మెటఫర్ కోసం “అనంత” అన్వేషణ!

unnamed

“గుడ్డినమ్మకంతో సమస్యల్లా ఒక్కటె-అది మతాన్ని నాశనం చేస్తుంది”–అనంతమూర్తి.

గుడ్డినమ్మకాన్ని మతాన్నుంచి వేరుచేయగలగవారెవ్వరు
ఇలాంటి వారెవ్వరో తప్ప…..

ఎవరింతలా చెప్పగలరు? ఎవరింతలా తెగించి మరీ, ధైర్యంగా మతాన్ని నిర్వచిస్తారు?
ఇది అనంతమూర్తి అనకపోతే ఏమయ్యేదొ కానీ తీరా ఆయన అన్నాక ఇక అక్కడ ఆగి వినాల్సిందే.

“ఒక్కసారి ఆలోచించి చూడండి, గీతాంశరేఖలన్నీ ఓ మాటపై నిలబడే ఉన్నట్టున్నాయి, అదే మాటపై నిలబడదామా
లేక ఓ మతాన్నేదొ నమ్ముకుని బయటపడదామా?”
అని అనంతమూర్తి అనరు. బదులుగా ఇలా అంటారు.

“జీవితాన్ని, మతాన్ని కలిపి చూడకండి
విడదీసి చూసే శక్తే మీకుంటే మీరందరూ ఓ గొప్ప మతవాదులవుతారు
నాలా, బ్రాహ్మణీకాన్నీ వదిలేసుకుని మరీ బతుకుతున్న వ్యక్తిలా”

షిమోగా జిల్లాలోని తీర్థహల్లి సనాతన బ్రాహ్మణ కుటుంబం లో పుట్టిన అనంతమూర్తి సంప్రదాయ సంస్కృత పాఠశాలలో విద్యాభ్యాసం చేసి మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయంలోనే మాస్టర్స్ చేసి అక్కడె కొన్నాళ్ళు అధ్యాపకుడిగా పనిచేసి తర్వాత బర్మింగ్‌‌హామ్ యూనివర్శిటీనుంచి “Politics and Fiction in the 1930s” పై డాక్టరేట్ తీసుకుని మన దేశానికి తిరిగొచ్చారు.

1987 నుంచి 1991 వరకూ కొట్టాయం మహత్మా గాంధీ విశ్వవిద్యాలయానికి ఉపకులపతిగా పనిచేసి తనకంటూ ఓ ముద్రవేసుకున్నారు. ఆయన ఎక్కడున్నా ఓ కొత్త ఒరవడికి నాంది పలకగడమే ఈయన ప్రత్యేకత. అదే అనంతమూర్తి.

2012 లో మొట్టమొదటి కులపతిగా (First Chancellor) కర్నాటక విశ్వవిద్యాలయానికి నియమింపబడ్డారు. 1993 లో సాహిత్య అకాడెమీకీ అధ్యక్షుడిగానూ ఎన్నికయ్యారు. మనదేశంలోని ప్రముఖ విశ్వవిద్యాలయాలకే కాక విదేశాల్లోని గొప్ప యూనివర్శిటీలకి పనిచేసారు అనంతమూర్తి. 1990 లో సోవియట్ రష్యా, హంగేరి, ఫ్రాన్స్, జర్మనీ సందర్శించి అక్కడ ప్రసంగించారు. 1994 లో కేంద్రప్రభుత్వం నుంచి జ్ఞాన్‌‌పీఠ్ అవార్డ్, నాలుగేళ్ళ తర్వాత పద్మభూషణ్ అందుకున్నారు.

ఎనభైఏళ్లకు పైగా ఎంతనిర్భీతిగా జీవించారో అదే దృక్పథం అతని రచనల్లోనూ కన్పడ్డం వింతకాకపోయినా అది అతనికి అభిమానులనీ విమర్శకులనీ సమానసంఖ్య లోనే సంపాదించిపెట్టింది. ఐతే వివేకాన్ని ప్రశ్నించడానికి ఏమాత్రం జంకని అనంతమూర్తి అత్యంత వివాదాస్పద వ్యక్తిగా, రచయితగా కూడా ప్రసిధ్ధి.

తన రచనల్లో ఎక్కువగా కన్నడ బ్రాహ్మణులు ఎదుర్కునే సమకాలీన సమస్యల గురించీనూ, వారు తమ కట్టుబాట్లను వదిలి బయటికి రాలేకపోవటం గురించీ రాసుకున్నారు. ఈ క్రమంలో వచ్చిందే ఆయన ప్రముఖ నవల “సంస్కార”. ఇందులో ప్రధాన ప్రాత్ర పోషించింది తన సమకాలీనుడు మరో ప్రముఖ కవి లంకేష్. ఈ నవలని సిన్మాగా రూపొందించాక అనంతమూర్తి పామరజనుల్లోకి మరింత పదునుగా చొచ్చుకుపోయారు. అయితే తర్వాత కాలంలో లంకేష్ కీ ఈయనకీ విభేదాలు పొడసూపడంతో ఇద్దరూ దూరమయ్యారు.

“సంస్కార” నవల పూర్తిగా బ్రహ్మణ చాందసవాద ఆచారవ్యవహారాలపై ఓ తిరుగుబాటు బావుటా. జీవితాంతమూ బ్రాహ్మణ ఆచారవ్యవహారలకి దూరంగా ఉంటూ హఠాత్తుగా మరణించిన ఓ యువకుడి పార్ధీవదేహానికి అంతిమక్రియలు ఎవరు చెయ్యాలన్నదే నవల ప్రధాన అంశం. చివరికి అతనికి సహచరిగా ఉంటూవచ్చిన ఓ వేశ్య అతనికి దహన సంస్కారాలు నిర్వహిస్తుంది.

అనంతమూర్తి 1980

అనంతమూర్తి 1980

అప్పట్లో (1970) ఆ సిన్మాని విడుదల చేయడానికి సెన్సార్ బోర్డూ, ప్రభుత్వమూ భయపడ్డ మాట వాస్తవమే. కానీ తర్వాత విడుదలై National Film Award for Best Feature Film పొందటం యాదృచ్చికం కానేకాదు.

అనంతమూర్తి ఎక్కడ ఉన్నా అక్కడ విభేదాలుండేవి. ఆయనకి తనకంటూ కొన్ని నిర్ధిష్ట అభిప్రాయాలున్నా “మాట” విషయంలో తొందరపాటో లేక విపరీతమైన అభిజ్ఞానమో కానీ తనకంటూ ఓ ముద్ర లేకుండా అక్కడ ఉండనంటారు. అది రాను రాను ఎక్కువై ఆఖరికి అతని ఉనికికె భంగమైంది. అతని అనుచరులందరూ దూరమయ్యారు. అతనే తానొక ఉనికికోసం ఆదుర్దాపడాల్సిన పరిస్థితినీ తెచ్చుకున్నారు.

ఈ పరిస్థితుల్లో రాజకీయ పార్టీలు ఆయన చెంతకు చేరాయి. అందులో ప్రముఖంగా దేవెగౌడ (అదె, మన భారతదేశ పాత ప్రధాని) కూడా ఈయనకి పార్టీ(జనతాదళ్) టికెట్ ఇచ్చి లోక్‌సభకి నిలబెట్టారు. అయినా ఓడిపొయారు అనంతమూర్తి. మళ్ళీ పోటిచేసారు, మళ్ళీ ఓడిపోయారు. ఇక్కడ ఈయన ఓటమికి ప్రధానకారణం ఆయనకి మతమంటే ఖచ్చితమైన అభిప్రాయమూ లేదని అతని విమర్శకులంటారు. భారతదేశ రాజకీయాలూ, మతమూ నాణానికి రెండు పార్శ్వాల్లాంటివన్న విషయం అర్ధంకావటానికి అనంతమూర్తికి రెండు ఎన్నికల అనుభవం అవసరమయింది.

ఈయన తన జీవితపు చరమాంకంలో పలు మతపరమైన వివాదాస్పద వ్యాఖ్యలకి ఆద్యుడయ్యాడు. దాంతో ఆయన్ని సాహితీ పరంగా అభిమానించిన వారూ ఆయన్ని దూరంపెట్టడాన్ని ఓ “సంస్కారంగా” వ్యక్తపరిచారు. విగ్రహారాధన పై ఇతని అభిప్రాయాలూ, వ్యాఖ్యలూ హిందువులని బాధించాయని అంటారు.
అయితే అనంతమూర్తిని నాస్తికుడనో హేతువాదనో అనడానికీ వీలులేదు. ఈయన ఉపనిషత్తులని అర్దం చేసుకున్నట్లుగా ఇతని విమర్శకులూ చదవలేకపోయారన్నది నిర్వివాదాంశం. మతానికి వ్యతిరేకుడు కాదు కానీ మతం ముసుగులో జరుగుతున్న అకృత్యాలనే ‘అనంతంగా’ అసహ్యించుకునే వ్యక్తిత్వం.

ఏది ఏమైనా అనంతమూర్తి ఓ మేధావి, ఓ జ్ఞాని. ఈయన రచనలని చదవాల్సిందే. ఈయన ఫిలాసఫీనీ అర్ధం చేసుకోవాల్సిన ప్రయత్నం చెయ్యాల్సిందే. అతని రచనల గురించి అతని మాటల్లోనే “writers use devices to hook readers. For me the writing process begins with a metaphor. I look for one everyday”

“Among the contemporaries UR Murthy was perhaps India’s biggest intellectual, not just a writer. He was very modern in his thinking and at the same time, he is deeply rooted in his culture”
-Adoor Gopalakrishnan, Eminent Film-maker based in Thiruvananthapuram, Kerala

 -శ్రీనివాస్ వాసుదేవ్

10603336_10202364645617595_2039969616780245559_n