అశ్చర్యపడేందుకు, “ఏ పోవే…’ అని పరాష్కాలు ఆడుకునేందుకు, “సుప్పనాతి’ అని చురచుర తిట్టుకునేందుకు కూడా ఈ ముఖాముఖి.

+++

పక్కపక్క గల్లిలోనే ఉంటాం. కానీ కలిసినప్పుడు ఇట్లా ముఖాముఖి.
కావలసి కలసినప్పుడూ ఇట్లా ముఖాముఖి.
వీలైనంత వరకూ కలవక కలవక కలిసినప్పుడు నిజమైన ముఖాముఖి…
ఎన్నో రకాలుగా ముఖుమాఖిగా అదొక సుఖం దుఃఖం.

ఇది జగను ఓదార్పు కాదు. మరొక రాజకీయ విజయోత్సవ సభా కాదు. సిసలైన సామాజికం ఇట్లా ఎదురుపడటం. కలవడానికి విరామంలేని జీవితంలో అట్లా కలయిక. అంతే.

గన్ మైకూ లేదు. టెలీ ప్రాంప్టర్ లేదు. టేకులూ లేవు. నేరుగా ప్రసారం. ప్రత్యక్ష ప్రసారం.
ఒకరి మనసులో ఇంకొకరి స్థానంతో జరిగే నిజమైన జీవన ప్రసరం.

ఇదంతా బహిరంగం. మాట్లాడుతున్నప్పుడే రహస్యం. ఎంత వాల్యూం పెంచాలో మరెంత తగ్గించాలో, ఎలా ఒకరికొకరు ఇచ్చి పుచ్చుకోవాలో ఆ అక్కలకు తెల్సినంత మనకెవరికైనా తెలిస్తే అది నిజమైన ముఖాముఖి.

+++

ఈ ఇద్దరి ఏకాంత ప్రపంచం అంతా చుట్టూ ఉన్న రణగొణ ప్రపంచంలోనే!  అదే నిజమైన కమ్యూనికేషన్. మిగతాదంతా గాలివాటం. అదే ముఖాముఖి.

ఇది ఎక్కడంటారా?
హైదరాబాదులోని పార్సిగుట్టలో దండోరా కేంద్ర కార్యాలయం ఉన్నది. అక్కడ మాదిగ దండోరా వ్యవస్థాపక అధ్యక్షులు కృష్ణ మాదిగ తరచూ పెద్ద ఎత్తున్న పత్రికా సమావేశాలు ఏర్పాటు చేస్తుంటాడు. ఆ కార్యక్రమాన్ని కవర్ చేయడానికి టెలివిజన్ చానళ్లు తమ ఒబి వ్యాన్లను కూడా పంపుతాయి. అవన్నీ ఆ ఇరుకు రోడ్డులో… నాలుగైదు, ఒక్కోసారి ఐదారు నిలిచి ఉంటై.  చిత్రమేమిటంటే, ఒక వర్షం వెలిసిన ఉదయం ఒక వ్యాను పక్కన ముచ్చట్లలో మునిగిపోయిన ఈ అమ్మలక్కలను చూశాను. చూస్తే! ఈ వారం దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఒక చిన్న తుంపర కురిసి వెలిసింది. అప్పుడీ ముఖాముఖి.
మనసులోని రందిని పెంచే ఒక తుంపర. అలాగే మనసును పంచుకున్నాక వెలిసిన తుంపర కూడా.
ఇది కవిత్వం కాదు, కళా కాదు- సమస్తం. అది కనుల ముందు తారాడి వెలసిపోకుండా ఒక దృశ్యంగా ఉంచేందుకే ఛాయచిత్రణం. అదే నా ముఖాముఖి.

ధన్యవాదాలు, అమ్మలక్కల్లా కలిసిన మనందరికీ.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

కళారవికి అభివాదం

drushya drushyam-21...

ఒక సామాన్యమైన విషయాన్ని పంచుకున్నట్టే పంచుకున్నాడు గానీ ఆ మనిషి ఓ అసామాన్యమైన విషయాన్నే బోధించాడు. మరేం లేదు. “మానవుడు అన్నవాడు ఒక గంటలో కనీసం ఐదు నిమిషాలైనా ఆనందంగా గడపాలి’ అని చెప్పాడాయన.

ఆ మాటలు చెప్పింది ఏసు. ఆయన నేను పని చేసే ఆఫీసు క్యాంటీన్లో పని చేస్తాడు. ఎప్పుడూ తానొక అద్భుతం. టీవీలో ఒక పాట వస్తుంటే, అందులోని సాహిత్యం వింటూ ఆ పదలాలిత్యాన్ని అనుభవించి పలవరిస్తాడు. పంగీతం వింటూ తానే తరంగమై తనలో తాను చిరునవ్వులు చిందిస్తూ ఉంటాడు. అతడితో మాట్లాడితే ఒక ఎడ్యుకేషన్. ఒకసారి, ‘సమోసా ఎలా తినాలో తెలుసా?’ అని అడిగాడాయన. బిత్తరపోయాను. అడిగితే, ఇలా వివరించాడు. “మూడు భుజాలు ఉండే సమోసాను ఏ భుజం నుంచి తినాలీ అంటే మసాలా ఉన్న వైపు కాకుండా ఇవతలి నుంచి తినాలి’ అని చెప్పాడు. ‘…అంటే, ఒకేసారి సమోసాలో కూరిన మసాలాను తినేయ కూడదు. అది కొంచెం కొంచెంగా రుచి చూడాలి. అందుకోసమే ఈ భుజాలు…మసాలా కూర్చిన రెండు భుజాలను ఒదిలి ఇవతలి భుజం నుంచి కొంచెం కొంచెం తింటూ పోవాలి. మూడవ భుజం తినేశాక సమోసా రుచిని పూర్తిగా ఆస్వాదించినట్టవుతుంది’ అని కూడా విశదం చేశాడు.

ఆయన మాస్టర్.
చిన్న చిన్న విషయాల పట్ల ఆసక్తిని పెంచే ఒకానొక మాస్టర్ నాకు.
“ముందే ఇటువైపు నుంచి తినేస్తే చివరికంటా ఏమంత మజా ఉండదు…అందుకే తినే పద్ధతి కూడా తెలియాలి’ అంటూ ఆ సంగతిని అలా తెలియబర్చాడు. ఇట్లా ఆయన చెబుతూ, అంతకు ముందు విన్న ఒక పాట చరణాన్ని మరోసారి మననం చేసుకుంటూ, ఆనందంతో అరమోడ్పు కనులతో ఆగాడొక క్షణం. అప్పుడు చెప్పాడు పై మాటల్ని.

‘మానవుడనే వాడు కనీసంలో కనీసం గంటకు ఐదు నిమిషాలైనా ఆనందించాలని!’ ఆ ఆనందం ఏ విధంగానైనా కావచ్చును. కానీ, ఒక స్పృహతో, అవగాహనలో ఉంటూ జరగాలన్నాడు. అప్పట్నుంచీ క్యాంటిన్ కు వెళుతుంటే ఒక ఉత్సాహం. అతడు ఈ రోజు ఏం చెబుతాడా! అన్న సంతోషం. తానే కాదు, ఇటువంటి ఎందరో, ఎన్నో జీవిత రహస్యాలు తెలియపరుస్తుంటారు. అప్పుడు నిదానంగా ఆనందించే ఘడియలను అనుభవంలోకి తెచ్చుకుంటూ జీవితానందాన్ని పెంచుకుంటూ పోవడం, ఇదొక జీవన శైలి. అందులోకి చేరిన సరికొత్త రచనే దృశ్యాదృశ్యం. ఆ క్రమంలోనే ఈ చిత్రం కూడా.

+++

తండ్రి చిత్రం ఇది.
మా వీధిలో ఉండే వ్యక్తే అతడు.
చిన్న ఇల్లు. బీరువాలు తయారు చేసే చిరుద్యోగం…అతడు.
ఆ ఇంట్లో తానూ భార్యా కాపురం పెట్టినప్పట్నుంచి చూస్తూనే ఉన్నాను.
ఆమె ప్రెగ్నెంట్ అవడం, సీమంతం చేసుకోవడం, బంధువుల హడావిడీ… అన్నీ నవమాసాలుగా చూసిన వాణ్ని.
కొంతకాలం కనిపించలేదు. ఆ తర్వాత పాపతో తిరిగి రావడం, వాళ్లమ్మ మరికొన్ని నెలలు ఇక్కడే కనిపించడం… అటు తర్వాత ఇద్దరే మిగిలారు, ఈ పాపతో….

ఒకానొక ఉదయం ఆ నెలల పాపాయిని సూర్యరశ్మి తాకేలా ఉంచడం చూశాను. అంతకుముందూ చూశానుగానీ ఇంత బాగా చూడటం అన్నది “గంటలో ఐదు నిమిషాలైనా’ అన్న పాఠం తర్వాతే బాగా కుదురుకున్నది. వాళ్లిద్దరినీ చూస్తూ ఉన్నాను. చూస్తూ ఉండగా ఇద్దరూ ఒకర్నొకరు చూస్తూ ఉండటం చూశాను. అప్పుడు క్లిక్ మనిపించాను ఈ దృశ్యాన్ని.
అదొక సమోస. వేచి ఉండి, ఎలా తినాలో తెలిశాక వేచి వేచి ఉండి, పూర్తిగా ఆస్వాదించిన త్రిభుజం వంటి చిత్రం నాకు.

గంటలో కాదు, రోజులో కూడా కాదు, పక్షానికి ఒక రోజైనా ఇటువంటి చిత్రం తీసినప్పడు పొందిన ఆనందం వంటిది అనుభవించడం అదృష్టం. ఏసు గుర్తొచ్చాడు ఈ అదృష్టం కలిగినప్పుడు!

+++

మళ్లీ ఈ చిత్రం. ఇందులో ఉన్నది ఆనందమే. అందులో ఉన్న వెచ్చని వెలుతురే ఆ గొప్ప ఆనందం.
మామూలుగా వెలుతురు రోజూ పడుతుంది. సూర్యుడు రోజూ ఉదయించినట్లే చూడగా చూడగా అది మామూలే అయిపోయింది. కానీ, ఒక తండ్రి తన బిడ్డను ఒడిలో పెట్టుకుని ఆ వెలుతురులో కాసేపు కూచున్నప్పుడు ఏదో ఒక వెలుతురు…జీవితాన్ని ఆనందించమని చెప్పే వేకువ వెలుతురు…అది మొత్తం మానవ నాగరికతలో ఉదయించే ఒకానొక ఉదయం వంటి ఆనందాతిశయం. గర్వకారణం వంటి చిత్రం. దాన్ని తీశాను నేను…

చిత్రమేమిటంటే, మెల్లగా మెల్లగా ఆ బిడ్డకూ చూపు ఆనడం, తల్లిని గుర్తుపట్టడం, తండ్రి కళ్లల్లోకి సూటిగా చూసి నవ్వేయడం! అదొక అద్భుతమైన పర్యవసానం. దాన్ని బంధించడం మాటలు కాదు. ఒక అపూర్వమైన చేతనమే!

తండ్రి అవడాన్ని ఆనందంగా అనుభవించే మహోన్నతమైన ఒక ఘడియను దృశ్యం చేయడం ఒక వెలుతురు రచన.
సూటిగా. కళ్లు కళ్లు కలిసే ఆ రెండు తరాల స్పర్శ, అదొక మానవీయ వెలుతురు కావ్యం. దాన్ని బంధించిన వైనం నిజానికి ఒక ఐదు నిమిషాలు కూడా కాదు. రెప్పపాటు క్షణమే. కానీ, గంటకు ఐదు నిమిషాలైనా మనతో మనం ఉన్నప్పుడే ఇటువంటిదేదో నిలుస్తుంది. తద్వారా అ నిమిషాలు నిలిచిపోయే ఆనందాలైతాయి. అలాంటిదే ఈ.దృశ్యం చిత్రితమై నిలిచిపోవడం…అది ఎప్పటికీ జ్ఞాపకాలను తారాడించడం…అదొక చిరస్మరణీయమైన ఆనందం.

+++

నిజానికి ఛాయా చిత్రలేఖనం అన్నది వెలుతురు రచన. ఆ వెలుతురును ఆస్వాదిస్తూ ఆ ఉదయానంతర రశ్మిలో నవశిశువు ఉల్లాసాన్ని, తండ్రి అభిమాన ధృక్కుల్నీ పరిచయం చేయగలగడం అన్నది చిత్రకారుడికీ కూడా ఆ పాప వలే పొందే ‘విటమిన్ డి’ అనే చె్ప్పాలి. ఇటువంటి ఫొటోలు తీస్తూ పొందే బలం వేయి రచనలు చేసిన దానికన్నా ఎక్కువే అనుకోవాలి. అందుకే నిలబడాలి. గంటలో ఒక ఐదు నిమిషాలైనా ఒక లిప్తకాలంలో పొందే ఇలాంటి దృశ్యంలో ఉండటం కోసం జీవించాలి.

అలా నిలబడితేనే జీవితం. వాళ్ల జీవితంలో మనమూ జీవిస్తాం. అదే చిత్రం…దృశ్యం.
అలా జీవించేందుకు పాఠం నేర్పిన ఏసుకు, అవకాశం కల్పించిన ఆ బిడ్డకూ తల్లిదండ్రులకూ, మీదుమిక్కిలి వెలుతురు రచనకు ప్రామాణికమైన కళారవికి శిరసు వంచి అభివాదాలు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

బుగ్గ – శుభాకాంక్ష

DRUSHYA DRUSHYAM 20
క్రమక్రమంగా జీవితపు రహస్యాలు అవగతం అవుతున్నప్పుడు ఎంత సంతృప్తి కలుగుతుంది, ఏ వయసు వాళ్లకైనా!ఇదీ అదీ అని అనుకోవాల్సిన అవసరం లేదు.
అది కేవలం ఒట్టి బుగ్గ ఊదుతున్న బొమ్మే కావచ్చు, కానీ, ఒక చిన్న పాపాయి దాన్ని పొందుతున్నాను అన్న ఆనందం ఎంత అపూర్వం.
ఆ బిడ్డ మురిసిపోవడాన్ని ఆస్వాదిస్తున్న తాతయ్యకూ ఎంత తృప్తి! చిద్విలాసమూ!!

వయసు పెరుగుతూ ఉంటుంది.
ముందు అందుకున్న వాళ్లు పిదప ఓపిక పట్టవలసి వస్తుంది.
ఆ పనే ఆ బాబు చేస్తాడు, ఈ చిత్రంలో.

అవును. ముందు ఆ నవ్వుల పాపకి, ఆ తర్వాతే ఆ బాబుకు ఆ బెలూను అందుతుంది.
కానీ, కాసేపు నిరీక్షించడం వాడికీ అలవాటే అవుతుంది.
అదీ ఎంత బాగుంటుందో!

చిత్రమేమిటంటే, వాళ్లకు బెలూన్లు కొనిచ్చిన తాతయ్యకూ బెలూను అందుకున్న తృప్తే.
ఇప్పించడమూ అందుకోవడమే కదా!

అట్లా ఒకటి సాకారం అవుతున్నప్పుడు ఖరీదుకు ఇస్తున్నప్పటికీ ఆ బెలును అమ్మే మనిషికీ ఆనందమే..
తన కార్యం జరగమూ ఒక ఆనందమే మరి!

పిల్లల విషయమనే కాదు, నిజానికి మనందరం ఒక్కో దశను దాటుకుంటూ ఎన్నింటినో అందుకుంటూ వచ్చిన వాళ్లమే!
ఇంకా ఇంకా జీవితం ఇచ్చే వాటికోసం నిరీక్షిస్తున్న వాళ్లమే!

ఇక ఆ తాతయ్య.
తానూ ఇవన్నీ దాటినవాడే. అందుకున్న వాడే.
ఇప్పుడు ఈ వయసులో పిల్లల్ని సంతోషపెడుతూ పొందే ఎన్నెన్ని సంబురాలో తనకి!
అన్ని దశలనూ దాటి ఈ వయసుకు రావడంలో మరెన్ని అనుభూతుల మూటలో!
అయినా, అవన్నీ కాకుండా పిల్లలని చూసుకుంటూ ఉంటే తననీ, తనలోని చిన్నతనాలను, పెద్దరికాలనూ ఆస్వాదించడం…అదొక సంతృప్తికరమైన ఆరోగ్యం కదా!

ఇక ఆ బొమ్మలోని మరికొన్ని అంశాలూ…సంబురమే!
ఇందులో వయసులు ఉన్నట్టే రంగులూ ఉన్నయి. ఒక కులాసా అయిన తరుబడిలో లభించే ఉత్పాహవంతమైనప్పుడు కానవచ్చే దేహభాష ఉన్నది.  నవ్వేప్పుడు ఆ చిన్నది చెంపకు చేయించుకున్న పద్ధతి చూడాలి. ఎంత భద్రత, మరెంత విశ్వాసం. నవ్వుతో ముడతలు పడ్డ ఆ కళ్లలో చిగుర్లు తొడిగి, మొగ్గై, పువ్వయినట్లున్న మొత్తం జీవన పర్యంతం అవశ్యమైన ప్రేమేమిటో లేదూ! అది తప్పక అంతటా పరివ్యాప్తం కావాలనే ఈ చిత్రం!:

మరి, ఆ చిన్నోడు!
వాడు నిలబడ్డ తీరు, నడుముకు చేతులు ఆన్చుకున్న లక్షణం…
వాడి జుట్టూ, ఆ తాత నెరిసిన జుట్టూ, బుగ్గలమ్మే కష్టజీవి క్షవరమూ…అన్నీఈ దృశ్యంలో మాట్లాడుతూ ఉంటాయి.
రంగులూ పలకరిస్తాయి. లేత, ముదురు ఆకుపచ్చలూ పసుపు నారింజ నీలాలూ అన్నీ ఒక పచ్చటి జీవితాన్ని హృద్యంగా ఆవిష్కరిస్తయి.

+++

జీవితచక్రం ముందుంచుకుని ఈ చిత్రం కారణంగా ఒక చిత్రకారుడిగా నేను మళ్లీ చిన్ననాటి బాల్యంలోకి వెళ్లి ఆ బుగ్గను ఊదుతూ ఉన్నాను. అదే ఈ చిత్రం. దాన్ని ఆ పాపలా అందుకుంటున్నాను, అదే చిత్రం. అట్లా నిలబడి నా వంతు కోసమూ, మీ వంతు కోసమూ వేచి ఉంటూ ఉంటాను. అదీనూ చిత్రమే. చివరాఖరికి ఈ చిత్రాన్ని మీకందజేసే తాతనూ నేనై చిత్రంగా ఈ వారం తప్పుకుంటూ ఉన్నాను, ఇస్తూ.

ఇరువురుకీ, మనందరికీ…
శుభాభినందనలతో…

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

బాటసారులు ఒక తరగతి….!

drushya drushyam -19
ఎప్పుడు చూసినా ఈ చిత్రం ఆశ్చర్యానికి గురి చేస్తూనే ఉంటుంది.
ఎందుకూ అంటే, చూపు నేర్పే పాఠాలు ఎన్నో అని!
అవును.  కళ్లున్నంత మాత్రాన చూపున్నట్టు కాదు కదా!
చూపును ఎప్పుడూ విస్తరించుకోవచ్చును, చూస్తూ ఉంటే!అందుకే ఈ సారి ఒక చిన్న పాఠం.
కొంచెం నాతో వస్తారా?
జస్ట్ కళ్లతో.రానక్కర్లేదు కూడా.
మీరున్న చోటు నుంచే పరీక్షగా చూద్దాం.

మరేం లేదు.
మీ కంటిని కెమెరా చేసుకుని ఒకసారి చూడ ప్రయత్నించండి.

ముందు నేరుగా మీ చూపు ఎంత దూరం పోతుందో అంతదూరం చూడండి.
చూసి ఆగండి.  అటూ ఇటూ చూపు తిప్పకుండా అట్లే అక్కడే మీ చూపు పెట్టండి.
అటు తర్వాత ఆ చూపును అట్లే మెల్లగా వెనక్కు తీసుకుని, మీ ముందు, కళ్ల ముందుంచండి.
అక్కడ దగ్గర్లో ఏది ఉందో ఆ వస్తువుపై అక్కడే చూపు నిలపండి.

మంచిది.
మరొకసారి.

మళ్లీ మీ కళ్లను లేదా కంటి చూపును ముందు చూసిన దూరం దగ్గరకు వెళ్లి ఆపండి.
తిరిగి కళ్లను మీ కళ్ల ముందున్న వస్తువు దగ్గరకు తెచ్చి పెట్టండి.

ఒక రకంగా జూమ్ అవుట్ జూమ్ ఇన్ అన్నమాట!

పిదప మెల్లగా కంటి చూపును దగ్గర్నుంచి లేపి దూరంగా ఇంతకుముందు చూసిన దగ్గరకు నిలిపి, అక్కడ్నుంచి తల తిప్పుతూ ఎడమ నుంచి కుడి దాకా మెడ ఎంత మేరకు సహకరిస్తుందో అంతదాకా తిప్పి ప్రతి దృశ్యాన్ని లాంగ్ షాట్లో చూస్తూ రండి.

ఆగండి.
ఆగింతర్వాత మళ్లీ వెనక్కువెళ్లి మధ్యన దూరంగా నిలిపిన మీ చూపు వద్ద ఒక్క క్షణం ఆగి వెంటనే అట్నుంచి ఎడమ వైపు తల తిప్పుతూ మెడ సహకరించినంత మేరకు వస్తూ చూస్తూ ఉండండి.  అదే లాంగ్ షాట్లోనే!

ఇదంతా చూస్తున్నప్పుడు మీరు లాంగ్ షాట్లో ఉన్నారు కనుక ఆదంతా కనిపిస్తూ ఉంటుందిగానీ క్లోజప్ లో అంతా ఔట్ ఐయినట్లే లీలగా కనిపిస్తూ ఉంటుంది. దీన్ని పట్టించుకోకండి.

అలా నే చెప్పినట్టు చేయగా మీరిప్పుడు ఒక రౌండ్ కొట్టారన్నమాట, కంటితో.

+++

ఇక ఇప్పుడు ఏదైనా మీ ముందున్న వస్తువును చూడండి. చప్పున అక్కడ్నుంచి దూరంగా ఉన్న ఒక వస్తువు దగ్గరకూ వెళ్లండి. అక్కడ్నుంచి తల తిప్పి కుడివైపు దృష్టి సారించండి. అలాగే ఎడమ వైపూ చూడండి.
కాకపోతే మీకు కొద్దికొద్దిగా అవగతం అవుతూ ఉంటుంది.
మీరు దూరం చూస్తున్నారా దగ్గర చూస్తున్నారా అన్నది  తెలుస్తూ ఉంటుంది.
ఆ తెలివిడితో మళ్లీ మీరు మధ్యలోకి రండి. అక్కడ్నుంచి దగ్గరి వస్తువుకు రండి. ఇక్కడ్నుంచి దూరమూ వెళ్లండి.
మెలమెల్లగా మీకిష్టమైన చోటికి కంటిచూపును ప్రసరించండి.

అటు పిమ్మట అసలు విషయం అర్థం చేసుకోండి.

అవును మరి.
మీరు ఒక దృశ్యం లేదా దృక్పథం అనుకుంటూ మీ కిష్టమైన దాన్ని చూడటం మొదలెట్టండి.
ఇంతదాకా నేను చెప్పినట్టు చేశారు. ఇప్పుడు మీరు అలాగే చేయండి. కానీ చూడండి.
బాగా చూడండి. మీరు చూస్తున్న రీతి క్లోజప్ షాట్ అనుకోండి లేదంటే లాంగ్ షాట్ అనుకోండి. చూడండి.
మళ్లీ అక్కడ్నుంచి ఇంకో చోటుకు వెళ్లి చూడండి. ఆ లాంగ్ షాట్లోకి వెళ్లినాక కూడా దాన్ని క్లోజప్ గా చూడ ప్రయత్నించండి. ఇంకా క్లోజ్ గానూ చూడ ప్రయత్నించండి.
క్లో……జ్ గ!

నిజమే. మీరు ఆ వస్తువు దగ్గరకు వెళ్లకుండానే ఇక్కడే ఉండి దాన్ని క్లోజ్ గా గమనించవచ్చు.
అయితే, ఇదిట్లా ఉండగా మరొక చిన్న ప్రయత్నం. కేవలం ఏదైనా ఒకే వస్తువును లాంగ్ షాట్లో చూడండి.
ఇక్కడ్నుంచి చూపును ఎత్తుకెళ్లి అక్కడ పెట్టి దాన్ని నిశితంగా క్లోజ్ గా చూడండి. చూస్తూ ప్రత్యేకంగా దాని ఉనికిని అబ్జర్వ్ చేయండి. దాని రంగు, విస్తీర్ణం, నీడలు, గాలికి కదలాడే తీరు అన్నీ శ్రద్ధగా పరికించండి.

అటు తర్వాత దాన్ని ప్రత్యేకంగా కాకుండా సాధారణం చేయండి. అంటే మరేం లేదు. దాన్ని కాకుండా అంటే దాని నుంచి వెనక్కి చూపును జరపండి. అది ఔట్ అయిపోయి ఇంకా విశాలమైన దృశ్యం కనిపిస్తుంది.
వేరే ఏవేవో అక్కడున్న అన్నిటిపై  లాంగ్  షాట్ లా ఆ దృశ్యం కనిపిస్తుంది.
అదంతా చూడండి.

ఇప్పుడు మీరు మరింత దూ …………రంగా చూపును జరిపి వైడాంగిల్ లో చూడండి.
మెడను తిప్పకుండానే మొత్తం మీ రెండు కళ్లు చూడగలిగినంత మొత్తం దృశ్యాన్ని చూడండి.
కానీ. ఇది చూపు కాదు. అన్నీ అగుపిస్తుంటాయి. కానీ, ఏదీ చూడరు.

మన జీవితం అట్లే సాగుతూ ఉంటుంది.
అన్నీ ఉంటాయి. కానీ దేనిపై దృష్టి నిలవదు.

అందుకే దయచేసి మళ్లీ నాతో రండి.
ఈ సారి ఒకానొక వస్తువు అని భావిస్తూ దాన్ని చూసేందుకు అంత క్లోజ్ గా కాకుండా ఓ జనరల్ లుక్ వేయండి.
ఈ సారి కొన్ని ఎక్కువ విషయాలు చూస్తారు. కానీ ఇంకా తెల్సుకోవాలంటే మళ్లీ క్లోజ్ లోకి వెళ్లాల్సిందే…
క్లోజ్ లోకి వెళ్లి వైడ్ కావాల్సిందే…ఇంకా వైడ్ అవుతూ ఉంటే దాని ఉనికిని మొత్తంగా అర్థం చేసుకో వీలవుతుంది కూఆ…

ఇట్లా,  ఇలా ఒకట్రెండు సార్లు చేస్తూ ఉంటే మీకొక వ్యూ ఫైండర్ ఏర్పడుతుంది.
మీరు కెమెరా కొనుకున్నట్టే అవుతుంది.

అవును ప్లీజ్. మీరు కెమెరా గుండా ఒక వస్తువును పరికించే లక్షణాన్ని ఫీల్ అయ్యే గుణాన్ని నిదానంగా సంతరించుకుంటారు. కావాలంటే పైన రాసిందంతా మరొకసారి ప్రాక్టీస్ చేయండి, కళ్లతో పరికిస్తూ.
నా కంటే మీరే బాగా చూడగలరనీ అర్తం అవుతుంది. రాసిందంతా బాగుండక పోయినా కాసేపు మీరు కంటితో ఫొటోగ్రఫి చేయ ప్రయత్నించండి ప్లీజ్.

‘అదృశ్యం’ గురించి ‘దృశ్యం’ గురించి మీకే ఎరుక అవుతుంది.
అదే చూపు మహిమ!

+++

క్రమక్రమంగా తెలిసి వస్తుంది.
అన్నీ అక్కడ ఉన్నవే అని!
అయితే, మనం అక్కడుండటమే ‘చూపు’ అనీ!

ప్రతిదీ ఉనికిలో ఉన్నదే.
కానీ మనం చూడమనీ!

ఇట్లా దృశ్యాదృశ్యంగా ఉన్నదే జీవితం అనీనూ!

అందుకే దృక్పథం అంటుంటాం.
మనం, మన పరిసరాలు, అందులోని అనేకానేక విషయాలను చూసే దృక్పథం ఒకటి ఉంటే కళ్లముందు జీవితం సాక్షాత్కారం అవుతుందేమో! ఈ చిత్రమూ అటువంటిదే.
ఉదాహరణకు ఇందులోని ఇద్దరు మనుషులు. వాళ్లని బంధించిన ఒక ఫ్రేం లేదా చూపు.

+++

వీరిద్దరూ ఒకటే వీధిలో నడుస్తున్నారు.
నా చూపును ఒక్కరిపై క్లోజ్ చేసి ఉంటే అ బిక్షగాడినే దర్శించేవాడిని.
కానీ, నేను ఇద్దర్ని చూశాను..

ఆ ఇద్దరినీ నేను భిన్నంగా చూడదల్చుకోలేదు.
ఒకరు జీవితం ఏం చేసిందో ఏమోగానీ పిచ్చివాడైపోయాడు.
మరొకరూ అంతే. జీవితాన్ని ఏం చేస్తున్నాడో ఏమోగానీ అలా ఉన్నాడాయన.

రెండో వ్యక్తి తలకు మఫ్లర్. ఒంటిపై సరిగా గుడ్డలు కూడా లేవు.
కానీ చేతుల్లో సంచులు. భుజానికీ వేలాడుతున్న సంచులు.
మొత్తంగానే ఒక చెత్త సంచి వంటి మనిషయ్యాడాయన.

గడ్డం, సంచులు, మొత్తం ఆ మనిషే ఒకానొక రంగులోకి మారిపోయి మాసిపోయాడు.
ఒక్కొక్కటినీ చూడండి. దగ్గరకు మీ చూపును తీసుకెళ్లి మరీ పరిశీలించండి. ఇట్లా మీరు కూచున్న చోటునుంచే ఈ మనిషిని అతడి వస్తువుల్ని బతుకు సంచి వంటి జీవితాన్ని లోతుగా, సన్నిహితంగా దర్శించండి.

చూశాక బయటకు వెళ్లాక, ఇంతకు ముందర చదివినట్టు కళ్లకు పని చెప్పండి.
ఇటువంటి మనిషిని చూడండి.
దగ్గర దూరం
కుడి ఎడమలు…
అటూ ఇటూ ప్యాన్ చేస్తూ…
మనుషుల్ని, వస్తువుల్నీ…నిశితంగా..ఇట్లా ఎంతైనా ఎన్ని కోణాలనుంచైనా దర్శించవచ్చు.

ఇదంతా ఫొటోగ్రఫియే!

+++

అవును. అయితే ఒక నిజం ఏమిటంటే, ఫొటోగ్రఫిలో నిమగ్నమైన మనిషికి ఆయా మనుషులను ఫొటో తీయకముందు కూడా ఇట్లా చూడటం అలవాటుగా ఉంటుంది.
అందుకే కొన్ని ఫీచర్లు అర్థం కావాలంటే మనం అక్షరాలను చదువుతున్నట్టే దృశ్యాలనూ కళ్లతో చదవడం అలవాటు చేసుకోవలసిందే. అప్పుడు దృశ్యంలోని అంశాలు తేటతెల్లం అవుతుంటాయి.

ఉదాహరణకు ఇంకో మనిషి.
ఈ దృశ్యంలోని మనిషే.

+++

అతడు, అతడి నెరసిన జుట్టు చూడండి.
ఫుల్ హ్యాండ్స్ చొక్కా చూడండి.
వెనకాల అతడి చేతుల బాడీ లాంగ్వేజూ చూడండి.
ఆ ప్యాంటు, మొకాలు, నడక రీతినీ చూడండి.
చెప్పుల్ని కూడా…

ఏదో ఒక దీర్ఘ ఆలోచనలతో,  బతుకు భారంతో నడుస్తున్న తీరునూ చూడండి.
నడుస్తూ ఉండగా అతడి ముందు, ఆ రోడ్డు పక్కనే ఉన్న చెత్తనూ చూడండి.
ఆ చెత్తనుంచి అడ్డంగా సాగుతున్న ఎర్రని మెట్ల రంగు చారల్నీ చూడండి.
అవి అతడి మేరా వచ్చి ఆగిపోవడమూ చూడండి.

ఇవతల మరో షట్టరు.
దాని రంగు, రేఖలూ చూడండి.
వాటికున్న తాళం కప్పలూ చూడండి.

ఆదంతా బేక్ గ్రౌండ్ అనుకుంటే మళ్లీ ఆ పిచ్చివాడినీ చూడండి.
అతడున్నంత మేరా…ఒక షట్టరు అనుకుంటే ఇతడున్నంత మేరా మరో షట్టరనుకోండి.
కానీ వీధి ఒక్కటే అనుకుంటే, అందులో ఇద్దరు.

ఇద్దరూ ఇద్దరే.
ఒకరొక ప్రపంచానికి, మన భద్రలోక ప్రపంచానికి ప్రతీక అనుకుంటే
మరొకరు అధోజగత్ సహోదరత్వానికి సూచిక.

కానీ ఇద్దర్నికలిపి చిత్రించడంలో నా దృశ్యం ఏమిటంటే..
ఈ సమాజంలో నా చూపు ఇద్దరిపై నిలుస్తుందని!

వర్గాలు, తరగతులు అన్నీ ఒకే దృశ్యంలో ఉంటాయనీనూ!
రెండు షట్టర్లు…..కానీ చిత్రించేటప్పుడు ఒకే షట్టరు.

ఒక ప్రపంచం ప్రధాన స్రవంతి అనిపించుకుంటూ ఉన్నప్పుడు మరొక ప్రపంచంతో కలిపి చిత్రించడం ఒక అదృశ్యానికి దృశ్య భాష్యమని! ఆ ప్రయత్నంలో భాగంగానే ఇద్దర్నీ చిత్రించండం! ఒకే చిత్రంలో…అదీ విశేషం.

+++

చివరగా, ఇట్లా వీధిలోకి వెళ్లినప్పుడు ఎన్నో రకాలుగా చూసి, ఒక రకంగా ఆగి క్లిక్ మనిపించడమే ఫొటోగ్రఫి.
ఈ సారి మీ కంటిని కెమెరా చేసుకుని పరికిస్తూ ఉండండి.
ఎన్ని దృశ్యాల్ని చూస్తారో!  అవన్నీ ఎన్ని విషయాలను మీకు విశేషంగా చూపుతాయో!

నా ఫొటోగ్రఫీ మిత్రులారా…ఈ సందర్భంగా శుభాకాంక్షలతో…

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఆదిమ రంగుల సంబురం!

drushya drushyam-18

ఎవరైనా ఎన్నో ఫొటోలు తీస్తూ ఉంటారు.
తీస్తూ ఉండగా లేదా తీశాక అందులో గొప్ప ఫొటో ఏదో తెలుస్తూ ఉండవచ్చు.
లేదూ తీరుబాటుగా ఉన్నప్పుడు ఏది ఉత్తమ చిత్రమో గుర్తు రానూ వచ్చు.
ఒక్కోసారి అంతకు ముందెప్పుడో తీసిన వాటిని యధాలాపంగానో, పరిశీలనతోనో మరోసారి చూస్తూ ఉండగానో కూడా ఆ గొప్ప చిత్రం తనకే తెలియవచ్చు.
చప్పున దాన్నితీసి విడిగా పెట్టనూ వచ్చు.ఇంకొన్నిసార్లు ఎవరో ఆ ఫొటో గొప్పదనం చెప్పనూ వచ్చు. అప్పుడైనా దాన్ని గుర్తించి ప్రత్యేకంగా దాచి పెట్టుకోవచ్చు.
అయితే, గొప్ప ఫొటో కాకుండా తాను తీసిన సామాన్యమైన చిత్రం గురించి చెప్పమని ఎవరైనా అడిగితే ఎంత బాగుండును!+++

మామూలు చిత్రం.
అవును. ఏ మాత్రం ప్రత్యేకత ఆపాదించలేనంత మామూలూ చిత్రం గురించే!
అటువంటిది ఒకటి చూపమని పదే పదే ఎవరైనా అడిగితే ఎంత బాగుండును!
ఒక్కరని కాదు, పదులు, వందలు, వేలాది మంది అట్లా ఒక ఫొటోగ్రాఫర్ను ఒత్తిడి పెడుతూ ఉంటే అదెంత బాగుంటుందో!!

మామూలు అని, సామాన్యం అని, ఇంకా ఇంకా మరింత సింప్లిసిటీలోకి వెళ్లేలా యాతన పెడితే  మరెంత మంచిదో!

ఒక్క ఫొటోగ్రాఫర్నే కాదు, గొప్ప గొప్ప కవులు, కళాకారులు, రచయితలు, మేధావులు, శాస్త్రవేత్తలు, రాజకీయ నాయకులు…వీళ్లందరినీ ఎవరైనా పని గట్టుకుని, ‘మీరు సృజించిన లేదా ఆవిష్కరించిన ఒక మామూలు విషయం చెప్పమని లేదా చూపమని’ అడిగితే, “అబ్బ! ఈ దునియా ఎంత అందమైంది అయిపోయేదో!’

+++

ఆశ.
కల.

+++

ఇటువంటి ఆశావాదిని కనుకే నది కన్నా మేఘం నచ్చుతుందని అంటాను.
చంద్రుడికన్నా నక్షత్రాలే మిన్న అంటూ ఉంటాను.
సామాన్యమే మాన్యం అని ఇట్లాగే సతాయిస్తూ ఉంటాను.

అయినా, చైల్డ్ ఈజ్ ది ఫాదర్ ఆఫ్ అవర్ సివిలైజేషన్ కదా…
బాల్యం తాలూకు నిర్మలత్వం…
అనాది ఆనందం…
పురాతన సౌజన్యం…
జానపద చిత్తమూ చిత్రమూ…వీటిలోని ‘సాదా’తత్వం, ‘సాధారణత్వం’ ఎంత మంచిగుంటుంది!

+++

అందుకే ఆశ. కళ…
ఆ ఒరవడి కోసమే సామాన్యం అని నేను చూపే చిత్రం ఇదే ఇదే.
నా వరకు నాకు, ఈ ‘జాజూ – సున్నం’  చిత్రం ‘మామూలు చిత్రం’ కాదు, ‘అతి మామూలు చిత్రం’.

+++

ఒకానొక శుభదినం…నేనూ, ప్రముఖ చిత్రకారులు మోహన్ గారు, వారి సోదరులు, జర్నలిస్టూ అయిన ప్రకాష్ గారూ హైదరాబాద్ నగరంలోని చింతల్ బస్తీలో ఛాయ తాగడానికి వెళుతూ ఉన్నప్పుడు హఠాత్తుగా ఈ చిత్రం నా కంట పడింది.

చూస్తే ఒక  ముసలామె…
రెండు ఇనుప తట్టల్లో ఒక దాంట్లో సున్నం, ఇంకో దాంట్లో జాజూ పోసి, వాటిని చిన్న చిన్న పాకెట్లుగా చేసి అమ్ముతోంది.

ఒక చిత్రాన్ని ఆమెతో, ఇంకో చిత్రాన్ని వీటితో చేసుకుని జన్మ ధన్యం అయిందని అక్కడ్నుంచి నిశ్శబ్దంగా తప్పుకున్నాను.
ఇదిగో మళ్లీ ఇలా చూపుతున్నాను. వందలు వేల చిత్రాల్లోంచి మళ్లీ దీన్నే ఎత్తి పట్టాను.
చూడండి….ఇదొక పురాతన చిత్రం. అది ఇల్లయితే చాలు, చిన్నదా పెద్దదా అన్నది కాదు.
గుడిసె అయినా సరే, ఇంత సున్నం ఇంత జాజు ఉంటే చాలు అది కళతో వెలిగిపోతుంది.
అందుకు, ఆ ‘కళ’కు మార్గం వేసే ఓ మామూలు మనిషి జీవన వ్యాపకాలను చెప్పే చిత్రం కూడా ఇది.

+++

మనిషి పుట్టిన నాటినుంచి వున్న ఈ primary colors గురించి నాకెప్పుడూ గొప్ప ఆశ.
జీవితాన్ని celebrate చేసుకోవడం అన్నది అనాది ముచ్చట కదా, జీవకళ కదా… అని ఎంతో సంబురం.
దాన్ని simple గా చెప్పడానికి మించిన అదృష్టం ఏముంటుంది!

ఈ చిత్రం అలా నా అదృష్ఠం.

దీన్నిగానీ ఇటువంటి చిత్రాలనుగానీ కోట్లు పెట్టి కొనే రోజు ఒకటి వస్తుందన్నదే భయం!
అటువంటి పీడదినాలకు దూరంగా ఉండాలని కూడా ఆహ్లాదమూ ఆరోగ్యవంతమూ అయిన ఈ జాజూ సున్నమూ…అలుకూ పూతా నా చిత్రలేఖనమూ…మరి కృతజ్ఞతలు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

దిసమొల: నిశ్శబ్ధంగా వినిపించే ఒక సంకీర్ణ దృశ్యం!

drushya drushyam-17
ఫొటోగ్రఫీకి సంబంధించి ఏది ముఖ్యం, ఏది కాదు – అన్న చర్చ కాదుగానీ, నా వరకు నాకు దృశ్యం, అదృశ్యం రెండూ ముఖ్యమే అనిపిస్తుంది. ఎందుకంటే, ఈ చిత్రం…నిజం.
అర్థవంతమైన లేదా అవతలి వారికి అర్థమయ్యేట్టు ఒక ప్రధాన దృశ్యం ఉంటుంది.
అలాగే, అగుపించీ అగుపించని అప్రధాన అదృశ్యమూ ఉంటుంది చిత్రంలో.
ఈ రెండింటి సమాసమే ఈ దృశ్యం.

+++

నిజానికి ఈ చిత్రం తీసి చాలా రోజులే అయింది. కానీ, ఎప్పుడూ ఆశ్చర్యానికి గురిచేస్తుంది!
పలువురు పలు రకాలుగా వ్యాఖ్యానిస్తూ ఉన్నప్పుడు ఆశ్చర్యం కలగక మానదు.

అయితే, నా ఆశ్చర్యం నాది. అవతలి వారికి మల్లే ఆ బొమ్మను నేనే చిత్రీకరించినప్పటికీ నాకూ మరో వ్యాఖ్యానం ఉంటుంది. అది అవతలి వాళ్లు తమ వ్యాఖ్యానాన్ని విన్పించినప్పుడు గుర్తొచ్చి ఆశ్చర్యపోతూ ఉంటాను.
‘ఇటువంటిది నాకూ ఒకటి ఉంది’ అని చెప్పకుండానే కాలం గడచిపోతుంది! నావే ఎన్నో చిత్రాలు ప్రచురితమై, దానికి ఎందరెందరో వివిధ వ్యాఖ్యానాలు చేస్తూ ఉంటే నా వ్యాఖ్యానం నా చిత్రం ముందే అదృశ్యంగా ఉంటుంది.
అదే సిసలైన ఆశ్చర్యం నా వరకు నాకు!

నాకే అని కాదు, కళ ముందు ఏ మనిషైనా ఇలాగే ఆశ్చర్యచకితులు అవుతూ ఉంటారు కాబోలు!
అయినా సరే, అవతలి వ్యాఖ్యానాలతో చిత్రం మొదలుపెడతాను.

+++

ఒకరంటారు ఇది ‘క్రాంక్రీట్ జంగల్’ అని!
‘నగర జీవనంలో మనిషి అమానుషత్వానికి  సజీవ దృశ్యం’ అనీ!

ఇంకొకరంటారు ‘ప్రేమ’ అని!
అది స్త్రీపురుషులను ఎట్లా ఒకటిగా ఎట్లా కట్టిపడేసి, ఒకే ప్రపంచానికి ఇద్దర్నీ వేలాడదీసి, ఇక నిదానంగా పెంచే ఆ తీయటి బాధ ఉంటుంది చూడండి. అదీ ఈ బాధనట!  ఎడబాటు, విరహమూ కూడా నట!
వాళ్లు ఎంతో ప్రేమతో చెప్పారా మాటలు.
ఆశ్చర్యమే,  ఈ బొమ్మ ప్రేమకు ప్రతిబింబం అంటే ఆశ్చర్యం కాక మరేమిటిఝ

సరే, ఇంకొకరంటారు…ఇద్దరి మధ్య అకస్మాత్తుగా పరుచుకునే దూరం, అడ్డుగోడ అని!
అది క్రమంగా ఆ ఇద్దరి మనసుల్ని గాయపర్చే గునపమై తీవ్రమైన బాధకు గురిచేస్తుందని!

చూసిన వారికి చూసినంత…
ఇవన్నీ చెబుతుందీ పిక్చర్!

కానీ, నేనైతే హైదరాబాద్ లోని ‘సాక్షి’ కార్యాలయం వద్ద ఉన్న ఫుట్ పాత్ పై ఒక టీ బంకు ఉంది. అక్కడ తీశాను దీన్ని.
అక్కడకు వెళ్లి ముందు నిలబడ్డాను. టీ తాగుతూ ఉన్నాను. ఇంతలో అక్కడొక చెట్టు, దానికి కొట్టిన మొలను(మేకు) చూశాను. వెంటనే కెమెరాను చేతుల్లోకి తీసుకుని దాన్ని ‘క్లిక్’ మనిపించాను.
ఆ క్షణాన అప్పుడొక మొలను మాత్రమే చూశాను.

ఆ తర్వాత మెల్లగా వ్యూఫైండర్ లోంచి కన్నుతో చూడసాగాను.
మొలను అలాగే వుంచి ఆ చెట్టును దాని బెరడును క్లియర్ చేసుకుని మరో చిత్రాన్ని చిత్రించాను.
ఆ చిత్రం మాత్రం వేరుగా ఉంది. బహుశా అదేం చెబుతుంతో తెలియదు!

ఆ తర్వాత అలాగే చూస్తూ ఉన్నాను.
వ్యూ ఫైండర్ నుంచి చూస్తూ ఉండగా బ్యాగ్రౌండ్ లో మనుషులు…వాళ్లు వేళ్లేదీ వచ్చేదీ కనిపించసాగింది.
చూడసాగాను.

సడెన్ గా ఒక పిచ్చితల్లి వచ్చింది వ్యూ లోకి!
కెమెరాలోంచి కళ్లెత్తక తప్పలేదు.

+++

ఆమె లావుగా ఉంది. బొద్దుగా ఉంది. జుత్తు రేగి ఉంది.
అది కాదు ఆశ్చర్యం…. ఆమె ఒంటిపై దుస్తులు సరిగా లేవు. సరిగా అనేకంటే పైన వక్షం ఓపెన్గా ఉంది. ఆమెను కళ్లారా చూడలేం. మన పేదరికం నిర్లక్ష్యం నిర్లజ్జగా కనబడుతోంది మరి!
పైన అలా ఉండగా కింద మాత్రం ఒట్టి లంగా ఉంది.
దిసమొలగా ఆ లంగా ఒక్కటే… అది కూడా చిన్నది…అది కూడా కాదు… ఆ లంగా పూర్తిగా రక్తంతో తడిసి ఉన్నది.

ఆమె అలా నడుస్తూ నడుస్తూ ఈ మొలదాకా వచ్చేసరికి హఠాత్తుగా కెమెరా వ్యూ ఫైండర్ గుండా నా కంట పడీపడగానే వెంటనే భయమేసి కెమెరాలోంచి తలెత్తి చూశాను. కనిపించిన నిజం ఇది.

ఆమె లంగా… మెన్సెస్ కారణంగా అనుకుంటాను, పూర్తిగా తడిసిపోయి ఉంది.
ఆమె ఏదో గొణుక్కుంటూ ఉన్నది. ఆ రణగొణ ధ్వనుల్లో గొణుక్కుంటూ ఆమె అట్లా నడుచుకుంటూ వచ్చేసరికి..అంటే అక్కడ ఆ క్షణాల్లో ఒక దృశ్యం అట్లా ఆమె నడుచుకుంటూ వచ్చేది ఉందన్నమాట.
ఇటువైపు దృశ్యం ఏమిటంటే, అది నేను….అప్పటిదాకా మొలను, చెట్టు బెరడును, వెనకాలి బ్యాక్ గ్రౌండును చూస్తూ నేను. ఈ దృశ్యాల మధ్య కెమెరా వ్యూఫైండర్లో ఒక దృశ్యం. అందులో  మొలా ఆ చెట్టు బెరడు…వెనకాలి బ్యాగ్రౌండ్లో కొంత ఆవరణ… ఆమె ‘ఆ ఆవరణ’ను దాటేసి వెళ్లిపోవడమూ ఉంది.
ఆము “ఆ ఆవరణను’ దాటేయడం క్లిక్ మన్పించనందున అది దృశ్యంగా కెమెరాలో రికార్డుకాలేదు.
ఆ తర్వాతి దృశ్యం నేను తల పైకెత్తడం…ఆమెను నేరుగా చూస్తూ ఒకట్రెండు ఫొటోలు తీసుకోవడం.

ఇవీ దృశ్యాదృశ్యాలు, ఈ చిత్రానికి సంబంధించి!

+++

చిత్రమేమిటంటే, ఇక అప్పట్నుంచీ నాకు ఈ ఫొటోను చూడగానే చెట్టు బెరడుకు దిగిన “ఆ మొల’ కనిపించడం మానేసి ‘ఆమె’ కనిపించడం మొదలౌతుంది. అప్పుడు గుండె లయతప్పిన సంగతి నాకు స్పష్టంగా తెలుస్తూనే ఉంటుంది.

ఆమె వెళ్లిపోయేదాకా చూసి కెమెరాను సవరించుకుని మళ్లీ వ్యూ ఫైండర్లోకి చూశాను.
మళ్లీ ఆ మొలను చూశాను. నిజానికి ఎప్పుడైతే ఒక కదలని మెదలని వస్తువునో రూపాన్నో చిత్రిస్తున్నప్పుడు దానికి మరింత జీవితం ఇవ్వడానికి వెనకాల కదిలే బ్యాగ్రౌండ్ ను చిత్రించడం అలవాటులోకి తెచ్చుకుని చాలా రోజులే అయింది.
ఈ సారి కూడా అట్లా తీయాలా అనిపించింది. ఎందుకంటే, ఇంతకుముందే చెప్పినట్టు, ఆ మొల నాకు గుచ్చుకుంది. ఇంతకుముందరి అర్థనగ్న స్త్రీ మూర్తిని చూశాక ఇక ఆ మొల గునపమే!

కానీ, ఎంతైనా నేను అనుకున్నదే ఫొటో కాదు. ఫొటో ఎవరి అనుభవాన్ని వారికి పంచుతుంది కదా!  అనుకుని మళ్లీ నా నుంచి దూరం జరిగి మరొక ఫొటో చేయాలని ప్రయత్నించసాగాను. మెల్లగా వ్యూ ఫైండర్ లోంచి చూడసాగాను. ఇంతలో ఒక మగమనిషి ఇటు పోయాడు. మరో ఆడమనిషి అటు పోయింది.
అప్పుడు తట్టింది. కాసేపు వేచి ఉండి ఆ అధోజగత్ స్త్రీ వంటి వారు మన మధ్య, మన వీధుల్లో, మన రోడ్ల మీదే తారాడుతున్నప్పటికీ జీవితంలో మనం ఎవరి అవసరాలతో వాళ్లం వెళ్లిపోతూనే ఉంటాం కదా! దాన్ని చిత్రిద్ధాం అనుకున్నాను.

అలా అనుకున్నానో లేదో ఒక యువకుడు వచ్చి ఆ చెట్టును ఆనుకుని టీ త్రాగుతూ ఉన్నాడు.
అతడికి ఆ స్త్రీ అలా ఇదే ఆవరణలోంచి నడిచి వెళ్లిన సంగతి తెలుసో లేదో!
ఆ ఆలోచనను అదిమేసి మళ్లీ చూడసాగాను, వ్యూ ఫైండర్లోంచి!

ఇంతలో ఒక యువతి వచ్చింది ఫ్రేంలోకి…
ఇటు మగా ఇటు ఆడా ఇద్దరినీ ఒకే ఫ్రేంలో ఉండేలా ఆ మొలను క్లియర్ చేసుకుని క్లిక్ మనిపించాను.
ఇదే ఆ చిత్రం.

+++

నిజానికి ఇది మొల కావచ్చు…
కానీ, నా వరకు నాకు దిసమొల అంతా రక్తసిక్తమైన చిత్రం.
నిశ్శబ్ధంగా వినిపించే ఒక సంకీర్ణ దృశ్యం.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

“అది కాలిబాట కాదు, నా ఇల్లు!”

drushya drushyam -17కాలి బాట మీది జీవితం గురించి నాకెప్పట్నుంచో ఒక జీవగ్రంథం వెలువరించాలని ఉంది.
ఎప్పట్నుంచీ అంటే ఐదేళ్ల క్రితం కుమారిని కలిసినప్పటినుంచి…ఆమెకు చేతులు లేవు. కానీ, కాళ్లతోనే ముంగురులు సర్దుకుంటుంది. తల దువ్వుకుంటుంది. కళ్లకు కాటుకా పెట్టుకుంటుంది. బట్టలు ఉతుక్కుంటుంది. ఒక్కమాటలో తనకు చెయ్యెంతో కాలంత!

అందరూ ఉండీ అనాధగా మారినాక ఆమెకు కాలిబాటే ఇల్లయింది.
ఫుట్పాత్ ను ఆశ్రయించి బతుకుతున్న ఆమె జీవన సమరం ఒక జ్ఞానపీఠం!

+++
ఒకానొక శుభరోజు ఆ మనిషి తెలియజెప్పింది, ఫుట్ పాత్ మీది జీవితం తనదని, కింది జీవితం మనదని!

దెబ్బతిన్నాను.అప్పటిదాకా తలకిందులుగా ఉన్న నా అవగాహనను ఆమె సరిచేయడంతో పెద్ద ఆశ్చర్యం, ఆనందమూ…
ఆ మధ్యన పాత అవగాహన పగులు పెట్టడంతో లోపలి ఇల్లు కూలిపోవడంతో ఒకలాంటి అనారోగ్యం కూడా…ఏదైనా తెలియగానే లోపల చాలా నశిస్తుంది. దాంతో వచ్చే సిక్ నెస్.
కోలుకున్నాక అర్థమైంది.అవును. మనం రోడ్డుపై నుంచి పయణించే మనుషులం. రోడ్డు మన జీవన సరళి. అది మన జీవన స్థాయిని చెబుతుంది. మన మూస ధోరణిని చెబుతుంది. భద్ర జీవితాన్నీ సూచిస్తుంది.

నేనూ రొడ్డును వాడుకునే మనిషినే గనుక…ఇంట్లోంచి బయటకు వచ్చాక రోడ్డు…పనిచేసుకోవడానికి రోడ్డు…మళ్లీ ఆఫీసు నుంచి ఇంటికి వెళ్లడానికి రోడ్డు…మొత్తంగా రోడ్డు నాకు జీవన వాహిక…రోడ్డు లేకపోతే నేను ఏమైతానో నాకే తెలియదు!
అటువంటి రోడ్డుమీది బతుకు గురించి ఆమె అన్యాపదేశంగా అంది, ‘మీరున్నది దిగువన కదా!’ అని!

లోవెలుపలి ప్రధాన స్రవంతి అప్పుడు దెబ్బతిన్నది.

+++
అప్పటిదాకా ఫుట్ పాత్ జీవితం అన్నది నాకు రోడ్డుకు ఇరువైపులా ఉన్న జీవితంగా తెలుసు.
లేదంటే రోడ్డుకు దిగువ జీవితంగా గుర్తు. కానీ ఆమె అంది ‘మేం పైన ఉన్నం. నువ్వు కింద ఉన్నవు’ అని!
అలా, రోడ్డుమీది జీవితాలపై ఉన్న భ్రమనుంచి నన్ను రోడ్డుమీదికి తెచ్చింది కుమారి. ఇక అప్పట్నుంచీ నాలోపల ఒక జీవగ్రంథపు రచన సాగుతూ ఉన్నది అక్షరాలా, ఛాయల్లోనూ…

+++
నిజానికి ఆమె అపూర్వ. కాళ్లతోనే సూదిలో దూరం ఎక్కించే కుమారమ్మ…
ఆమె తర్వాత విమలమ్మ.. అంధురాలు. ధర్మం అడిగి సేకరించిన డబ్బులతో పిల్లలకు విద్యాబుద్ధులు చెప్పి ప్రయోజకులను చేసిన ధీర వనిత. ఇంకా శంకర్….పదో తరగతి ఫేలయ్యాక ఇంట్లో ఒప్పుకోరని బయటపడ్డ మనిషి…ఇలా ఇంకొందరు…కొందరు అసలు సిసలు నేలమాలిగ గురించి వవరించారు…

ఇక అప్పట్నుంచీ నాకు ఫుట్ పాత్ అన్నది అధోలోక సహోదరులు నివసించే ఆవాసం అన్న భ్రమంలోంచి అదొక ఊర్ధ్వ లోకం అనీ, అదే పదిలమనీ తెలియజెప్పారు. దాన్ని హైలైట్ చెయ్యడం అని కాదుగానీ అది మన సంఘ జీవనంలో… హిపోక్రటిక్ జీవనంలోంచే ఉద్భవించిందనీ వివరించారు..నిజానికి మనల్ని మనం కుదించుకున్నందున పుట్టిందే అది అని రుజువుగా చెప్పారు వారు… వాళ్ల అనుభవాల నుంచి నన్ను మేల్కొలిపారు.

అందుకే, అప్పట్నుంచీ ఫుట్ పాత్ పై ఉన్న మనుషులను ఫొటో తీసేటప్పుడు వాళ్లను పై నుంచి కాకుండా కిందినుంచి, ఒళ్లొలంచి, ఒంగి ఫొటో తీయడానికి ప్రయత్నిస్తుంటాను. కనీసం సమానంగా నైనా చూసుకుని వాళ్లను ఛాయాచిత్రాల్లో నిమగ్నం చేస్తుంటాను. ఈ ఫొటో అటువంటిదే.

+++

ఆయన ఎవరో…ఏమో…అనుకునేరు.
ఆయనకూ పేరుంది. ఊరుంది. నివాస స్థలం ఉంది.
ప్రస్తుతానికి తనకంటూ ఒక దగ్గర ఫుట్ పాత్ ఉంది.
దానిపక్కనుంచి హాయిగా వెళ్లే రోడ్డు…అందులోని జనమూ ఉన్నారు.
కానీ తానొక్కడే.

ఒక్కడే తాను…విశ్వమంతా ఈ పిట్టగోడే అన్నట్టు హాయిగా విశ్రమించి ఉండగా తీసిన ఫొటో ఇది.
తన పక్కనుంచి వేగంగా దూసుకుపోతున్న రోడ్డు….సారీ కారు…
అది కిందే ఉంది కదా!
హమ్మయ్య! థాంక్స్!

+++
మరేం లేదు. కుమారమ్మ చెప్పింది, విమలమ్మా విడమర్చింది.
గోడలన్నవి అసలే లేని ప్రపంచంలో మేం బతుకుతున్నాం అని!

వాళ్లంటారు…
”అది కాలిబాట ఎట్లయితది? నిజానికి అది మీకు కాలిబాట…రోడ్డు ఉండగా వెళ్లే మీకు మాత్రం మేం నివసిస్తున్నది కాలిబాట! మాకు మటుకు అది ఇల్లే” అన్నరు.

“గోడలన్నవి లేనే లేని ఇల్లు…ఇదే అందరి ఆదర్శం కావాలి. అప్పుడే కొందిరికి ఇండ్లు..ఇంకొందరికి రోడ్డు…దాని పైన ఉన్న ఫుట్ పాత్ ఇంకొదరికి…ఇన్ని తేడాలుండవు. అప్పుడు జగమంత విశ్వం ఒకే మాదిరి ఇల్లు అవుతుంది. అంతదాకా కాలిబాట మీద జీవిస్తున్న వాళ్లను, దిగంబరులుగా లేదా తమకంటూ ఏమీ లేకుండా జీవిస్తున్న మహాజనులెందరినో..

నేనైతే ఎత్తుమీదే ఫొటో తీయడానికి ప్రయత్నిస్తూనే ఉంటాను.
ఈ మనిషి మాదిరి.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

సంక్రాంతి, స్త్రీలూ, ముగ్గులూ…!

drushya drushyam-15...
చాలామంది అడుగుతున్నారు.
ముగ్గుల బొమ్మలు అన్నప్పుడు అందరూ అదే అడుగుతున్నారు…
ఎన్ని రకాల ముగ్గులు చిత్రించావూ అని!చుక్కల ముగ్గులు, గీతల ముగ్గులు, రంగవల్లులు…
ఈ మూడు రకాల ముగ్గులూ ఉంటాయి గనుక, ఒక్కొక్క రకంవి ఎన్ని ప్రదర్శిస్తున్నవూ అని!

కొంచెం భయంగానే ఉన్నది.
అయితే, వారు ఊహించినవి కాకుండా చూపి, ఇవీ ముగ్గులే కదా అంటే ఏమంటారో!
తిట్టినా కొట్టినా నేను మటుకు భయభక్తులతోనే ఉన్నాను గనుక భరోసా!

ఏమైనా ఒక కుతూహలం, సంబురం.
ముగ్గులు స్త్రీల చిత్రలిపిలు కనుక.
స్త్రీ అంటే ప్రకృతి కదా కనుక!

నాకైతే సూరీడు తన కిరణాలతో భూమాత హృదయంపై నర్తించడమే తొలి ముగ్గు.
అటు పిమ్మట పకృతి ఒడిలోంచి నిదానంగా నిద్రలేచిన ఓ మాత వొంగి చుక్కలు పెడుతుంటే…ముగ్గూ…ఆ తల్లీ….ముగ్గుబట్ట వంటి తన తలను ముగ్గులో వొంచి చిత్రిస్తుండటం మలి చిత్రం.
ఇంకా చాలా…

అయితే, అన్నీనూ ఒక ఛాయా చిత్రకారుడిగా వెలుగు నీడలను వాకిట్లో చూసుకుంటూ, వీధుల్లో అడుగులు వేసుకుంటూ పోవడమే నా చిత్రలిపి.

నిజమే. ఇంటికి శుభప్రదం అని ముగ్గులు వేస్తారు. దుష్టశక్తుల నివారణకూ ముగ్గులను గీస్తారు.
అవన్నీ చెప్పినా చెప్పక పోయినా, రాళ్లబండి గారు అన్నట్లు జీవితాన్ని ముగ్గులోకి దింపే ప్రయత్నమే నా చిత్రాలు.
ఎవరైనా చూసి ఆశీర్వదిస్తారని అభిలాష…

కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఏకాంత లు ….. ఒక ఏకాంతం !

drushya drushyam-14..పురుషులకు కావాల్సినన్ని స్థలాలున్నాయి.
బయటి ప్రపంచం అంతా వారిదే. ఇంట్లో కొచ్చినా వారి ప్రపంచమే.
ఎంతైనా, మగవాళ్లకు అన్ని స్థలాలూ, అన్ని కాలాలూ యోగ్యమైనవే.
ఎక్కడ ఫొటో దిగినా అది వారి సామ్రాజ్యమే.
కానీ, లేడీస్ అలా కాదని, వారివే అయిన ఫొటోలు చాలా తక్కువ అనీ అనిపిస్తుండగా ఈ ఫొటో….

ఈ ఫొటో ఒక్కటే కాదు, నా ఫొటోలూ మీ ఫొటోలూ అని కాదు, మొత్తం ఫొటోగ్రఫిని చూడాలి.

మొత్తంగానే, ‘స్త్రీలు మాత్రమే’ అన్న ఫొటోలు చాలా తక్కువ.
స్త్రీలుగా వారు స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్యాలు అనుభవిస్తున్న తీరును సగర్వంగా ఆవిష్కరించే ఛాయాచిత్రాలు బహు తక్కువ!ఒకసారి మీ ఫొటోలు మీరు చూసుకోండి.
ముఖ్యంగా మహిళలు.
మీవి మీరే మళ్లీ మళ్లీ చూసుకుని చూడండి.ఆ చిత్రాలన్నీ ఒక రిలేషన్ లో భాగంగా చూపేవి కావా?
ఎక్కడ దిగినా గానీ, ఆ మహిళల చుట్టూ నిర్మాణమైన నిర్మాణాలే కదా!
+++

దిగిన ప్రతి ఛాయా చిత్రమూ వ్యక్తిగతం. అది రాజకీయాలూ పలుకుతుంది.
ఇల్లూ, వంటిల్లు, లేదంటే ఉద్యోగంలో పనిచేసే చోటు.
నిజానికి అదీ ఇల్లే. చాకిరీకి మారుపేరు కదా ఇల్లు.
ఇష్టంగా నిర్మించుకునే పక్షి ఖానా కదా ఆ జైలు.

పక్షుల ఫొటోలు కానవస్తాయిగానీ స్వేచ్ఛ జాడ లేదు.
అదీ నేటి ఛాయాచిత్రణం, మహిళల వరకు!

+++

 

చాలా ఫొటోలు…
ఉద్యోగిగా విధి నిర్వహణలో ఉండగా కూడా ఎన్నో దిగుతారు.
అక్కడా మళ్లీ పనిలోఉండగానే తప్పా విరామంగా ఉండగా ఫొటో దిగడం కొంచెం కష్టమే!
అందుకే చాలా ఫొటోలు ఒంటరిగా కంటే మరొకరి తోడుతో దిగేవే అయి ఉంటున్నాయి.

+++

 

social network sites గొప్ప ఉదాహరణ.
అంతా ముఖచిత్రాలే.
జీవన చిత్రాల జాడలేదు.
తమవైన జీవ చిత్రాల ఊసు లేదు.
తమను తాము నిర్మొహమాటంగా, నిర్భయంగా ఆవిష్కరించుకునే చిత్రాలు బహు అరుదు.

+++

 

ఎవరికి వారు ఆలోచించి చూడండి. మీ ఫొటోల్లో మీరు ఏ విధంగా అచ్చయ్యారు?
ఏ కార్యాకారణ సంబంధాల్లో ఉండగా మీరు ఆ ఛాయాచిత్రాల్లో బందీ అయ్యారు.
అసలు మిమ్మల్ని అలా బంధించిందెవరు?

ఖచ్చితంగా మీ భర్తో లేదా మీ అన్నయ్యో నాన్నో అయి ఉంటాడు.
లేదా మిమ్మల్ని కట్టుకునేవాడూ అయి ఉంటాడు.
ఎంత లేదన్నా రిలేషన్.
అది స్త్రీ అయినా కావచ్చును. ఆమెకు కూడా అది ఒక రిలేషన్.
చెల్లెలు, అక్క, వదిన యారాలు. తోటి కోడలు…ఇట్లాంటివే ఏదో ఒకటి.
వాటితో తీసిన చిత్రాలే అధికం.

+++

 

మరేం లేదు.
ఎవరేం చేసినా వాళ్లు భద్రంగా ఉండే ప్రత్యేక పరిస్థితుల్లో  మీరు భద్రంగా ఉండాలనే అర్థంతోనే!
అంతేగానీ, మీరొక పక్షి అని రెక్కలల్లారుస్తూ ఎగిరేటప్పుడు తీయాలని  వాళ్లకు తోచదు!
పంజరంలో ఉండగా అదే సమస్య.
అవే చిత్రాలు వస్తయి.

ఒక ఛాయాచిత్ర గ్రాహకుడిగా ఉండగా ఫొటోలు తీయడమే కాదు, దిగడంలోనూ అనేక పరిమితులు ఉన్నాయన్న స్పృహ ఇలా మెలమెల్లగా తెలిసి వస్తున్నది.

నా వరకైతే, ఛాయా చిత్రణం చేస్తూ ఉండగా ఎందుకో తెలియకుండానే మహిళల పబ్లిక్ స్పేస్ గురించి బెంగ కలుగుతుంది.
ఏది తీసినా ఆమె ఉంటుంది. కానీ, ఆమె ఎవరో తెలుస్తుంది. అదీ విషాదం.

వాళ్లను ఎప్పుడు ఫొటో తీసినా అది ‘మన’ దృష్టికోణం నుంచే ఉండటం బాధిస్తుంది.
అయితే అందంగా లేదంటే శ్రమజీవులుగా కాకుంటే ఇల్లాలిగా ఇంకా కాదంటే ఉద్యోగిగా చూడటమే గానీ, స్త్రీలను మనుషులుగా, నిర్వ్యాపకంగా, నిర్భయంగా చూడటం, చూపటం అన్నది కష్టం.
అందుకు తెగించవలసే ఉంటుంది. చిత్రకారుడే కాదు, చిత్రణ పొందే మనుషులూనూ!

+++

 

దీనర్థం ఒక ఫొటోను వాళ్లు స్త్రీలుగా తమవైన రోల్ ప్లేయింగుల్లో భాగంగా కాకుండా చూడాలని!
అలా అని ఈ రోల్స్ లేదా పాత్రలపై విమర్శ అని కాదు. ఈ ఫొటోల్లో వాళ్లు బాగానే ఉంటారు.
అమ్మ, అక్క, వదిన, చెల్లి, స్నేహితురాలు, భార్య, ప్రియురాలు, సహచరి, ఇష్ట సఖి, విరాగి, యాంకర్, సినీ నటి, అపరిచితురాలు…ఇట్లా చాలా…

సమస్య బాగుండటం కాదు…ఉండటం.
ఒక మనిషిగా ఆమె కనిపించడం…అదే మహాకష్టం.

ఆమెను చూస్తే ఏ సంబంధాలు లేకుండా ఒక అస్తిత్వంగా కనిపించడం ఎంతో కష్టంతో కూడి ఉన్న ఘటన.
ఒకరి అపూర్వమైన చిరునవ్వు చూస్తే, తప్పిపోయిన స్నేహితురాలిగా ఉంటుంది.
ఇంకో నిండుదనాన్ని చూస్తే మా అమ్మే అనిపిస్తుంది.
అల్లరి చిల్లరి పిల్లను చూస్తే చెల్లెలే కనిపిస్తుంది. కానీ, మనిషిగా ఆమె నిండైన వ్యక్తిత్వంతో కనిపించనే కనిపించదు.

కారణం?
ఒక్కటే, అలాంటి జీవితం సమాజంలో ఒకటి ఉండటం, దానికి మనం ఎక్స్ పోజ్ కావడం జరగాలి.
ఆ తర్వాత అలాంటి ఛాయాచిత్రాలు వాటంతటవే దృశ్యబద్ధం/expose అవుతాయి.

కానీ, మానవ సంబంధాల్లో అలవోకగా మనకిష్టమైన పాత్రోచిత సందర్భాలే కావాలనుకుంటాం.
అందులో భాగంగానే మనం వాళ్లను చూస్తుంటాం.
అలా కాకుండా ఉన్నప్పుడు కొన్ని సంభవం!
ఉదాహరణకు ఈ ఫొటో చూడండి.

 

+++

బహుశా, వీళ్లు పూర్తిగా తమ ప్రపంచంలోనే ఉన్నారు.
భార్యలుగా వంటింటి కుందేళ్లుగా కాకుండా మగువలుగా, స్వతంత్రంగా కనిపించారు.
తిరగేసిన బిందెలపై మగువలు.

వీళ్లను అమ్మలక్కలు అని కొట్టిపారేయ గలిగే దృష్టి ఇక్కడ సవరించుకోవాలి.
ఎందుకంటే, అమ్మలక్కల కబుర్లంటే పురుషుడి దృష్టిలో అక్కరకు రానివి.
కానీ, వాళ్లకు పూర్తిగా అవసరమైనవి.
వాళ్ల ప్రైవేట్ లైవ్స్ సెలబ్రేట్ అయ్యేది అక్కడే, ఆ ముచ్చట్లలోనే!

జాగ్రత్తగా చూడండి…
బిందెలు తిరగేసి వాళ్లు కూచున్న విధానం….
ఇది వాళ్ల వ్యక్తిగత రాజ్యం గురించి చెబుతున్నది.
ఒకరితో ఒకరు పంచుకుంటున్న తీరుతెన్నులూ ఉన్నయి.
అన్నీ ఉన్నయి. వాళ్ల వ్యక్తిత్వం, వాళ్లను బిందెలుగా మార్చిన వైనమూ ఉన్నది.
సమ్మక్క సారాలమ్మ… మేడారం జాతరలో తీసిన చిత్రం ఇది.
చూడ ప్రయత్నిస్తుంటే మెలమెల్లగా ఇవన్నీ కానవస్తున్నయి.

+++

 

నిజానికి ఇది కూడా ఒక సగం చిత్రమే.
వాళ్లు అమ్మలక్కలు కూడా కాదు.
పాత్రలు.
పాత్రలు లేని స్థితిమంతులు.
’వాళ్లు.’..
అంతే!
జాతరలో వాళ్లు కలిశారు. అంతకుముందరి మనుషులే. ఆత్మీయులే. బంధువులే.  స్నేహితులే.
కానీ, జాతరలో వారు తమను తాము వ్యక్తం చేసుకున్నారు, ఇలా.
అందుకే ఈ చిత్రం ఒక అపూర్వ చిత్రం- నాకైతే!తమని తాము సరికొత్త పాత్రలుగా చూసుకున్న వైనం, ఈ చిత్రం.
వాళ్లను మనమూ చూడాలి. ఆ పాత్రల్ని తిరగేసి కూచున్న వైనాన్ని నలుగురికీ చెప్పాలి.
అప్పుడే పాత్రోచిత ఛాయచిత్రాల అందం ఏమిటో చూడగలం.ఇక్కడైతే ఎవరూ లేరు. ఏకాంతలు. ఇంకేమీ లేదు.కేవలం స్త్రీలు మాత్రమే.

వాళ్లకు ధన్యవాదాలు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

పాదం మీది పుట్టుమచ్చ!

druhttps://i0.wp.com/saarangabooks.com/retired/wp-content/uploads/2013/12/drushya-drushyam-13-1024x693.jpg?resize=717%2C485shya drushyam-13

డావిన్సీ చిత్రించిన మోనాలిసా చిరునవ్వు గురించి చాలా చర్చ జరిగింది. ఇంకా జరుగుతుంది కూడా.
కానీ, దైనందిన జీవితంలో చిరునవ్వులతో జీవించే సాదాసీదా మనుషుల గురించి అంత చర్చ జరగదు.
జరగాలనీ లేదు. కానీ, ఈమెనే చూడండి.ఈమె మోనాలిసా కాదు, మేరీమాతా కాదు.
మామూలు మనిషి.
లక్ష్మి!
ఇంతకన్నా మంచిగ చెప్పడం నాకు చేతకావడం లేదు!ఇటువంటి వరలక్ష్ములతో, నడయాడే వారి పాదాలతో మా ఊరూ వాడా గొప్ప సంబురాన్నే పొందుతాయి.
ఆమె తిరుగాడినంత మేరా వాతావరణం పరిశుభ్రం అవుతుంది. ముషీరాబాద్లో మొదలయ్యే ఆమె బంజారాహిల్స్ దాకా నడుస్తుంది. తలపై భారం తీరాక ఆమె మళ్లీ వడివడిగా ఇంటికి చేరుకుంటుంది. అంతదాకా చిరునవ్వే!
ఒక శుభ్రమైన ఆరోగ్యకరమైన ఆత్మీయమైన చాలనం.

+++

తాను మాదగ్గరి మనిషి. మేమంతా ఒకే వీధిలో ఉంటాం.
“చీపుర్లమ్మో…” అనుకుంటూ తిరగాడే ఈ వనిత నిజానికి సంచార జాతికి చెందిన స్త్రీ.
బిబూతీ భూషణుడు రాసిన ‘వనవాసి’ నవల్లో కనబడే ‘నాగరీకమైన’ మనిషి.
ఏదీ దాచుకోకుండా, దేనికీ సంశయించకుండా, మనసులో ఒకటి – మాటలో ఒకటి కాకుండా, నిర్భయంగా సంభాషించే సిసలైన సంస్కారి ఆమె.

+++

తన మోములో తాండవమాడే కళ చూడండి.
ఆమె పెదవులపై విరిసే దరహాసం చూడండి.
ఒద్దికగా ఒంటిని చుట్టుకున్న ఆ కొంగును, అందలి అభిమానం చూడండి.
తలపై దాల్చిన చీపురుకట్టలను, వాటిని సుతిల్ తాడుతో కట్టి ‘దూ’ ముడి వేసిన తీరు చూడండి.

చెంపలకు పసుపు, పచ్చటి రుమాలు, జాతీయ పతాకం వంటి చీరా…
అంతా వర్ణ సంచయం…శోభ.

ఇంకా కేవలం ఆమె…
ఆమెలో గొప్ప ఆత్మవిశ్వాసం….డిగ్నిటీ ఆఫ్ లేబర్…
స్త్రీత్వం, అందులో జనించే ప్రేమాభిమానాలు,
ఆదరణ, సిగ్గూ కలగలసిన హాసం…

కష్టజీవి స్వేదంనుంచి ఇంద్రధనుస్సు విరిసినట్టు అన్నీ కలిసిన ఆమె చిత్రం
నా వరకు నాకు ఈ చిత్రం ఒక అపూర్వమైన కానుక.
మాస్టర్ పీస్.

+++

ఇలాంటివి ఎన్ని చిత్రాలో…

తనను ఇలా వీధుల్లోకి వెళ్లేప్పుడు చూస్తాను. వెళ్లక ముందూ చూస్తాను.
పిల్లలతో ఉంటుంది. వాళ్ల ఆలనా పాలనా చూస్తుంది.
భర్తతో ఉంటుంది. అతడి అవసరాలను చూసుకుంటుంది.
స్నేహితులతో ఉంటుంది. అప్పుడు నవ్వులే నవ్వులు.
విశ్రాంతిగా ఉన్నప్పుడు శిరోజాలు విరబోసుకొని తలకు నూనె పట్టిస్తుంటుంది.
అత్తమ్మతో పేండ్లు చూయించుకుంటూ కూడా కనిపిస్తుంది.

నీళ్లు పడుతున్నప్పుడు, ఏదో పనిమీద కిరాణా దుకాణంలోకి వెళుతున్నప్పుడు,
వాడకట్టులో అకస్మాత్తుగా తప్పిపోయిన పిల్లవాడిని వెతుకుతూ ఉన్నప్పుడు, ఎన్ని చిత్రాలో!
అన్నీ వేటికవే సాటి.

+++

ఇట్లా అనేకానేక ఘడియల్లో ఆమెను, ఆమె వంటి ఎందరినో చూస్తూనే ఉంటాను.
కొన్నిసార్లు కెమెరాతో ఆ ఘడియలను పదిలపరుస్తుంటాను. అదొక అదృష్టం.
బహుశా ఈమెవే నా వద్ద పదిపదహారు అదృష్టాలున్నయి.
ప్రతిదీ దేనికదే సాటి. ఇంత గొప్పవే అవన్నీనూ!

కానీ, దురదృష్టం ఏమంటే, తనను ఇలా మోనాలిసాతోనో మరొకరితోనో పోల్చవలసి వస్తుండటం!
అదొక బలహీనత కాబోలు! నిజమే మరి! మోనాలిసాను తలదన్నే జీవితాలు ప్రధాన స్రవంతి అయ్యేదాకా
ఇట్లా నావలె ఎవరో ఒకరు, ఏదో రకంగా వాపోవడమూ, పోల్చుకోవడమూ బలహీనతే!

అయినా పరవాలేదు. బలహీనతే బలం అనుకొని మరికొందరు అదృష్ట దేవతలను చిత్రీకరిస్తూ ఉంటాను.

+++

నమ్ముతారో లేదోగానీ, ఇట్లా ఈ జనసామాన్యం జీవనచ్ఛాయల్లో తొణికిసలాడే నిండుతనం, తృప్తీ, శాంతి,
వాటితో వర్ధిల్లే చిరునవ్వు…వాటిని ఒడిసి పట్టుకోవడాన్ని మించింది ఇంకేమైనా ఉంటుందా?
వారి నడకలో, నడతలో, బింబప్రతిబింబాల్లో తారాడే ఆ వెలుతురు, దాని నీడన జీవించడాన్ని, జీవనచ్ఛాయను కావడాన్ని మించిన భాగ్యం మరొకటి ఉంటుందా? ముఖ్యంగా నగరంలో రాంనగర్, ముషీరాబాద్ వంటి పరిసరాల్లో జీవించే మధ్యతరగతి, దిగువ మధ్యతరగతి జీవితాలకు ఇలాంటి బతికిన క్షణాలే చిరునవ్వులు!

అయితే, ఒకటి మాత్రం నిజం. ఉన్నతిని పొందేకొలదీ మనుషులు మారతారని కాదు. కానీ, వాళ్ల పోకడ వేరుగా ఉంటుంది. దాంతో ఇంత నిర్మలమైన చిరునవ్వులు చూడటం కష్టమేమో! వాటిని ఒడిసి పట్టుకోవాలనుకునే తాపత్రాయులకూ కొరతేనేమో! ఏమో! అది వేరే వాళ్ల కష్టం!

+++

ఏమైనా ఈ మనిషిని మళ్లీ చూడండి.ఎంత అద్భుతంగా ఉంది.
ఆమె వైభవానికి శీర్షిక పెడితే… ‘చిరునవ్వూ – చీపురు కట్టలూ – రాజరికం’ అనాలేమో!

+++

నిజానికి, ఇలాంటి కష్టజీవులను అందంగా చిత్రీకరించడం తేలిక.
ఎందుకంటే వాళ్ల కీర్తికిరీటాలన్నీ కష్టార్జితం. అది సామూహికం.
కాయకష్టంతో జీవించే వారిలో ఒక వర్ఛస్సు, కళ. అలౌకికత్వం, ఆత్మసౌందర్యం మహత్తరం.
అది కాసులకు లొంగనిది. పేరుప్రఖ్యాతులతో కునారిల్లనిదీనూ.
అందుకే ఈ మహిళ ఒక చూడముచ్చట.

ఆమె ఒక నిరాడంబరమైన కవిత.
మన సోదరి. దీవించండి.

+++

గద్దరన్న రాస్తాడు, “నీ పాదం మీది పుట్టమచ్చనై చెల్లెమ్మా…” అని!.
ఇటువంటి సోదరీమణుల చెంత దినదినం ప్రవర్థమానం అవుతున్న కళ…అది ఎవరిదైనా కానీ…
నిజంగానే అదొక చూడముచ్చట. దాన్ని నలుగురికీ పంచడమే నిజమైన చిరునవ్వు!

కృతజ్ఞతలు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh