ఒక రచన… రెండు కవితలు..!

 

పుట్టుమచ్చలు సరే.
వాటిని ఎందుకు తీయాలో, ఎలా తీయాలో, తీస్తూ ఏం చెప్పగలుగుతామో అంతుపట్టనే లేదు.
ప్చ్. కానీ, పచ్చబొట్టు తీయడం మాత్రం ఒకటి మెలమెల్లగా ఆవరిస్తున్నది.

ఒక పదేళ్ల క్రితం.
‘సామాన్యుడి ఆటోగ్రాఫ్’ అన్న కార్యక్రమం ఒకటి ఒక టెలివిజన్ కోసం వారం వారం చేసేవాడిని.
ఆ పనిలో భాగంగా పోచంపల్లి వైపు వెళ్లి ఆ ఊరి నుంచి తిరిగి వస్తుంటే, జీపు కిటికీలోంచి బయటకు చూస్తే, ఆమె. ఒక మధ్య వయస్సు స్త్రీ.

ఏదో చేసంచి పట్టుకుని ఉండగా ఆ చేయి బలంగా కిందికి జార్చి ఉండగా ఒక చిత్కళ.
చేతిపై పచ్చబొట్టు.

చూస్తే అది వంకీలు వంకీలుగా రాసి ఉంది.
‘జానకి’ అని ఉంది.

బహుశా అది తన పేరే కాబోలని మాటలు కలపగా నోటికి కొంగు అడ్డుగా పెట్టుకుని నవ్విందామె.
అర్థం కాలేదంటే, ‘అది నా స్నేహితురాలు పేరు’ అని చెప్పింది. తన పేరు ‘మాలక్ష్’మి అట. ‘జానకి చేయిపై తన పేరుంటుందట! చెప్పి మళ్ల నవ్విందామె. సిగ్గుతో!

కాస్త గడిచాక ఇంకా చెప్పిందామె. ఒకానొక పున్నమి నాడు జరిగే జాతరలో ఇద్దరు స్నేహితులు ఒకరి పేరు ఒకరు పచ్చబొట్టుగా వేయించుకున్నారట! అది కూడా తమ పెళ్లి కాక ముందర నట!
నాటి విశేషాన్ని యాది చేసుకుంటూ నేనడిగిన వాటన్నిటికీ ఆమె సంబురంగా జవాబిస్తుంటే మా జీపులోంచి కెమెరా మెన్ అన్నాడు, ‘సామాన్యుడి ఆటోగ్రాఫ్’ అంటే ఇదే గదా అని!

ఆమె ‘ఆ సంగతేందోగానీ మేమైతే ఏడాదికొకసారి కలుస్తూనే ఉంటామయా’ అంది.
ఇద్దరికీ తర్వాత పెళ్లిళ్లయ్యాయట. వీళ్ల పిల్లలకూ పెళ్లిళ్లయినాయట. తమ దోస్తాన్ గురించి చాలా  చెప్పింది. విశేషం ఏమిటంటే, ఆ పచ్చబొట్టు గురించి ఆమె మాట్లాడుతుంటే మళ్లీ ఆమె యవ్వనవతి వలే సిగ్గిల్లి జవాబిస్తుంటే చూడాలి! ఎంత బాగా ఉన్నదో ఆమె!

బహుశా ఆమెకు నలభై ఏదేళ్లుంటాయి. ఇప్పటికీ వాళ్లిద్దరూ ఆ ఫలానా గ్రామంలో జాతరకు తప్పక వెళుతారట. పున్నమి వెన్నెల్లో మనసు విప్పి మాట్లాడుకుంటారట. కష్టసుఖాలు చెప్పుకుని కంటతడి పెట్టుకుంటారట. పేర్లు, జిలేబీల పొట్లాలతో, పంచుకున్న తీయటి జ్ఞాపకాలతో, సేదతీరిన మనసుతో ఇంటికి తిరిగి వెళతారట. వెంట ఎవరు వచ్చినా, రాకపోయినా ఆ స్నేహితులిద్దరూ వెళ్లడం ఖాయం అట!

+++

అంతిమంగా పచ్చబొట్టు అన్నది చెదరని తమ స్నేహానికి తీపి గురుతుగా చెప్పిందామె. చెప్పి, వెళ్లిపోయిందామె.తర్వాత నా చేయి చూసుకున్నాను. బోడగా కనిపించింది. నాకంటూ ఎవరైనా అంత ప్రేమగల స్నేహితులున్నారా? అని క్షణం ఆలోచించి భంగపడ్డాను. నేనే కాదు, చాలామంది భంగపడతారేమో! అలా పచ్చబొట్టు వేయించుకుని జ్ఞాపకాల్లో పదిలంగా వుంచుకోలేనందుకు! రెక్కల్లో రెక్కయి తమ స్నేహం ఎగరడం అన్నది క్రమేపీ తరగిపోతున్న స్థితికి చేరువైతున్నందుకు!

అనిపించింది, అదంతా ‘జానపదం’ అనీ అనిపించింది.
ఆ పచ్చబొట్టు అచ్చమైన, ఆత్మగల్ల – నవనాగరికతా వ్యామోహాలు లేని –  తీరుబడితో కూడిన జీవితంలోని – ఒకానొక మేలు కవిత్వం- అనిపించింది. ఒక రాగం, మరొక శోకమూ అనిపించింది. ఒక రచన రెండు కవితలూ అనిపించింది, వాళ్లిద్దరిని అర్థం చేసుకుంటుంటూ!

+++

చకచకా పదేళ్లు.
గడిచాయా అంటే గడిచాయనే చెప్పాలి.
కానీ, నగరం నట్టనడుమ ఎన్నో చిత్రాలు చూశాను. ‘జానకి’ పచ్చబొట్టు చూసిన పిమ్మట ఇక అలాంటి ‘జానపదాలు’ చూడటం సాగుతూనే ఉన్నది. ఛాయాచిత్ర యాత్రణంలో ఇలాంటి అరుదైన సంతకాలెన్నో చూస్తూ ఉండటం అలవడింది.

కానీ, అందరిలాగే – ఆధునిక సాహిత్య పోకడ తెలిసి, కావ్యం ఏమిటో, నాటకం, నవల, కథ, కథానికా ఇంకా కవిత్వం ఏమిటో మెలమెల్లగా అభ్యాసం చేసుకుంటూ అక్షర ప్రపంచంలో కాటగలసి పోతూ ఉండగా, అనుభవాలు, అనుభూతులూ కేవలం తెరిచిన పుస్తకాల్లోంచే చూసి ఆనందిస్తూ ఉంటూ ఉండగా -హఠాత్తుగా దృశ్యాదృశ్య ప్రపంచం ఒకటి ఐదేళ్లుగా ఆవరించడం నా అదృష్టం. దాంతో మళ్లీ సజీవంగా మనుషులు, కథలు కథలుగా కనిపిస్తూ ఉన్నారు. అలా, కెమెరాతో తిరిగి మనిషిని చదవడం అభ్యాసం చేసుకుంటూ ఉండగా ‘జానపదం’ అన్నది ఒక కవితలా అరుదెంచిన అద్భుత ఛాయా చిత్రణ ఘడియలు ఇవి.


నిజానికి రెండు చిత్రాలూ చేశాను.  కాంపొజిషన్ పరంగా ఇవేమీ గొప్పవి కాకపోవచ్చు. కానీ క్షణం గడిస్తే అదృశ్యమయ్యే దృశ్య ప్రపంచంలో వాటిని ఒడిసి పట్టుకోవడం నా రచనా స్రవంతిలో మేలిమి వ్యక్తీకరణలే అని నా భావన. మరి ఎప్పుడంటారా? గత ఏడు, ఒకానొక సాయంత్రం తీశాను. వెలుతురు తగ్గుముఖం పడుతూ ఉండగా… అది హైదరాబాద్ లోని సెంట్రల్ చౌరస్తాలోని ట్రాఫిక్ సిగ్నల్ మధ్య… జనం బాగానే ఉండగా జరిగింది.

బండ్లు…యాక్సిలేటర్లు ‘ఝుమ్..ఝుమ్’ అంటూ మనసు ఒకదానిపై చూపు నిలిపేంత శాంతినీ ఇవ్వడంలేదు. కానీ, నా భుజానికి ఉన్న బ్యాగ్ లో కెమెరాకు ఎప్పుడూ కన్నంటుకోదు. అది మేలయింది! దాని కన్నుతెరిచే ఉంది.ఒకతను లూనామీద వెళుతూ ఆ జనసమ్మర్థంలో కొన్ని క్షణాలు ఆగి ఉండగా అతడి చాపిన చేయిని అలా చూసి చూడగానే….అతడి ‘ కవిత’ ను చూడగానే, ఆ పచ్చబొట్టు చప్పున ఆకర్శించి నా చేత కెమెరా ఒక చిత్రం తీయించింది. అది తొలి రచన.

+++

అతడెవరో తెలియదు.
ఆ ‘కవిత’ తన అర్థాంగో, ప్రియురాలో? ఏమో.
తల్లో, చెల్లెలో, స్నేహితురాలో, మరేమో!
కానీ, బాగ్యనగరంలో ఒక జానపద వైఖరి ఒకటి ఆధునిక కవిత్వంలా శోభించి నా గుండె పులకించింది.
అంతకన్నా ఎక్కవ అతడ్ని ‘కవి’ని చేసిన ఛాయాచిత్రం నేను చేసిన మలి రచన.
అవును. దాంతో నా మది ఆనంద తాండవమే చేసింది.

ఆ రెండో చిత్రం మరింత కవిత్వం.
అవును మరి. అతడి హ్యాండిల్ బార్ మీద పుష్పం ఒకటి మరి!
అది మల్లెపూవా?  కావచ్చు. కాకపోవచ్చు. కానీ పుష్ఫం!
కానీ, అది ఏకాంతంగా అతడి హృదయాన్ని అపూర్వంగా నగరం మీద ఒక ప్రేమగీతికలా ఊరేగిస్తూ ఉన్నది.
చేయిపై ఆ ‘కవిత’ తనతో ఊసులాడుతున్నట్టే ఉన్నది.

ఇక ఒక లోటు భర్తీ అయినట్టే అయింది.
నగరంలో జానపదం.

ఇప్పుడు నా చేయిపై స్నేహానికీ, ప్రేమకీ గురుతుగా ఒక పచ్చబొట్టు లేని భావనే లేనే లేదు.
పోయింది.
బహుశా- కెమెరా భుజానికి ఉన్న కారణంగానో ఏమో, ఒక ‘కవిత’ నాలో పలు రచనలు చేయిస్తూనే ఉంది.
దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదేనేమో!

Kandukuri Ramesh

ఆ పిల్లాడు నాకు వేసిన మంత్రం….

hanuman finalఒక్కొక్కసారి తెలిసిందే.
కానీ, మళ్లీ చూస్తాం.
చూసి అబ్బురపడతాం.
ఎంత అద్భుతం అని మళ్లీ అవలోకించుకుంటాం, మన జ్ఞానాజ్ఞనాలని, దృశ్యాదృశ్యాలని!విషయం ఒక దివ్య దర్శనం.

అది నగరంలోని రాంనగర్.
ఒక ఎటిఎం సెంటర్ లోంచి బయటకు వస్తూ ఉంటే ఈ పిల్లవాడు.

అది ఆంజనేయ స్వామి దేవాలయం.
ఆ గోడపై చక్కగా చిత్రించిన హనుమాన్ పెయింటింగ్.
అంత దూరంనుంచే ఆ పిల్లవాడు నడుస్తూ నడుస్తూ, చూస్తూ వస్తున్నాడు. చూశాను. కెమెరా తీయనే తీశాను.

వాళ్ల అమ్మ ఎప్పుడో ఆ గుడి దాటింది.
కానీ, ఇతడు ఇక్కడే ఆగిపోయాడు.

నిజం.
ఇతడు ఎంత ఆసక్తితో చూస్తున్నాడో చెప్పాలంటే నాకు భాషా లోపం కలుగుతున్నది.

విస్మయం. విడ్డూరం.
విచిత్రం. సందేహాస్పదం.

వాడిది అది ఆసక్తా? ఆశ్చర్యమా?
లీనమా? సమ్మోహనమా?

చిత్రమా? విచిత్రమా?
ఏమో!
అసలు ఆ పెయింటింగ్ ను, అందలి హనుమంతుడిని, ఆ సంజీవనీ పర్వతాన్ని హనుమాన్ అట్లా చేతులతో ఎత్తుకుని వెళ్లిపోవడం గురించి నాకెప్పుడో తెలుసు. కానీ, వీడికి తెలుసో లేదో! తెలియదు. కానీ తెలిసింది.వాడికీ, నాకూనూ!
ఆ బాలుడు మంత్ర ముగ్ధుడై చూస్తుంటే, గుడిగోడలపై బొమ్మలు ఎందుకు చెక్కుతారో కూడా తెలుస్తోంది నాకు!  కానీ, ఆ పిల్లవాడు ఆగి చూస్తుంటే, ఆగి, ఆగి, ఆగి, చూస్తుంటే మొత్తం పది చిత్రాలు చేశాను నేను.ప్రతి చిత్రం ఒక మంత్రముగ్ధం.

ఒకటి దూరంగా ఉన్నప్పుడే చూస్తున్నది. రెండు దగ్గరకు వచ్చి చూస్తున్నది.
మూడు అనుమానంగా చూసేది. తర్వాత అర్థం చేసుకుంటూ చూస్తున్నది.
తర్వాత ఆ పెయింటింగ్ పై చేయించి తడిమి చూసేది. అటు తర్వాత చిర్నవ్వుతో చూసేది.
అనంతరం ఆ పెయింటింగ్ ను వదిలలేక వదిలి వెళుతూ, వెనక్కి చూస్తూ…చూస్తూ వెళ్లేది.
ఇట్లా పది దాకా చేశాను.

చిత్రమేమిటంటే, దూరంగా వాళ్ల అమ్మ ఉన్నది. ఆగి ఉన్నది.
వాడు ఎంత దీర్ఘంగా, మరెంత పరిశీలనగా, ఇంకెంతటి ఆసక్తితో చూసిండో ఆమె చూడలేదు.
కేవలం వాడికోసం వేచి ఉన్నది.

ఆమెనూ చిత్రం చేయాలనుకున్నాను.
కానీ, ఎందుకో నాకు ఈ పెయింటింగ్ ను చూడాలనిపించింది.

ఏముందీ అందులో చూడాలని అక్కడకు బాలుడిగా చేరేసరికి వాడెళ్లి పోయాడు
నేను మిగిలాను.అదొక అద్భుత దృశ్యాదృశ్యంఇక చూడసాగాను.
ఇదివరకు లేని ఆసక్తి ఏదో కలిగిన సమయం అది.

నన్నెవరైనా చూశారో లేదో తెలియదుగానీ, నిజం.
తొట్ట తొలి సారిగా గోడలపై ఉన్న దేవుడి చిత్రం ఒకటి భక్తితో చూడసాగాను.

చూస్తుంటే, అంతకుముందు నా జ్ఞానంలో పెరిగిన పెయింటర్స్ ఎవరూ లేరు.
అసలు పెయింటర్ అన్నవాడెవడూ లేడు. ఒట్టి హనుమాన్ మిగిలాడు.

ఆ పెయింటింగ్ తాలూకు రంగులూ, చిత్రలేఖనా మహత్యం, విమర్శా దృక్పథం, అది కాదు, అసలు చిత్రం.
కేవల చిత్రం. ఆ చిత్రంలో అందలి వీర హనుమాన్ సంజీవనీ పర్వతాన్ని లాఘవంగా తీసుకెళుతూ ఉండటం, అదే చూశాను.

ఒక సూపర్ మ్యాన్, తన ఫ్లయిట్లో, అలా తోకతో ఉండటం, అద్భుతంగా తోచి తొలిసారి చూశాను.
ఆ అద్భుతాన్ని ఫీలయ్యాను. దివ్యంగా ఫీలయ్యాను.

అంతకుముందు తెలిసిందే. కానీ, కొత్తగా చూడటం.
బహుశా ఆ పిల్లవాడు నాకు వేసిన మంత్రం ‘సంజీవని’ అనిపిస్తోంది.

ఛాయా చిత్రలేఖనంతో ‘చేయడానికి’ బదులు ‘చూడటం’ కూడా ఒకటి ఉంటుందా?
దాన్ని మన సబ్జెక్టే మనకు నేర్పుతాడా?
ఏమో!

నాకైతే నేర్పిన బాలుడు వీడు.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Ramesh

 

మొక్కాలి, కనబడాలంటే…

devotionఒక శివరాత్రి చిత్రం ఇది.
వేములవాడలోని రాజన్న సన్నిధిలో తల్లీబిడ్డలు.ఒక సాన్నిధ్యం.
భగవంతుడూ… తల్లీ…బాలుడూ…
ఒక్కమాటలో మొక్కు.
అదే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

గుర్తుకొస్తున్నాయి. ఏవేవో.
తరతరాలు.

చిన్నప్పటి కాలువలు. బంగారు పురుగులు. చీమచింతకాయలు.
గోడను పట్టుకుని నాన్న కాళ్లు తొక్కడం.
రెండు జడల జె.పద్మ. లెక్కలు చెప్పే నారాయణ రెడ్డి సార్.
హైపో. ఇంకా చాలా.

నిజానికి అవన్నీ కాదు, తరతరాలు.

నాకు ‘పసకలు’ అయ్యాయి. అయ్యాకేమో, ఒక వర్షపు రాత్రి మా తాతమ్మ నన్ను తీసుకుని ఊర్లోని ఒక చోటుకు, ఎక్కడికో తీసుకెళ్లినట్టు గుర్తు. చాలా రోజులు నడిచినట్టనిపించే జ్ఞాపకం.
నడుస్తున్నంత సేపూ హోరున వర్షం. నిజానికి వర్షం అంటే గుర్తున్నది కూడా అదే తొలి అనుభవం.
అట్లా ఆ వర్షపు రోజు ఒక సుదీర్ఘ ప్రయాణం. చేతుల్లో చేయించుకుని!

అనంతరం ఎవరితోనో ఏమో, అది ఎటువంటి వైద్యమో ఏమో – ఇప్పించనైతే ఇప్పించింది మా తాతమ్మ.
వివరం తెలియదుగానీ అదొక సుదీర్ఘ ప్రయాణ ప్రాణ దృశ్యం. దృశ్యాదృశ్యం.
లీలగా గుర్తున్నది.

చిత్రమేమిటంటే చిన్నప్పుడు తిరిగిన ఇండ్లు, వీధులు, కూడళ్లు, ఆ పరిసరాలు అప్పటి వైశాల్యంతో ఉంటాయి.
పెరిగాక వాటిని చూస్తే అవి చిన్నబోతై.

అప్పుడు అంత దూరం నడవడం నిజంగా దూరం.
కానీ, తర్వాత అంత దూరం లేదు. దగ్గరే.
కానీ ఆ బుడిబుడి నడకలు, నా నడక కోసం తాతమ్మ ఆగి ఆగి వేసిన అడుగులూ…అన్నీనూ సుదీర్ఘమైనవి.
అట్లా ప్రతి ఒక్కరికీ ఏవో కొన్ని.జ్ఞాపకాలు చిన్నతనంలో పెద్దబడిలా ఉండనే ఉంటాయి.
అవన్నీ ఆయా స్థలకాలాల్లో ఫ్రీజ్ అయ్యే లీలలు.

చిత్రం. ఇల్లు చిన్నగా అనిపిస్తుంది. విశాలమైన బడి ఆవరణ కూడానూ అంత విశాలం కాదని తెలుస్తుంది.
అప్పుడు ఇరుకిరుగ్గా అనిపించిన గల్లీలు మరీ అంత ఇరుకేమీ కాదనీ ఇప్పుడు ఆశ్చర్యపోతాం.
అంతేకాదు, పవిత్రంగా ఆలయాలుంటాయి. ఎత్తుగా ధ్వజస్తంభం ఉంటుంది. అది అంత ఎత్తుకాదని తెలిసి ఒక దివ్యానుభవం ఏదో మిస్ అవుతాం కూడా.
కానీ, తప్పదు. చాలా నిజాలు అబద్ధం అని తెలిసి విస్తుపోతూ ఉంటాం, ఇప్పుడు!

ధ్వజ స్తంభమే కాదు, గుడి గంట కూడానూ అప్పుడు ఎంతో ఎత్తు!
కానీ తర్వాత విజిట్ చేస్తే, నాయినమ్మ చనిపోయినప్పుడు ఆ దేవాలయంలోనే ఒక రాత్రి నిద్ర చేస్తే, అప్పుడు బాల్యపు వర్షం తాతమ్మతో సుదీర్ఘ నడకా అంతానూ కల లాగా తలంపుకొచ్చి ‘ఏదీ ఎత్తు కాదు, బాల్యమే సమున్నతం’ అనిపిస్తూ ఉంటుంది. అప్పుడు చూసిన దృశ్యమే తొలి తలుపు అనిపిస్తుంది.

నవ్వూ వస్తుంది.
గర్భగుడిలోకి వెళ్లాలంటే తల వంచుకుని వెళ్లే ఎత్తు ఏమీ బాగుండదు. విచారం కలుగుతుంది.
చిన్నప్పుడే బాల్యంతో ఈజీగా దేన్నయినా ముట్టుకోగలం. పెద్దయ్యాక ప్రతి దానికీ బహుముఖ దృశ్యం.
అంటూ ఉంటుంది. ముట్టూ ఉంటుంది. దూరం పెరుగుతూ ఉంటుంది.

ఈ చిత్రంలో ఉన్నది అటువంటిదే. దగ్గరితనం.
మూపు. చూపు. ఒక ఎక్స్ పోజ్. దృశ్యాదృశ్యం.

ఆమె కళ్లు మూసుకుని చూస్తోంది, చూడాల్సినది.
ఆ బాలుడు తెరుచుకుని చూస్తున్నాడు, కొత్తగా తెరుచుకుంటున్న లోకాలకేసి!

వారిద్దర్నీ కలిపిన చూపు, ఆ చేతులు. అవి చూడాలి.

చిత్రంలో అదే చిత్రం.

ఆ తల్లి చేతుల్లో బిడ్డ.
బిడ్డ చేయి.
అదీ ఒక చూపు.చూపించు దృశ్యాదృశ్యం.నిజానికి ఆ తల్లి దర్శిస్తున్నది వేరు. ఆ కుమారుడు వీక్షిస్తున్నదీ వేరు.
అది తల్లికి అది దివ్య దర్శనం అయివుంటుంది. కొడుక్కి మాత్రం ఒక అనుభవం. ఒక కుతూహలంతో కూడిన వీక్షణం. లేదా బిత్తరి చూపూ అయివుండవచ్చు.

కానీ, అవతల తల్లి అంతటి ఏకాగ్రతతో, లీనమై చూస్తున్నదేదో బాలుడికి తెలియదు.
వాణీ, విను. అసలు ఎటు చూడాలో కూడా తెలియని బాల్యం వాడిది.
అయినా తల్లి వెంట బాల్యం ఎన్నో చూస్తుంది.

అది తల్లే కానక్కర్లేదు, తండ్రీ కావచ్చు, నానమ్మా, తాతమ్మా కావచ్చు.
మా రమణమ్మ నన్ను ఎట్లయితే మా ఊర్లో చివరాఖరికి, దుబ్బ దాటాక…ఇంకా ఇంకా నడిస్తే వారంతపు అంగడి ఎక్కడైతే జరుగుతుందో అక్కడిదాకా…ఎలా నన్ను నడిపించుకు వెళ్లిందో అలా పిల్లల్ని ఎవరో ఒకరు ఎందుకో ఒకందుకు తీసుకెళుతూ ఉంటారు. అప్పుడు తెలియదు. ఎప్పుడో తెలుస్తుంది.

మొట్టమొదట వర్షాన్నిచూసిన రోజు అదే అని నాకెలా తెలిసిందో మీకెలా తెలుస్తుంది.

బహుశా అప్పుడు తాతమ్మకు  తెలియదేమో! వీడు ఏం గుర్తించున్నాడో అన్న ఆలోచనా తనకు రాలేదేమో!
కానీ, ఒక్కటి మాత్రం అనుకుంటుంది. ఎట్లయినా ‘పస్కలు’ తగ్గాలని అనుకుని ఉంటుంది!

కానీ నాకు వేరే దృశ్యం ఉంటుంది.
ఈ ఈ చిత్రంలో మల్లే.

ఇందులో ఈ అమ్మా ఆ భగవానుడిని ధ్యానిస్తూ ఏదో అనుకుంటూనే ఉంటుంది.
వాడి గురించి కూడానూ ఏదో కోరుకునే ఉంటుంది. కానీ, వాడికేమీ తెలియకపోవచ్చు.

ఆ రోజో -మరో రోజో- ఇంకో రోజో వాడు కొత్తగా ఒకటి చూస్తాడు.
తర్వాత అది ఎప్పుడు చూశాడో కూడా గుర్తు రాదు.

కానీ, మీరు చూడండి.
మీ దృశ్యావరణంలోకి వర్షమూ, వెన్నెలా ఎప్పుడు వచ్చిందో!
లేక పక్షీ, పామూ ఎలా వచ్చిందో గమనించండి.
లేదంటే పుస్తకమూ, డిగ్రీ సర్టిఫికెట్టూ, ఒక ప్రశంసా పత్ర.
ఇంకా దేవుడూ, దయ్యమూ. ఇంకేవో!
లేదా కొన్ని ప్రియరాగాలు.

‘లవ్యూ రా’ అన్న పదం!
అది తొలిసారిగా వినికిడిగా వచ్చిందా లేక దృశ్యంగా హత్తుకున్నదా చూడండి.
ఏమీ లేకపోతే గుడిగంటలా మీలోపల మీరు రీ సౌండ్ కండి.
దృశ్యాలు రీళ్లు కడతాయి.

కాకపోతే తొలి అనుభూతి కోసం మీరు ఈ చిత్రంలోని తల్లిలా మొక్కు కోవాలి.
నిశ్శబ్దం కావాలి. దేవుడి సన్నిధిలా మీరూ మీ సన్నిధిలోకి వెళ్లాలంటే ఏకాంతంగా, పక్కన ఉన్నది బాల్యం అన్నంత ప్రేమతో ఎవరి డిస్టర్బెన్సూ లేకుండా వెళ్లండి. తెరుచుకున్న వాడి కన్నుల కేసి చూస్తూ మీ జీవితంలో దృశ్యాదృశ్యం కండి.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు
Kandukuri Ramesh

ఎప్పుడైనా, ఎక్కడైనా మిగిలే చిత్రం -బాల్యం!

MAIN PHOTO
సాధారణంగా ఒక అందమైన దృశ్యం చేస్తాం. లేదా ఒక ఆసక్తికరమైన దృశ్యం చేస్తుంటాం.
కానీ, నాకేమిటో ఏమీ లేనిదాన్ని చూడాలనిపిస్తుంది. చూసి ఏదైనా తెలుసుకోవాలని కాదు.
అలా చూడాలని, చూస్తూనే ఉండాలని!అందుకే ఏం చూడాలా అని చూస్తూ ఉంటాను. చిత్రమేమిటంటే, ఎవరో దేన్నో చూపిస్తూనే ఉంటారు.
ఒక్కోసారి బాలుడిగా..ఒక్కోసారి కాదు, అత్యధికంగా అన్నింటినీ అంగీకరించి, ప్రతిదానికీ పొంగిపోయే అల్ప సంతోషిలా, కొత్త బొమ్మ …కొత్త బొమ్మ అని కోరే బాలుడిగా చూస్తూ ఉంటాను.చూస్తే, ఒక మధ్యాహ్నం.
కారులో వెళుతూ ఉంటే కిటికీ గుండా బయటకి చూస్తే, ఆటో.
అందులో పిల్లవాడు. చూసి నవ్వాను. నవ్వుతూ చూశాను.
వాడు చూశాడు. చేతులు ఊపసాగాడు.

అటు ఆటో, ఇటు కారు.
మధ్యలో బాలుడు.

నేనూ వాడూ పరస్పరం కలిశాం.
ఒక ఐడెంటిటీ. బాల్యం.

songs of innocence
songs of experienceనిజానికి మొత్తం ఫొటోగ్రఫియే ఒక బాల్య చాదస్తం. నిజం.+++

ఒక చిత్రాన్ని చేస్తున్నప్పుడు బాల్యం ఉన్నంత స్వచ్ఛంగా, బాల్యం స్పందించినంత నిర్మలంగా, బాల్యం వ్యక్తమైనంత నిర్భయంగా ఇంకేమీ స్పందించదు. యవ్వనం అపలు స్పందించదు. వృద్ధాప్యమూ కొంచెం బెటరు. అనుభవంతో ఏమిటా అన్నట్టు చూస్తుంది. అందుకే పై చిత్రంలో కళ్లు కళ్లూ కలియగానే, ఆ బాలుడిలో ఒక స్పందన. ఉల్లాసం. చిద్విలాసం. ఎందుకో తెలయదు. చిర్నవ్విండు. ఒళ్లంతా తన్మయత్వం.

ఎలా బయటపడాలో నాకు తెలియనట్ల నేనేమో చిత్రాలు చేస్తుంటే వాడేమో అంతకుముందే నేర్చుకున్నందువల్లో ఏమో- తన వెంటపడిన వ్యక్తి కేసి ఇలా ‘టాటా’ చెబుతూ చేతులూ ఊపసాగాడు.

ఒకటి కాదు, వాడు నన్ను లేదా నేను వాడిని చూసిన క్షణాంతరం నుంచి చకచకా కొన్ని ఫొటోలు తీశాను.
స్పష్టంగా నాకేసి విష్ చేస్తున్న ఈ ఫొటో వాటన్నిటిలో బాల్యానికి దర్పనం. బింబం.
నిర్మొహమాటంగా వ్యక్తమైన వాడి తీరుకు సంపూర్ణ చ్ఛాయ.
టాటా.

అంతేకాదు, ఇక ఈ రెండో చిత్రం చూడండి.
ఇందులో ఆ బాలుడితో పాటు వాళ్లమ్మ ఉంది. లోపల ఆటోలో ఉంది. కొంచెం సిగ్గిల్లి, ఫొటో తీస్తున్నవ్యక్తి అపరిచితుడు కాబట్టి ముఖాన్నంతా చూపకుండా ఓరగా దాగుంది.

కొంచెం సంశయం, కుతూహలం.
అయితే, ఆమె ‘ఆ మాత్రం’ చూస్తున్నదీ అంటే తన ఒడిలో బిడ్డ – అంటే బాల్యం ఉన్నందునే.
అంతేకాదు, ఆ బిడ్డ తన అదుపు లేకుండా అంతకుముందే నా కంట పడి కేరింతలు కూడా కొట్టిండు గనుక!
అయినా గానీ, రక్షణగా తన చేయిని అలా వుంచి ఆ బిడ్డ ఆనందానికి అడ్డు రాకుండా ఉంటూనే ఓరగా అలా చూస్తున్నది.

అకస్మాత్తు.
అవును. ఒక surprise.
ఎవరైనా అలా అనుకోకుండా చూస్తే, ఫొటో తీస్తే ఎవరిలోనైనా ఒక కుతూహలం.
ఆ కుతూహల రాగమే ఆమె కళ్లళ్లోనూ పాడ సాగింది.
అది కూడా నా దృష్టిలో ఒక బాల్యం. కానీ, కుతూహలం స్థానే అనుమానం, సంశయం మరికొన్ని క్షణాల్లో కలగనంత వరకూ బాగానే ఉంటుంది. ఆ లోగానే నా బాల్యం నన్ను ఈ చిత్రం తీయించింది.
లేకపోతే ఇది దొరకదు. దొరికిందంతానూ బాల్యమే. అందుకే ఆమె కళ్లలో ఆ అందం తళుక్కున మెరుస్తున్నది.

INSIDE PHOTOఇక ఆమె పక్కనున్న ఆవిడ. తన చెల్లెలు.
ఆమె కూడా అంతే. కొంత దాగుంది. కానీ, కనులు మెరుస్తునే ఉన్నయి.
అవీ బాల్య  ఛ్ఛాయలే అంటాను నేను. అయితే, ఆమె ఇంకొంచెం ఈ అపరిచితుడికి దూరంగా ఉన్నందున ఆ ఛ్ఛాయలోంచి చూస్తూ ఉన్నందున తన మొఖం కాస్తంత విప్పారి ఉన్నది.ఇక ఆ ఇద్దరు పిల్లలు.
వాళ్లిద్దరూ బాల్యానికి ముద్దుబిడ్డలు.
అందుకే వాళ్ల కళ్లే కాదు, ముఖాలూ మెరుస్తున్నవి.

ఇక వాడు.+++వాడిని చూడాలంటే మొదటి చిత్రమే మేలు.
అందులో చేతులూ, కళ్లూ, పెదాలూ అన్నీ నవ్వుతుంటై. ఆనందంతో శుభకాంక్షలు చెబుతూ ఉంటై.
తెలిసీ తెలియక, అవతలి వ్యక్తిని చందమామలా చూస్తూ ఎందుకో తెలియకుండానే చేతులూపే ఆ బాల్యం ఎంత ఆనందం! మరెంత అందం! అంతే అందమైనది ఈ చిత్రం. మచ్చ ఉందన్న సత్యమూ తెలియనంత అందాల చందమామంత బాలరాజు వాడు. వాడికి నా ముద్దులు.

ఇదంతా ఏందుకూ అంటే బాల్యం.
అవును. ఆ నిర్మలత్వం చెప్పనలవి కానంత బాల్యం. ఒక చిత్రంలో అది పలు ఛ్ఛాయలుగా వ్యక్తం అవుతూ ఉన్నదీ అంటే, క్రమేణా ఆ బాల్యం వయసు పెరిగిన కొద్దీ అనుభవాలతో నిండి ఏ మనిషి నైనా ఇక ఆశ్చర్యానికీ ఆనందానికీ స్పందనకూ దూరం చేస్తూ.. చేస్తూ ఉంటుందీ అంటే అది ఈ రెండో చిత్రం. అందుకే ఈ చిత్రం బాల్యం స్థాయి భేదాలను అపూర్వంగా ఆవిష్కరించే చిత్రం నా దృష్టిలో.

చూస్తూ ఉండండి. ఒక్కొక్కరిని కాసేపు. ఒకరి తర్వాత ఒకరిని కాసేపు.
ముఖ్యంగా ఆ చిత్రంలో ఉన్న ఆటో డ్రైవర్ నీ చూడండి
అతడూ మనకేసి చూడకున్నా చూస్తూనే ఉన్నాడు.
రోడ్డు మీదే దృష్టి పెట్టి బండి తోలుతున్నా అతడు అన్నీ చూస్తూనే ఉన్నాడు.
తాను పూర్తి కాన్షియస్ లో ఉన్నాడు. అందుకే అతడి బాల్యపు చ్ఛాయలు చిత్రంలో కానరావు.
అంతా adulthood.  కానీ, మళ్లీ ఈమెకు రండి. womanhood.
తల్లి. అందుకే అంత అందం.

ఆ తల్లి కొంగు చూడండి. దానిమీద పువ్వులను చూడండి. నిండుగ విరిసిన ఆ మోము చూడండి. అందలి సిగ్గులు చూడండి. ఆఖరికి కనులు చూడండి. గర్వంగా ఆనందంగా నిండుగా, అదీ తల్లి అంటే. మాతృత్వపు -బాల్యపు శ్రద్ధ, దృశ్య- ఆ ఛాయ.

తర్వాత తప్పకుండా దయవుంచి ఈ రెండో చిత్రంలోని పిల్లవాడిని జాగ్రత్తగా చూడాలి,
ఆశ్చర్యం. వాడి దృష్టి ఇప్పుడు నా నుంచి -మీ నుంచి -వేరే దానిమీద పడింది.
గమనించారా? ఇప్పుడు వాడు వేరే దాన్ని చూస్తున్నడు.

చేతులు చూడండి- అవి ఇంకా మనవైపే ఉన్నాయి.
కానీ, కన్నులు? అవి వేరే వైపు చూస్తున్నాయి.
వాడి దృష్టి మారింది.

అదే చిత్రం.
నిజం. బాల్యం.

+++

బాల్యం ఎంత చక్కగా చూస్తుందో!  ప్రతిదీ, నిత్యమూ కొత్తగా. ఎప్పుడూ అంతే.
అంతకుముందు చూసిందానిపై ఎంత ప్రేమతో ఆ బాల్యం చూపులు సారిస్తుందో అంతే ప్రేమతో అది మరోదానికేసి చూడటం దృశ్యాదృశ్యం. ఛాయా చిత్రలేఖనము లేదా బాల్యం.

మన adult egoకు నచ్చదుగానీ అదే బాల్యం బలిమి.
ఎదుగుతున్నకొద్దీ దృష్టి ఒకదానిపై నిలుస్తుంటే అది బాల్యానికి సెలవు.
ఎప్పుడూ నిలిచే దృష్టే. ఒకదానిపై కాకపోతే మరొకదానిపై నిలిపే దృష్టే బాల్యం.

అందుకే ఎప్పుడైనా, ఎక్కడైనా తొలి చిత్రం -బాల్యం.
ఎవరికైనా, ఎందుకైనా మలి చిత్రం – బాల్యానికి టాటా.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Ramesh

ఒక కన్ను నా వైపు తిరిగి చూస్తున్నదని…

drushya drushyam -main photoసంభాషణ పలు రకాలు.
మాటలుంటాయి. మౌనం ఉంటుంది.
అరుపులుంటాయి. గుసగుసలూ ఉంటాయి.
చూపులుంటాయి. పరిశీలనలుంటాయి.
తొలి చూపుల్లోనే చెప్పవలసిందంతా చెప్పడమూ ఉంటుంది.
ఒక్కోసారి ఎంతకూ తెగని బంధమూ, అనుబంధమూ ఉంటుంది.
మొత్తంగా కమ్యూనికేషన్ అని మనం మాట్లాడుకుంటున్నదంతా ఒక స్పర్శ. అయితే, మానవీయ స్పర్శ ఒక్కటే అత్యున్నతమైంది అనుకుంటూ ఉంటాం. కానీ, కాదు. అసలు మనిషిగా కంటే ఒక ‘మూగ మనసు’ ఎక్కువ మాట్లాడుతుంది. ఇంకా చెప్పాలంటే ఒక జంతువు మరింత బాగా మాట్లాడుతుంది.

నిజం.

The Man Who Listens to Horses: The Story of a Real-Life Horse Whisperer అన్న పుస్తకాన్ని సెకండ్ హ్యాండ్ బుక్ స్టాల్లో కొన్ననాడు తెలియదు. నేనెంత సెన్సిటివ్ అవుతానో, మున్ముందు అని!

అవును. ఆ పుస్తకం మాంటీ రాబర్ట్స్ అనే గుర్రాల శిక్షకుడి ఆత్మకథ. మనకు ‘కామన్ సెన్స్’ అన్నది ఎంత ముఖ్యమో, ఆయనకు ‘హార్స్ సెన్స్’ అంత ముఖ్యం. అలా భావించే మనిషి చూపు పుస్తకం అది. స్పర్శ పుస్తకం అది. అతడి పుస్తకం ఒక సంభాషణ.

అనాదిగా మనిషి అనాగరీకత నుంచి నాగరీకతలోకి వస్తున్న తీరు తెన్నుల్లో మొత్తం జంతుజాలం ఎంత ఇబ్బందిపడిందో కూడా తెలిపే పుస్తకం. అదే సమయంలో మనిషి ఎంత సున్నితంగా వ్యవహరిస్తే జంతువు తనతో మాట్లాడుతుందో చెప్పే పుస్తకం. మాటలాడిందా ఇక మౌనం వీడి అది మనిషికి ఎంత దగ్గరౌతుందో కూడా ఆ పుస్తకం చెబుతుంది.ఒక రకంగా ‘మనిషి మనీషి’గా మారడం వల్ల ప్రయోజనం లేదు. ‘జంతువుల విషయంలో జంతువు’గా మారడంలోనే అసలైన కిటుకు ఉంది. తెలివిడీ. వివేకమూ ఉంది’ అని ఆయన తన స్వీయానుభవంలో రుజువైన దాన్ని ఎంతో హృద్యంగా వివరిస్తాడు. ఒక్క మాటలో ఈ పుస్తకం గుర్రాలను మచ్చిక చేసుకునే వాళ్లకంటే కూడానూ మనిషి తనను తాను అర్థం చేసుకుంటూ ఎదుటి వాళ్లను అర్థం చేసుకోవడానికి బాగా ఉపకరిస్తుంది. ముఖ్యంగా తల్లిదండ్రులు బిడ్డలతో, బిడ్డలు పెద్దలతో, సోదరులు సోదరీమణులతో, ప్రేమికులు తమ జీవన సహచరులతో ఎలా మసులుకోవాలో చెప్పే ఉద్గ్రంథం అనాలి. జీవిత వికాసానికి ఈ పుస్తకం బహు చక్కటి గైడ్ అని నా భావన. అనుభవం. పుస్తకం చదువుతుంటే ఆయన సాధుగుణం అతడినే ఎంత సాధుజంతువుగా మార్చిందో తెలిసి వస్తూ ఉంటుంది. ఒకటొకటిగా ఆయా అధ్యాయాల పొంటి మనం పరుగులు పెడుతుంటే గుర్రాలన్నీ నిలుచుండి మనకు స్వాగతం పలుకుతాయి. ఎందుకంటే, ప్రతి పేరాగ్రాఫ్ లో ఆయన మనకట్లాంటి శిక్షణ ఇస్తూ పో్తాడు. పుస్తకం చదివాక “మనకూ ఒక గుర్రం ఉంటే బాగుండు’ అనిపిస్తుంది. లేదా మనమే ‘ఒకరికి మాలిమి అయితే ఎంత బాగుంటుందీ’ అనిపిస్తుంది.చిత్రమేమిటంటే ఆయన గుర్రాలను ఎలా మచ్చిక చేసుకోవాలో ఎవరి వద్దో నేర్చుకోలేదట! ‘మరి ఎక్కడా?’ అంటే, ‘గుర్రాల వద్దే’ అంటాడు. అందుకే తానంటాడు, ‘నేర్పు అన్నది బయట నుంచి రాదు, నేర్చుకోవడం నుంచే అని! అలాగే మనం ఎవరితో ఎలా ప్రవర్తించాలో తెలుసుకుంటే, వాళ్ల మనసెరిగి ప్రవర్తిస్తే చాలు, ఆ నేర్పు మనలో బహునేర్పుగా కొత్త పాఠాలెన్నో నేర్పుతుందీ అంటాడు.

‘ఇంత ఉపోద్ఘాతం ఎందుకూ?’ అంటే ఆయన్ని నేను ఫొటోగ్రఫిలో అనుసరించాను గనుక. ఎవరి ఫొటో తీసినా నేను వాళ్ల పర్మిషన్ తీసుకుని తీయను. మాటలాడను. వాళ్ల ‘చిత్తాన్ని’ ఎరిగి ‘చిత్రిస్తాను’. అంతే. తోటకు మాలి ఎట్లో -నేనట్లా ‘చిత్రమాలి’నవుతూ ఉంటాను.

సరే, ఇక ఈ చిత్రం. ఇందులో గాడిద. అది నా వంక… వాళ్లవంకా చూస్తున్నదీ అంటే ‘చదవడం’ కాదు. నిజం. చూడండి. చూస్తూ ఉండండి. నేను ఏం చెబుతున్నానో చూడండి. నేను ఏం చేస్తున్ననో దానికి తెలుసు. అంతేకాదు, నా చిత్రంలో ఉన్న మిగతా ఇద్దరు. ఆమె… ఆ పాపా…వాళ్లేం చేస్తున్నారో కూడా దానికి తెలుసని! అంతా తెలిస్తేనే చిత్రం. లేకపోతే అది నా వంక అలా చూడదు. అందుకే అంటాను, ఒక తెలివిడి. దానికీనూ ఒక చిత్రలిపిలోకి తానూ వస్తున్నదన్న ఒక ‘ఎరుక’ ఉందనీనూ! లేకపోతే ఈ దృశ్యాదృశ్యం వుట్టి దృశ్యమే.

+++

ఎరుక. అది లేకపోతే అది దృశ్యం కాదు. వట్టి ‘చూపు’ అవుతుంది.
ఎర్కలేకపోతే అది చూడదు. వినదు. వెనుక కాళ్లతో తంతుంది కూడానూ.
అందర్నీనూ. అలా నిలకడగా నిలబడిందీ అంటే అదే ఒక సంభాషణ. దృశ్యాదృశ్యం.

అవును. ఇక్కడనే కాదు, ప్రతి దృశ్యంలో మాటలకందని ఇంగితం మహత్తరంగా గోచరిస్తుంది.  ఆ పుస్తకం చదివాక నాకు ఆ సంగతే మెల్లగా తెలియనారంభించింది. ఆ వివేకం నాకు ఎంత ఉపకరించిందీ అంటే చిత్రాల్లో మానవ సంభాషణ ఒక్కటే కాదు, జంతుజాలాన్నీ చూడసాగాను. అనేకంగా చేయసాగాను. ఉదాహరణకు ఈ గాడిద చిత్రం తీసుకొండి. అందులోని ఆ యజమానురాలు మా వాడకట్టులోనే కాదు, మా వీధి అనే కాదు, మొత్తం ముషీరాబాద్ లో గాడిద పాలు అమ్మే మనిషి. రిషాల గడ్డలో ఆమె నివాసం. ఆమె ‘గాడిద పాలో’ అని అరుస్తుంటే మగవాళ్లు పట్టించుకోరు. ఆడవాళ్లు మాత్రం తప్పక పట్టించుకుంటారు. అంటే ఏమిటని అర్థం? మహిళలే ఆమె అరుపును ఆలకిస్తారని. ఎందుకంటే పిల్లల ఆరోగ్యం గురించి తాపత్రాయం తల్లికే ఎక్కువ కనుక!:

గాడిద వస్తుంటే ఆ వీధిలోని తల్లులకు ఎట్లా ముందుగా తెలుస్తుందో పిల్లలకూ తెలిసిపోతుంది. ఒకసారి తల్లలు గాడిద పాలు పిల్లలకు పట్టించారే అనుకోండి. ఇక ఆ పిల్లలు నెలకోసారి తమ వీధిలోకి వచ్చే ఆ గాడిద అన్నా, ఆ గాడిదను తెచ్చే ఆ తల్లి అన్నా ఒక అభిమానం. పరిచిత ప్రాణం. దాంతో ‘గాడిద పాలో’ అనగానే ఇండ్లలోంచి పిల్లలు ఒక స్టీలు గిలాస పట్టుకుని బయటకు పరుగెత్తుతారు. తల్లులకన్నా ముందే ఆ పిల్లలు గాడిద దగ్గరకు చేరుకుంటారు. నిజం. ఈ దృశ్యాదృశ్యం అదే. అప్పుడు ఆ గాడిదా చూస్తుంది, అన్నింటినీ. అదే చిత్రం.

+++

నేను చెప్పదల్చుకున్నది ఇదే. ఒక దృశ్య వాతావరణంలో కనిపించే తల్లి, గాడిదా, పిల్లవాడూ అంతానూ ఒక స్పర్శ. ఖర స్పర్శ. అవగాహన. ఒక పరిసరాల విజ్ఞానం. సంభాషణ. ఇదంతానూ వాచకంలో చెప్పవచ్చు.కానీ, ఒక చిత్రంలో చెప్పినప్పుడు దాన్ని చూడటం రావాలంటే ఒక అనుభవాన్ని విస్తరించి చెప్పవలసే వస్తుంది కూడా. ఇలా కొంత వినికిడి జ్ఞానం రచించవలసే వస్తుందేమో!

ఇంకా గమనించండి. వొంగి ఆ తల్లి ఆ బిడ్డ చేతిలో చిల్లర వుంచడం, పాలు గ్లాసులో పట్టిచ్చాక ప్రేమగా ఆ చిల్లరను ఆ చిన్ని చేతుల్లో పెట్టడం, అలా ఇవ్వడం…ఆ సంగతంతా ఆ గాడిద గమనిస్తూ ఉండటం. చూడండి. గాడిద కేసి మళ్లీ చూడండి.

అదీ ఓరగా చూస్తుంది. వెనకనుంచి దానికన్నీ కనబడతాయి. అందుకే అనడం, ఇది తన ఉనికి. తనకు తెలిసిన ఉనికి… దృశ్యాదృశ్యం.

monty roberts ( if you like use it inside the matter)

మాంటీ రాబర్ట్ చెప్పిందీ అదే. జంతువుకు జ్ఞానం ఉంటుంది. దృష్టీ ఉంటుంది. కనీసం ఎనిమిది విధాలుగా అది మనతో సంభాషిస్తుందనీనూ. అది గుర్రమైనా, గాడిద అయినా… ఒక జంతువు అవతలి జంతువును ప్రేమగా చూడాలంటే దానికి విశ్వాసం కావాలి. తన యాక్టివిటీ అవతలి వాళ్ల యాక్టివిటీ కనెక్ట్ కావాలి. ఆ యాక్టివిటీ పట్ల తనకు భరోసా కావాలి. అది లేనప్పుడు ఆందోళనగా చూస్తుంది. ఉంటే అది నిమ్మలంగా ఉంటుంది. చూస్తుంది. ఎవరైనా ఒక కొత్త పని చేస్తుంటే దానివల్ల తనకు ఏ హాని లేకుంటే అది కుతూహలంగానూ చూస్తుంది. ఎంజాయ్ చేస్తుంది. చూడండి.

మరో మాట. గాడిదకు అన్నీ తెలుసు. అలాగే వాళ్లకూనూ. దాని పాలు ఎంత అవసరమో ఆ పిల్లలకు తెలుసు. ఆ పాలు పట్టివ్వడం పిల్లలకు ఎంత అవసరమో తల్లులకూ తెలుసు. అలాగే, ఆ పాల అమ్మకం ఆ యజమానికీ, ఆ తల్లులకు వేర్వేరు అవసరాలే అయినా ఎంత అవసరమో కూడా గాడిదకు తెలుసు. అంతేకాదు, ఇదంతానూ నాకూ తెలుస్తూ ఉండటం, ఈ చిత్రం.

ఎరుక అవుతూ ఉండటాన్ని నేను నమ్ముతాను. ఎందుకంటే గుర్రానికీ ఆత్మ ఉంటుందని, ఆ ఆత్మ గురించి తన ఆత్మకథలో మాంటి రాబర్ట్ రాసుకున్నందువల్ల! అతడెన్నో దృశ్యాదృశ్యాలను రచించాడు, ఆ పుస్తకంలో. ఒక ఉదాహరణ చూడాలి…

ఆ రో్జు ఎలిజబెత్ క్వీన్ అతడ్ని తమ గుర్రపుశాలకు ఆహ్వానిస్తుంది. మాంటి రాబర్ట్ వెళతాడు. అరగంటలో ఆ నాటు గుర్రాలన్నీ అతడికి మాలిమి అయిపోతాయి. ఆశ్చర్యపోతుందామె. ‘ఎన్ని రోజులొ పడుతుందో’ అనుకుంటుంది. కానీ ఆయన ఒక్క రౌండ్ ఇలా కలియతిరిగే సరికి అవన్నీ అతడి పెంపుడు జంతువుల్లా మారిపోతాయి. ‘ఇదెలా సాధ్యం’ అంటుందామె. ‘సింపుల్’ అంటాడతను. మరేం లేదు. ‘గుర్రాలతో మనిషిలా బిహేవ్ చేయను’ అంటాడాయన.

మనిషిలా బిహేవ్ చేయక పోవడం!
‘అవును.. ఎన్నడు కూడా మీరు పశువులతో మనుషుల్లా బిహేవ్ చేయకూడదు’ అని ఆయన హెచ్చరిస్తాడు. దానర్థం ‘మిగతా జంతువులకన్నా మనిషి ఉన్నతమైనట్టు అస్సలు వ్యక్తం కాకూడదు’ అని! ఈ సంగతి ఆయన రహస్యం చెబుతున్నట్టు చెబుతాడాయ. ఇంకా ఇలా అంటాడు…’మనిషిలాగా అస్సలు ప్రవర్తించకండి. అవి భయపడతాయి. బెదురుతాయి. ఇక ఎన్నడూ మీకు మాలిమి కూడా కావు’ అంటాడు. ఇదంతా హార్స్ సెన్స్ లో భాగంగా చెబుతాడాయన. ఈ చిత్రంలో నాకు కొంత అనుభవం ఉంది. పిల్లలూ, తల్లులూ, ఆ జంతువును జంతువుగానే చూడగలిగే జంతువూ ఉండటం వల్ల ఈ ఫ్రేంలో దృశ్యం ఒద్దికగా ఇమిడింది. అయితే, మనం జీవిస్తున్న పరిసరాల్లో మనిషిగానే అధికంగా ప్రవర్తించడం వల్ల మనకు జంతువులను చూడ్డం రాదు. వాటిని మనం గ్రహించం. కానీ, అవి మనల్ని గ్రహిస్తున్న తీరూ ఒకటుంటుంది. దాన్ని మనం చూడం. చూడనప్పుడు ఇక ఎంజాయ్ చేయడం అన్నది అత్యాశ. కానీ, ఇప్పుడు చూడండి. ఆ గాడిదను చూడండి. మిమ్మల్ని చూస్తోందది!

దృశ్యాదృశ్యం. చూడాలి.

+++

‘నా వరకు నేను చెబుతాను, నేను గుర్రంతో గుర్రం అయిపోతాను. మనిషి తాలూకూ అధికారం, ఆధిపత్యం అహంకారం ఇవేవీ లేకుండా జెంటిల్ గా ప్రవర్తిస్తాను. ‘జెంటిల్ మెన్’ అంటే అవతలి వ్యక్తికైనా, జంతువుకైనా అతడిష్ఠం. ఎందుకూ అంటే “నేను లోకువ’ అన్న ఫీలింగేదీ అతడికి ఉండదు. అందుకే నా గుర్రాలు నన్ను ప్రేమిస్తాయి. అవి నన్ను క్షణాల్లో స్వారీ చేయమని ఆహ్వానిస్తాయి. నేను రాజులా ఊరేగుతాను. ఎలిజబెత్ రాణి కూడా మొదటిసారిగా గుర్రంపై స్వారీ చేస్తూ, రాణిలా ఫీలైందీ అంటే ఆమె తన అధికారాన్ని ఒదిలిందనే! ఆ జంతువుపట్ల తానూ ఒక జంతువులా..ఒక అనుబంధాల జాలంలో కలబోతై ప్రేమగా ఇమిడినందువల్లే! అందువల్లే గుర్రానికీ ఆమె రాణి అయింది’ అని కూడా మాంటీ రాబర్ట్ వివరిస్తాడు పుస్తకంలో.

ఇక, ఇప్పుడు నా వరకు నేను చెబుతాను. ఇదంతా నిజం. నా వరకూ నాకు నిజం. ఎందుకూ అంటే నేను మనుషులను చిత్రిస్తున్నప్పుడు మనిషిని. ఆడా మగా  కాదు. మనిషిని. జంతువును చిత్రిస్తున్నప్పుడు జంతువునే. అందుకే నేరుగా దాని కళ్లను చూడగలను. చిలుకను చిత్రించినా ఎలుకను చిత్రించినా చూపు నాకు ఆనుతుందీ అంటే అర్థం నాకు అది దృశ్యం. నా సంభాషణా మాధ్యమం అది. నాకే కాదు, నా సోదర చిత్రసీమలో ఉన్న వాహకులదంతానూ ఇదే దృక్పథం. అందుకే అనడం, సంభాషణ ఉంటుంది. అది కళ్లనుంచి మొదలవుతుంది. ఆ తర్వాత అది ఎన్నో గ్రహిస్తుంది. అందుకే ఏ చిత్రాన్ని చూసినా మీరు కళ్లెక్కడ ఉన్నాయో చూడండి. ఇంకా దృశ్యం బాగా అర్థమౌతుంది. నిజానికి ఆమె కళ్లూ, గాడిద కళ్లూ నాకు తెలుసు. చీకటిగా ఉంటాయి. రెండింట్లోనూ ఒక దయ ఉంటుంది. ఒక గాఢమైన లోయలో కురిసే ఒక కను పాప ధార ఉంటుంది. పాల ధార ఉంటుంది. ప్రేమధార ఉంటుంది. అందుకే నేను ఆమెనేమీ అడగను. గాడిదను కూడా అడగను. కానీ, చిత్రించుకుంటాను, చిత్రాలు.

అయితే చిత్రించాకో చిత్రణకు ముందో ఒకసారి ఒక మాట వ్యక్తమైంది మా మధ్య.
ఒకనాడు ఆమెను అనుకోకుండా అడిగాను. ‘అమ్మా ఈ తల్లికి ఏ పేరు పెట్టావూ’ అని!
‘తండ్రీ అని పెట్టాను’ అంది.
అర్థం కాలేదు.
ఏసు’ అని పిలుస్తాను బిడ్డా’ అని వివరించింది.

ఏసు!
అప్పట్నుంచి ఇక ఆ గాడిద చిత్రం తీస్తున్నప్పుడు నాకు తెలియకుండానే ఆ నల్లటి ఛార ఏదో నాకు శిలువ లాగా తోయడం మొదలైంది.
ఆ నాడు మొదలు, ఇక చిత్రంగా నా చూపు మరింత దయగా, ప్రేమగా మారింది. గాడిదను చిత్రిస్తున్నప్పుడల్లా ‘ఏసు’ గుర్తొస్తాడు. పాల ధార వంటి ఒక ఛార…ఎప్పుడూ ఉండనే ఉంటూ ఉన్నది నా ప్రతి చిత్రంలో.

అయితే ఒక ఆశ్చర్యం!
మాంటీ రాబర్ట్స్ నాకు ఎప్పుడూ గుర్తొస్తాడు. నాలోని జంతువును మెలకువలో వుంచుతూ ఉంటాడు.
అవును మరి. అతడేమో జంతువును మనిషిలా చూడకూడదని చెప్పిన గురువు మరి!
ఈమె మాత్రం జంతువును ‘ఏసు’ అని భావిస్తున్నమనీషి.
అందుకే నాకు చిత్రం విస్తృతం అవుతూ ఉంటుంది.

‘దృశ్యాదృశ్యం’లో ఒక కన్ను నా వైపు తిరిగి చూస్తున్నదీ అంటే అది ఏసు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

బోయవాడి నూకలు

drushya drushyam sparowsనక్షత్రాలు మిణుక్కు మిణుక్కుమంటున్నాయి అనుకుంటాం.
కానీ అవి ఎప్పుడూ మెరుస్తూనే ఉంటాయట!

మిణుక్కు మిణుక్కు…
అదొక ఊహ. భావన. అనుభూతి.
అదే దృశ్యంగా జ్ఞాపకాల్లో ఉండిపోవడం చిత్రమే.

నిజం. చీకటి విశాలాకాశంలో ఆ కాంతి ఒకటి నిశ్చలంగా వెలుగుతూ ఉంటుందని మాత్రం అనుకోం.
అనుకోకుండానే ఒక జ్ఞాపకం –  నక్షత్రం ఒక దృశ్యమై ఒక వెలుతురును మిణుక్కు మిణుక్కు మనిపిస్తుంది.

ఈ చిత్రమూ అటువంటిదే.
ఇందులో కనిపించేవన్నీ పిట్టలు. పిచ్చుకలు.
నేల మీది నక్షత్రమండలం.
చిన్న స్థలమే.
అయినా…

ఇవి ఎప్పుడూ వెలుగుతూనే ఉంటై, చీకట్లో.
కానీ, ఉదయం తెలియదు.
ఒకసారి ఇలా చూశాక అవెప్పుడూ మిణుక్కు మిణుక్కు మంటూ ఇలా వెలుగుతూ ఆరుతూ ఉంటై అనుకుంటం. ఇదీ ఒక ఊహే. అధివాస్తవిక జ్ఞప్తి.
అంతే.

అవును.
అవి వెలుగులో వెలగవు.

అసలింతకీ, పిచ్చుకలు..

ప్రతి వ్యక్తి జ్ఞాపకంలో ఒక ఊరు ఉంటే గనుక ఆ ఊర్లో ఇల్లు ఉంటే గనుక ఆ ఇంట్లో దూలాల వద్దా… సూర్ల వద్ద, అక్కడ యాలాడగట్టిన వరి కంకులూ ఉంటే…అక్కడా.వాకిట్లో…కిచకిచ మని పిచ్చుకలు అరవడమూ…ఒకచోటు నుంచి ఇంకో చోటుకు దుంకుడమూ…అక్కడక్కడ్నే తిరుగుతూ…చిన్న చిన్న గుంపులుగా చేరి ముచ్చటిస్తూ..తుర్రున ఎగరడమూ…ఆ పిచ్చుకల జ్ఞాపకాలూ మనకు ఉండనే ఉంటై. ముఖ్యంగా అవి ఆ రెండు కాళ్లతో దుంకడం…అందంగా ఉంటుంది.

వాటి తెలుపు. గోధుమ రంగూ. ఆ కళ్లూ, తోకా…
అంతానూ ఒక చిరు సందడి. మనసులో ఒక సంతోషాన్ని పూయించే పిట్టలవి!

ఆవి ఆడుతూ ఉంటై. పాడుతూ ఉంటై.
మన గుండెల్లో తెలియని శబ్దమై నిశ్శబ్దమై…దృశ్యమై అదృశ్యమయ్యే ఉంటయి.

మనకిప్పుఉ పట్నంలో బాల్కనీలు. అయినా ఒకట్రెండు పిట్టలు.
అయినానూ రాను రానూ అవి తగ్గిపోతున్నాయని ఆందోళన.
ఎండాకాలంలో అయితే వాటికి కాసిన్ని నీళ్లు అందుబాటులో వుంచాలని ఎస్ఎంఎస్ లూనూ…
కానీ, వాటి జ్ఞాపకం ఒకటి వాస్తవంలో ఉండనే ఉంటుంది.

ఎక్కువ పిట్టలు ఉన్న రోజులే జ్ఞాపకాలు.

కానీ, కొత్తగా ప్రతిదీ మారినాక పాతది మరీ జ్ఞాపకంగా మారిపోయి మరెన్నో పిట్టలై వాస్తవంలో అవి ఎగిరిపోతాయ్. మాయమైపోతాయ్.  కానీ, ఆ మాయం మనలో ఒక ‘నాస్టాల్జియా’ లేదా “తేనెతుట్టెలా’ ఏర్పడుతుంది. ఒక వలలాగా మళ్లీ పిట్ట మనకు పడుతూ ఉంటుంది. ఇదీ అదే.కానీ, వేరు.
సిటీ లైట్స్.

అవును. ఇది బతుకు దెరువు పిట్ట.
ఒక మిణుక్కు…మిణుక్కు..
ఒక వ్యక్తి ప్లాస్టిక్ పిచ్చుకల -బ్యాటరీ మెరుపుల – జీవన వాకిలి – ఈ చిత్రం.

అవును.

ఒకానొక చీకటైన సాయంత్రం వెలుతురైన దృశ్యం.
భాగ్యనగరంలోని రాంనగర్ చౌరస్తా చేరకముందే ఒకప్పటి ‘ఉదయం’ పత్రికా కార్యాలయం.
దాని భవనం ముందు ఒక వ్యక్తి నేలమీద ప్లాస్టిక్ పిచ్చుకలను చిచ్చుబుడ్లలా పూయిస్తున్నాడు.

ముందు అవి కనిపించలేదు.
‘ఆన్’ …”ఆఫ్’… అవుతూ… వెలిగి ఆరిపోతూ… వెలుతురు.
అవి మిణుగురులు..కాంతి పుంజాలు. ఎరుపు, ఆకుపచ్చ,.నీలం కాంతులు.

గుప్పిట ముడిచీ తెరిచినట్టు… అవి వెలుగూ… ఆరూ.
అలా-ఇలా.. ఆ వెలుతురు పక్షులు కనిపించాయి.

ముందవి పక్షులని అనిపించలేదు. బ్యాటరీ పిట్టలని తట్టనే తట్టలేదు.
బ్యాటరీతో నడిచే వెలుతురు వర్ణ రాగాలుగా తెలియరాలేదు.

దగ్గరకు వెళ్లి ఆగిచూస్తే కుతూహలం.
పిట్టను చూస్తే మనసు పొందే రెక్కల ఆనందం.
ఎగిరే కుతూహలం.

చిత్రమేమిటంటే ఒక యాభై అరవై పిచ్చుకలు.
కానీ, మరీ చిత్రమేమిటంటే అందులో అన్నీ కానరావు లేదా కొన్ని కానరావు.
ఒకసారి దృశ్యంలో కొన్ని మాయం. మరోసారి దృశ్యంలో మరికొన్ని మాయం.
కానీ, అక్కడ ఉంటై. కానరావు. కానవచ్చిన వాటి పక్కనా పైనా ఖాళీలుంటాయి.
అక్కడా వుండొచ్చు పిచ్చుక.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.

+++

చిత్రం చేయడం ప్రారంభిస్తే ఒకటి వెలుగుతూ ఉంటే ఒకటి ఆరుతూ ఉందా అనిపించింది..
మరొకటి వెలుగుతూ ఉంటే ఇంకొకటి ఆగిపోతూ ఉందా అన్నడౌటూ వచ్చింది.

ఒక్క మాటలో దృశ్యం వెలుతురు. అదృశ్యం చీకటి.
లేదా అదృశ్యం చీకటి. దృశ్యం వెలుతురు అన్న భావనా పుట్టింది.
కానీ, వాస్తవం వేరుగా ఉన్నది.

చూస్తానికి ఎక్కువే కనిపిస్తున్నాయి.
వెలుగులో ఉన్నవే ఎక్కువ. కొన్ని మాత్రం కనిపించవు.
కానీ అక్కడ అన్నీ ఉన్నయి. అదే చిత్రం.

ఉన్నవన్నీ దృశ్యం కాదు, లేనివి అదృశ్యమూ కాదు.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.

+++

అన్నిటికన్నా విచిత్రం – ఆ పిచ్చుకలతోపాటు ఆ బోయవాడు…లేదా ఆ చిరువ్యాపారి లేదా ఆ కథకుడు ఇరవై రూపాయలకు ఒక జత చొప్పున ఆ పిచ్చుకలను రచనల వలే అమ్ముతున్నాడు.
అమ్మేవాడికి అన్నీ వెలుగే. కొనే వాడికి మాత్రం నచ్చిందే వెలుగు.

ఒకరికి ఆకుపచ్చ నచ్చి మరొకరి నీలం నచ్చి ఇంకొకరికి ఎరుపు నచ్చి కాంతులు మారుతున్నయి. చూస్తుండగానే కొన్నివెలుతుర్లు ఖాళీ అవుతున్నయి.

ఇంతలో ‘కీ’ ఇవ్వనివి కొన్ని ఉన్నయి. అక్కడే ఉన్నయి.
అవి కనిపించడం దృశ్యాదృశ్యమే.

అంతేకాదు, ఒక సంచీ ఉంది.
అందులోంచి అతడు తీసి పెట్టాక మరికొన్ని వెలుగుతూ ఉన్నాయి.
మరి అంతదాకా ఆవి లేవా అంటే ఆ కాంతి దానిలో లేదనాలి. అంతే!

నిజమే. ఒక దృశ్యం దగ్గర ఆగినప్పుడు అదృశ్యాలు దృశ్యమైతాయి.
అదే ప్రేక్షణ. దృశ్యం అర్థమౌతూ ఉండటం.

మన పనిలో మనం ఉండగానే కొన్ని దృశ్యాలు ఇక కంటికి అంటుకొని మదిలో వెలుగుతూ ఉంటై.
అదే ప్రేక్షణ. జ్ఞాపకం వచ్చినప్పుడు ఈ పిట్టలు వెలుగుతూ ఉంటై, నక్షత్రాల్లా.

కానీ, ఇవన్నీ పట్నం పిచ్చుకలు.
బ్యాటరీ పిచ్చుకలు . ‘కీ’ ఉండే పిచ్చుకలు..

అతడికి డబ్బులు కురిపించే పిట్టలు మరి!
అతడు కనిపించేలా చిత్రంచలేకపోవడం ఈ చిత్రం.+++

ఉప్పల్ లో ఉంటాడట.
ఒకచోటే ఇలా పెట్టుకుని కూచోడట. ఎక్కడ వీలైతే అక్కడ ఆ పక్షులను పరుచుకుంటాడట. స్థలం కన్నా జనసమ్మర్థం ముఖ్యమట. కొంచెం జాగా ఉంటే చాలు, చీకటి అయితేనే వెలిగిస్తాడట. అవును మరి. చీకటే అతడికి కావాలి. వెలుగుతో అవి అమ్మాలి.
అదే దృశ్యాదృశ్యం అతడికి.

అవి వెలుగుతూ ఉంటే ఆగి వచ్చి కొనుక్కునే మనుషులతో అతడి ముఖం వెలుగుతూ ఉంటే చూడాలి.
పిచ్చుకలా ఉన్నాడని పిచ్చిగా అనిపించింది. ఇంత చిన్నసంతోషాలా? ఆ పిచ్చుకకు అనీ అనిపించింది!:

ఎవరూ కొనకపోతే మాడ్పు ముఖం- అంటే చీకటి. అది బాధిస్తుంది మరి!
అందుకే అల్ప సంతోషంలా పిచ్చుకలూ, ఈ మిణుక్కు మిణుక్కులూ.

+++

నచ్చిందేమిటంటే, పంచతంత్ర కథల్లో మిత్రలాభం..
అనగనగా బోయవాడి నూకలకు ఆశపడ్డ పక్షుల కథ.
ఆ పక్షులన్నీ తెలివిగా వలతో సహా లేచిపోవడమూ ఆ కథ.

ఇప్పుడు ఆ వల ఏదో పక్షులతో సహా వచ్చి వాలినట్టయింది నాకు.
అది దృశ్యం.

కానీ బోయవాడు నగరంలో విసిరిన ఒక వల.
అది అదృశ్యం.

మొత్తానికి, భాగ్యనగరంలో. రాం నగర్లో.
ఒక చిరువ్యాపారి కూటికోసం, తన కుటుంబం కోసం పక్షి ఎర.
పిచ్చుక ఒక అస్త్రం.

ఆ నూకలను ఒకటి కాదు, పది చిత్రాలు చేశాను. ఎలా తీయాలో తెలియడం లేదు.
చూస్తుంటే అవి నేల మీది నక్షత్రాల్లా కనిపిస్తున్నాయి.

మిణుక్కు మిణుక్కు.
బాగుంది.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Ramesh

రాత్రి పగలుతో అన్నది

PORRAIT OF A WOMEN
రాత్రి పడుకునే ముందు రాసుకున్న రచనల వేడినుంచి గుండెకు ఉపశమనంగా సిగరెట్టు కాల్చుకుంటూ బయట వాకిట్లో నిలబడి చీకటిని, గేటు క్రీనడల్ని, చూసుకుంటూ ఒక బ్లర్ ఇమేజీలా ఉండగా ఒక అంతుపట్టని “ఇమేజీ’ ఒకటి మాటల్లోకి వచ్చింది.గోడ పక్కనే ఇల్లు. చిన్న చిన్న ఇండ్లు. అదంతా స్లమ్ లొకాలిటీయే. నిరుపేదలు అధికంగా జీవించే వాడకట్టు.
భర్తలూ భార్యలూ తరచూ గొడవపడే వీధి. పిల్లలు అస్తమానూ ఇది కొనిపెట్టమని అది కొనిపెట్టమని అరిచి గీపెట్టే వీధి. సకల షాపింగ్స్ మాల్లూ చిన్న చిన్న తోపుడు బండ్లయి వచ్చీపోయి, వారి వారి రకరకాల అరుపులతో వీథి అంతా మారుమోగే సంగీత నిలయం. గోరటి వెంకన్న పాటలా ‘గల్లి చిన్నది… గరీబోళ్ల కథ పెద్దది’ అన్న పాటలోని దృశ్యాదృశ్యాలన్నీ నిండుగ ఎక్స్ పోజ్ చేసి ఒక గొప్ప ప్రదర్శనగా పెట్టతగిన గ్యాలరీ అది. ఆ వీథిలో మా పొరుగునుంచి వినిపిస్తున్న మాటలకు నా కళ్లు ఆనలేదు. చెవులే సాగి చూడసాగాయి.చీకటి చిన్నచిన్న ముద్దలుగా వినిపిస్తోంది,.
వాటిపై కన్నీటి ఛారలు వెలుతురులా మెరిసినట్టనిపించాయి.

ఒక స్త్రీ ఎదురుగా భర్తను పెట్టుకుని స్థిరంగా అంటున్న మాటలే వినిపించసాగాయి.

+++

మాట్లాడకు.
నీతో నాకు మాట్లాడలని లేదు.

నవ్వకు.
నాకు నవ్వస్తలేదు.

సూడకు.
నీ మొఖం సూడలేను.

..

ఏం తందనాలాడుతున్నవా?
సస్త.

సచ్చి నీ పేరే చెబ్త.

ఏందనుకున్నవో!

…నవ్వకు
నా మొగడే నా సావుకు కారణమని చెప్పి సస్త….

ఏమనుకుంటున్నవో!
నా సంగతి నీకింక తెల్వదు.

వద్దు.

రాకు.

మాట్లాడకు.

నవ్వకంటె…

( ఒక్క దెబ్బ)

చెంపపై వేసిందో ఎక్కడ వేసిందోగానీ తర్వాత “న్నిశ్శబ్దం’.

+++

సిగరెట్టు ఆయిపోయింది. ఇంకొకటి లేదు. ఇట్లాంటప్పుడు గుండెకు నిప్పుపెట్టుకోవడానికి ఇంట్లో ఉన్నఒక ట్రేలో వెతుకులాడుతాను. హ్యాంగర్లకు వేలాడుతున్న అన్ని ప్యాంటు జేబుల్లో వెతుకులాడి నిరాశపడతాను.

వెతుకుతుంటే నా భార్య ‘ఇంకా పండుకోలేదా?’ అంటుంది, నిద్రలోనే!
‘ఇగొ..పడుకుంట’ అనుకుంటూ మళ్లీ వెతుకులాడి నిరాశ పడతాను.

మళ్లీ బయటకు వచ్చిచూస్తే చిమ్మచీకటి.
రాత్రి ఒక్కత్తే ఉంటుంది. మాటలే…అవి మళ్లీ గుండెల్లో వినిపిస్తూ ఉంటై.

ఎగదోస్తున్న మంట ఏదో లోపల ఆ మాటల్ని ఆరిపోకుండానే లోపలంతా నిశ్శబ్దంగా చేస్తుంటే మళ్లీ అదే చిమ్మచీకటి. దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఆ మాటలు…
ఆ స్త్రీ ఎంత స్థిరంగా, ఎంత వేదనతో, ఎంత గంభీరంగా పలికిందంటే అవతలి వైపు అలకిడి లేదు.
చిత్రమేమిటంటే రాత్రి మాత్రమే, ఇట్లా ఏకాంతంలో మాత్రమే వినిపించే కఠిన నిజాలవి.
మెత్తని మమతలవి.అనుబంధాల ఆరోపణలవి. ఆశల హెచ్చరికలవి.
తెల్లవారిందా…మళ్లీ ఇద్దరూ ఎవరి పనిలో వారు పడతారు. రాత్రి అయ్యేదాకా మళ్లీ కానరారు.
తర్వాత ఒక రోజు నవ్వులు. ఏడ్పులు. ఎప్పుడో ఒకసారి ఇట్లా గంభీరంగా మాటలు.

చిత్రమేమిటంటే, ఆ గోడ వెనకాలి ఆ చిత్రాలేమిటో అర్థం కావు.
‘సస్తె నేను ఒకటే చెప్పి సస్తాను…’.
ఆ మాటలు అన్నప్పుడు అతడెలా ఉన్నాడు?
ఏమో!

ఈ లోకంలో విషాదం కన్నా ఆనందాలే ఎక్కువ.
విషాదాలే ఆనందాలు. బాధలే సంతోషాలు. లేకపోతే ఏం మాటలవి!

“ఏం. తందనాలాడుతున్నవా?’
ఎంత బాగున్నయి!
“సస్త’ అంటుంది.సస్తే వాడి పేరే చెప్పి సస్తుందట.
చచ్చి కూడా సాధిస్తుందట!నవ్వు.

నిజంగ నవ్వాలి. విచారంగా.
ప్రేమ గురించి మంచి సాహిత్యం చదువుతాం. కానీ, గోడల వెనకాల దాగిన ఇట్లాంటి దృశ్యాదృశ్యాలను ఎట్లా చిత్రిస్తాం? వారిద్దరూ ఎట్లా కూచుండి ఇలా మాట్లాడుకున్నారు. ఆమె గొంతు అలా క్షణం క్షణం పెరిగి ఒక జీరగొంతును పులుముకుంటూ అతడిపై విరుచుకు పడి అటు తర్వాత ఎక్కడ ఎలా లీనమై ఆగిపోయిందో ఎట్లా తెలుస్తుంది? ఎక్కడ ఆగిపోయి ఘనీభవించిందో ఎలా చూస్తాం?తెలియదు. దృశ్యాదృశ్యం.ఫలానా ఆమె ఎవరో కూడా తెలియదు.
నిజం.

కానీ ప్రయాస.

+++

అన్ని మాటలన్నాక, విన్నాక… తెల్లవారి ఆమె ఎట్లా ఉంటుందో చూడాలనిపిస్తుంది!
కానీ, ఆమె ఎవరో అర్థం కాదు. ఆ గల్లీలో..ఆ ఇరుకిరుకు ఇండ్లలో ఏ ఇంటినుంచి ఆ మాటలు వినవచ్చాయో అంతుపట్దదు. నా ఇంటినుంచే వచ్చాయా అనిపిస్తుంది అప్పుడప్పుడు. అంత నిజంగా ఉంటాయా మాటలు.
బహుశా అది అందరి ఇళ్లల్లోంచి వచ్చిన మాటలా? ఏమో!

రాత్రి మహిమ అది.
రాత్రి పగలుతో చెప్పిన మాటలవి.

కానీ, ఉదయం చూస్తే ఒకరు!.
ఆమె అచ్చం రాత్రివలే అనిపించింది.

ఒక రాత్రి తనను తాను పగటీలి వెలుతురుతో పంచుకున్న వేదనాలా అనిపించింది!

చూడండి. కుంకుమా పసుపూ – ఆమె.
పున్నమి అమాసా –  ఆమె.

ఒక్కత్తే. రాత్రి.

– కందుకూరి  రమేష్ బాబు 

ఒక చారిక

drushya drushyam-5

భుజానికి వేలాడే కన్నుతో రోడ్డుమీదో లేదా వీధిలోనో తిరుగుతూ ఉన్నప్పుడు ఎన్నో చేయగలం.
ఒక సీతాకోక చిలుక మరణం కలచివేస్తుంది. ఒక దృశ్యాదృశ్యం.
ఒక కప్ప మట్టిలో అణిగిపోయి, విగతజీవి అయి, ఉట్టి దొప్ప కానవస్తూ ఉంటుంది. అదొక దృశ్యాదృశ్యం.
ఎలుకే కాదు, ఒక పిల్లి కూడా నల్లగా మరణిస్తుంది. అదీ దృశ్యాదృశ్యం.
బతికిన క్షణాలే కాదు, మరణించిన క్షణాలూ బతికిస్తూ ఉంటై, కాళ్లకు తగులుతూ ఉంటై.
నడుస్తూ ఉంటే నడకను మించిన చూపు లేదు.
నడువు, కనిపిస్తుంది జీవన రహదారి.

ఇదీ అదే.
ఒక నడక.

చారిక.

నేను నడుస్తూ ఆగిపోయాను.
అది నడుస్తూ ఉంది, నా వైపు.

గల్లీలో ఒక వైపు.
అది ఇటు…నేను అటు.
అప్పటికే అది దెబ్బ తిని ఉన్నట్టుంది.
రెండు అడుగులు వేసి మళ్లీ అగుతున్నట్టు అడుగు వేయక ఆగుతుంది.

మన దృష్టిలో అడుగు చిన్నదే. కానీ దాన్ని అడిగితే తెలుస్తుందేమో!
అడుగుదామనే ఆగాను.
ఆగిందీ. తీస్తే ఇది.
దృశ్యాదృశ్యం.

+++

అడుగడుగునా దాని కదలిక వేరు.
నిశ్శబ్దంగా ఒక చిన్నప్రాణినే చూస్తూ ఉంటే, దాని ఆయసాన్నే గమనిస్తూ ఉంటే….కెమెరా వ్యూ ఫైండర్ లో అది నాకు ఏనుగే అయింది. దాని మహా విగ్రహాన్ని అర్థం చేసుకుని దాని మహాభినిష్క్రమణం ఎప్పుడో తెలియక, బతుకు జీవుడా అన్నట్టు అది కదులుతూ ఉంటే దాన్ని కనులతో పరికిస్తూ ఆ చారలో గుండా దాన్నికెమెరాతో వెంబడించడానికి నాకు పట్టింది ఒక యుగం.

కదలదే!

ఈ మనిషి దానిపై వేసే వేటు చిత్రమే అని దానికి తెలియక ఆగిందనిపించి, వెనక్కి జరిగి, జ్యూమ్ లెన్స్ ఉందని తోచి వెనుకడుగు వేసి మళ్లీ చిత్రంలో అవసరమైనంత బొమ్మను పట్టడమూ ఒక గ్రఫి. ఫొటోగ్రఫి.

చిత్రమేమిటంటే అది ఆ పగిలిన వాకిలిలోని ఒక సన్నని చారను, ఆ ఛాయను ఆశ్రయించి కదులుతూ ఉండటం. ఆగి ఉండటం. నిలబడిందా కూచుందా చెప్పలేను. కానీ, అప్పుడు తీశానీ చిత్రాన్ని.

ఆ తర్వాత కొన్ని అడుగులే వేసింది.
తర్వాత కుడివైపు తిరిగి ఒకరింట్లోకి వెళ్లింది.
ఆ తర్వాత అదృశ్యం. మిగిలిందే ఈ దృశ్యం.

+++

ఇక మనింట్లో వినిపించేవే. మామూలే.
ఎలుక కనబడుతోంది. బోను వెతకాలి.
ఎలుక వచ్చి పడింది. ర్యాట్ పాడ్ కొనాలి. దాని సంగతి చూడాలి.
ఎన్ని మాటలో. ఎంత చికాకో.
కానీ దానికి వినపడుతుందో లేదోగానీ, ఆ ఇంట్లో అది తప్పక కనిపిస్తుంది వాళ్లకు.
అంటూనే ఉంటారు, ఏవేవో!

కానీ చిత్రం.
ఈ చిత్రం వాళ్లింట్లో ఉండదుగానీ మీ ఇంట్లో ఉంటుంది.
మీరు వేరే తరీఖ చూస్తారు. అది నా అదృష్టం. దాని అదృష్టమూ.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.

కానీ, చిత్రాతి చిత్రం పాత ఇళ్లు.
పాత వీధులు. పాత నగరాలు…అక్కడే ఇవి ఎక్కువ.
కానీ, కొత్తగా అవి ఎప్పటికప్పుడు తమ సర్వైవల్ గురించి ఆలోచిస్తాయి.
వాటికీ రంగు తెలుసు. వాసనా తెలుసు. ఎక్కడ నుంచి నడవాలి. ఎలా కదలాలి. ఎలా తప్పించుకోవాలీ…అన్నీ తెలుసు. అందుకే చార అనడం. చారలో ఎలుక నిలకడ అనడం.

అయినా గానీ, ఎంత కొత్త నగరమైనా ఎప్పటికైనా పాతబడేదే కదా!
మరి ఎలుక ఖాయం. ఎప్పటికైనా.

అందుకే అనడం, మనుషుల ప్రపంచంలో మనుషులే వద్దని ఈ చిత్రం.
చావుబతుకుల జీవితంలో బతుకూ ఒక చిత్రమే అని ఈ చిత్రం.
ఒక రహస్యం…వీధుల్లో నడిచేటప్పుడు ఎవరి దిష్టి లేకుండా దృష్టి లేకుండా తనను తాను కానరాకుండా చేసుకోవడం ఒక దృశ్యాదృశ్యం.

మన జీవావరణంలో తప్పించుకోలేని వర్ణం ఈ చార- చిత్రమనీ చెప్పడం.

అయితే ఒక మాట.
ఎలుక, సుందెలుక, పందికొక్కు…
ఏదైనా కానీ, కనిపించడం గురించి ఒక మాట.

మనం కాళ్లతో నడవడం, చక్రాలున్న మోపెడ్ పై వెళ్లడం, మూడు లేదా నాలుగు చక్రాల వాహనంపై పయణించడం -బాగానే ఉంది. కానీ, ఎలాగో ఒకలాగ కాదు, నడిచినప్పుడు కనిపించేవి వేరు. ద్విచక్ర వాహనంపై ఒంటరిగా వెళ్లేప్పుడు వేరు. ఎవరైనా తోడు ఉన్నప్పుడు వేరు.  ఇక కార్లలో ప్రయాణించేటప్పుడు ఇంకా వేరు. దృశ్యాదృశ్యం వేరువేరని!

మనం ఉన్నస్థితి ఒక్కటే ప్రధానం కాదు.
మనం వాహికగా ఉండటంతోనే సరిపోదు.
నడవాలి. నడిచినప్పుడు కనిపించేవి వేరు.
నడక వేరుగా ఉంటుందనడానికీ ఈ చిత్రం ఒక ఉదాహరణ.

నా వరకు నేను మనుషులనే చిత్రిస్తానని అనుకోలేదు.
ఎలుకలని కూడా. పిల్లులని కూడా చిత్రిస్తూ ఉన్నాను..
నా నడక ఇది.

ఐతే,, నడక చిత్రం ఒక చెలగాటం.
అవును. ఒక్కోసారి పిల్లీ ఎలకా చెలగాటం.
చూశారా ఎప్పుడైనా.
అదొక సర్కస్.

పట్టుకుని వదిలి… మళ్లీ పట్టుకుని వదిలి…
పిల్లి ఎంత సాధిస్తుందో, ఎంత ఆనందిస్తుందో తెలుసా, ఎలుకని!
దానికి పిల్లలు పుట్టవచ్చుగాక. అది ఆహార సముపార్జనే కావచ్చు. కానీ ఎలుక ఒక ప్రాణి. దానికీ కథ ఉంది.
అది దాచుకుని దాచుకుని బతకడం…ఒక చీకటి చారను చూసుకుని దానిగుండా బిక్కు బిక్కుమంటూ వెళ్లడం ఒక ఛాయ. అందుకే మనిషికి చెప్పడం. నీలాగే దానికీ క్రీనీడల్లోంచి వెళ్లడం తెలుసని!.

ఇంకా చెబితే…
నడిచి చూడు. దానిలాగా అని!
ఆగిఆగి. మెలమెల్లగా కదిలి చూడు…బతుకుతావు పదికాలాలు.
ఇక ఇంట్లోకి వెళ్లు. అదే దృశ్యాదృశ్యం.

 

–  కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Ramesh

See you soon..

drushya drushyam
[‘సారంగ’ కోసం వారం వారం కందుకూరి రమేష్ బాబు  రాస్తోన్న ‘దృశ్యాదృశ్యం’ ఛాయా చిత్రలేఖనంలో సరికొత్త సింగిల్ నరెటివ్. సాహిత్య ప్రక్రియలో ఒక ‘చిత్రలిపి’. ‘సామాన్యత’ నుంచి తాను విశాలం కావడంలో కెమెరా ప్రధానం అయిందంటున్నాడు.Click by click తన చూపు విస్తరిస్తున్నదీ అంటున్నాడు. నిజమో కాదో మున్ముందు మీరే చెప్పాలి.]
*
 ఏది ముందు? ఏది వెనక?ఒక్కోసారి దృక్పథాలు ఎంత దూరం తీసుకెళ్తాయి అంటే ఒకటే చూసేంత.
కానీ, ఎవరైనా తమ నుంచి తాము ముందుకు నడవడం ఒక ప్రయాస. ఒక వినిర్మాణం.

స్రక్చరల్ అడ్జస్ట మెంట్లోనూ ఒక ఒక పొసెసివ్ నెస్. అందలి డిసగ్రిమెంట్.

మళ్లీ అగ్రిమెంటూనూ. విల్లింగ్లీ సస్పెండింగ్ ది డిస్ బిలీఫ్ అంటాంగానీ, సస్పెండ్ చేయకుండా ఉండటం అసలైన చిత్రం.

+++

దృశ్యాదృశ్యంగా లోన ఉన్నది బయట…. బయట ఉన్నది లోన……ఇంకిపోవడం.
అర్బన్ రియాలిటీ. అదే ఈ దృశ్యం. అపనమ్మకాల నమ్మకాలం ఒక చిత్రం.

ఇందలి బొమ్మలు లేదంటే అదృశ్యంగా ఉన్నఆ మెట్రోరైలు నిర్మాణంలో పనిచేస్తున్న కార్మికులు…
అంతా ఒకే బొమ్మ.

బొరుసు ఏదీ? అంటే తెలియదు.
ఏది చిత్తో, ఏది బొత్తో తెలియని దృశ్యాదృశ్య ప్రపంచం…ఈ నగరం. ఈ జీవితం.

మన కాంప్లెక్సులు, అఛీవ్ మెంట్సూనూ.
అవును. చిత్రం.
నగర జీవితంలో వేగంగా ఇమిడిపోతున్న ఆధునికత లేదా నగరమంటేనే ఆధునికత.
అది వేగంగా అర్థమౌతున్న భావన. ఆభివృద్ధి నీడన మెల్లగా ఇమిడిపోతున్న సమస్తం. లేదా నీడలన్నీ జారిపోయి మనిషే నగ్నంగా  నిలబడుతున్న వైనం. అందుకే చిత్రాలు సరికొత్తగా చేయాలంటే ఫోకస్ మార్చుకుని చూడవలసి వస్తోంది. జీవితాన్ని అంగీకరించాలంటే చిత్తు చిత్తుగా ఓడిపోయి మళ్లీ గెలవాల్సి వస్తోంది లేదా గెలవకుండా చూసుకోను ఓడిపోవాల్సి వస్తోంది.+++నడిచివచ్చిన దారంతానూ ఒక ఐడెంటిటీ క్రైసిస్.+++విశేషం ఏమిటంటే దృశ్య మాధ్యమంలో ఒక స్టిల్ లైఫ్ చెప్పగలిగే కాంట్రాస్ట్ చాలా ముఖ్యం.
అది నిలబడుతుంది. నిలబెట్టి చూపును నిలబెడుతుంది. విస్తరింపజేస్తుంది. కన్నుల్ని కలియతిప్పేలా చేస్తుంది. ముందుకు దృష్టి సారించేలా చేస్తుంది.అయితే నమ్మవలసింది మరొకటి ఉంది. ఎవరికీ ఏదీ తెలియదు. ఒక్క దృశ్యానికి తప్ప!
నిజం. ఏది ముందు ఏది వెనకా అన్నది మన సమస్య గానీ దృశ్యంలో చిత్రం అంతా ఒక్కపరి ముద్రితం అవుతుంది. నమోదూ అవుతుంది. అన్నీ ఒకేసారి అచ్చవుతాయి. కానీ చూసుకోము. అది సిసలైన విషాదం.

విషాదమే నిజమైన చిత్రం.
కానీ చూడం.నిరాకరిస్తం.గుడ్డిగా ఆనందస్తం. ఆరాధిస్తం. యవ్వనాన్ని చూసినట్టు.

అందుకే చెప్పడం, దృశ్యాదృశ్యం అంటే చదవడం, ఒక అభ్యాసం.

పిల్లవాడై పలకాబలపం పట్టుకుని అక్షరాలు దిద్దడం, తుడుచుకోవడం. మళ్లీ దిద్దడం.
+++మళ్లీ ఈ పిల్లగాడి చిత్రానికి వస్తే, ఇలాంటి చిత్రాలెన్నో పోయే నగరావరణంలోని ఒక నవ్య చిత్రిక ఇది.
నా వరకు నాకు ఇది కొత్త చిత్రం. మీరు చూసి వుండవచ్చు. కానీ నేను తీసి ఉండలేదు. అదే చిత్రం.ఒకటే చూసి అన్నీ వదిలేయడం.
తలుపులన్నీ మూసి కిటికీలు తెరవడం. లేదా కిటికీలన్నీ మూసి తలుపులు తెరవడం.
కానైతే కావలసింది గోడలన్నీ లేని ఇంటిని విశ్వాన్ని దర్శించడం. అందులో ఇదే నా తొలి చిత్రం.షో కాదు, రియాలిటీ.
అనుకుంటాంగానీ, ప్రతిదీ రియాలిటీ షోగా మారుతున్న స్థితీ గతీ. బొమ్మలు, మనుషులు.
ఈ చిత్రం మటుకు హైదరాబాద్ నగరంలోని పంజాగుట్ట సెంట్రల్ నుంచి చేసిన దృశ్యం.+++సెంట్రల్.
అవును, ఒకప్పటి చౌరస్తాల్లో ప్రతీకలు వేరు. ఇప్పుడు సెంట్రల్ లు ప్రధాన కూడలి. సెంట్రలే ఒక కూడలి.
ఇక్కడా కార్మికులున్నరు. కానీ, అలా అనుకోరు. అక్కడా ఉన్నారు. కానీ వాళ్లూ అనుకోరు,
ఎవరికి వారు నవనిర్మాణంలో ఇనుప రజనులా తాము రాలిపోతున్నామని ఎవరూ అనుకోరు.

అసలు దృశ్యం ఇంత మాట్లాడదు. అదే చిత్రం.
చిత్రంలో చిత్రం అది.మనం అనుకున్నదే చిత్రం కాదు. అది వేరు.
కానైతే, తెలియకుండానే బొమ్మలైపోతున్న జీవితంలో ఏది మొదలు, ఏది ఆఖరో అర్థం కాని ప్రశ్నేలే వద్దు.
అన్నీ చిత్తరువులే. బొమ్మలే. ఒక భిన్నమైన అనుభవం కోసం నేనే ఇటువైపుకు మారి తీసిన అటువైపు చిత్రం. కానీ, ముందే చెప్పినట్టు అన్నీ అచ్చయిన చిత్రం నిజమైన చిత్రం.See you soon…
మరింత చిత్రంగా.
  – కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఈమె…అలిశెట్టి ప్రభాకరూ…

drushya drushyam-alisetti

అదృష్టమో దురదృష్టమో నగర జీవితంలో ఉంటూ ఉండటం వల్ల ఎన్ని చిత్రాలని!
కానైతే, ఉంటున్నఈ ‘సిటిలైఫ్’ ని ఎంత చూసినా, మరెంత చదివినా, ఎన్నెన్ని దృశ్యాదృశ్యాలుగా చేసినా ఒకరు మాత్రం రోజూ గుర్తుకు వస్తూనే ఉంటారు.

ప్రతి ఛాయాచిత్రం ముగింపులో ఆయన్ని తల్చుకుంటూనే ఉంటాను.
ఆయనే ప్రభాకర్. అలిశెట్టి ప్రభాకర్.

‘మరణం నా చివరి చరణం కాదు’ అన్న కవి కావడం వల్ల కాబోలు, జీవితంలోని ఏ ఘడియను చిత్రించినా, సామాన్యుడి స్థితీ, గతీని ఎలా చిత్రికపట్టినా ఆయన గుర్తుకు వస్తూనే ఉంటాడు.

ఇదొకటే కాదు, ఇలాంటి నా దృశ్యాదృశ్యాలను జీవితంగా చదువుకోవడానికి నేను చాలు.
కానీ, ఇవే చిత్రాలను విప్లవీకరించడానికి మాత్రం అలిశెట్టిని మించిన దృశ్యకారుడిని తెలుగు నేల ఇంకా కనలేదు. చూడనూ లేదు.

నిజానికి అతడు ఒకరే.
పేరుకు కవీ, చిత్రకారుడూ. ఫొటోగ్రాఫరూ.
కానీ, ఆయన పనంతా ఒకటే. ఒక దృశ్యం పరచడం.

కవిత్వంలోనూ, చిత్రాల్లోనూ, తీసిన ఛాయాచిత్రాల్లోనూ ఒకే ఒక అంశం అంతర్లీనం.
అదేమిటీ అంటే కళ్లకు కట్టడం. మంట పెట్టడం. మన లోవెలుపలి నెగడు ఆవరణ అంతా కూడా కాలిపోయేటట్టు అందులోంచి మన ఆత్మలు లేచి శత్రువు మెడను పట్టుకునేటట్లు చేయడం.

దృశ్యాన్ని విప్లవీకరించడం.
మనలో జీవితాన అదృశ్యంగా ఉన్న విప్లవశక్తిని చేతనలోకి తేవడం.
అవును మరి. ఆయన ఒక దృశ్య పాతర.

చిత్రమేమిటంటే, తీస్తున్న నా ప్రతి చిత్రంలో జీవితాన్ని మించి విప్లవం కనిపిస్తే నేను చిత్రించడం ఆపేస్తాను.
ఎందుకూ అంటే అది వేరు. అది ఆయన పని. ప్రతి ఒక్కరూ విప్లవకారులు కాలేరు. నిజం.
alisetti photo frame ion his home
ఇంకో విషయం. ఎవరు కూడా ఆయనంత ఆరోగ్యంగా ఉండలేరు. నమ్మండి.
కావాలంటే ఆయన కవిత్వాన్ని చదవండి. బొమ్మలు చూడండి. తీసిన ఫొటోలనూ గమనించండి.
అతడొక లైఫ్. రెడ్ సల్యూట్.

నిజానికి తెలుగు నేలపై ఒక మనిషి విప్లవాన్ని జీవితం స్థాయిలో బతికించాడూ అంటే అది ఆయనే. ఆయనకు నా దృశ్యాంజలి.

ఒక్కమాటలో ఆయన సామాన్యత విప్లవం
నా పరిమితి సామాన్యతే.
అందుకే దృశ్యాదృశ్యం వేరు. ఒక విప్లవ దృశ్యాదృశ్యం వేరు.
అది ఆయన.

క్లుప్తంగా చెప్పాలంటే…ఎర్ర పావురాలు. మంటల జెండాలు. చురకలు. రక్తరేఖ, సంక్షొభగీతం, సిటీలైఫ్. మరణం నా చివరి చరణం కాదు- ఇవన్నీ ఆయన కవితా సంపుటులు. చిత్రలేఖనాలు. ఛాయా చిత్రణలు.

ఒక పరంపరగా ఆయన రచనా దృశ్యాలు ఒక శర పరంపర.

+++

తాను ఒక కవిత రచించినా, చిత్రం గీసినా, ఛాయాచిత్రం చేసినా దాన్ని కొల్లోజ్ చేసి మరొకటి చేసినా ఒకటే చేశేవాడు. ఆ వస్తువు ఇతివృత్తం మార్చేవాడు. దాన్నికొత్త అర్థాలతో విప్లవీకరించేవాడు. అందుకే అనడం, నేను చిత్రిస్తున్న ప్రతి చిత్రం ప్రభాకర్ ను గుర్తు చేస్తుందని!  కానీ ఆయన దాన్ని ఎంత గొప్ప కవితగా మలిచేవాడూ అంటే అది చదివితే మళ్లీ నేను చూపే దృశ్యాదృశ్యాలను పదే పదే చూడాల్సిన అవసరమే లేదు.

ఉదాహరణకు వేశ్య గురించి ఆయన రాసింది ఎవరైనా మర్చిపోయారా?
లేదు.

నిజం.
ఎందుకంటే ఆయనది విజువల్ మీడియం.
చలనగీతం.

నాది జీవితం.
నిశ్చలన చిత్రం.

+++

చిత్రం ఒకటి చేస్తుంటే ఆ చిత్రంలో జీవితం యధాతథంగా ప్రతిఫలించడమే పనిగా పెట్టుకుని రచన గావిస్తుంటే అది దృశ్యాదృశ్యం. నేను.

కానీ, అదే దృశ్యాన్ని విప్లవీకరిస్తే అది వేరు. ఇక్కడే మనిషికీ విప్లవకారుడికీ ఉన్న తేడా అవగతం అవుతుంది. అది అలిశెట్టి ఫ్రభాకర్.

ఇద్దరిదీ జీవితమే.
కానీ, ఆయనది కల. నావంటి వారిది ఇల.

మొహమాటం లేదు. గులాంగిరీ లేదు. భద్రజీవి కానేకాదు.
అందుకే అతడు లేడు. ఉంటాడు. బతికే చరణం.

సమాజంలో వర్గకసిని ఆయన అంత తీవ్రంగా చెప్పనోడు మరొకడు కనిపించడు.
అట్లే, జీవితంలోని ద్వంద స్వభావాన్ని ఆయన అంత నిశితంగా ఎద్దేవా చేసినవాడూ మరొకడు లేడు.
అయినా ఆయన ఎంచుకున్నది మాత్రం సామాన్యమైన వస్తువును. మనిషిని. అధోజగత్ సహోదరులను.

జనవరి 12 న ఆయన జయంతీ, వర్థంతి.
ఒకటే రోజు చావు పుట్టుకల మనిషాయన.
ఆయన్ని గుర్తు చేసుకోవాలి.

జీవితాంతం తన వాక్యాన్ని, చిత్రాన్ని, ఛాయాచిత్రాన్ని పూర్తిగా దృశ్యాదృశ్యాల పరంపరగా రచించాడని చెప్పడానికి కూడా ఆయన్ని గుర్తు చేసుకోవాలి.

కొత్త సంవత్సరమే. కానీ, ప్రతి కొత్త చిత్రం తీస్తున్నప్పుడూ ఆయనుంటాడని చెబుతూ, దినదినం మరణించకుండా జీవిస్తున్న ప్రతి చిత్రంలోనూ ఆయనుంటాడని గుర్తుచేస్తూ, ఆయన సారస్వతాన్ని దృశ్యాదృశ్యంగా భావించడం నాకు ఎప్పటినుంచో తెలుసని కూడా మనవి చేస్తూ ఈ మహిళ ఛాయా చిత్రం ఈ వారం.

చూస్తూనే ఉండండి.
దారికి ఇరుపక్కలా ఇలాంటి చిత్రాలను చూస్తూనే ఉండండి.
అవి విప్లవిస్తే అలిశెట్టి లేకపోతే ఇవే. ఇంతే.

కానీ, ఈ వేళ, ఈ మహిళా మూర్తిని చూస్తూ ఉంటే, ‘మరణం నా చివరి చరణం’ కాదన్న అలిశెట్టి ప్రభాకర్ ఆమెనే కాబోలనే అనిపిస్తుంది.

ఒక నిద్ర. దీర్ఘనిద్ర.
ఎర్రగా మేలుకొలుపే చిత్రం.

కందుకూరి రమేష్ బాబు

(షొటో క్యాప్షన్…అలిశెట్టి ఇంట్లో అలిశెట్టి ప్రభాకర్ ఫొటోఫ్రేం)

Adam and Eve

drunken coupleతెలిసి కాదు, తెలియకనే.

ఒక కారణంగా తీసిన చిత్రాలన్నిటినీ చూసుకుంటూ వస్తున్నాను.

ప్రతిదీ బావుంటుంది. ప్రతీదీ ఒక కథ చెబుతుంది. అసలు మనిషి తన బతుకు తాను బతుకుతుండగానే వేరే వాళ్ల బతుకులను అలవోకగా ఇలా జాగ్రత్తచేసే అదృష్టం ఎంతమందికి ఉంటుంది! ‘మంచిదే’ అని మురిసిపోతూ మళ్లీ చూడసాగాను. సడెన్ గా ఈ చిత్రం కనిపించింది మళ్లీ.ఎంత బాగుంది.
తెలిసి కాదు, తెలియకనే తీశాను.మొదట వాక్యం ఉందనీ తెలియదు.
నిజానికి వాక్యం కన్నా ముందు దృశ్యమే ఉండి ఉంటుందనీ తెలియదు.
తెలిసీ తెలియక తీశాను.
వాళ్లిద్దరూ ఆడమ్ అండ్ ఈవ్ లని కూడా తెలియదు. కానీ, తీశాను.

తీసిన చిత్రాలన్నిటినీ చూస్తుంటే, బహుశా ఇది ఈ సంవత్సరం తీసిన ఒక గొప్పఛాయా చిత్రమా ఏమిటీ అని పొరబాటుగా అనుకున్నాను. ‘గొప్ప’ అనడం ఎందుకూ అంటే ఇందులో వాళ్లిక్కడ లేరు.
వాళ్లను మనం కనిపెట్టలేం. ఎక్కడో  ఉన్నారు. లేదా వాళ్లిద్దరూ ఒకరిలో ఒకరున్నారు.

కౌగిలి సుఖం ఎరిగిన వాళ్లకు తెలుసు. వాళ్లు ఎక్కడున్నారో.
లేదా కౌగిలి అనంతరం కాళ్లు పెనవేసుకుని నిద్రలోకి జారుకున్న వాళ్లందరికీ తెలుసు వాళ్లెక్కడున్నారో.
ఏకమైంతర్వాత మళ్లీ ఏకం చేసేదేమీ ఉండదు. ఇక ఎవరికి వారు తమతో ఉండటంలోనూ ఒక ప్రశాంతత.
అదీ ఈ చిత్రం. ఇవన్నీ కలిసి ‘వాళ్లు ఎక్కడుండాలో అక్కడున్నారూ’ అని చెప్పడం.

గొప్పలు పోవడం కాదుగానీ, నా చిత్రాల్లో ఇదొక అద్వితీయ చిత్రం
ఇది చూస్తే దిగులు చెందని జీవుడు ఉండడు. వీళ్ల బతుకు గురించి విచారించని మానవుడూ ఉండడు.
అదే సమయంలో తమలోకి తాము చూసుకుని, తమ భద్ర జీవితం ‘ఒక జీవితమేనా’ అనుకోని మానవుడూ ఉండడు. అనుకుంటున్నానుగానీ అంతకన్నా ఎక్కువే అనుకుంటారేమో!
అందుకే ఈ దృశ్యాదృశ్యం ఒక అనాది చిత్రం. ఆది మూలం. నిరంతర చలచ చిత్రం కూడా.
అందుకే, నా దృశ్యాదృశ్యాల్లో ఇదొక స్పెషల్. ఒక మత్తులో జోగిన ఘజల్.నిజం. అత్యంత సామాన్యమైన, అత్యంత సరళమైన, సహజమూ సుందరమూ అయిన, మిక్కిలి విచారాన్నో లేదా ఆనందాన్నో పంచే ఒక ఛాయను మనలోంచి మనం ఏరుకోవడమే ఛాయా చిత్రకళ. దృశ్యాదృశ్య కళ. ఆ చిత్రం నాది కావచ్చు, మీది కావచ్చు. కానీ అది మనందరనీ పట్టిస్తుందని మాత్రం ఈ సందర్భంగా దయచేసి చెప్పనివ్వండి. మరోమాట. మిమ్మల్ని ఎవరైనా చిత్రం చేస్తున్నారూ అంటే ఒప్పుకొండి. మీ సొమ్మేం పోదు. అది ప్రపంచ ఆస్తిగామారి మిమ్మల్ని అమరులను చేస్తుంది. వీళ్లకు మల్లే.నిజం. తెలిసీ తెలియక, తప్పతాగి. ఒకరి కౌగిళ్లో ఒకరు అదమరచి, తెల్లవారినప్పటికీ, సూర్యుడి కిరణాలు వాడిగా వేడిగా గుచ్చుతున్నాకూడా లేవనంతటి అలసట, బడలిక, సుషుప్తి ఈ చిత్రం.
ఇంకా తెలవారని జీవితాల ఛాయ ఈ చిత్రం.
చూస్తే మనుషులు తెల్లబోవాలి. ‘ఇదిరా జీవితం’ అనుకోవాలి.
అంత నిర్భయంగా, నిర్లజ్జగా, అభద్రంగా సొమ్మసిల్లాలి.

చిత్రం చేశాక నేనూ అలాగే అయ్యాను. నెకెడ్ అయ్యాను. కొద్దిసేపు ఏం చేయాలో తోచలేదు. ‘నేనెలా జీవిస్తున్నాను. నాకెలాంటి ప్రియసౌఖ్యం’ వుంది అనిపించింది. ఈ భూమ్మీది సరళ రేఖను, మధ్యరేఖను పట్టుకున్నానే భలే అనుకున్నాను. ‘అవి రెండూ కలిసిన రేఖల్ని ఛాయగా బంధించాను కదా’ అనుకున్నాను.
అసలు భూగోళాన్ని చిత్రికపట్టే వృత్తలేఖిని ఏదైనా ఉంటే అది కెమెరానే కదా అనిపించి, ఆనందంగా వీళ్లనుంచి సెలవు తీసుకున్నాను. ఇపుడు, ఇలా, ఒక వారం ముందుగానే ఈ సంవత్సరానికి వీడ్కోలు చెబుతూ,. ‘ఓ మానవులారా…మీ జన్మధన్యం నా వల్ల. నా జన్మ ధన్యం మీ వల్ల’ అనుకుంటూ మనుషులందరికీ కృత.జ్ఞతలు చెబుతున్నాను. మరింత పాత దృశ్యాదృశ్యాలకు భరోసానిస్తూ కొత్త కాలానికి స్వాగతం పలుకుతున్నాను.

హ్యాపీ ఇయర్ ఎండింగ్ ఫ్రెండ్స్…~   కందుకూరి రమేష్ బాబు

ముఖమే రంగస్థల వేదిక!

DSC_0261ఎందుకో, ఎవరినైనా చూడాలంటే ముఖమే.
ముఖమే చ్ఛాయ.ప్రారంభం, ముగింపూ ముఖమే.
ముఖమే సముఖం.ముఖం.
ఇండెక్స్.

వాస్తవిక జీవితంలో ముఖమే అధివాస్తవిక చ్ఛాయ.
కల్పన వంటి జీవితంలో ముఖమే రంగస్థల వేదిక.

ముఖమెంత చ్ఛాయ.

+++

కానీ, ఎవరిది వాళ్లకు తెలుసు. ముఖం అన్నింటినీ పట్టిస్తుందని!
అందుకే చిత్రిస్తుంటే దాక్కుంటరు.  చిన్నాపెద్దా అన్న తేడా లేదు. సిగ్గిల్లుతరు.
లౌవ్లీ. అప్పుడు చిత్రించడం నిజంగా ఒక అందమైన బాధ.

ఆ బాధల మరాఠీని నేను.

+++నిజం. చిత్రమే. ముఖమే.మనిషికి తమ ముఖాన్ని పోలిన ముఖం మరొకటి లేనందువల్ల నిజంగా ఇదొక సంబురం.
ఆ సంబురాన్నిఎవరు పడితే వాళ్లు, ఎక్కడ పడితె అక్కడ, ఎందుకు పడితె అందుకు పంచడం ఇష్టంలేకపోవడమూ ఒక అందం. అందుకే ముఖాన్ని చిత్రించకుండా ఎన్ని విధాలుగా అడ్డుపడతారో, దాక్కుంటారో! ఎంత లాఘవంగా తప్పుకుంటారో…
నిజంగా అదెంత చిత్రం.ఇంకా ఎన్నో. కానీ ఇన్ని కారణాల వల్లే ఛాయా చిత్రకళలో ముఖచిత్రానికి ఉన్నన్ని దాగుడు మూతలు మరెక్కడా కానరావని గుర్తు చేయడం.. అదే దృశ్యాదృశ్యం.

+++

అన్నట్టు, ముఖాన్ని చిత్రిస్తున్నకొద్దీ అది సెలబ్రేషన్.
కాకపోతే, ముఖాన్ని కనబడనీయకుండా దాచుకుంటే ఆ చిత్రం ఎప్పటికీ పూర్తికాదని మనిషికి ఎలా తెలుసోగానీ, భగవంతుడా…అందరి ముఖాలూ నీవే చిత్రించావా?
నీకెన్ని కన్నులు?

అడగాలి. తీయాలి.ముఖాలు.
కానీ అనిపిస్తుంది, తప్పించుకోలేని ఏకైక ముఖం భగవంతుడిదే అని!
అందుకే తీయబుద్ధి కాదు.
+++సరే. స్త్రీ.
ఆమె హృదయం ఒక్కటే కాదు, ఎవరి హృదయంలోనైనా భావుకత ఉంటుంది.
అది వ్యక్తమౌతుంది. కళ్లల్లో, ముఖంలో. దాన్ని బంధించాలంటే అవతలి వారికి ఇవతలి వారికి మధ్య ఆ కవిత వినిపించేంత దగ్గరితనం ఉండాలి. సాన్నిహిత్యం ఏర్పడాలి. అప్పుడే ఒక పాట ఇద్దరిమధ్య ప్రవహిస్తుంది. ఆ పాటలో ముఖమే తన కవితై అది అనేక భావ వీచికలతో పడవలా ఇవతలి వారికి కానుకగా చేరుతుంది. అదే చిత్రం. ప్రేమలేఖ. జీవనచ్ఛాయ. ముఖ చిత్రం. చిత్రముఖి.అయితే, ఇది మాత్రం మహిళది కాదు. బాలుడి చిత్రం..
అవును మరి. బాలబాలికలూ దాక్కుంటారు.
స్త్రీకు మల్లే వారిదీ నిర్మల హృదయం..
తమ నిర్మలత్వాన్ని అనుభవంగా భద్రపర్చడానికి వారు ఇష్టపడరు.
అందుకే ఈ దాగుడు మూతలు.+++

విశేషం ఏమంటే, ఎవరినైనా చిత్రిస్తున్నట్టు తెలిసిందా ఇక కెమెరా కంటికి అందకుండా పరుగు పెడతారు. కొందరు కనిపిస్తారు. మరికొందరు కనిపించరు. కానీ అందరూ పరుగులు పెడతారు.
గోడ మాటునుంచి తొంగి చూస్తారు.
అది కనిపించవచ్చూ లేకనూ పోవచ్చు.
కానీ ఒక కూతూహలం. చూపాలని!

అదే సత్యం శివం సుందరం.
కాకపోతే, ఉన్నచోటునుంచే దాక్కోవడానికి ఏమీ లేనప్పుడు ఇదిగో ఇలా చేతులతో ముఖం దాచుకుంటారు.
కానీ క్షణమే. మళ్లీ తర్వాతి క్షణమే అవే చేతులను తొలగిస్తారు.

అప్పుడొక అందమైన కవిత.
వికసిత పుష్ఫం. ఉదయరాగం.

ఆత్మానందం. అదే ముఖం.
ఇలాంటి బ్లర్ అయిన చిత్రాల సంపుటి కూడ ముఖ్యమనే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.
అలాంటి చిత్రాల సంగీత ఆల్భం నా దగ్గర ఒకటి ఉందని మహా గర్వం.
చూడవచ్చినప్పుడు మిమ్మల్నీ చిత్రించాలనే, ఈ కుట్ర.
ముఖారవిందాలకు నా పాద ముద్దులు.
– కందుకూరి రమేష్ బాబు

స్త్రీలు మాత్రమే…

DSC_0611

కొన్ని మాటలు థియరీ నుంచి కాదు, అనుభవం నుంచి కూడా కాదు. ఛాయల నుంచి మాట్లాడవలసి వస్తుంది. ఎందుకంటే ఛాయాచిత్ర ప్రపంచంలో వాస్తవం చిత్రంగా ఉంటుంది.చిత్రమే అనుభవచ్ఛాయగా మారే మూర్తిమత్వం ఛాయా చిత్రకారుడిది.
ఇదీ అలాంటి ఒక అనుభవ దృశ్యాదృశ్యం.+++

మహిళ.
పేరు ఏదైనా కానీయండి.
ఆమె కేవలం నామవాచకం కాదు. క్రియా- విశేషం.

అయితే, మహిళలు అందరూ ఒక్కరు కాదు.
కష్టజీవి స్వేదంలో మెరిసే అందం వేరు. సుఖవంతుల జీవితాన విరిసే ఆనందమూ వేరు.

చదువూ సంద్యలు ఉన్నంత మాత్రాన మహిళలందరికీ గొప్ప సంస్కారం ఉంటుందనేమీ లేదు.
ఉత్తమాభిరుచులు ఉన్నంత మాత్రాన ఆ మనుషులు సాహసీకులుగా. ధైర్యవంతులుగా,. పరిపూర్ణ ఆనందంతో జీవిస్తారనీ లేదు. కానీ, సామాన్య మహిళలను ‘సామాన్యం’ అని మాత్రం అనుకోవడం మామూలే.
కాదనే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

+++

వారి అభిరుచి వేరు. వారి సంస్కారమూ వేరు.
వారిది మరో ప్రపంచం. అందలి తమ సృజనాత్మకతలూ వేరు. వారి జీవన ధారుడ్యం కూడా వేరు.

వాళ్ల కళ గురించి చెప్పడానికి వారి కట్టూబొట్టూ, పనీపాటా, అనేకం అనేక విషయాలు చెబుతాయి.
ముఖ్యంగా వారి ఈస్తటిక్ సెన్సిబిలిటీస్ కూడా ఎన్నో చెబుతాయి.

చీర కూడా చెబుతుంది.

+++

ఈ చిత్రంలో శ్రామిక మహిళ ధరించిన చీర ఉందే. అది వర్కర్స్ సారీ.
లంగా ఓణి సారీ. అది ఒక వంద మంది శ్రామికులను కలిస్తే పదుగురికైనా ఉంటోంది.
వేయి మందిని చూస్తే వందమందికి ఉంటోంది. పదివేలమందిలో వేయి మందికి ఉంటోంది.
ఛాయా చిత్రకారుడి అనుభవ చిత్రం ఇది.

దానిపై చాలా పని చేశాను.
worker’s saree అన్న శీర్షిక ఒకటి మనసులో పెట్టుకుని,
ఒక వందకి పైగా వేర్వేరు మహిళలు అదే చీరలో ఉండగా భిన్న జీవన ఘడియలను చిత్రించి పెట్టాను.

అది ఆకుపచ్చా ఎరుపులో, తమ నెత్తిలో అలవోకగా ధరించే పువ్వులా…
ఆ పువ్వు పొంటి వుండే ఆకులా వాళ్లకొక ఆనందం.
అందుకే ఈ చిత్రంలోనూ ఆ శ్రామిక మహిళను తీసింది ఆ చీరతోనే.

సరే.
మళ్లీ స్త్రీలు.

వాళ్లు వేరు వేరు.
ఒక్క మాటలో పురుషుడితో సమవుజ్జీగా ఉండాలనుకునే ఆధునిక స్త్రీ వేరు.
తన సామర్థ్యం తనకు తెలిసి, తన బలహీనతా తాను గ్రహించి, పురుషుడికి తనకూ తేడా ఉందని మసలుకునే జానపద శ్రామిక స్త్రీ వేరు.

ఈ తేడాలు సైతం ఛాయా చిత్రలోకంలో నిరాటకంగా కనపడి చిత్రిస్తున్నప్పుడు సహజమూ సౌందర్యమూ అయిన శ్రామిక చిత్రాలు కాలంతో పాటు నిలుస్తూ ఉంటయని, మిగతా ఆధునిక స్త్రీ తాలూకు విశేషమైన చిత్రాలు తరచూ మారిపోతూ వాళ్లేమిటో వాళ్లకూ తెలిసినట్లు అనిపించకుండా ఉంటుందేమో అనిపిస్తుంది.

ఏమైనా, ఎర్రచీర.
అది శ్రమ చీర.

ఎరుపు, ఆకుపచ్చా కలగలసిన చీర.
అది వాడిపోని జీవకళ.

అవి అందానికి నిలబడతాయి.
మాసిపోకుండానూ కాపాడుతాయి.

అయితే, అది విప్లవ బాణీలు పాడేప్పుడు ధరించే చీర కాదు, వర్కింగ్ యూనిఫాం.
పని చేసుంటుంటున్నప్పుడు మాసిపోని చీర. ఒక అలసిపోని శ్రమకు సంకేతంగా పనిలో ఆనందం పెంచే చీర.

దోపిడీకి గురవడం గురించిన దృష్టి కాదు, తలవంచి తన మనాన తాను పనిచేసుకుంటూ విధి రాతను చెమటకొంగుతో తుడుచుకుని శ్రమచీర.
అవసరం అయినప్పుడు నడుం భిగించగలిగే ఛేవనిచ్చే చీర.

అయితే పట్టణంలో చీరలు తక్కువేమీ కాదు. ఎక్కడైనా మహిళలే. కానీ వారిని చిత్రిస్తూ ఉంటే, ఏది సహజమూ ఏది కృతిమమో అవే తెలియజేస్తూ ఉంటై. ఒక్కోసారి ఇద్దరి చిత్రాలూ కలిపి చేయడంతో కొన్ని ఆలోచనలు రగులుతుంటై…

+++

అయితే, ఈ దృశ్యం. ఒక గ్రామం. ఒక సిటీ.

కానీ, చదువుకుని ఉద్యోగాలు చేసే స్త్రీలు కూడానూ కష్టం చేసుకుని బతికే స్త్రీలను ఈసడింపుగా చూడటం మామూలే. మేధోశక్తికి వారిచ్చే గౌరవం రెక్కల కష్టం మీద బతికేవాళ్లను చూస్తే వారికి ఇవ్వబుద్ది కాదనీ తెలుసు.

కానీ, నవ్వు వస్తుంది.
ఇద్దరూ సమాజంలో ఒక రకంగా విక్టిమ్సే! పురుషాధిపత్యానికి ఇద్దరూ ఒకటే.
ఇద్దరూ పని మనుషులే. కానీ, మహిళలను మరో మహిళ జెలసీతో కాకుండా చూసే మరో దృష్టి ఒకటుంటే బాగుండు. అది మనిషిది కావాలి. మగవాడిది కూడా కాదు. మనిషిగా చూడగలగడం.

స్త్రీలకు చాలా కష్టం.
అందుకే, స్త్రీలను స్త్రీలు చిత్రాలు చేయడంలో మహిళ శ్రమశక్తికి విలువ అంత తేలిగ్గా దొరకదు.
అందుకే పురుషులుగా చిత్రాలు చేయడం ఒక రకంగా లాభమే.

మనిషిగా చిత్రించలేనప్పుడు పురుషుడిగా అయినా చేయడం ఎందుకూ అంటే తనకు శ్రమ తెలుసు. రెక్కల కష్టం తెలుసు. తానూ ఒక పనిముట్టే…ఆమే ఒక పనిముట్టే అని అతడికి గ్రహింపు అధికం.
అది నేర్పిన పాఠం ఒకటి తనలో తెలియకుండానే శ్రమను చూపిస్తుంది.
కాబట్టే ఒక చిత్రాన్ని పురుషుడు స్త్రీని చిత్రంచడంలో వెసులుబాటు ఎక్కువ అనిపిస్తుంటుంది.

కానీ, ఇది మనిషి చిత్రం.
ఈ చిత్రంలో ఇద్దరూ స్త్రీలే ఉన్నారు.

విశాలంగా చేతులు చాపిన స్త్రీ ఉంది. ఆమె ఒక మోడల్. ఒక అవసరం కోసం చాచిన చేతులు.
కింద ఒక స్త్రీ ఉంది. ఆమె మట్టిని ఒక తట్టలో ఎత్తి అక్కడ గుమ్మరిస్తోంది. శ్రమలో లేచిన మట్టిచేతులవి.

పైన చూసుకుంటూ పోతారు. అదెప్పుడూ ఉంటుంది. hording.
కింద మారుతారు. కానీ ఎప్పుడూ పని చేస్తూనే ఉంటారు. surviving.

పైన మాదిరే ఈమె కూడా పని చేస్తున్నది. పెయిడ్ వర్కరే. దినసరి కూలి.
కానీ, పైనున్న ఆమెను తీయడం కన్నా ఈమెను తీయడం దృశ్యం. ఇష్టం.

ఎందుకూ అంటే ఈమె దృశ్యాదృశ్యం.
ఉంటుంది. ఉండదు. కనిపిస్తుంది. కానరాదు.

అభివృద్ధిలో భాగస్వామి అయి, pride ఫీలయ్యే మనిషి కాదు కాబట్టి కూడానూ.
అభివృద్ధిలో అనివార్యంగా తానొక పునాదిరాయి అయి,  తనను తాను నిలబెట్టుకోవడమే ముఖ్యం అయిన మనిషి అయినందువల్లానూ…

అందుకే చిత్రం చేయడం.
దృశ్యాదృశ్యం.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

a tale of winter…

DRUSHYA DRUSHYAM

హైదరాబాద్ నగరంలో మింట్ కాంపౌండ్ సమీపంలో ఈమె.
ఒక బట్టల మూటలా ఆమె.

ఏమీ కానివారిని
ఈమె అంటామా ఆమె అంటామా?

ఎపుడూ నిర్లిప్తంగా ఉంటుందామె.
ఏ ఆలోచనా ఈమె చేస్తూ ఉన్నట్టుండదు.
కానీ, తనదైన ఉనికి ఒకటి థింకర్ శిల్పం వలే మనల్ని కట్టి పడేస్తుంది.
పీడిస్తుంది కూడానూ.

ఈమె ఒక తల్లి వేరు.
కూతురుంది. భర్తా ఉన్నాడు.

దాదాపు రెండు దశాబ్దాలుగా ఫుట్ పాత్ మీదే జీవిస్తున్న కుటుంబం ఆమెది.
అక్కడి ఎండా వానా చలీ ఆ చెట్టు నుంచి పడే ఎండపొడా అంతానూ కలగలసిన స్థలపురాణం ఈమె.

సరే. ఒక దృశ్యం.
ఈమె అక్కడే ఆ మూల మలుపులో ఇలా కూచుంటుంది.
ఒక రోజు మట్టిని నేలమీద సాపు చేస్తూ ఉంటుంది. మరో రోజు ఆ మట్టిని తలపై చల్లుకుంటూ స్నానం చేస్తూ కనిపిస్తుంది. ఇంకోరోజు ధ్యానంలో కూచున్నట్టు కూచుంటుంది. మధ్యలో చిన్న డివైడర్ లాంటిది ఉంది. అడ కూచుంటుందోసారి.

ఇవి ఉదయాలు.
సాయంత్రాలు దగ్గర్లోని మజీద్ ముందు కూచుని ఉంటుంది.
ఒక్కోసారి మజీద్ పక్కనున్న ఇరానీ కేఫ్ లో ఛాయ కావాలన్నట్టు నిలబడి ఉంటుంది.

భర్త ఉన్నాడు. ఆయన స్థిమితంగానే ఉంటాడు. ఈమెనైతే అందరూ పిచ్చిదనే అనుకుంటారు.
ఆయన ఆకు నములుతూ ఉంటాడు. ఈమె కూడా ఏదో నముల్తుందిగానీ అర్థం కాదు.

ఒక మూసిన తలుపుల ఇంటి ముందరి ఒక చప్టా వంటిది ఒకటి ఉంటుంది.
ఈమెకు కాస్త దూరంలో ఆయన కాలుమీద కాలు వేసుకుని అక్కడ కూచుంటాడు.

బిడ్డా ఉంది. ఇరవై ఏళ్లుంటుంది. ఇప్పటికి మూడుసార్లు కానుపయింది.
పోయిన ఏడు ఎవరో కానుపు చేయిస్తామని, కాన్పు అయ్యాక బిడ్డను తమకే ఇవ్వాలని ఒప్పించి హాస్పిటల్ కు తీసుకెళ్లారట. బిడ్డ పుట్టగానే వీళ్లను బయటకు గెంటేశారట. ఆ దినాల్లో ఆమెను చూస్తే, గుండె తరుక్కుపోయింది. డైజెస్ట్ కానీ జీవన వాస్తవికత వల్ల వాంతి రావడం తక్కువ. ఒక కవిలా రాయవలసి వస్తే, వాళ్ల దీనావస్థకు గుండెలు అవిసిపోయి ఇక మళ్లీ ప్రపంచంపై స్పందనలుండవిక…

బిడ్డ బాలింతగా ఉన్నా ఈ తల్లిది పిచ్చినవ్వే.
డెలివరీ అయినా అంతే. అయి వచ్చాకా అంతే.

ఒక నిర్లిప్త గాయం.
ఆమె. ఈమె. ఆకాశంలో సగం అనిపించదు.మట్టిలో మెట్టిన భూదేవి అనిపిస్తుంది.

బిడ్డ. ఆమె కాన్పుకు ముందు వారం కనిపించలేదు. కాన్పు అయిన మూడో రోజు మళ్లీ ఇక్కడే…ఇదే వీధిలో…

అమాయకంగా నవ్వుతూ కనిపించింది. ఆ నవ్వు ముడతల్లో తెగని బొడ్డుతాడు కనిపించి మనసు కమిలిపోయింది.భర్తా, బిడ్డా కాకుండా అప్పుడప్పుడూ ఇంకో మహిళ కనిపిస్తుంది. ఆమె వీళ్లకు బంధువట.
ఇద్దరు పిల్లల్ని వేసుకుని వస్తుంది. కనిపిస్తే చేయి చాపుతుంది. కానీ వీళ్లెవరూ చేయి చాపరు.అడుక్కునే మనుషులు కాదు. బతుకులు.
అంతే.ఆంజనేయస్వామి దేవాలయం టర్నింగ్ నుంచి వీళ్లు మొదలవుతారు.
ముందు భర్త…పక్కనే కూచుని నవ్వుతూ బిడ్డ.
పది అడుగులు దాటాకా పూర్తిగా నేలపైనే కూచుని ఈ పిచ్చి తల్లి.ఈ చిత్రం ఈ వారం తీసిందే.
ఒక వాటర్ కలర్ చిత్రంలా ఆమె ఇలా కూచుండి కనిపించింది.
కన్నీరు రాదు. వస్తే ఆ చిత్రం ఇక చిత్రంచలేం.

ఎందుకో ఈ వారం వాళ్లిద్దరూ కనిపించలేదు. ఒక్కత్తే, ఇలా మోకాళ్లలో తల వంచుకుని ఉంది.
చలికాలం అయినందువల్లో లేక బయట ఉన్నది… లోన లేనిదీ ఏమీ లేదన్నట్టు ముసుగు తన్నినట్టూ ఈ మూట.తోడుగా మరికొన్ని మూటలు. ఒక గిలాస. అందులో ఒలిచిన బత్తాయి ఆకలిని, రుచినీ గుర్తు చేస్తూ…

మొత్తంగా మనిషి..ఆ మనిషి మూటలు.
ఈ మూటల్లో ఏముంటాయన్న కుతూహలం కాకుండా చెట్లు నీడలోంచి పడుతున్న నీరెండ వెలుతురు విస్తర్లు.. అవి అధికంగా అవి ఆకర్శించాయి. మనుషులు ఎలాగైనా బతకనీయండి. కానీ, వెలుతురు ఉంది. వెలుతురులో ఉన్నారు. చీకట్లోకి తలవంచుకున్నా వెలుతుర్లోనే ఉండటం జీవితపు రహస్యం అనిపిస్తుంది.

రోడ్డు మీద రహదారిని చెప్పే తెల్లటి మరకా ఒకటి. అదీ ఏదో చెబుతుంది.
బహుశా మన గురించి.

విశేషం ఏమిటంటే, వీళ్లను ఒక ఆశ్రమంలో వుంచడానికి ప్రయత్నం ఒకటి చేశాను. కానీ ఉండలేమన్నారు.
ఇరానీ కేఫ్ యజమాని కూడా చెప్పాడు. ఆ పని తామూ గతంలోనే చేశామని. ఉండరని!

ఇల్లు వాళ్లకు అలవాటు లేకపోవడం ఒకటి చిత్రంగానూ, విచిత్రంగానూ అనిపిస్తుంటే, ఒక పదేళ్లుగా ఈ దారి వెంట వెళుతూ వాళ్లను గమనిస్తూ ఉన్నందువల్లో ఏమో ఇక వాళ్లను ఎక్కడైనా చేర్చాలన్న ఆలోచన చచ్చిపోయింది.

కానీ అక్కడికి రాగానే గుండె మూలుగుతుంది.
ఆ బాధలోంచే ఈమెను, అతడిని, బిడ్డనూ ఎన్ని చిత్రాలు చేశానో.
విచారకరమైనవే కాదు, నవ్వు తెప్పించేవి కూడానూ.

బిడ్డ తండ్రి మోకాళ్లపై నిలబడటం…
తన ఎత్తున్న బిడ్డ అతడి మొకాళ్లపై నిలబడి నవ్వుతూ ఒకసారి కనిపించింది.
పిచ్చిగా అనిపించింది. కానీ, ఆ పాప నవ్వు చూసి ఆ నవ్వులో శృతికలప వలసే వచ్చింది.
చిత్రమేమిటంటే, బిడ్డ చేష్టలు చూసి ఈ తల్లి పళ్లన్నీ కనబడేలా నవ్వినప్పుడు ‘వీళ్లు నవ్వుతారు’ అనిపించి నవ్వు వచ్చింది. ‘చిత్రం’ చేశాను.

ముగ్గురూ కూచుండి మౌనంగా మాట్లాడుకున్నప్పుడూ ఎన్నోసార్లు చూశాను.
ఏం మాట్లాడుకుంటారో అర్థం కాదు. కానీ పరిపరి విధాలుగా వాళ్లను ‘చిత్రాలు’గా చేశాను.

రాత్రిళ్లు మజీద్ దగ్గరే ఉన్న చప్టాపై వాళ్లు ముగ్గురూ కూచుండి కనిపిస్తే, ‘త్రీ మంకీస్’ వలే అనిపించి గాంధీ సమాధి ఏదో గుండెలో కదులుతుంది.
కానీ. నిజం. వీళ్లు ఇక్కడి వారందరికీ తెలుసు. ఇలా వెళ్లేవారందరికీనూ తెలుసు.
వాళ్లు నవ్వుతారు. చిర్నవ్వు చిందిస్తారు. చల్లగా అనిపిస్తుంది. వింటర్ టేల్.
లోపల మృత్యువును తడిమే  జీవితపు దరహాసాలు. అందరికీ తెలుసు.

కానీ, ఒకటి మాత్రం నిజం.
రహదారి సాహిత్యం ఒకటి ఉన్నందువల్ల ఈ కాలిబాట మీది జీవితాలు అగోచరంగా ఉన్నాయి.
వాళ్లను చూసి మనం తోవలో ఆగి ఫొటో తీసినట్టు ఒక కథ రాయడం కాదు. వాళ్ల జీవితాలు ఎలా తెల్లారుతున్నాయో మరెలా నిద్రిస్తున్నాయో, మూగన్నుగా కలవరిస్తున్నది ఏమిటో ఎవరైనా రాయాలి.

ఎండకూ చలికి గాలికీ వాళ్లు అలా చెదలు పట్టని పుస్తకంలా ఎలా గంభీరంగా మన ప్రపంచ షెల్పుల్లోనే పడి ఉండటం పట్ల మనం దయ చూపాలి. వాళ్లను కనిపెట్టి చదవాల్సిందే. అందుకు చలికాలం మంచిది.

ఒక దుప్పటి కప్పి సేవానిరతిని ప్రదర్శించడం సులభం.
కానీ, ఒక్కో పువ్వును తెంపి కొంగులో వేసుకున్నట్టు, ఒక్కో చిత్రాన్ని రచించి గుండెతడి చేసుకున్నట్టు, సాహిత్యకారులు ఎవరైనా ఒకరు వీళ్ల బతుకుల్ని మూటగట్టాలి. లేదా ఆ మూటలు తెరవ ప్రయత్నించాలి.

భరద్వాజలా కాదు. జీవన సమరంలా కానే కాదు.
శ్రీశ్రీలా మార్పు కోసమూ కాదు. అధోజగత్ సహోదరుల్లా చూడటం కోసం కానైతే కాదు.
ట్యాంక్ బండ్ నడుం కింద చేతులేసిన తిలక్ లా కాదు. సుషుప్తిలోని మనిషి మృగచేతన చీకట్లో కరేల్మని కదిలే విధంగానూ కాదు.

సమాజం గురించి కలవరపడే బుద్ధిజీవుల్లా కానే కాదు. వ్యక్తిగతంగా శ్రద్ధ చూపే సామాన్యుల్లా.
ప్రజలుగా కాదు, మానవులుగా…

అంతదాకా చలికాలమే.
ముడుచుకుని ఆమె, మూటలో ఈమె.

a tale of winter…
నేను చిత్రిస్తూనే ఉంటాను, కాలిబాట మీది దృశ్యాదృశ్యాలు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

ఆరేసిన చేయి

drushya drudshyam

మనకెన్నో పనులు.
నిజానికి చిన్నచిన్న పనులను గమనించం.
బట్టలు ఉతకడం గురించి కూడా ఆలోచించం.
ఇప్పుడు వాషింగ్ మెషీన్ వాడుతున్నాం అనుకుంటాం గానీ, అందునా ఎంతో పని.
ఆరేయడమూ ఒక తప్పనిసరి పనే.

ఉదయం వంటపని అయ్యాక పిల్లాజెల్లా బయటకు వెళ్లాకా మహిళలు చేసే పనులు ఎన్నో చిత్రాలు.
అందులో ఒకటి ఇది. బంగారు అంచుచీర.

కానీ. ఒకటైతే చెప్పాలి ఇక్కడ.
అమ్మ. వదిన, అక్క, భార్య, చెల్లె…బిడ్డ- వాళ్లు ఎవరైనా కానీయండి.
తల్లి వలే పని చేయడం ఒక కలనేత.

ఆఖరికి పనిమనిషి అయినా సరే, ఆమె అమితశ్రద్ధగా పనిచేసే తల్లే.
మనం ధరించే దుస్తులన్నిటా కనిపించని స్వేదం, తడి ఆరిన శ్రమైక గీతికా ఆమే!

ఆమెవి ఉతికి ఆరేసే చేతులే
అవి చలికి వానక ఎండకు వెరవని చేతలు.

చిత్రమేమిటంటే, బట్టలు ఉతకడమూ, వాటిని ఆరేయడమూ మనం చిన్నప్పటి నుంచీ చూస్తూనే ఉన్నాము.
కానీ, పెద్దయ్యాక దైనందిన జీవన సమరంలో పడిపోయాక వాటి గురించి ఆలోచించనే చించం.
అందులోని కవిత్వం గురించి గమనించనే గమనించం, జీవన గ్రంథమంతా మనమే అనుకుంటే, దుస్తులను మరచి!

+++

అంగీ గుండీలు దెబ్బతినవు.
లాగు జేబులో ఒక్కోసారి ఐదు రూపాయల కాగితం మడత దొరుకుతుంది.
కానీ, రోజూ దొరకవంటే ఏమిటీ అర్థం?

అమిత శ్రద్ధగా జేబుల్లో చేతులు పెట్టే ఆ తల్లి ఇగురమే అందుకు కారణం.
కానీ అది గమనించం.

బాగా మైల పట్టిన ప్యాంటు ఒక ఉతుకుతో శుభ్రం కాదని తెలుసు.
కానీ, మళ్లీ మళ్లీ నానబెట్టి ఉతకిన విషయమూ గుర్తురాదు.

అన్నిటికన్నా చిత్రం. బట్టలు ఉతకడం, ఉతికిన వాటిని వడివెట్టి పిండటం, అవసరమైతే అటు నువ్వు ఇటు నేనూ నిలబడి వడివెట్టి పిండటం. మళ్లీ మన మానాన మనం.
ఆమె మళ్లీ ఉతుకులో, ఆరేయడంలో నిమగ్నం.

+++

కానీ, తీరుబడి విలువ తెలిసిన వాళ్లకో మాట.
బట్టలు ఉతకడం ఒక జీవకళ.
ఉతికిన బట్టల్ని జాడీయడం..తర్వాత వాటిని దులిపి ఆరేయడమూ చిత్రమే.

అయితే, ఆ దుస్తులను ఆరేయడానికి కూడా కొన్ని చోట్లు ఉంటాయి.
తీగల మీద, దండేలా మీదా ఇంకా చాలాచోట్ల.
అయితే, గాలికి కొట్టుకు పోకుండా క్లిప్పులు పెట్టడం సరే!
కానీ, బంగ్లామీద ఇట్లా ఈ దృశ్యంలో ఆమె చీరను ఆ సందునుంచి వదిలి పైకి తీయడం ఉన్నదే అలా…
ఎండ పొడలో వెచ్చని దృశ్యం ఒకటి గమనించనే గమనించం. కానీ, ప్రతిదీ ఒక చిత్రం.
ఒక తెలివిడి, అమరిక. సుతారమైన శైలి. మహిళల జీవన మాలికా సంపుటిలో దాగిన అనురాగ దొంతర.
మన దృష్టిలో పడని నెమలీక.
దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఇలాంటి చిన్న చిన్న విషయాలు కూడా పట్టుకోవడం ఒక చిత్రమే.
అయితే, అసలు సంగతి అది కాదు. తల్లి.
అవును. మనం ఒంటిమీద ధరించే దుస్తులన్నీఇక్కడ మీరు కూర్చున్న చోట మీతో ఉన్నాయిగానీ అవన్నీ అక్కడ తడిసాయి. ఆరాయి. బలంగా వడితిప్పబడినాయి. ఒక్క ఉదుటున దులుపబడి తీగల మీద నిశ్చలంగా ఆరవేయబడినాయి. అవి గాలి మాటుకు రెపరెపలు పోయినా పోయాయి. నీడలోనూ అవి సేద తీరే ఉంటాయి.

ఇక ఇంట్లోని మనుషుల్లా లేదా ఒక పుస్తకంలోని కవితల్లా అవన్నీ ఒకదాంతో ఒకటి రహస్యంగా అనుభూతులు పంచుకునే ఉంటాయి. ప్యాంటు, షర్టు, చీర. రవిక…ఏమైనా కావచ్చు

అవన్నీ వయోభేధాల జీవన వలువలు. విలువలు.+++ఒక్కమాటలో కుటుంబ సభ్యులందరికీ చెందిన దుస్తులన్నీఒకరి చేతిలో పిండి వారి చేతిలో ఆరేయబడినవే అని తెలిస్తే, అవే మన ఒంటిపై నిలిచినవీ అని గనుక గమనిస్తే, ఆఫీసుకు వచ్చేముందు దండెం మీదికి చూపు వాలవలసిందే.  వీధుల్లోకి వచ్చాక బంగ్లాపైకి చూడవలసిందే.

తల్లులు కనిపిస్తూనే ఉంటారు.
అపుడు మన ఒంటిపై స్పృహ కలిగి, ‘ఓహో’ అనుకుంటే మన మనసుకు నిజంగా శాంతి.

ముఖ్యంగా ఈ చలికాలంలో ఒకమాట చెప్పాలి. మన దుస్తులన్నీనూ వెచ్చగా ఉన్నయి అనుకుంటే…
బహుశా పైన ఒక సుదీర్ఘ కవితలాగా తల్లి ఆ చీరను ఆరేస్తున్నదే…ఆమె స్వేదంతో మరింత గాఢంగా మారి ఉండటం వల్లని?  ఏమో! అవి ఈ చలికాలాన వెచ్చగా అందుకే మారి ఉన్నాయి కాబోలు అనిపిస్తోంది.
వాటిని చిత్రంలో పటం కట్టలేకే ఈ ‘దృశ్యాదృశ్యం’ అనీ చెప్పబుద్ధవుతున్నది.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

The Old Man and the Sea

drushya drushyam

అనుకుంటాం గానీ కొన్నిసార్లు అవతలి వాళ్ల దుస్థితి చూసి బాధపడతాం.
వాళ్ల కష్టాలకు అవేదన చెందుతాం. జాలి పడతాం. సానుభూతి చూపుతాం. ఓదార్చుతాం కూడా.
కొన్నిసార్లు ఆ కష్టాల్ని తొలగించడానికి వీలైతే మన వంతు సాయమూ చేస్తాం.

కానీ, అవతలి వ్యక్తి కష్టం మనకు తెలిసే విధానాలు పరిపరి విధాలు.
చాలాసార్లు విని తెలుసుకుంటాం. ఫీలయి బాధపడతాం.
అర్థం చేసుకుని స్పందిస్తాం.
కానీ, కొన్నిసార్లు స్వయంగా చూసి తెలుసుకుంటాం.
ఇంకా కొన్ని సార్లుంటాయి. అవి అసంకల్పితం.

అసంకల్పిత ప్రతీకార చర్య అనడం బాగోదు గానీ ప్రతిచర్యే.
అవును. ఈ చిత్రమే చూడండి.

ఉదయపు నీరెండలో ఒక పెద్ద మనిషి నడుస్తున్న దృశ్యం.
అంతే. కానీ, ఈ చిత్రం చూడండి అనడంలో ఇక్కడ ‘చూసి’ అన్న పదం ప్రత్యేకం.

నిజం.
ఆ రోజు, ఉదయం చిత్రణ ఇది.

నల్లకుంట బస్టాఫ్ లో ఒక్కరు కాదు, పదులు.
పదులు కూడా కాదు, పాతిక మంది దాకా ఉన్నారు.

ఒక పెద్ద మనిషి అతి కష్టంగా నడుచుకుంటూ పోతుంటే వారంతా చూస్తున్నారు.
అతడి బాధ సరే. వారూ అతడితోసహా ఫీలవుతున్నారు. అదీ చిత్రం.

ఎక్కడ ఉన్నవాళ్లు అక్కడే అతడిని చూస్తూ, తమ ముందు ఆయనొక్కరే అత్యంత ప్రయాసతో అడుగు తీసి అడుగు వేస్తుంటే…
నిజానికి అడుగు వేయలేక ఆగి నిలబడి మళ్లీ అడుగు వేసే ప్రయత్నంలో ఉండగా వారు చూస్తున్నారు.

నడుస్తున్నాడంటే నడుస్తున్నాడు.
అక్కడిదాకా వచ్చాడంటే నడిచాడనే కదా అర్థం.
కానీ, వారు చూస్తున్నారు. అదీ దృశ్యం. కాలు తీసి కాలు వేయడానికి…ఒక అడుగు తీసి మరో అడుగు వేయడానికి
ఆయన పడుతున్న కష్టాన్ని చూస్తున్న వాళ్లెవరూ చూస్తున్నట్టు లేరు.
తామూ ఆయనతోపాటు నడవ ప్రయత్నిస్తున్నట్టే ఉంది.

ఆ ముసలాయన అమిత కష్టంగా తన నవనాడులూ స్వాధీనంలోకి తీసుకుని నడవ ప్రయత్నిస్తుంటే
వారూ ఆయన అడుగులో అడుగవడం గమనించాను.

అదే దృశ్యాదృశ్యం.
చూపు. చూపుతో ఫీలవడం.

నిజానికి వారంతా ఒక రకంగా తనతోపాటు వేల వేల యోజనాలు నడుస్తున్నట్టే అనిపించి ఆశ్చర్యం.
అప్పుడనిపించింది, మనుషులు చూస్తారని!
ఎప్పుడంటే అప్పుడు కాదు. అవతలి వ్యక్తి సాఫీగా నడుస్తున్నప్పుడు కానే కాదు. వారి నడక సాగనప్పుడు చూస్తారని!

ఏదీ సులువుగా లేనప్పుడు చాలామంది చూస్తారు.
ఇది అదే అనిపించింది.ఈ వయోవృద్ధుడు చూడటానికి ఆరోగ్యంగానే కనిపిస్తున్నప్పటికీ, ఆయనలొ శక్తి వుడిగిపోయింది. కానీ. ఒక పాదం తీసి మరొక పాదం వేయడానికి పడుతున్న ఆ ప్రయాస…అందరిలోనూ తామే అతడై శక్తిని కూడదీసుకునేలా చేస్తూ ఉన్నది.

ఇంతలో బస్సు వచ్చింది.
చిన్నగా కలకలం. ఆయన పూర్తిగా ఆగిపోయాడు.
ఇప్పుడు ఎవరికి వారు ‘దృశ్యం’ నుంచి తప్పుకుని చకచకా ఎక్కేసి సీట్లో కూచుండ ప్రయత్నించడం మరో దృశ్యం.
తర్వాత ఒక చిన్న జెర్క్ తో బస్సు కదలడం ఇంకో దృశ్యం.
అటు తర్వాత ఆయనే మిగిలారు మళ్లీ.

చిన్నగా దుమ్ము లేచినట్టుంది.

ఆయన ఒక్క క్షణం నడక ఆపి మళ్లీ ప్రారంభించారు.walker అప్పటిదాకా నాకు కనిపించలేదు.
ఎవరి సహాయం అవసరం లేకుండా ఆయన తనను తాను కూడగట్టుకుని నడవ ప్రయత్నిస్తున్నారు.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

నో థాంక్స్…

DSC_5570ఒకరోజు చూస్తే మరొకరోజు చూస్తాం.
ఒకసారి కనిపిస్తే మరోసారి కనిపిస్తూనే ఉంటుంది.

జీవితం దృశ్యమే.
దృశ్యాదృశ్యాల సంకలనమే.

చూపులతో అంచనాలకు రావడమే.

రోడ్డుకు ఇరువైపులా కాలిబాటలు.
అక్కడ ఎవరో ఒకరు ఏదోలా కానవస్తూనే ఉంటారు.

చూస్తూ ఉండగా పరిచితులు అవుతారు. వాళ్లు కాగితాలతో ఉంటారు. చింపిరి మూటలతో ఉంటారు. మట్టితో ఆడుకుంటారు.ఒకరు వయోలిన్ వాయిస్తుంటారు. కానీ మనకు తెలియదు. ఒకరు విత్తనం నాటేస్తూ ఉంటారు. మనకస్సలు అందదు. వాళ్లది సేద్యం అని తట్టనే తట్టదు.

తెలిసే అవకాశం లేకపోయినా కొన్ని తెలుస్తాయి.
కనీసం కొన్నయినా, వాళ్ల దైనందిన జీవితంలో కొన్ని పార్శ్వాలైనా సన్నిహితం అవుతూనే ఉంటై.

అయితే. కొత్తగా వచ్చిచేరే వారూ ఉంటరు. వెళ్లే వారూ ఉంటారు.
కానైతే, నిరంతర జీవన ప్రవాహంలో ఓడలు బండ్లూ కావడమే అధికం.
అయినా తట్టుకుంటారు.

అయితే రోడ్డుకన్నాకాలిబాట మహత్తరమైంది.
అది ఏ గోడలు లేని ఇల్లు. చాలామందికి.

ఒక కానుగచెట్టు నీడ. ఎంతోమంది తల్లీబిడ్డలకు.

వెళ్లేవారు వెళుతూనే ఉంటారు- అది రోడ్డు.
వచ్చేవారిని చేరదీస్తూనే ఉంటుంది- అది కాలిబాట.

అందుకే కాలిబాట ఒక పలక. అదొక పలుకుబడి,
అందలి గుణింతం ఒక దృశ్యాదృశ్యం. ఇదీ అందులో ఒకానొక రచన.

+++

పదకొండైంది. ఒక రోజు. మింట్ కాంపాండ్ వద్ద, హైదరాబాద్ లో ఒక తల్లీబిడ్డ.
రోడ్డుకు ఒక పక్క ఒక చెట్టు నీడన, చప్టా మాదిరి పిల్లగోడ వంటిదానిపై చలిలో ఒకరి కింద ఒకరు…
ఆ సన్నని ఇరుకు పిట్టగోడ వంటిదానిపై ఒకరు తర్వాత ఒకరు…

ఒకరోజు కాదు, రెండు రోజులు…మూడు రోజులు…
భయం. ఉండిపోతారనే భయం.

అలవోకగా అలవాటుగా ఇలా చిత్రించి వెళుతుండగా ఒక అనుమానం.
ఆ రంగులు, రూపాలు, ఆ చిన్న స్థలంలో వారు విశ్రమించే విధానం సరే.
ఉంటారా? వెళతారా?

భయాభయం.
ఒక రోజు మాట పెగిలింది.
“ఏమైనా  ఇబ్బందా? ‘……..

“నిన్నా మొన్నాకూడా చూశాను.
ఏమైనా ఇబ్బందా?”

ఆ ప్రశ్నకు చప్టాపై కూచున్న తల్లి మందుల చీటి చదవడం ఆపి చూసింది.
బిడ్డేమో తల్లి కొంగుచాటున దాక్కొని చూస్తోంది.

ఆశ్చర్యం.
“ఏమైనా ఇబ్బందా?” అన్నట్టు చూశారు నా వంక.

ఆశ్చర్యం.
కానీ కాసేపే.

అర్థమైంది.
ఇబ్బంది అన్నది ఇద్దరికీ అన్న సంగతి అర్థమవడం ఒక దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఇంతలో ఆమె కళ్లలోకి సూటిగా చూసి, “ఇబ్బందేమీ లేదు. మీ ఔదార్యానికి థాంక్స్’ అంది.
ఇంగ్లీషు పదం విన్నాక ఒంట్లో చిన్నకలవరం. ఆనందం.

వెళతారు..వెళతారు అనిపించిన ఆనందం.
చదువుకున్న కుటుంబం అన్న అభిమానం.0

కానీ, భయం.
చదువుకున్న వాళ్లకు వీధిలో చాలా కష్టాలు.
కాలిబాట మీద ఇమడటం మహా కష్టం.

భయపడి పోతారా ఇంటికి అన్న భయం.
ఇల్లే నయం అనికుని వెనుదిరుగుతారా అన్నదృశ్యాదృశ్యం.

అంతలో ఆలోచనలు కట్టిపడేసి చూశాను.

చూస్తే, చూసింది లేదా చూశారు.
ముందు తల్లి.
“నో థాంక్స్’.అంది. “ఇక వెళతారా?’ అన్నట్టు చూసింది.బిడ్డ. “చెప్పింది కదా మమ్మీ” అన్నట్టు చూసింది.

ఒక దృశ్యం. రెండు దృశ్యాలు.
తల్లీబిడ్డల చూపులు. ఎప్పటికీ జ్ఞాపకం వుండే చిత్రణలు.

+++

వెళ్లిపోయాను. మరునాడు వాళ్లు అదృశ్యం అయ్యారు.
కానీ, ఒక సరికొత్త ఉనికి మనసులోకి వచ్చింది.

“నో థాంక్స్.’

ఒక అభిమానం, ఆత్మగౌరవం.
ఒక ఇల్లు. ఒక కాలిబాట.

దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదే.

+++

తర్వాత వాళ్లు కనిపించలేదు.
బహుశా వాళ్లు ఇంట్లో ఉంటూ ఉంటారు.

+++

వాళ్లు ఎలాగైనా ఉండనీయండి.
కానీ, ఒక మాట.

ప్రతి ఒక్కరికీ ఒక సందర్భం ఉంటుంది.
ఇల్లు విడిచి, వీధుల్లోకి వచ్చి, పిచ్చిపట్టినట్టు తిరిగే స్థితి లేదా తిరగాల్సిన స్థితి.
అప్పుడు ఎవరైనా ఒక చిత్రం తీసినా తీయకపోయినా ఒక దృశ్యం మాత్రం ఉంటుంది.

చూస్తున్నారు కదా. నా వలే ఒకరు చిత్రించవచ్చు. చిత్రించి పలకరించనూ వచ్చు.
లేదా చూడనూ వచ్చు. చూసి మనసులోనే పరిపరివిధాలా ప్రశ్నించుకోవచ్చు.

దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదే.

+++\

జీవితం దృశ్యం వల్లా చాలామాట్లాడుతుంది.
మాట్లాడింప జేస్తుంది.

సమాధానం కాదు మఖ్యం.
పలకరింపు. వాకబు చేయడం. ఏందీ? అని అడగడం. ఏమైనా ఇబ్బందా? అని అర్సుకోవడం.

“చెప్పింది చాలు, నో థాంక్స్” అనవచ్చు మీరు.

మీ ఇష్టం. మీ జీవితం. సరే, అని తప్పుకుంటాను నేను.ఇది నా జీవితం. నా దృశ్యం.
థాంక్స్.

-కందుకూరి రమేష్ బాబు

సిగ్గొచ్చి దాక్కుంది నా చిట్టి చిలకమ్మ !

DSC_0238

సిగ్గు సిగ్గు

ఎవరు నేర్పుతారోగానీ పిల్లలకు, దాచుకున్నముఖంతో వాళ్లు ఎన్నిమాట్లాడుతారో.
దాచుకోవలసింది ముఖమే కాబోలనుకునే ఆ దాగుడు మూతల చిలిపి దృశ్యాలను ఎవరైనా ఇలా తీస్తూ పోతే ఎంత బాగుంటుంది?
మనమూ పిల్లలం కామూ?

గంభీరమైన మన జీవితావరణంలో పిల్లలు వదిలే వలువలు…
మనం అయిష్టంగా ధరించిన వలువలన్నీ వాళ్లను చూస్తుంటే చిరునవ్వుతో సహా జారిపోవూ?
వాళ్లు మన భద్రజీవితపు విలువలను ఈడ్చి పారేసే దయామయులు.

ఇలా చూస్తామో లేదో
చప్పున జాక్కుంటరు.
తర్వాత మన్నలి వెతుక్కుంటరు.
బహుశా చూడాలనే కాబోలు.

ఇదొక అలాంటి కవ్వింతకు ముందరి దృశ్యం.
దృశ్యాదృశ్యం.

నిజంగానే చెప్పుకోవాలి.
ఎవరికైనా భుజాన కెమెరా ధరించి బజార్లోకి అడుగుపెడితే ముందు పిల్లలే తగులుతారు.
ఇరుకిరుకు వీధుల్లో ముందు వాళ్లే మనకి పెద్ద తోవ వదులుతారు.
కానీ పట్టించుకుంటామా?

వాళ్లను దాటేయకుండా ఇలాంటి చిత్రాలు చప్పున చేజిక్కించుకుంటూ వెళితేనే మన బాల్యానికి విలువ.
లేదూ ఆ వీధిని దాటి కూడళ్లను దాటి ఆకాశహర్మాల నీడన మనం పెద్దమనుషులం అవుతాం.
కానీ ఏం ఫాయిద?
సిగ్గు సిగ్గు.

పిల్లలు పెద్దగైనట్టే మనం పెద్దగై కోల్పోయేదే ఎక్కువ.
అందుకే సిగ్గు సిగ్గు అనడం.

అయినా మన ఖార్కానాల్లో, కార్యలయాల్లో మనల్నెవరూ చూడరనుకుంటాం.
కానీ, మనమూ పిల్లలమే చాలా సార్లు. పిల్ల చేష్టలు చాలా ఉంటై మన కార్యాలయాల్లోనూ.

అక్కడా ఒక కెమెరా తప్పక ఉంటుంది.
సిసి కెమెరాలు ఉండనే ఉంటై. కానీ, వాటినీ ఎవరైనీ విప్పదీసి ఇలా పబ్లిష్ చేస్తే ఎంత బాగుంటుంది?
దాచుకోమా మనమూ ఇలా?

కానీ, బాగోదు.
పెరిగాం కనుక వద్దు.

కానీ, ఒకటి మాత్రం నిజం.
పెద్దరికం ఎప్పుడూ పిల్లలంతటి అభిమాన దృశ్యం కాదు.
సహజం కానే కాదు. ఎంత లేదన్నా బాల్యం నిజమైన చ్ఛాయ.

ఇంతకన్నా లేదు,
సిగ్గు సిగ్గు.

-కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

అనాది సంభాషణా రూపకం ఆమె!

drushya drushyam-54

ఒకానొక దృశ్యం మనం దైనందిన జీవితంలో ఇమిడిపోయి, అదృశ్యంగా ఉండిపోయిన జీవన ఖండికను మళ్లీ యాది చేస్తుంది. టీకాతాత్పర్యాలు కోరుతుంది. వ్యాఖ్యాన సహిత ప్రవచనం డిమాండ్ చేస్తుంది.

మరొక దృశ్యం ఏమీ చెప్పదు.
రంగులతో మెరుస్తుంది. సుహాసినిగా దర్శనం ఇస్తుంది.
ముక్కెరలా మెరుస్తుంది. గంతే.

అది కిరసనాయిల్ స్టవ్ లేదా బ్యాచిలర్ స్టవ్.
ఇక్కడైతే అది స్టవ్ కాదు. చిన్న ఇడ్లీ బండీ నడిపే ఆమె జీవన సమరం.

కానీ, కాదు.
ఆమె పోస్తున్నది కిరసనాయిలూ కాదు.

ప్రేమ. అభిమానం.
తల్లి ఆమె. భార్య ఆమె. ప్రేయసి ఆమె. స్నేహిత ఆమె.
వదిన, మరదలు. పిల్ల. మనిషి.

నీకూ నాకూ మధ్య ఏ గోడలు లేని, మరే ప్రవర్తనా నియమాలు అడ్డురాని, ఏకైక మాధ్యమంలో ఆమె ఒక నిండు మనిషి. మొబైల్ సంభాషణ వినాల్సిన అవసరం లేదు. ఆమె నిఖార్సయిన ఇండివిడ్యువల్.

లైఫ్.

అలవోకగా చెవికి మొబైల్ ఆనించుకుని స్టవ్ లో కిరసనాయిలు పోస్తున్నఆమె ‘నీ- నా’ కాదు.
తన.

మమత. సమత. దయ. అనురాగ పారవశ్యం.
జీవన లాలస.

పోక రంగు. నీలి రంగు.
ఆకుపచ్చ. నలుపు తెలుపు.
ఆఖరికి మీరొప్పుకున్నా ఒప్పుకోకపోయినా జీవనచ్ఛాయ.

+++

ఒక దరహాసం.
సంభాషణ. దృశ్యాదృశ్యం.

ఆమెను చూశారా?
మళ్లీ మళ్లీ చూశారా?

నేను చూశాను.
వందలు వేల చిత్రాలు తీసి చూశాను.

సంభాషణలో ఆమె సాధించేది, సామకూర్చుకునేది, పొందేది ఎంతో.
చిత్రం వాస్తవం.

అమె ఇప్పుడు పరధ్యానంలో లేదు.
ధ్యాసతోనే రెండు పనులూ చేస్తోంది.

సముఖం.
స్వయంవరం.

+++

జీవన వ్యాపకాల్లో ఇప్పుడు ఆమె ఆమెనే కాదు, అతడు అతడే కాదు, వారు వారే కాదు.
మనిషి ఇప్పుడు ఏకవచనం కానేకాదు. నిజం. మనిషిప్పుడు సహవాసి.

ఎవరి జీవన వ్యాపకాల్లో వారు ఎంత నిమగ్నమైనప్పటికీ, మరెంత ఒత్తిడిలో ఉన్నాగానీ
మనిషి మరొక మనిషి సన్నిధిలో ఉండటం ఇప్పటి దృశ్యం. దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఆమె సామాన్యురాలే.
తనది సామాన్యమైన సంభాషణే అనుకుంటాం.

కానీ, సరసం, పరిహాసం.
సహృదయత, సౌశీల్యం.
సమర్థన, ప్రోత్సహాం.
కోపం, తాపం. ఇంకా ఎన్నో.

మాట్లాడి చూడండి.
మీరు ఎరిగిన మనిషి మీకెంత కొత్తగా అర్థమౌతాడో, లేదా అర్థం చేయిస్తుందో.

తన.
తనతో  మాట్లాడారా?- అదే సంభాషణలోని సౌలభ్యం.
మొబైల్ ఇప్పుడు మానవ సంబంధాలని మానవీయం చేస్తున్న అపురూన వైనం.

ఆమె రంగులు చూడండి. ముక్కెర మెరవడం చూడండి.
పనిలో ఉంది. పాటలోనూ ఉంది.ఏదీ ఆగదు.
జీవితాన్ని క్షణం క్షణం అనుభవంలో వుంచుకోవడం ఒక్క స్త్రీతోనే సాధ్యం.
పరిపూర్ణ జీవన లాలస ఆమె వద్దే పదిలం.

పురుషుడి బిజినెస్ కాదీ చిత్రం.
స్త్రీ పురుషుడిని ఎంగేజ్ చేసే చిత్రం.

పురుషుడంటే ప్రపంచం అనుకుంటే స్త్రీ ప్రకృతి.
ఆమె విశ్వజనీనంగా మాట్లాడుతూనే ఉంది.

వినలేక స్విచ్ఛాఫ్ అవడం సమస్య.
అలా అని ఈ చిత్రం ఆమెదే అనుకోవద్దు.

ఒక సహజమైన జీవనచ్ఛాయకు ఆధునిక రూపం.
అనాది సంభాషణా రూపకం.

దృశ్యాదృశ్యం.
+++అనుకుంటాంగానీ తనలో తాను మాట్లాడుకుంటున్నప్పుడు కూడా మనిషి వ్యక్తి కాదు, సహచరే.
ఏదో ఒక సహజాతం. దాని వలపోత.

ఆమెనే కాదు, అతడ్ని, వారినీ, వీరిని కూడా, చివరాఖరికి మిమ్మల్ని మీరు కూడా చూసుకొని చూడండి.
ఇలాంటి దృశ్యాదృశ్యాల జాడ మీలోని నవయవ్వనాన్నిగుర్తు చేయదూ? గాంభీర్యాన్ని చెదరగొట్టదూ?

మనిషెప్పుడూ వ్యక్తి కాదు.
సాహచర్యంలోనే మనిషి వ్యక్తిత్వం నిండుగా మూర్తీభవిస్తుంది.

ఛాయ చిత్రాలు అవే చూపుతున్నై మరి!

అన్నట్టు, భుజం ఇప్పుడు మీ చెవికి మరీ దగ్గర.
అది సుతారంగా మొబైల్ ఫోన్ ను ఇముడ్చుకుని వయ్యారాలు పోవడం ఒక చిత్తరువే.

ఒకరంటారు, నా చొక్కా అంతా నీ కన్నీళ్లతో తడిసి పోయిందీ అని.
దానర్థం ఇవతలి వ్యక్తి అవతలి వ్యక్తిని ప్రత్యక్షంగా ఓదార్చినట్టు కాదు.
మొబైల్ పరామర్శ. ఆత్మీయ ఆలింగనం.

అవును.
మానవ సంబంధాలన్నీ ఇప్పుడు మొబైల్ బంధాలు కూడా.

ఒప్పుకుంటే మంచిదే. లేదన్నాసరే.
కానీ చూడండి.

ఒక చేయి మునుపటిలా వెనుకాడట్లేదని చూడండి. నిజం.
అది కన్నీళ్లను తుడిచేందుకో, ఆసన్నహస్తంగా మారేందుకో, ఆసరాగా నిలిచేందుకో, ప్రేమగా చుబుకం ఎత్తడానికో పరాకు చూపనే చూపదు.

ఈ జీవన సాదృశ్యం అదే.
కిరసనాయిలు వలే ఒక చక్కటి పరిమళం. ఒద్దికగా కొంచెం కొంచెం ఇటువంటి దృశ్యాలు మీలోకి వొంపాలనే నా  చాదస్తం. చిరునవ్వులు. ధన్యవాదాలూ.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఆమె అప్పుడూ …ఇప్పుడూ…

drushya druhsyam 53

మొదట దృశ్యం.
అటు పిమ్మట అదృశ్యం.
నిజం.

+++

కొంతమంది పొట్రేచర్ చేస్తున్నప్పుడు అప్పుడేమీ తెలియదు.
మెడలో నల్లపూసలున్నయా లేవా అన్నది చూడం.
కానీ, ఏడాది గడిచిన తర్వాత మళ్లీ ఆమెను చూసినప్పుడు బోసి మెడ కనబడింది.
భర్త మరణించిండట!

పండుగకు పువ్వులు అమ్మే ఈమె గత ఏడాది ఇలా కనిపించింది.
ఈ ఏడాది విచారం కమ్ముకుని ఫొటో తీయలేని స్థితి కల్పించింది.

తొలుత మనిషిని నేరుగా ఎదుర్కుంటం.
ఏ భావమూ ఉండదు. తర్వాత ముభావం అవుతాం.

మధ్యలో ఉన్నది, అదే.
between the lines.

దృశ్యాదృశ్యం.
అది ఆది అంతాల నడిమంత్రం.

+++

పోట్రేచర్ – రూప చిత్రణం.
అందులో లావణ్యం కనిపిస్తుంది. విషాదమూ మూర్తీభవిస్తుంది.

ఒక లోవెలుపలి నావ ఒకచోట లంగరు వేయడమూ తెలుస్తుంది.
దిక్కుతోచని స్థితిలో కొట్టుమిట్టాడటమూ తెలుస్తుంది.

ఇది గతం.
వర్తమానం అగమ్యం..

+++

చిత్రమేమిటంటే, ఒక ఫొటో తీస్తున్నప్పుడు తెలియదు.
తీసినాక ఆ వ్యక్తి పరిచయం అవుతుంది.
మళ్లీ కలిసినప్పుడు గతంలో తీసిన చిత్రం తాలూకు శోభ ఉన్నదా లేదా అని తెలియకుండానే దేవులాడుతాం.
ఉంటే మరింత ముచ్చటగా ఇంక ఫొటో తీస్తాం. లేకపోతే కలవర పడతాం.

చిత్రమేమిటంటే, ఫొటోగ్రఫి అన్నది ఫొటోగ్రాఫర్ పొట్రెయిటే!
దీపం అరకుండా చేతులు వుంచే ఒక రెపరెపలు పోకూడదన్నఅసంకల్పిత చేతన.

కానీ, ఎన్ని చెప్పినా తొలి చిత్రమే అసలు చిత్రం.
అద్వితీయం. మిగతావన్నీ ద్వితీయమే.

నిజానికి మనం తీసిన చిత్రమే కావచ్చు. కానీ, ఆ చిత్రంతోని- మనమే ఆ మనిషిని మరలా మరలా పోల్చుకోవడమే విచిత్రం. ఆ భావం, అనుభవం, తొలి నుంచి మలికి ప్రసరిస్తుంది. అటు తర్వాత బాగున్నా బాగలేకపోయినా మొదలే తుదికంటా కొలమానం అవుతుంది.

ఇదంతా తెలియకుండానే జరిగే ఒక చిత్రం.
అందుకే అనిపిస్తుంది,, గతం వర్తమానాన్నినిర్దేశిస్తుంది. అది క్రమేణా భవిష్యత్తు గురించి ఆలోచింపచేస్తుంది.
చిత్రంలో కూడా అదే ఒరవడి అని!
ప్రతిసారీ ఇంతే.
first impression is the best impression. చిత్రం.

+++

తొలి ఫొటో తీయడం అన్నది నిజానికి చాలా కీలకమైంది, ఫొటోగ్రఫీలో, పోట్రేచర్లో.
తొలి చూపుల వంటిదే ఇదీనూ.

తొలి పరిచయం, తొలిచూపులు,
ఏవైనా – ఎవరికైనా – ఎందుకైనా – కీలకమే.

మలిచూపులో ఆ కన్నుకు లేదా చూపుకు కొత్త చిత్రంలో ఏదో ఒక లోటు కనిపిస్తే ఇక మాట అవసరం పడుతుంది. అప్పటిదాకా కంటితో సరిపెట్టిన వారెవరైనా నోరు తెరిచి మాటాడక తప్పదు.
అట్లాంటి స్థితే ఎదురైతే, మలి చిత్రం అన్నది తొలి చిత్రానికి కొనసాగింపే అవుతుంది.
ఆ లెక్కన అదొక పొట్రెయిట్ కాదిక. విడి ఇమేజ్ కిందికి రాదిక.

ఫాలోఅపే.

+++

మొన్న పండుగకు, బతుకమ్మ పూలు కొన్నాక ఆ విచార వదనాన్నిఅడిగితే తెలిసింది, భవనం పై నుంచి పడిపోయి భర్త మరణించిండట. అప్పటికే కుడి కన్ను అదిరింది. అయినా వ్యూ ఫైండర్లో కన్నువుంచితే నిలబడలేదు. రూపం హత్తుకోలేదు.

నిజానికి, పొట్రేచర్ అంటే వ్యక్తి రూప చిత్రణ.ముఖ చిత్రణ.
ఇక ఆమెను చేయలేం. ఏం చేసినా ఆమె రూపం ఆమె జీవితంతో ముడిపడి ఉన్న రూపం గుర్తొచ్చి., కేవలం దేహాన్ని తీయడం అంటే కాదిక. కుదరనే కుదరదు. తనని వదిలిన దేహం ఒకటి మనకు కనిపించడుగానీ, వుండనైతే ఉంటుంది ఆ లోటు. .

దాంతో ఒకట్రెండు పోట్రయిట్ల చేశానుగానీ, లాభంలేదు.
నిజానికి పోట్రేచర్ చేస్తుండగానే అనుమానం వచ్చింది.
మొదలు చెప్పినట్టు, గతంలోలా లేదేమిటా అన్న శంక కలిగింది.
అడిగితే చెప్పింది.

“ఆయన పోయాడు గదా. ఇక మాకు పండుగలు లేవు.
కేవలం పువ్వులు అమ్మడమే’ అందామె.

ఇక వల్ల కాలేదు.

10723593_744834935588896_1602093144_n
పోట్రేచర్ ఆపి, ఆమెను, ఆమె ఇద్దరు కూతుళ్లనూ కూర్చోబెట్టి విచారంగానే మరో చిత్రం చేశాను.
అయిష్టంగా, భయంతోనే చేశాను. మళ్లీ వచ్చే సంవత్సరం ఆమె ఇలాగైనా ఉంటుందో లేదో అని!
పిల్లలు ఈ మాత్రం ఆనందంగానైనా ఉంటారో లేదో అని!

వెళుతుంటే అంది  ‘పనిమనిషిగానైనా చేస్తాను, ఎక్కడైనా చూడరాదూ’ అంది!
ఒక నిర్లిప్తమైన నవ్వు.

-ఇట్లా ఒక నవ్వు వాడిపోతుంది, మలి చిత్రం చేశాక.
అందుకే తొలి చిత్రాలకు ఫాలోఅప్ చేయడం నిజానికి చిత్రవధే.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

నీ ఉనికి ఏ రంగు?!

drushya druhyam-52

ఒక ఛాయా చిత్రం చేస్తున్నప్పుడు ‘తొలుత ఏది ఆకర్షిస్తుందీ’ అంటే చెప్పలేం. దీనత్వమా ధీరత్వమా అంటే, నలుపా ఎరుపా అంటే ఏమని చెబుతాం?

కష్టమేగానీ, ఒకటి సత్యం. ప్రధానంగా ‘మనిషి ఉనికి’ అని చెప్పాలి. అయితే, ఆ మనిషి ఉనికిలో వర్ణమూ ఉంటుంది. అది ముదురు వన్నెలతో వెలుగుతున్నప్పుడు ‘ఆ ఛాయ’ ధీరత్వానికి, నిబ్బరానికి సూచికే అవుతుంది. ఎరుపు ‘వర్ణమే’ అవుతుంది.

అయితే, అందరికీ తెలుసు, ఛాయా చిత్రలేఖనంలో రంగుకూడా చిత్రాన్ని ప్రధానం చేస్తుందీ అని! కానీ, అది మరింత చక్కగా ఫొటోగ్రఫీ చేసేలా దానంతటదే సూచనలు ఇస్తుందని తెలుసా? తెలిసింది. అదే ఈ చిత్రం.

+++

నిజానికి మనిషి స్థితీ గతీ ఎటువంటిదైనా జీవితానికి రంగు, రుచీ, వాసనా… వీటన్నిటితో కూడిన ‘ఉనికి’ ఉన్నది. సాహిత్యంలో శ్రీశ్రీ కాబోలు, ‘రసన’ అన్నట్టు, ఛాయాచిత్రలేఖనంలో కూడా ఈ ‘రసన’ ఉన్నది. అదే ఈ చిత్రం.

జీవితం ప్రకాశవంతంగా ఉంటుందని, మనిషి ఎక్కడున్నా, ఎలా జీవిస్తున్నాచీమూ నెత్తురూ ఉన్నంత వరకూ కళను పోగొట్టుకోడని…ఆ ‘రసన’ అన్న దానిని అడుగడుగునా, అణువణువునా ఛాయాచిత్రం రికార్డు చేసినంత వాస్తవికంగా చిత్రలేఖనం కూడా చేయదని ఒక నమ్మిక కలుగుతున్నది. ఈ చిత్రమూ ఆ నమ్మికకు దాఖలు.

ముఖ్యంగా మహిళ. ఆమె చీర సింగారమే, ఆమె ఉనికి బంగారమే. ఎక్కడున్నా ఒక శోభ. తృప్తి.

అయితే, తనను తాను రక్షించుకోవడానికి ఆమె ధరింపు అంతా కూడా ఒక చిత్రం. అదే ఈ చిత్రం.

నిజానికి ఫ్లెక్సీపై విశ్రమిస్తున్నఈ మహిళా, అమె పరిసర జీవితమూ అంతా కూడా ఒక దీనావస్థకు ప్రతిబింబమే. అట్లని మనిషిని వారి ఈస్తటిక్స్ ను పేదరికం కారణంగా విస్మరించడం కూడదనే ఈ చిత్రం. అదే ఈ దృశ్యం.

ఆమె తనను తాను అనువుగా మలుచుకున్నది. అంతా కూడా ఆ చీరలోనే, అట్లే, ఆ ఫ్లెక్సీపై. ఆ అనుభవం ఈ చిత్రం.

ఎక్కడున్నా తనకు అనువైన పరిసరాలలో, వీలైనంత భద్రంగా, శాంతిని ఎరిగి, కాసింత విశ్రాంతిని కళాత్మకంగా అసుసంధానం చేసుకోవడమూ ఈ చిత్ర విశేషం. లైఫ్@ఆర్ట్ – ఈ చిత్రం.

తానే అని కాదు, ఎందరినో చిత్రిస్తుండగా బతుకు ఎక్కడున్నా దివ్యంగా శోభిల్లడం చిత్రమేమీ కాదు. అది సహజత్వం. ముఖ్యంగా వీధుల్లో జీవించే వారెందరినో చిత్రిస్తూ ఉండగా ఇంకొక విశేషమూ గమనంలోకి రావడం అదృష్టం.

భరించలేని దుర్గంధం వస్తున్న చోట కూడా ఎన్నోజీవితాలు స్థిరంగా నిలబడటం విశేషమే. అటువంటి ఒకానొక చోట, ఒక వృద్ధ మహిళ అగర్ బత్తీలు వెలిగించుకుని ఉండటం ఒక గమనింపు. ఆ చిత్రం చేసి పెట్టాను కూడా. దీనర్థం మనిషి అనివార్యమైన జీవన ప్రస్థానంలో ఓడిపోలేదని! గుబాళింపు కోసం కాదు, సహజంగా జీవించలేని నిస్సహాయతలో ఒక వెలుగింపు. నిరాశ్రయంలో కూడా ఒక ఆశ్రయం. అంతే. అటువంటిదే ఈ చిత్రం. ఆమెను చూడండి.

ఒకరని కాదు, వందలు, వేలు, లక్షలు కూడానేమో! మహానగరంలో ఎందరో సామాన్యులు. అందరికీ వందనాలు.

+++

ఆమె, ఇంకా ఎందరో, వాళ్లంతా లతలూ, పూవులూ అన్నిటినీ దగ్గరే వుంచుకోవడం…ఫలమూ, పుష్ఫమూ జాగ్రత్త చేసుకోవడం… నగరంలో వీధి మనిషి జీవితం… ఒక రంగుల కళ. చూడండి, ఆర్ట్@స్ట్రీట్. అదే ఈ చిత్రం.

+++

ఆమె వరకైతే అది చీర కొంగు డిజైన్ కావచ్చు, ఎర్రటి గాజుల గలగలలు కావచ్చు. వేపాకు రంగు జాకెట్టూ కావచ్చు. ముందరి పేపర్ ప్లేట్ కావచ్చు.ఆమెది జీవకళ. అందునా కళ అన్నది జీవితంలో సహజాతం అన్నట్లు తాను జీవితాన్ని కళాత్మకంగా ధరిస్తుంది. ఆ ఫ్లెక్సీ కూడా అదే. అది కూడా తన ఎంపిక. ధరింపు,.

అందులోనూ మనుషులున్నరు. అది కూడా చిత్రం.

తానే కాదు, ముఖ్యంగా శ్రామిక జనం… ఎర్రెర్రటి, పచ్చపచ్చటి, ముదురు ముదురు రంగుల్లో జీవితాన్ని పచ్చగా గడుపుతూ ఉంటారు. చిరునవ్వులు చిందిస్తూ ఉంటారు. ముల్లు గుచ్చుకున్నా బాధపడతారు. కడుపు నొచ్చినా చెప్పుకుంటారు. శోఖాలు పెట్టి ఏడుస్తారు. రాగాలు తీసి దుఃఖిస్తారు. నవ్వినా అంతే. జీవితాన్నిజీవిస్తారు. అందుకే వారి చుట్టూ ఒక శాంతి వలయం ఉంటుంది. అదే వారిని భద్రంగా కాపాడుతుంది. మళ్లీ రంగులు…వారి చుట్టూరా ఇంధ్ర ధనుస్సుగా విరుస్తయి. అదే వాళ్ల మహత్యం.

ఈ చిత్రం ఇవన్నీ గుర్తు చేస్తున్నది.

ఆమె ఎర్రని చీర, ఈగలు ముసరకుండా తలను కప్పేసిన ఆ అందమైన కొంగు, ఆమె ధరించిన ఎర్ర గాజులూ, పడుకోవడానికి ఆమె ఎంచుకున్నఅందమైన రంగురంగుల జాతీయజెండా వంటి ఆ ఫ్లెక్సీ,

అందులోని మనుషుల కళ, ఆమె వెనకాలి గోడమీద జాజు చిత్రణమూ….ఇంకా వైడ్ షాట్ ఉంది. అందులో మరింత అందమైన, గాఢమైన వర్ణలేఖనమూ ఉన్నది. ఇది, ఇవన్నీ అంతా కూడా ఆ పరిసర

సౌందర్యాత్మను పట్టిస్తుంది. ఆ ఆడ మనిషిలోని ‘రసన’ తాలూకు చిద్విలాసాన్ని దృశ్యమానం చేస్తున్నది.

అజంతా మృత్యువు హాస్య ప్రియత్వం ఒక బొరుసు. ఇది బొమ్మ .జీవితపు అనివార్య ప్రస్థానాన్నిహుందాగా అంగీకరించిన ‘రసన’

ఆమె, ఇంకా ఎందరో, వాళ్లంతా లతలూ, పూవులూ అన్నిటినీ దగ్గరే వుంచుకోవడం…ఫలమూ, పుష్ఫమూ జాగ్రత్త చేసుకోవడం… నగరంలో వీధి మనిషి జీవితం… ఒక రంగుల కళ. చూడండి, ఆర్ట్@స్ట్రీట్. అదే ఈ చిత్రం.

+++

చిత్రమేమిటంటే, ఇదంతా కూడా జీవితంపట్ల గొప్ప అనురక్తి ఉన్నదని చెప్పకనే చెప్పే చిత్రం. చిత్రణమూ. అదే దృశ్యాదృశ్యం.

మరి ధన్యవాదం.

 ~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

 ramesh

ఒక్కేసి పువ్వేసి చందమామ

DRUSHYA DRUSHYAM -51

జీవితం ఎంత గమ్మత్తయిందో చెప్పలేం.
అదొక పాట. ఆట.

కళ్ల ముందే ఆడనక్కర్లేదు.
వినిపించేంత దూరంలోనే పాడనక్కరా లేదు.

లోపలంతా ఆటే.
బయటంతా పాటే.అదృశ్యంగా ఉన్నా సన్నిహిత దృశ్యమే.
వినిపించకపోయినా సరాగాలాపనే.ఒక సాంసృతిక పరాగ సంపర్కం.
పండుగలో ప్రతి మనిషీ పువ్వవడం.

ఒక్కేసి పువ్వేసి చందమామ
ఒక్క జాము ఆయె చందమామ

వినీ వినిపించని రాగం.
జ్ఞప్తికి వచ్చీ రానీ తంగేడి పువ్వు పరిమళం.

ఎక్కడ కూచున్నాఒక పిలుపు.
పువ్వు ముడుచుకున్నట్లు, విచ్చుకున్నట్లు ఆటా, పాటా

అది దృశ్యాదృశ్యం. మదిలో పావనమైతున్నది.
సిద్దార్థ కవిత్వంలా బిడ్డ తన్మయమైతున్నడు.

ఒక్కేసి  పూవేసి చందమామ…
శివుడు రాకపాయె చందమామ

విరాగం.
రాగం.

ఒక చోట అని కాదు.
ఊరూ వాడా ఇల్లూ వాకిలీ టీవీ అంతాటా రాగరాజ్యం.
పాట పవనం.

ఒకరిద్దరు కాదు, బృందం.
ఒక జపమాల వంటి కంఠమాల పవిత్రమైన లీల ఏదో మెలమెల్లగా సమీపించి హృదయాన్ని బతుకమ్మ పేరుస్తున్నట్టు పేరుస్తున్నది.

స్త్రీ మహత్యం. గౌరమ్మ
ఇక ఏది చూసినా గౌరవం.

నేననే కాదు, అది ఎవరైనా, కాగితాల మీద పెరిగే జీవితం ఎవరిదైనా
పాత్రికేయుడైనా, ఫొటోగ్రాఫరైనా
పాఠకుడైనా లేదా ఫొటో జాగ్రత్త చేసుకునే ప్రేమికుడికైనా
ఎవరికైనా కాగితం ఒక అద్భుతమైన బతుకమ్మే.

చివరాఖరికి ఇది కూడా.
నేలపై పేపర్ ప్లేట్.

ఇదీ నాకు గౌరవమే. బతుకమ్మే.
నాకివ్వాళ బతుకమ్మ.

పండుగ కదా!
ప్రతి ఛాయా బతుకమ్మే!

సమస్త జీవితం బతుకమ్మే.
సెలబ్రేషన్.
సమస్త జీవితం బతుకమ్మే.
సెలబ్రేషన్.

చిత్రం.
నా ప్రతి చిత్రం ఒక లయ. జోల. ఉయ్యాల.
అందులో మీరు చందమామ.వినాలె.ఒక్కేసి పూవేసి చందమామ..
ఒక్క జాము ఆయె చందమామ.

-కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఒక బతుకమ్మ, గౌరమ్మ లేదా ఒక పసుపమ్మ ….

drushya drushyam

ఫొటోగ్రఫీ గురించి ఎంత తక్కువ మాట్లాడుకుంటే అంత మంచిది.
ఎందుకంటే, వేయి పదాల్లో చెప్పేది కూడా ఒక్క చిత్రం చెబుతుంది.

నిజానికి వేయి పదాలు, లక్ష పదాలు అని ఎందుకుగానీ…
మాటలన్నీ వెలవెలబోయిన చోట ఛాయాచిత్రం కళకళలాడుతుంది.

గొంతు దాటి ఎన్ని మాట్లాడినా చెప్పలేని, అర్థమై కూడా కాని మార్మికత్వాన్ని,
మరెన్నోజీవన రహస్యాలను చిత్రం అలవోకగా బోధపరుస్తుంది.

చీకటీ వెన్నెలనే కాదు…
మనం చూడ నిరాకరించిన బూడిద వర్ణపు అనేకానేక రంగులనూ ఒక జీవనచ్ఛాయ సైతం విశదం చేస్తుంది.

చిత్రమే.
నిజం. ఆత్మీయతలను, అనురాగాలనూ అక్షరాల్లో వ్యక్తం చేసి, అది సరిగా అందలేదని భంగపడకుండా చేసే శక్తి ఛాయాచిత్రానిది.
అది ఏదైనా సరే, ఒక ఛాయ అన్నింటినీ అవతలి మనిషికి నిమ్మళంగా ముట్ట చెబుతుంది.

ఉదాహరణకు ఈ చిత్రం.

+++

పిల్లలు ఎలా ఎదుగుతారు… ఎలా తమ సంస్కృతీ సంప్రదాయాల గురించి నేర్చుకుంటారో చెప్పే ఒక పెద్ద వ్యాసం రాయవచ్చు.
కానీ రాయనవసరం లేదు.

అలాగే, పిల్లలు తల్లి చేత గోరుముద్దలు తింటూ ఎంత హాయిగా బాల్యాన్ని గడుపుతారో,
తల్లి ప్రేమతో తనవితీరా ఎంత ముద్దుగా ఎదిగి వస్తారో కూడా ఒక గొప్ప ఖండకావ్యం రాయవచ్చు.
కానీ అక్కరలేదేమో!

నిన్నూ నన్నూ కలిపే గొప్ప స్రవంతి ఏదైనా ఉన్నదీ అంటే అది అచ్ఛమైన జీవితమే.
ఆ జీవితాన్ని పెద్ద బాలశిక్షలా చదువుకోవాలంటే చిన్న చిన్న జీవన ఘడియలను సైతం అపూర్వంగా ఒడిసి పట్టుకునే ఒకానొక మాధ్యమాన్నినమ్ముకోవాలి. ఆ నమ్మికే నా వంటి ఎందరిచేతో కెమెరా పట్టించింది.

కొందరు వదిలారు. ఇంకొందరు వదలలేదు.
కానీ, వదలకుండా పట్టుకునేది మనం మాత్రం కాదని నా ఎరుక.

+++

మాధ్యమానికి ఒక స్పృహ ఉంటుంది, కాలానికి మల్లే!
ఎంపిక అన్నది దాని స్వభావం కూడా అని నమ్మాలి.
లేకపోతే మీరు తీసిందే ఫొటో అవుతుంది. మీ చేత తీయించింది పాపం…మసక బారుతుంది.

సరే, ఇది నమ్మిక. విశ్వాసం.
ఒక తెరిచిన కన్ను, మరొక మూసిన కన్ను తాలూకు జీవితానుభవం.
‘లిప్త’జ్ఞానం.

ఒక ప్యాఫన్.
ఆరోగ్యకరమైన పిచ్చి. దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఒక బిడ్డకు తల్లి ఎంత నేర్పుతుందో ఛాయా చిత్రలేఖనమూ అంతే నేర్పుతూ ఉంటది.
నేర్చుకునే కుతూహలం ఈ పిల్లల మల్లే ఉంటే!

లేకపోతే ఈ చిత్రమూ లేదు.
అందులో పరంపరానుగతంగా సాగుతున్న పోషణ, పూజ, పునస్కారాలూ లేవు.

ఏమైనా ఈ చిత్రం నాకిష్టం.
ఇందులో తరతరాలున్నయి. తల్లులు ఒక్కొక్కరూ ఒక దశకు ప్రతీక.
సంలీనం ఉంది. మమేకతా ఉంది. అన్నిటికన్నా స్వచ్ఛత, నిర్మలత్వం ఉన్నది.

మొత్తంగా ఒక బతుకమ్మ, మించిన గౌరమ్మ
లేదా ఒక పసుపమ్మ ఈ చిత్రం.

+++

లక్ష పదాలు, వేయి వాక్యాలు, వంద పేరాగ్రాఫులు, యాభై పేజీలు, ఓ పది పుస్తకాలు, ఒక మహా కావ్యం ఈ చిత్రం.
లేదా ‘అమ్మ’ అన్న ఒక్క తలంపు చాలు…

మాతృక. అంతే.
అదే ఈ ఛాయ చిత్రం.

‘మాతృదేవోభవ’ అన్న శ్లోకం ఒక రకంగా త్రినేత్రాలు పనిచేసే ఛాయా చిత్రలేఖణం గురించే అనిపించే ఈ మాధ్యమానికి,
అందులో జనించిన ఈ అమ్మవారి ఫొటో, తల్లుల ఫొటో, బిడ్డల ఫొటో… ‘దృశ్యాదృశ్యం’ యాభయ్యవ వారానికి ఒక కానుక.

ఆనందం, అభిమానం, తృప్తితో.
వచ్చేవారం మళ్లీ కలుద్దాం. మరి, ధన్యవాదం.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

వాలకం

drushya drushyam 49...
చాలా మామూలు దృశ్యం.
ధాన్యం బస్తాలపై పక్షులు.

బజార్లలో…
ముఖ్యంగా రోడ్లపై ధాన్యం బస్తాలు తీసుకెళుతున్నలారీలు, ట్రాలీలు…
వీటిని చూసే ఉంటారు.
వాటిపై వాలిన పక్షులను, ఆ గుంపులను చిర్నవ్వుతో చూసే ఉంటరు.
ఎవరికైనా వాటిని చూస్తే నవ్వొస్తుంది.

అవి ముక్కుతో పొడుస్తూ ఆ ధాన్యం గింజలను ఏరుకుని తింటూ ఉంటై.
చప్పున లేస్తూ, ఒక బస్తా నుంచి ఇంకో బస్తా వద్దకు దుముకుతూ ఉంటై.
చిన్నపిల్లల మాదిరి నానా సందడి చేస్తూ ఆ గింజలను ఆరగిస్తుంటై.
దూరం నుంచి చూస్తున్నవాళ్లకు నవ్వాగదు.

ఒక్కోసారి ట్రాఫిక్ సిగ్నల్ వద్ద నిలుచున్నప్పుడు ఇటువంటి వాహనం, పైన పక్షుల గుంపు కానవస్తుంది.
చూస్తూ ఉంట.

కెమెరా కన్ను తెరిచి, ఫొటో తీసేంత టైం ఇవ్వవు.
‘ప్చ్’ అనుకుంట.

నిజానికి ఆ పక్షులు, ఆ వాహనపు డ్రైవరూ …ఎవరూ నన్ను పట్టించుకోరు గానీ అప్పుడు నన్ను చూడాలి.
ఒక అపరిచిత దృశ్యం బంధించి సంతోషించే నేనూ… వేగంగా పరిగెత్తుతున్న ఆ లారీపై వాలిన పక్షీ వేరు కాదని తెలుస్తుంది.
గింజల ఆశ – ఛాయాచిత్రణం వంటిదే అంటే నమ్మాలి.
అందుకోసం దేనిమీద వాలతామో తెలియదు, నిజం!

కానీ, గమనించే ఉంటారు.
ఆ పక్షులు…వాటి కేరింతలు.
వాటి పని వాటిదే.

ఏమో!
దొరికిన అవకాశాన్ని సద్వినియోగం చేసుకుంటున్నట్టు వాటికి తెలుసో లేదో.
కానీ, అవి మహా బిజీగా ఉంటై.
ఒకట్రెండు కాదు, ఆ వాహనాన్ని ఏకంగా ఒక పక్షుల గుంపే ఆక్రమించుకుంటుంది.
ఇది కూడా ఒక రకంగా నా దృష్టిలో – సీరిస్ ఆఫ్ ఫొటోగ్రఫి.

క్లిక్ క్లిక్ క్లిక్.
పక్షుల రొద వంటి ఛాయాచిత్రణం.
వస్తువుపై పడి నానా హింస చేయడం.
తర్వాత తుర్రున ఎగిరిపోవడం.

ఎవరికీ తెలియదుగానీ పక్షి వేరు, విహంగ వీక్షణం తెలిసిన ఛాయా చిత్రకారుడూ వేరు కాదు.
ఆక్రమించుకుని, కాస్త సమయంలోనే అబగా అలా గింజల కోసం ఆరాట పడటమే.
అదే సహజం. అట్లే ఇతడూనూ.

సంతృప్తి ఉంటుందని అనుకోను.
కానీ ఒక పక్షి ప్రయత్నం.

ముక్కుతో కరుచుకుని, మంచి గింజ వెతుక్కుని అట్లా కాసేపు పొట్ట పోసుకున్నట్టు
ఈ ఛాయా చిత్రకారుడూనూ అంతే.
ఏదో ఒడిసి పట్టుకున్నట్టు శాంతిస్తడు.

పక్షి అని కాదు, ప్రేమ పక్షే.
ఫొటోగ్రఫీ అన్నది ముందూ వెనకాల ఊహించకుండా వాలిపోవడమే.
అందుకే, పక్షులు వాలినప్పుడల్లా నాకు ఫొటోగ్రఫీ జరుగుతున్న దృశ్యం ఒకటి మనసును ఆనంద పారవశ్యం చేస్తుంది.

ఒక విస్తరణ.
an experiment

తర్వాత?

తిరిగి రావలసిందే?

నిజమే. అప్పటికే కొన్ని మైళ్లు ప్రయాణిస్తయి.
ఆ పక్షులు భారంగా తిరిగి రావలసిందే.
వస్తయి కూడా.

నేనూ అంతే.

ఒక ఛాయా చిత్రకారుడెవరైనా అంతే.
ఆ ఛాయ గడిచినంతసేపూ ఏదీ గుర్తు రాదు.
తర్వాత మళ్లీ మామూలే.
వెనుదిరగాలి, దైనందిన జీవనచ్ఛాయల్లోకి.

వాటికీ తెలుసేమో!
అది వాహనమే అనీ,!
ఆ ధాన్యపు వాహనం ప్రయాణంలో ఒక ఆటవిడుపే అని.
కానీ, తెలిసినా తెలియకపోయినా ఒక వాలకం. అంతే.
అలవడిన వైనం. అంతేనేమో!

కానీ, మనందరి గురించి ఒకమాట.
పక్షి అనో, ఛాయా చిత్రకారుడనో కాదు, మనందరమూ అంతే కదా!
తెలియకుండా మనం వెంపర్లాడే విషయాలు ఎన్నని ఉంటై?

అప్పుడు గుర్తురావు గానీ…
మన పనీ అంతే కదా అంటే ఇప్పుడొకసారి అంగీకరించవచ్చు కదా!

నిజమే కదా!
ఆ వాహనం యజమాని దయగలిగిన వాడైనా, కాకపోయినా
వాటిని అదిలించినా, అదిలించకపోయినా …అవి కొద్దిదూరం తప్పక ప్రయాణిస్తయి.
తర్వాత మళ్లీ ఇంకో పక్షుల గంపు.
మళ్లీ అదే దృశ్యం.

కానీ, ఈ దృశ్యం ఇంకా ఏదో చెబుతుందని తీయాలనిపించింది.
చాలాసార్లు ప్రయత్నించాను. పక్షులు వాలిన చెట్టువలే ఉన్న లారీలను తీయ ప్రయత్నించాను.
కానీ, వేగం వల్ల…అంత ఒడుపుగా ఆ దృశ్యాన్ని పట్టుకోకపోవడం వల్ల ఈ ఒక్క చిత్రమే తీయగలిగాను.

ఇందులో ఏ గొప్పా లేదు.
కానీ తప్పదు. అలా వాలిపోయింది మనసు.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.

+++

ఎవరో పిలిచినట్టు వినిపిస్తే తలుపు తీసి చూసినట్టు
అవీ అట్లా రోడ్డు వారగా ఒక కన్నేసే ఉంచుతై…
ఏదైనా ఇలా కనిపించిందా..
కేకేసి అమాంతం ఆ వాహనం వెంటపడ్తయి.

నాకైతే చెట్టపై వాలిన పక్షులకన్నా
బస్తాల లారీపై వాలిన పక్షులే ఆసక్తి.

మానవాసక్తి.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

De-framing స్వేచ్చ!

drushya drushyam 48

పక్షిని చూస్తే మనసు తేలికవుతుంది.
ఒక్కోసారి అలా ఎగురుతున్న పక్షితో చూపును పరిగెత్తిస్తే మనసూ తేలికవుతుంది.

కానీ, చూపు మధ్యలోనే తప్పిపోతుంది.
లేదా ఆ పక్షి మధ్యలోనే మనల్ని తప్పుకుని మాయమైతుంది.
మళ్లీ వట్టి ఆకాశమే మిగులుతుంది.

అయితే, సాధారణ దృష్టి కన్నాకొంచెం స్పందించే హృదయంతో చూస్తే ఏదీ తప్పిపోదనిపిస్తుంది.
నిదానంగా పరికిస్తే, ఇష్టంగా పయనిస్తే, మనసు పక్షితో కవిత్వమై కొన్ని చరణాలైనా అలా గుండెల్లో గంతులేస్తుంది. అలాంటి ఒకానొక చరణం ఈ చిత్రం.

అయితే, కెమెరా కన్ను తాలూకు చూపు ఇది.
చిత్రం – ఒక్క పక్షి కాదనే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

+++

మళ్ళీ చూడండి.
ఈ ఛాయాచిత్రాన్నిచూస్తూ ఉండగా మనం పక్షిని మాత్రమే చూడం.
ఆకాశమూ దృశ్యం అవుతుంది.

అదే ఈ చిత్రం.

పక్షి, ఆకాశమూ కాకుండా ఆ నల్లటి నలుపులో ఉన్నదేమిటి?
అది భవనం.

అదీ కానవస్తుంది చిత్రంలో.
అదే ఈ చిత్రం.

అవును. ఎగిరే పక్షి…ఎగరని ఆకాశమూ…నిశ్చలమైన ఆ భవనపు ఆర్చీ-ఇవన్నీ స్థిరంగా ఉండగా మనసు అలవోకగా గంతులేస్తుంది. అప్పటి రెక్క విప్పిన క్షణం కూడా ఈ ఛాయాచిత్రం.

ఇక దృశ్యాదృశ్యం…

+++

చిత్రమేమిటంటే ముందు పక్షి లేదు.
ఆకాశమే ఉంది.

ఆకాశంతోపాటు ఒక్కోసారి ప్రతీకాత్మకం ఇంకేమైనా ఉన్నయా అని వాటిపై దృష్టి పడినప్పుడు ఆ ఎగిరే పక్షి తట్టింది.

ముందు గుంపులుగా వచ్చాయి. చేయలేకపోయాను. క్షణంలో పారిపోయాయి.
వేచి ఉన్నాను.

ఈసారి రెండు పక్షులు..జంటగా వచ్చి అటొకటి, ఇటొకటి వెళ్లాయి.
తీశాను. కానీ, నచ్చలేదు.

మళ్లీ వేచి ఉన్నాను.
ఒక పక్షి వచ్చింది. మొదట్లో తీశాను.
అదలా వుంచి, ఆ పక్షే ఇలా మధ్యలోకి వచ్చేదాకా వేచి ఉండి తీశాను.
అదే ఇది.

ఇంకో చిత్రమూ చేశాను.
ఆ పక్షి చివరిదాకా వెళ్లాక తీశాను.
ఆ తర్వాత ఆగిపోయాను.

పక్షి లేదు.
బహుశా అదే పక్షి స్వేచ్ఛ.

చిత్రం. అది నా కెమెరా ఫ్రేంలోంచే కాదు, కెమెరా వ్యూ ఫైండర్ గుండా చూస్తుండగా, ఈ భవనం ఫ్రేంలోంచీ పోయింది. నేను బయటకు వచ్చి ఆకాశంలోకి చూస్తే కూడా కానరాలేదు.

అది ఎటో అదృశ్యమైంది.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.

మన ఫ్రేంలోంచే కాదు, దృష్టి పథంలోంచి వెళ్లిపోవడమే స్వేచ్ఛనా?
అవుననే అనిపిస్తుంది. అందుకే ఆ చిత్రమూ నచ్చింది.

తీయలేని ఆ ఛాయ…
అదెంత స్వేచ్ఛ! చిత్రమూ!!

+++

ఇట్లా, ముందు మొదట్లో ఒకటి చేశాను.
మధ్యదాకా వచ్చాక ఒకటి చేశాను.
చివరికి వెళ్లాక ఒకటి చేశాను.

చేయడం ఒక స్వేచ్ఛ.

సరిగ్గా పక్షి ప్రధానంగా, అంటే మధ్యలో ఉన్నప్పుడు చేసిన ఈ చిత్రం నా దృష్టిలో ఒక స్వేచ్ఛ.
ఈ చిత్రానికి అందుకే ‘స్వేచ్ఛ’ శీర్షిక.

కానీ ఇంకా చాలా స్వేచ్ఛలు ఉన్నయి అనిపిస్తోంది!
మనకంత స్వేచ్ఛ దొరకదు, ప్రతిదీ చూడటానికి, చేయడానికీ అని!
అందుకే దొరికిందే ‘స్వేచ్ఛ’ అనుకుని మురిసిపోవడమూ ఒక ఛాయ.
అదే చిత్రణం కాబోలు!

+++

కానీ, ‘స్వేచ్ఛ’ను తీశాక, అది మన చూపులో ఇమిడేదే కాదని తెలిసింది.
ఇమడనిదీ ‘స్వేచ్ఛ’ అని అర్థమైంది.

అందుకే ఛాయా చిత్రం అన్నది ఎంత లేదన్నా మన దృష్టి.
అది కేవలం మన దృక్పథం కూడా అనుకోవాలి.

నిజానికి అక్కడ ఆకాశమూ మారుతుంది. పక్షీ మాయమైతుంది.
నిశ్చలంగా ఉన్న ఆ భవనం కూడా వెలుగును బట్టి కాంతివంతమై చివరికి చిమ్మచీకటౌతుంది.
నిదానంగా ఆకాశమూ ఆ చీకట్లో కలిసిపోతుంది. అప్పుడేమీ ఉండదు.
ఉన్నా కనిపించదు. కనిపించని ఆ స్వేచ్ఛ ఎంత నిశ్చయం. అదీ చిత్రమే.
తీయలేని చిత్రం.

అందుకే దృశ్యం అన్నది మన పరిమితి.
మన పరిమిత ఉనికి. సాచినంత మేరా సాగే ఊహాశక్తి, అందినంత అనుభవం.
అంతే.

ఒకానొక పట్ట పగలు తీసిన ఈ చిత్రం అట్లా ఛాయాచిత్రణంలోని స్వేచ్ఛను నాకు నిదానంగా తేటతెల్లం చేయడం ఈ చిత్రం. దృశ్యాదృశ్యం.

అయితే, ఆ భవనం నిజానికి ఆర్ట్స్ కాలేజీ.
చివరి నిజాం నిర్మించిన ఆ గొప్ప భవనం హైదరాబాద్ లోని అపూర్వ కట్టడాల్లో ఒకానొక అద్భుతం.
బెల్జియం ఆర్కిటెక్ట్ జాస్పర్ డిజైన్ చేసిన ఈ నిర్మాణం ఒక చూడముచ్చట. దీని నిర్మాణాన్ని పర్యవేక్షించింది నవాబ్ యార్ జంగ్.

ఇది కాదు విశేషం. విశాలమైన ఆర్ట్స్ కాలేజీలోకి ప్రవేశించేందుకుగాను ఆ భవంతిలోకి వెళ్లేందుకు ఒకటొకటిగా మెట్లెక్కిపోగానే ఒక పెద్ద డోమ్…ఆర్చ్ ఉంటుంది. ఆ విశాలమైన ఆర్చ్ లోకి నడిచాక వెనక్కి తిరిగి బయటకు చూస్తే ఈ చిత్రం.

ఆకాశం, పక్షి.
భవనం. అంతేనా?

కాదు. స్వేచ్ఛ, స్వాతంత్ర్యం, అస్తిత్వం.
అదే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

ఆ ఆర్చిలోంచి బయటకు చూస్తే, ఒక ఇన్ సైడర్ మల్లే, చూస్తే ఈ పట్నం, ఈ ప్రాంతం, ఈ రాజ్యం. ఉద్యమం. పిడికిలెత్తిన విద్యార్థులు. బలిదానాలు..అన్నీ కళ్లముందు తారాడాయి.
అదొక దృశ్యాదృశ్యం.

కానీ, ఒక చివరాఖరికి ఒక స్వేచ్ఛ. ఆ స్వేచ్ఛా కాముకత్వానికి ఏదైనా ఒక ప్రతీకగా ఒక చిత్రం చేయగలనా అనుకున్నప్పుడు వేచి ఉన్నాను. ముందే చెప్పినట్టు గుంపులుగా పక్షులు. తర్వాత ఒక పక్షి జంట.

ఎలా చేయాలో అర్థం కాలేదు.

చివరకు ఒక పక్షి ఒంటరిగా కనిపించినప్పుడు వ్యూ ఫైండర్ లోంచి చూస్తూ చూస్తూ ఉండగా తట్టింది. ఇంకా వెనక్కి జరిగి ‘ఆ ఆర్చ్ కనబడేలా చేద్దామా’ అని చూశాను.
చూస్తే ఆకాశం తెల్లబోయి కనిపించింది.

పక్షి లేదు.
మళ్లీ వేచి ఉన్నాను.

ఇంకొక పక్షి ఒంటరిగా వచ్చింది.
ఒకటి చేశాను. మధ్యలోకి వచ్చేదాకా చూసి చేశాను. ఇంకొకటి చివరన చేశాను.

తర్వాత పక్షి ఉన్నది.
కానీ చిత్రం లేదు.

స్వేచ్ఛ.

+++

అవును.
ఫ్రేంలో ఇమడనిది, అందనిది ‘స్వేచ్ఛ’అని అర్థమైంది.
అందుకే నేను ప్లాన్ చేసుకుని చేయను.

అప్పుడప్పుడు ఇలా చేస్తే అసలు ‘స్వేచ్ఛ’ ఏమిటో తెలుస్తున్నది.
అదే దృశ్యాదృశ్య – అందనంత అనుభవంలోకి వచ్చే స్వేచ్ఛ.

 

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

ఇది open university..

drushya drushyam 47ప్రపంచ ప్రసిద్ధ ఫొటోగ్రాఫర్ sebastiao salgado పంచుకున్న ఒక అనుభవాన్ని మరచిపోలేం.

అదొక పాఠం.

+++2004లో ఆయన ‘Genesis’ అన్న ఒక అరుదైన ఫొటోగ్రఫి ప్రాజెక్టును చేపట్టి 2011లో పూర్తి చేశారు.
అదేమిటీ అంటే, ప్రకృతి ఇంకా వికృతి గాని స్థితి ఎక్కడుందో అక్కడకు పోయి ఫొటోలు తీయడం.

పర్వతాలు, సముద్రాలు, ఎడారులు, మైదాన ప్రాంతాలు…వీటన్నిటినీ సంచరిస్తూ పురాతన, అనాది లేదా ‘ఓం ప్రథమం’ అన్న అంశాన్ని ఇముడ్చుకున్న ప్రకృతిని, జీవజాలాన్ని పరిశుద్ధ స్థితిని తన కెమెరాతో ఒడిసి పట్టుకుని మనకోసం ఆవిష్కరించడం. ఆ పనిలో ఆయన ఎనిమిదేళ్ల సుదీర్ఘకాలం భూగోళంలో సగభాగాన్ని చుట్టివచ్చారు. పని పూర్తయ్యాక ఆయన చెబుతారు, తన ప్రాజెక్టు ప్రారంభంలో తాను నేర్చుకున్న ఒక అపూర్వమైన పాఠాన్ని, అదీ ఒక తాబేలు నుంచి నేర్చుకున్న విధానాన్నితాను ఎంతో బాధ్యతతో వివరిస్తారు.

+++

ఫొటో షూట్ ప్రారంభంలో తాను ముందుగా ఒక తాబేలును ఫొటో తీయాలని నిశ్చయించుకున్నరట.
దానికి ఎదురుగా వెళ్లి నిలబడ్డాడట.
చిత్రం.
దాన్ని తాను ఎంతటి కుతూహలంతో చూస్తున్నాడో అదీ అంతే కుతూహలంతో తనను చూస్తున్నదట.
ఇరువైపులా కుతూహలం.
అప్పుడనిపించిందట! ‘జెనిసిస్’ లేదా ‘సృష్టి…తాను చేయబోతున్న పనికి తాను అలా పేరు పెట్టుకున్నాడు గానీ తాను మళ్లీ ‘సృష్టి’ మొదలుకు వెళ్లవలసిందే అని!
అవును. తన పని ప్రారంభం కావాలంటే తాను చాలా మారాలనీ అవగతం అయిందట.
నిజం. తాను జంతుజాలాన్ని గనుక ఫొటోగ్రఫీ చేయాలంటే ‘నేను మనిషిని’ అన్న భావన వదిలి, సృష్టిలో ‘నేనూ ఒక జంతువునే’ అన్న సంగతిని యాది చేసుకోవాల్సి వచ్చిందట.
తాబేలు వల్ల కలిగిన ఆ మెలుకువతో ఆయన ఫొటోగ్రఫి చేయడం మొదలెట్టి నిజంగానే గొప్ప కుతూహలం కలిగించిండు మానవాళికి. అది అదృష్టమే. తన జీవితంలో ఒక యాభై ఏళ్లు ఛాయాచిత్రణంలో ఉన్నప్పటికీ, ఆ వయసులో మళ్లీ తానొక పాఠం నేర్చుకుంటేగానీ ఒక గొప్ప ప్రాజెక్టు పూర్తి చేయలేనని గ్రహించగలగడం. అదీ తాను ‘మనిషిని’ అన్న స్పృహను కోల్పోవడంతోనే సాధ్యం అని అంగీకరించగలగడం. అదృష్టం.
ఇలాంటి అదృష్టాలు మన ప్రపంచంలో కూడా చాలా అవసరం.

+++

అవును.
మనిషి గురించి ఫొటోగ్రఫీ చేస్తున్నప్పుడు మనిషిగా ప్రవర్తించడం మామూలు విషయం కాదు
ఒక వీధి మనిషిని, చెత్త కాగితాలు ఏరుకునే మనుషులను తీస్తున్నప్పుడు మనదైన ప్రపంచంలోంచి ఆ మనుషులను చూస్తాంగానీ కేవలం మనిషిగా తోటి మనిషిగా వాళ్లను చూడగలగడం కష్టం.

అందుకోసమూ మారాలి.

నా స్వీయానుభవం ఏమిటంటే వారిని ‘అధోజగత్ సహోదరులు’ అన్నభావం నుంచి చూడటం మనం చెరిపేయగలగాలి.
రావూరి భరద్వాజ గారిలా వారిది ‘జీవన సమరం’ అన్న దృక్పథం కూడా వదలాలి.
మనం ‘పైన’, వాళ్లు ‘కింద’ …అన్నఅభిప్రాయమూ తొలగించుకోవాలి..
అంతేకాదు, ‘మనం భద్రజీవులం’ – ‘వాళ్లు కాదు’ అన్న ఆలోచనా కూడదు.

జస్ట్. మనిషిగా ప్రవర్తించడం మంచిది.
sebastiao salgado అనుభవం నుంచి మనం అదే గ్రహించాలి.
జంతుజాలాన్ని చేస్తున్నప్పుడు ఎట్లాగైతే జంతువు కావాలో మనిషిని చేస్తున్నప్పుడు మనిషే కావాలి.
ఎక్కువా తక్కువా వద్దు.

పాఠం అని కాదుగానీ ఒక పరామర్శ.
‘హ్యూమన్ డిగ్నిటీ’ ఎక్కడున్నా దాన్ని గౌరవించడం నేర్చుకోవాలి.
అప్పుడే వాళ్లూ మనం ఉన్నది ‘ఒకే విశ్వం’ అన్న సంగతి తెలుస్తుంది.
‘తారతమ్యం’ అన్నది ‘ధనికా- పేదా’ అన్నది వాస్తవమేగానీ, నేటి గురించి తెలుసుకోవడం, రేపటి గురించి ఆశ పడటం అన్నది, ఒక కూతూహలం అన్నది ఇంకా సత్యం.

+++

పఠనం. అది దిన పత్రికా పఠనం.
అది దెబ్బతీయని చిత్రం కోసం మనిషిగా ఎంతో హుందాగా ప్రవర్తించడం నేర్చుకోవాలి.
అప్పుడే ఇలాంటి చిత్రాలు- ఏ న్యూనతా లేని అన్యోన్య చిత్రాలను ఒడిసి పట్టుకోగలం.

నా వరకు నాకు ఈ చిత్రం ఒక ఓపెన్ యూనివర్సిటీ.
ఒక సారస్వత విశ్వవిద్యాలయం.
వీధి బాట  నిశ్చయంగా ఒక విశ్వవిద్యాలయమే.

+++

మన చదువూ సంధ్య సరేగానీ, వాళ్ల జీవన సారస్వతమూ ఒకటున్నదన్న గ్రహింపుతో చేసిన చిత్రం ఇది.
వాళ్లు చెత్త కాగితాలే ఏరవచ్చుగాక. కానీ, అదే వారి దైనందిన జీవితం కాదన్న స్పృహతొ కూడిన చిత్రణ ఇది.
నేటి పేపర్ రేపటి చిత్తు కాగితమే అవుతుంది. నిజమే. అది వారికి ఉపయోగమే కావచ్చుగాక. కానీ, రేపటి విలువ తెలిసిన వాళ్లే నేటి విలువనూ గ్రహిస్తారు. అదే ఈ చిత్రం. అదే వాళ్లనూ, మననూ కలిపే దృశ్యాదృశ్యం. Genesis.

~  కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

‘చేప మా కులదేవత’

drushya drushyam 46

రోజూ మనం నడిచే వీధిలో ఒక దృశ్యం ఉంటుంది.

అది సాయంత్రానికి అదృశ్యం అవుతుంది.

మళ్లీ ఉదయం. మరొక ముగ్గు.
అదీ మళ్లీ మాయం.

దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదేనేమో!
ఉంటుంది, ఉండదు!

దైనందినమూ – నిత్యనూతనం.
అంతే కాబోలు.

కానీ, అదెంత చిత్రం.
మరెంతటి రుజువు.

+++

ఇంటి ముంగిలినే కాన్వాసు చేసుకుని, ప్రతి దినమూ ఒకటి చిత్రించి మళ్లీ రేపు ఉదయం మరొక దానికోసం పాతదాన్ని చెరపడం అంటే…అది నిజంగానే చిత్రలిపి. ఏ ఆధునిక చిత్రకారుడికీ మనసొప్పని చిత్రకళా రహస్యం.

బహుశా అనాదిగా సాంస్కృతిక రాయబారిగా ఉన్న ‘ఒక్క మహిళకు’ తప్పించి ఇంతటి సాహసోపేత కళా సాధన పురుషుడికి సాధ్యం కానేకాదేమో! కావచ్చు. ఇప్పడు ఆధునిక మహిళలూ చేరినప్పటికీ, ఇవ్వాళ్టికీ ఆర్ట్ గ్యాలరీలు ఇంటి ముంగిళ్ల ముందు దిగదుడిపేనేమో!

చెరిపి కొత్తది వేయడం..
వేసింది సృష్టి అనుకోకపోవడం.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.

+++

మహ్మద్ ప్రవక్త అనేవారట,. నీటిని నిలువ చేసుకోకూడదని!
చెలిమెలో తవ్వుకుని ఆ ఊటకు దోసిలి పట్టాలట.

బహుశా అంతటి ప్రవక్త తాత్వికత ఏదో మగువ మనసుకు తెలిసే ఉంటుంది.
అందుకే, వారి కళలో పిట్ట ఇంకా ఎగిరి పోలేదు.
పక్షి లేదా ఆ చేప ఇంకా సజీవంగా ఉన్నది.

అందుకే అనిపిస్తుంది,
ముగ్గులు చిత్రకళాధి దేవతకు సహజ సౌందర్య శోభిత ఆభరణాలు
సృష్టి స్థితి లయకు సహజ పర్యవసనాలూ అని!

ఏమైనా, ఆమె నిత్య కళామతల్లి అని!

+++

ఆమె పోట్రేయట్ ( ఫోటో తీస్తుంటే సిగ్గుపడి ...)

ఆమె పోట్రేయట్ ( ఫోటో తీస్తుంటే సిగ్గుపడి …)

పల్లెటూరులోనే కాదు, పట్నంలోనూ ఆమెది అదే ధోరణి.
అడుగడుగూ ఆమెకు కాన్వాసే!
కేవలం హస్తమాత్ర సహాయంతో తనదైన ప్రజ్ఞాపాటవాలతో ఆమె ఉనికి ఒక చిత్కళ.

సౌభాగ్యం, సఫలతలకు నెలవు.
సాంప్రదాయం, సాంస్కృత సౌజన్యం,

తానే ఒక బొడ్డుతాడు.
టోటమ్.

ఒకే ఒక తెరిచిన కన్ను.
కేంద్రకం.మూడు చేపలు.
అవి కాలరేఖలే.గతం, వర్తమానం, భవిత.
అంతే.మా ఇంటిముందరి బెస్త మహిళ సంక్షిప్తత, విస్తృతికి ఈ చిత్రమే నిదర్శనం.
ఆమె ఒక సర్వనామం.
+++ఎంత చెప్పినా, ఆమె సామాన్యురాలే.
తన సృజనాత్మకతకు, కళకు, ప్రతిభకు సరైన గౌరవం ఇప్పటికీ లభించలేదు.
అందుకు ఎవర్ని నిందించాలీ అంటే ముందు నన్నే.అవును.
కొడుకును, భర్తను, సోదరుడిని, స్నేహితుడిని…మొత్తంగా పురుషులందరినీ నిందించవలసే ఉంది.
ఆ నిందను కాస్తంతైనా తొలగించుకునే ప్రయత్నంలో ఒక చిన్న ప్రయత్నం నా చిత్రలిపి.
దృశ్యాదృశ్యం

ఆమె ఇంటి ముందు ఉన్నందుకు మేల్కొన్నాను.
మా ఇల్లు మొదలు అనేక ఇండ్లు కలియ తిరిగాను. ఒకటెనుక ఒకటిగా ముంగిట్లోని చిత్రాలను వాడకట్టంతా తిరగాడ, ఇరుగు పొరుగు గల్లీలు చుట్టుముట్టి, ముషీరాబాద్ డివిజన్ వ్యాప్తంగా ఒర రెండేళ్లు పనిచేసి చూశాను. చూస్తే, వాళ్ల చేతివేళ్లనుంచి జాలువారే కళను కమ్మటి చిత్రాలుగా మలిచి సంక్రాంతికి ఒక ప్రదర్శన పెట్టాను. అందులో ఈ చిత్రం మకుటం.+++

కానీ, ఈ చిత్రం గురించి పెద్ద ఎత్తున చెప్పాలనుకుని మీడియాకు అర్థం చేయించలేక విఫలమయ్యాను.
ఈ వారం ఆ ప్రయత్నం చేసి మరొకసారి భంగపడాలని ఉంది.

బాలామణి ఈ year (2014) మల్లి అదే ముగ్గు సంక్రాంతికి వేసారు. ఆ చిత్రం క్లోజుప్ షాట్.

బాలామణి ఈ year (2014) మల్లి అదే ముగ్గు సంక్రాంతికి వేసారు. ఆ చిత్రం క్లోజుప్ షాట్.

అవును. నిజం.
ఎంత చెప్పినా…జరిగేది పెద్దగా లేకపోయినా ప్రతిసారీ భంగపడి, అలసిపోతూ కూడా మళ్లీ పని చేయబుద్దవుతుంది.
అందులో ఒక బాధ, తృప్తీ.

నిజమే మరి. ఒక రకంగా ఛాయా చిత్రలేఖనమూ మగువల ముగ్గువంటిదే, నా వరకు నాకు.
ఏ ఉద్దేశ్యం ఉన్నట్టు లేకుండా ప్రజల్ని, వారి జీవనచ్ఛాయల్ని చేసుకుంటూ వెళ్లడం అన్నది ప్రతిరోజూ వాకిలి ఊడ్చి అలుకు చల్లి ముగ్గు పెట్టడం వంటిదే.
ఆ పని ఒకటి నిత్యం జరగాలి.
దైనందిన అవసరం, శోభ.

+++

మహిళలు చేస్తున్నది అదే. నిజానికి వారు ఎన్నడూ ఏదీ ఆశించరు. ప్రశంస కూడా కోరుకోకుండా పనిచేస్తరు.
వాళ్లనుంచి ఇంకా నేర్చుకోవలసింది ఉందనుకుంటూనే ఈ చిత్రం గురించి ముఖ్యంగా మూడు మాటలు.

+++

స్త్రీ తన మనోభావాలను, ఆకాంక్షలను ఎట్లయితే చిత్రలిపితో రంగరిస్తుందో అట్లే ఒక సామూహిక అస్తిత్వాన్ని, సాంస్కృతిక ఉనికిని కూడా అపూర్వంగా చిత్రీకరిస్తుందన్న భావన కలిగింది. అందుకు ఈ చిత్రమే ఆధారం.

మూడు చేపలు.
అవును. మా ఇంటిముందువే.
హైదరాబాద్ లోని పార్సీగుట్టలో, గంగపుత్ర కాలనీలో నివసించే బాలమణి గారు వేసిన ముగ్గు ఇది.

ఆమె బెస్తామె. ‘ఒకే కన్ను…మూడు చేపల’ ఈ ముగ్గును తాను స్వయంగా ఊహించి చిత్రించిందట.
పదేళ్ల క్రితం తొలిసారి వేసిందట.
అప్పటినుంచి ఆమెను చూసి కొందరు, ఇంకొందరు.
మా కాలనీలో అనేక చేపలు ఇట్లా వాకిట్లో కనిపిస్తుంటే, వాళ్లంతా గీస్తుంటే అందుకు కారణం ‘మా ఎదురింటి పెద్ద మనిషి’ అని తెలిసి ఆశ్చర్యం.
అదే ఆశ్చర్యంతో వెళ్లి అడుగగా, అందులో ఏ విశేషం లేనట్టు చిన్నగా నవ్వింది.

‘ఇది మీరే సృష్టించారా?’ అని ఆశ్చర్యపోతూ అడిగితే, ‘సృష్టికాదు’ అని అంది.
‘మనం దేన్నయినా సృష్టించగలమా?’ అనీ అన్నది.
ఆ మాట అంటూ,  ‘మేం గంగపుత్రులం’ అన్నది.

+++

‘చేప మా కులదేవత’ అన్నది.
‘చేపల్ని మనం సృష్టిస్తమా?’ అనీ అన్నది.

+++

చాలా తక్కువగా మాట్లాడింది.
ఆ మాటల్లో తాను నిలుపుతున్న సాంస్కృతిక అస్తిత్వం, చాటుతున్న ఘన వారసత్వం …ఇవేవీ కానరాలేదు. ఒక మహిళ ఉన్నది. జానపదం అని అనడం ఇష్టంలేదు. ఆధునీకమూ అనలేను. జీవితమంత భక్తితో, ప్రేమతో ఆమె అన్న మాటలతో మనుషులను అంచనావేసుకునే ప్రయత్నానికి స్వస్తి పలకబుద్ధయింది.
అంతే.

+++

ముఖాముఖి అన్నది రద్దయింది.
సుముఖం. అంతే.

+++

04

ఆమెనూ, ఆమె ముగ్గునూ చూస్తుంటే అది ప్రదర్శన కాదని తెలిసింది.
ఒక అంతర్వాణి అని తెలిసింది.
చెప్పలేను. తెలియనివేవో అన్నీ అర్థమైన రీతి.
ఏ విశేషమూ లేని సహజత్వం తాలూకు విశిష్టత ముందు మోకరిల్లడం తప్పా మరేమీ వదిలించుకోలేని స్థితి.

స్వల్ప రేఖలే. కానీ, తమ జీవికకు మూలమైన అనాది ఛాయను ఆమెను భద్రపరచిన తీరుకు ముగ్దుడినై మౌనం దాల్చి,  దాని దృశ్యాదృశ్యాలను…గతాన్ని, భవితనూ, వర్తమానాన్నీఒకే కన్నుతో కలుపుతున్నట్టు ఆమె చిత్రంచి వాకిట్లో వుంచిన తీరుకు, చూసిన అనుభవంతో ధన్యుణ్నే అయ్యాను

+++

సరిగ్గ సంక్రాంతి రోజున ఆమె ఈ చిత్రం వాకిట్లో గీసింది.
ఆ రోజు అందరి వాకిళ్లలో రథం ముగ్గు ఊరేగుతుండగా బాలమణి గారి ఇంటి ముందు మాత్రం ఈ ‘మత్య్సం’ మూడు పువ్వులుగా ఆగుపించి ఆ ఇంటికి సిసలైన సంపద ఏమిటో చాటింది.

అంతే.
అంతకన్నా ఏమీ లేదు.

ఆమెను చూడటం కాదు, ఆమె ముగ్గును చూడటమూ కాదు, పదులు, వందలు, వేలు, లక్షలు, కోటానుకోట్ల మత్యకారుల జీవన సమరమూ, వారి జీవన లాలసా- బాలమణి గారి మునివేళ్ల నుంచి ఇట్లా అలవోకగా, ముగ్గు పిండి ద్వారా జాలువారి ఒక సాంస్కృతిక చిహ్నంగా ఆ ఉదయం శోభిల్లడం మినహా మానవేతిహాసంలో ఆ రోజుకు ఇంకో ప్రత్యేకత కనిపించలేదు.

అంతే.
అదే సంక్రాంతి.

ఆ తర్వాత ఆ చిత్రం అదృశ్యం.
అదే ఈ వారం దృశ్యాదృశ్యం.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

ఉద్యమాలకూ అవే పనిముట్లు!

DRUSHYA DRUSHYAM 45

ఒక్కోసారి కొన్ని చిత్రాలు అసలు వాస్తవికతను సరిపోల్చి పిదప వచ్చిన ప్రతీకలను పూర్వపక్షం చేస్తయి.

అది సుత్తీ కొడవలి కావచ్చు, ఇంకొకటి కావచ్చును.

పనిముట్లే. కానీ, ఉద్యమ ప్రతీకలే అయ్యాయి.
విచారం ఏమిటంటే, ఉద్యమాలకూ అవే పనిముట్లు కావడం.

వీళ్లా వాళ్లా అని కాదు…
అందరికీ పనిముట్లే కావాల్సి వచ్చాయి.

చిత్రమేమిటంటే, కెమెరా ముందు ఎవరైనా, ఏదైనా ఉన్నది ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది.
ఏది బతుకో ఏది సమరమో అర్థమయ్యి కానట్లు కానవస్తుంది.

తెరతీయ వలసిందేమీ లేనంతటి చిత్రం బహుశా ఛాయాచిత్రణం వల్ల కానవస్తుంది.
అదొక అదృష్టం.

+++

అది ఎవరైనా కానీ, ఉద్యమం ‘ముందు’. మనుషులు ఆ ‘తర్వాత’ అన్నట్లు చేశారు.
‘ప్రజలు’ కాదు, ‘నాయకులే’ ముందు అన్నట్లూ చేశారు.

కానీ అచ్ఛమైన జీవితం ఇట్లా తారాడుతుంది.
పనిముట్టుగా.

ఈ చిత్రం
ఎవరి పని వారిదే అని కూడా చెబుతుంది.

అది సుత్తికొడవలి కావచ్చు ఇంకొకటి కావచ్చు..
ప్రజల చేతుల్లోంచి తీసుకున్న ఆయుధాలు ఎవైనా కావచ్చును.
అవి ఎక్కడికి పోయినా ఉండవలసిన వాళ్లకు ఉండనే ఉన్నయి.
అది కూడా చెబుతుంది చిత్రం. నిజం.

నిజం.
జీవితం మాత్రం ఎక్కడిదక్కడే ఉన్నది.
పనిముట్టుగా…

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

ramesh

on death

death of a cat

on death……………………..

అనిపిస్తుంది.
ఒక కన్ను మూసి ఇంకో కన్ను తెరిచినప్పుడు జీవితం నిశితం అవుతుందని!
అట్లని అన్నీ కానరావు. ముఖ్యంగా మృత్యువు.

+++

అనిపిస్తుంది.
అన్నీ చివరికంటా తెలుసుకోవడమే మృత్యువు అని!
కానీ, కాదు.

లేదా తెలుసుకోక పోవడమా అనిపిస్తుంది.
అది కూడా కాదు.

ఏదీ వదలకపోవడమే మృత్యువు.
అందుకే జీవిని పట్టుకుంటుంది.
జీవితం కడదాకా వెన్నాడుతుంది.

పట్టు. అదే మృత్యువు.

అది లేని జీవితం కల్ల.

+++నేనైతే ఏదీ వదలను.
రోడ్డు మీద పాద ముద్రలను, పాదాలను.
ఆకులు అలములను, అన్నీనూ.

ఒక పక్క పోగు చేసిన చెత్తను, అట్లే ఆ పక్కనే ఉన్న ఒక రాలిన ఆకును, ఇక ఆ నల్ల పిల్లి పార్థివదేహాన్ని.
అవును. చీకటిని, ఆ పిల్లి వాల్చిన కన్నుల మరణించిన వెలుగును. దేన్నీ వదలను.

నేను మృత్యువును మరి.

+++

నేను యమపాశాన్ని.
జీవితం పట్ల అపరిమితమైన ప్రేమను.
అంతే దయచేసే మృత్యువును నేను.

జీవితాన్ని అనుక్షణం గ్రహించే దీర్ఘదర్శిని, సూక్ష్మదర్శిని నేనే.
నేను ఛాయా చిత్రాన్ని. బతుకులోని విశ్వదర్శనాన్ని.

కనురెప్పలు కాదు, ఒక కన్ను మూసి ‘చేసే’ జీవితాన్ని.
ఖండఖండాల చిత్రణలతో కలిపే విశ్వంభరాన్ని.

నేనొక దున్నపోతును. భుజానా కెమెరా పాశాన్ని.
ఇక నేను నిశ్చయంగా విధిని. నా ధర్మం నన్ను నిర్వహించనీయండి.

+++

చిత్రమేమిటంటే జీవన లాస్యనర్తనాన్ని, మృత్యువు పరిహాసాన్ని నేను దారి పొడవునా గమనిస్తూనే ఉంటాను.
వింటూనే ఉంటాను. అవును. చూస్తున్నారుగా. నేను ఇలాగే చూస్తాను. చిత్రిస్తాను.
ఎవరైనా అది మృత్యువనే అనుకుంటారు. కానీ, చూస్తే అది శవం.

నవ్వొస్తుంది.నేను జీవితం వెంట పడతాను.

మృత్యువును మరి.
+++ఇక్కడే కాదు, ఎక్కడైనా వట్టి శవమే ఉంటుంది.
అంత్యక్రియ అంటే ఆఖరి దృశ్యం. అటువంటిదే ఇది.
అయితే అది ఆదిఅంతాల మధ్య ఎడతెగని దృశ్యం. దృశ్యాదృశ్యం.
అది మృత్యువు కాదు.

+++

చివరగా మళ్లీ మొదలు.
జీవం వొదిలిన దశ అయితే కాదు, మృత్యువు అంటే.
పోనీ, చీమలు పట్టినప్పుడు కనిపించేది మృత్యువు కానే కాదు,
అది కేవలం మృత కళేబరం.

+++

death వేరు, dead body వేరు.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.+++

అవును. నడుస్తుంటే కాలికి తగిలే దృశ్యాలెన్నో…
కానీ, అవి చనిపోయినప్పుడు లేదా మరణించినప్పుడు కనిపిస్తే అది మృత్యువనే భ్రమ.
వాస్తవానికి వాటిని చిత్రించడం ఎట్లాగో తెలియాలంటే చనిపోయిన చోట కాదు, జీవించిన చోటే వెతుకులాడాలి.
జీవన సమరంలో అనుక్షణం పిల్లినే కాదు, ఎలుకనూ చూడాలి.
అదే మనిషి విధి.

let me live.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు

ఆ పిల్ల చూస్తూనే ఉంటుంది!

drushya drushyam 43f

హైదరాబాద్ లో లక్డీ కపూల్ నుంచి మసాబ్ ట్యాంక్ వైపు ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు వీళ్లు మీకు కనబడే ఉంటారు.
బాధపడే ఉంటరు. కానీ, వీళ్లనే కాదు, ఎవరినైనా, అంధులను చూసినప్పుడు ఇబ్బందే.
కాకపోతే కొన్ని తప్పవు. చిత్రించడం కూడా తప్పదు.

నిజానికి ఈ చిత్రంలో ఎన్ని ఉన్నా, ‘యాచించే చేతులు’ అన్నశీర్షికను మాత్రం ఆ రోజే పెట్టుకున్నాను.
అవి ఎవరివైనా సరే, మనం ప్రయాణిస్తున్న వీథిలో యాచించే చేతులు విస్తరిస్తూ ఉంటే అది యాతనే.
అందుకే, ఒకానొక యాతన నుంచి ఈ వారం.

+++

వీళ్లిద్దరికీ కళ్లు లేవు. కానీ, ఆ బిడ్డ వాళ్లిద్దరినీ ఇంటినుంచి తీసుకొచ్చి ఇక్కడ నిలబెడుతుంది.
ఇక వాళ్లు చేతులు చాపుతారు.

+++

వచ్చే పోయే జనం దయతలచి వాళ్ల చేతుల్లో రూపాయో, రెండు రూపాయలో వుంచుతారు.
చేతులు చాపి వేయలేనప్పుడు వాళ్ల కాళ్ల దగ్గరకి విసురుతారు.

అప్పుడప్పుడూ ఈ బిడ్డ వాళ్లతోనే, ఇలా మధ్యలో కూచుండి ఆడుకుంటూ కనిపిస్తుంది.
కింద పడ్డ నాణాలను ఏరుకుని జాగ్రత్త చేస్తుంది. మరుక్షణం తన ఆటలో తాను మళ్లీ నిమగ్నం అవుతుంది.

డబ్బులు కాదు విశేషం, ఆ బిడ్డ.
అవును. అక్కడ్నుంచి దూరంగా వెళ్లినా దాని గురించే మనసు బెంగటిల్లుతుంది.

బహుశా చిన్నప్పటి నుంచే దానికి చూపు ఉండి ఉంటుంది.
అది దృష్టి కాదు. చూపు. అవును. ఆ చూపుతో తల్లిదండ్రుల అంధత్వాన్ని ఆ పాప చూస్తూ ఉంటుంది.
అంధులుగా వాళ్లు చేయి చాపినప్పుడు మనుషుల కళ్లల్లో కనిపించే జాలి చూపులనూ ఆ పిల్ల చూస్తూ ఉంటుంది.
కానీ, అనిపిస్తుంది, ఒకరి వైకల్యం ఇంకొకరిని కూడా సెన్సిటివ్ చేస్తుంది కదా అని!
ఇక్కడ ఇద్దరి వైకల్యం ఆ బిడ్డను ఎంత సెన్సిటివ్ చేసిందో అనిపిస్తుంది.
లేదా ఆ బిడ్డను ఇంకెంత బండబారేలా చేసిందో కదా అని భయమేస్తుంది.

బండి దిగి ఆ మాట అడగాలనే ఉంటుంది.
కానీ, ఆ మాట మాత్రం ‘పాపను ఇబ్బంది పెట్టదా’ అనిపించి అడగటం మానేస్తూ ఉంటను.

+++

ఎందుకో చాలారోజులు ఆ దారిలోనే వెళ్లినా చాలా ఆలస్యంగా వాళ్లను చూశాను.
చూపు వేరు, దృష్టి వేరు.

ఏడాది క్రితం,  ఒకానొక ఉదయం వాళ్లను చూడగానే ఎందుకో ‘Statue of Liberty’గుర్తొచ్చింది.
ఆకాశం వంక చేతులు చాపి నిలబడ్డ ఆ స్వేచ్ఛా దేవత ప్రతిమ తలంపు కొచ్చింది.
నిజం. వీళ్లూ ప్రతిమలే. ఆ కదిలే బొమ్మ పాప తప్ప!
కదలక మెదలక వాళ్లట్లా నిలబడితే అది యాతన.
కానీ, తప్పదు.

వారు స్వేచ్ఛా దేవతలే కావచ్చు. కానీ. స్థాణువైన స్థితి కదా అనిపించింది.
ఒక వైకల్యం చాలు కదా, స్వేచ్ఛ నుంచి దూరం జరిగి యాచనలో పడటానికి అనిపించింది.
కెమెరా గుండా చూస్తుంటే గుండె లయ తప్పింది. ఆ చేతులు…విస్తరిస్తున్నట్టనిపి

ంచే ఆ చేతులు.ఆ విచారం ముప్పిరిగొని ఉండగానే చాలా యాంగిల్స్ లో ఫొటోలు తీశాను.
ఏ చిత్రం ఎంత మంచిగా కంపోజ్ చేసినా ‘ఆ చేతులే’ నన్నుకట్టి పడేసాయి.
లాంగ్ షాట్లో…అమ్మా నాన్నా..వాళ్లిద్దరూ అట్లా స్టిక్స్ను ఆసరా చేసుకున్నప్పటికీ, అలా వాళ్లు ఆ చేతులు చాపే దృశ్యం ఎంతో యాతన పెట్టింది.
చిత్రమేమిటంటే, మధ్యలో కూచున్న ఆ పాపాయి ‘నేనే’ అనిపించడం.అవును. ఆ పాప ఒక కాగడా.
లిబర్టీ స్టాచ్యూ చేతిలో ఎప్పుడూ ఒక టార్చ్ వెలుగుతూ ఉంటుంది.
ఆ వెలుగు దివ్వె… కాగడా…ఈ పాపే అనిపిస్తుంది.
లేదా ‘నేను’ అని కూడా అనిపించింది.

+++

నేను.
నా పనిలో తలమునకలై ఉన్న’నేనే’ అనిపించింది.
ఒక్కోసారి తలెత్తి వాళ్ల బరువూ బాధ్యతలూ పంచుకునే ‘నేను’ అనే అనిపించింది.

ఎంతైనా, మనకో లోకం ఉంటుంది. ఆ పాప ఇవ్వాళ చిన్నది. కానీ, దానికో లోకం తప్పక వుంటుంది.
రేపురేపు… దానికి వీళ్లిద్దరినీ విడిచిపెట్టి బతికే రోజూ వస్తుంది. కానీ, ఎక్కడున్నా ఏం చేసినా మనసులో ఒక అప్రమత్తత…’వాళ్లకు తన అవసరం తప్పదు’ అన్న గ్రహింపుతో కూడిన వ్యాకులత.
అది బాధిస్తూ ఉంటుంది. అదే ‘నేను’.

ఆ తల్లిదండ్రులకు ఆ బిడ్డే కానక్కరలేదు. ఎవరైనా కావాలి.
ఆ ‘నేనే’ ఆ ‘ఎవరు’.

ఆ బిడ్డ వాళ్లిద్దరి మధ్యనుంచి తల పైకెత్తి వాళ్లను ఓసారి పరికించినట్టూ ‘ఎక్కడో’ ఉండగా సాధ్యం కాదు.
అలా సాధ్యం కానప్పుడు తలదించుకోవడమే ఉంటుంది.
నాకు మల్లే.

అవును. ఏం చేసినా చేయకపోయినా సామాన్య ప్రపంచం పట్ల ఒక ఇష్టం. బాధ్యత.
కానీ, ప్రతిదీ అటెండ్ చేయలేని స్థితి గురించిన విచారం.

ఆ బిడ్డ కావచ్చు లేదా ఇంకొకరు.
ఒకసారి ఒకరు. ఇంకోసారి ఇంకొకరు.
ఒక్కొక్కరూ ఒకచోట తమ బాధ్యతను విస్మరించకుండా గుర్తు చేసేటందుకే ఈ బిడ్డ, తల్లీదండ్రుల దృశ్యం.
దృశ్యాదృశ్యం.

~ కందుకూరి రమేష్ బాబు