సుధమ్మ యేడ్చింది -5

gopi
సుధమ్మ యేడ్చింది. ఒక రోజు కాదు… రెండ్రోజులు కాదు… రేత్రి లేదు… పగులు లేదు… యేడుత్తనే వుంది. కన్నీరు మున్నీరుగా యేడుత్తుంది. యెవురన్నా పలకరిత్తే సాలు… కన్నీరు కట్టలు తెంచుకొత్తంది. పలకరిచ్చాలంటేనే బయంగా వుంది.
సుధమ్మది మా పక్కూరే… కిష్ట్నాయపాలెం… బోయపాటోల్లు… అధికార పార్టీయే లెండి.   అక్కడ కూడా మాకున్న బాధలే…. అదికూడా రాజధాని ప్రాంతమే. అక్కడా గవర్మెంటోల్లు భూములు తీసుకుంటారంట. అదే సుదమ్మ బాధ.
సుదమ్మకి పాతికసెంట్లు పొలం వుంది. అందులో బంతిపూలు పండిత్తారు. అల్లింకో రెండెకరాలు కౌలికి తీసుకున్నారు. మొగుడూ పెళ్ళాం యిద్దరూ రోజంతా కట్టపడి పనిసేత్తారు. అవసరం వుంటేనే కూలోల్లని పెట్టుకుంటారు. లేకపోతే యిద్దరే పని సేసుకుంటారు. కౌలుకి తీసుకున్న పొలంలో కూరగాయలు, ఆకుకూరలు పండిచ్చుకొని బెజవాడ మార్కెట్టుకి అమ్ముతారు.
సుదమ్మకి యిద్దరు పిల్లలు…  కూతురు పెద్దది. కొడుకు సిన్నోడు. కూతురు యింజినీరింగ్ సదువుతుందంట. కొడుకేమో పదోతరగతంట. సదువులకే అల్ల కట్టం సాలట్లేదని బాధ.
పొద్దున లేగిత్తె సుదమ్మ, ఆళ్లాయన పొలంలోనే వుంటారు. శానా కట్టపడి పనిసేత్తారు. యిద్దరు పిల్లల్ని సదివించుకోవాలంటే కట్టపడకపోతే యెట్టా!? నేను శానా సార్లు సూసిన…. యిద్దరూ పొలంలో సెరోపని సేత్తనే వుంటారు. సుదమ్మ యెవురితోను పెద్దగా మాట్టాడదు. ఆళ్ళాయన కూడా అంతే. పెద్దగా మాటకారి కాదు. యెవుళ్ళన్నా పలకరిత్తే పలుకుతుడు. యెదురుపడితే నవ్వుతుదు. అంతే. అట్టాంటి కుటుంబం యీ మధ్యన రొజూ యేడుత్తనే వుంది.
యెవురో టీవీవోల్లు సుధమ్మతో మాట్టాడి కెమెరాలో రికార్డు సేశారంట. అది టీవీల్లో వొచ్చిందంట. నాకు తర్వాత తెలిసింది. తర్వాత కంప్యూటర్లలో, సెల్లుఫోనుల్లో కూడా ఆయమ్మ మాట్లాడింది వొచ్చింది. మా పక్కింట్లో కుర్రోడి సెల్లుఫోనులో సూసిన… ఆయమ్మ యేడుత్తుంది… కన్నీరు మున్నీరుగా యేడుత్తుంది.
పాతికసెంట్ల పొలంలోనే పూలతోటేసి పిల్లల్ని సదివిచ్చుకుంటంది.  రెండెకరాల కౌలుకూడా… కూలీ, పెట్టుబడి కర్చులు పోయాక యేడాదికి రొండు లచ్చల దాకా వాసద్దంట. దాంతోనే పిల్లల సదువులు… యిల్లు…  మందులు… అప్పుడప్పుడు ఆస్పత్రి కర్చులు… సుట్టాల యిళ్ళల్లో పెళ్లిల్లు… అన్నీ అందులోనే…
యిప్పుడు గవర్మెంటోళ్లు పొలాలన్నీ తీసుకుంటే మేం బతికేదెట్టా అని గట్టిగనే అడుగుతుంది. యేడుత్తనే అడుగుతుంది.
అబ్బో … సెల్లుపోన్లోనే ఆయమ్మ మాట్టాడేది సూత్తుంటే కడుపు తరుక్కు పోతంది. యిక టీవీల్లో సూసినోళ్లు… యెదురుగ్గా సూసినోళ్లు యెట్టతట్టుకున్నరో…
రవిగారు సెప్పిండు… సుదమ్మ సెప్పేది కంప్యూటర్లో యింకా శానా బాగుంటదంట. దేశ దేశాల్లో జనం యిరగబడి సూత్తున్నరంట.
“సుధారాణికి మా మద్దత్తు”
“సుధారాణి కుటుంబానికి మేం అండగా ఉంటాం”
“సుధారాణికి న్యాయం జరగాలి”
కంప్యూటర్లో యిట్టాటి మాటలన్నీ వున్నయ్యంట. అమెరికానుంచి. అయిదరాబాదు నుంచి, యింకా శానా సోట్ల నుంచీ ఆయమ్మకి జైకొడతన్నారంట.
నిజం… ఆయమ్మ సెప్పింది… మాబోటోల్లం సెప్పలేక పోయినం. బాగా సెప్పింది. అర్ధం అయ్యేలా సెప్పింది. మాబాదలు, మా బతుకులు శానా బాగా యిడమర్సి సెప్పింది.
గవర్మెంటోళ్లు ఆయమ్మ సెప్పిన మాటలు టివీల్లోనో, కంప్యూటర్లోనో, సెల్లుఫోనుల్లోనో సూసే వుంటారు. అల్లకర్థం అయితే సాలు అనుకున్న.
***
టీవీలోళ్లు, పేపర్ల విలేకర్లు శానామంది మా వూళ్లల్లో తిరగటం మొదలైంది. రోడ్డుమీద యెవుళ్లు కనపడితే ఆల్లతో మాట్టాడుతున్నారు.
యే టీవీ సూసినా మావూళ్ల గొడవే…
యే పేపరు సూసినా మావూళ్ల వార్తలే… మా వాళ్ల ఫొటోలే…
జనం యిట్టాఅంటన్నారు… గవర్మెంటోళ్లు అట్టా అంటన్నారు….  పేపర్లల్లో అదే… టీవీల్లో అదే… మా బతుకులు అట్టా అయినియ్.
పెద్దరైతులు… ఆపార్టీ నాయకులు కొంతమంది తప్ప మిగతా జనం అంతా ఒక్కటే మాట…
“ఈ పొలాలిచ్చి మేం ఏం తినాల? యెట్టా బతకాల…”
***
గాంధీ గారు రెండు మూడు సార్లు కలిసిండు. యిద్దరం కలిసి బెజవాడలో లాయర్లని కలిసినం. గాంధీ గారు ఆల్లతో శానా సేపు మాట్లాడిండు. పేపర్లలో వార్తలేవో ఆల్లకి సూపిచ్చిండు.
తర్వాత అదేదో ఆపెసుకి తీసుకెళ్లిండు. అక్కడ శానమంది వున్నారు. అంతా పెద్దోల్లే.
“రాజధాని పంట పొలాల్లో యెందుకు? ఆ పక్కన కట్టుకోమనండి”
“రాజధానికి యిన్ని వేల ఎకరాలెందుకు?”
“ఇదంతా వాళ్ళు దోచుకోడానికి… వాళ్ళ మనుషులకు దోచిపెట్టడానికి”
“దీన్ని మనం ఆపాలి… కానీ మనం రాజధానికి వ్యతిరేకం అనే మాట రాకుండా జాగ్రత్తగా చూడాలి.”
అందరూ తలొక మాట మాట్లాడుతున్నారు.
యింతలో గాంధీ గారు అన్నడు:
“మేం రాజధానిని వ్యతిరేకించటంలేదు సర్. రాజధాని ఆ 29 గ్రామాల్లోనే కట్టమనండి. కానీ పచ్చని పంటపొలాలు వదిలేసి నదికి కొంచెం దూరంగా జరిగి మెట్ట భూముల్లో కట్టుకోమనండి. ఆ భూములు యిచ్చేస్తాం. అక్కడ బిల్డింగులు కట్టుకోమనండి. ఇంత సారవంతమైన భూములు ఇంకెక్కడా లేవు. వాటిని పాడుచేస్తే చూస్తూ ఎలా ఉరుకుంటాం?”
గాంధీ గారు చెపుతున్నది నాకు బాగా నచ్చింది. నిజమే ఈ బూములు వదిలేసి ఆ పక్కనే మెట్ట బూముల్లో రాజధాని కట్టుకోవచ్చు… అప్పుడు మా పొలాలు మాకుంటయి… మా పనులు మాకుంటయి… మా తిండి మాకుంటది…
నేనిట్ల ఆలోసిత్తన్న…
“సూరీ… పద పోదాం” అని గాంధీ గారు నా భుజమ్మీద సెయ్యేసి లేపిండు.
“యెవురు సారు యీళ్లంతా?” వుండబట్టలేక అడిగిన.
“వాళ్ళు మనలాంటి వాళ్ళే… పంట  నాశనం చెయ్యొద్దని… బిల్డింగులు కొండలమీదైనా కట్టుకోవచ్చని చెపుతున్నారు. ఇలాంటి వాళ్లంతా మనకు అండగా ఉన్నారు.”
“అంటే మన పొలాలు గవర్మెంటోళ్లు లాక్కోరా సారూ!”
“మన ప్రయత్నం మనం చేద్దాం. అవసరమైతే ఢిల్లీ వరకు పోయి పోరాడదాం.”
“ఢిల్లీ వరకా!!!”
“అవును… వెళ్దాం… పెద్దోళ్ళు చాలామంది ఉన్నారు… చట్టం ఉంది… కోర్టులు ఉన్నాయి… మన ప్రయత్నం మనం చేద్దాం.”
గాంధీ గారు సెపుతుంటే మనసు తేలికపడ్డట్టయింది. నా పొలం నాకే  వుంటదేమో అనే నమ్మకం కలిగింది.
సూద్దాం… ఏంజరుగుద్దో …. ఆలోసిత్తనే గాంధీ గారితో కలిసి నడుతున్నా.
…..

మందు, మత్తు బిళ్ళలు

 

gopi
ఊళ్ళన్నీ నిశ్శబ్దం…
రెండునెల్లుగా యిదే పరిస్థితి.
ఎవురూ ఎవురితో మాట్టడేది లేదు. ఏదన్నా మాట్టాడినా రాజధాని… భూములు… మంత్రుల మాటలు తప్ప వేరే సంగతులేం లేవు.
అందరూ పొలాలకెల్తున్నారు. పనులు సేసుకుంటున్నారు. కానీ ఏదో తెలియని అయోమయ పరిస్థితి. బతుకేమవుద్దో, బతికేదెట్టో అనే ఆలోచన్లే…
పెద్ద ఆసాములు కొంతమంది భూములిచ్చెత్తం అంటన్నారు. మనూరుకి రాజధానొత్తే మంచిదేగా అంటన్నారు.
ఏం మంచిదో… ఎట్టమంచిదో ఎవురూ చెప్పట్లేదు.
“రాజధానొస్తే మన భూములకు మంచి రేటొస్తదిరా” అన్నారు పెద్ద రైతు శ్రీనివాసరావు గారు.
“మన పొలాలన్నీ గవర్మెంటోల్లు తీసుకున్నాక ఆటికెంత రేటొత్తే మాత్రం మనకేం లాభం సార్” అని అడిగిన.
“పిచ్చోడా… గవర్నమెంటు మన భూములు తీసుకొని అభివృద్ధి చేస్తారు. రోడ్లేస్తారు. మంచినీళ్లు, కరెంటు అన్నీ ఇస్తారు. అక్కడే ఎకరానికి ఇంత సొప్పున మన వాటా ఇస్తారు. అది మంచి రేటొస్తది.”
“అంటే అది కూడా అమ్ముకుంటేనేగా సార్”
“డబ్బులు కావాలంటే అమ్ముకోవాలి. లేకపోతే అలాగే ఉంచుకో.”
“అది అమ్ముకుంటే ఎక్కడకి పోవాల? అమ్ముకోకపోతే ఏం తినాల సారూ?”
శ్రీనివాసరావు సార్ కి కోపం వొచ్చినట్టుంది. నావంక గుర్రుగా సూసిండు.
“ఏంట్రా… ఏం మాట్లాడుతున్నావ్?  మనూళ్ళో రాజధాని వద్దంటావా ఏంటి?”
“అంత మాట నేనెందుకంటా సార్… నేను బతికేదెట్టా అంటున్నా. కోపం తెచ్చుకోండి సారూ”
మెల్లగా బతిమాలినట్టు అడిగిన.
“నీలాంటి తిక్క ప్రశ్నలకి నాదగ్గర సమాధానం లేదు. నీకేదో దెయ్యం పట్టినట్టుంది. రాజధాని వస్తే మన బతుకులు బాగుపడతాయి అంటుంటే తిక్క ప్రశ్నలేస్తావేంట్రా?”
శ్రీనివాసరావు సారు గట్టిగానే మందలిచ్చిండు నన్ను.
బతుకులెట్టా బాగుపడతయో అర్ధం కావట్లేదు. నేను అర్ధం కాక అడుగుతుంటే ఆయన ఇంకేంటో అంటుండు.
***
ఇయ్యాల మాఊళ్లోకి గవర్మెంటు అధికారులొచ్చారు. మేం పొలాలిత్తే వాళ్ళేం సేత్తారో, మాకేంవిత్తారో సెపుతున్నారు.
గవర్మెంటు ఆపీసులోత్తయ్, ప్రయివేటు కంపెనీలొత్తయ్ అంటన్నారు. మా పిల్లలకి ఉద్యోగాలొత్తయ్ అంటన్నారు.
సుబ్బయ్య నాయుడుగారి మనవడు అమెరికాలో వుండు. యిప్పుడు ఆమెరికావోళ్ళే యిక్కడికి ఉద్యోగాలకి వత్తారంట.
“అది సరే సార్… మా సంగతేంటి? మా పిల్లల సంగతేంటి?”
ధైర్యం సేసి నేనే అడిగిన ఆపీసర్ సార్ని. ఒక పక్క భయంగానే ఉంది. సుట్టూ పోలీసులున్నారు. ఆల్లందరూ నన్నే సూత్తన్నారు.
“రైతులకు ఎకరానికి కొంత సొప్పున అభివృద్ధి చేసిన భూమి ఇస్తాం. కొంత నష్టపరిహారం కూడా ఇస్తాం. రైతు కూలీలకు నెలకు కుటుంబానికి 2,500 రూపాయలు ఇస్తాం. అంతే కాదు రైతు కూలీలకు ఇతర వృత్తుల్లో శిక్షణ ఇచ్చి ఉపాధి కల్పిస్తాం.”
ఆయన సెప్తుండు. అందరూ యింటన్నారు.
“ఇప్పుడు మాకు మీరు నేర్పించేదేంటి సారు. మా భూములు తీసుకొని మాకే బిచ్చం వేస్తారా?”
జనంలోనుండి ముగ్గురు రైతులులేచి  అడిగారు.
ఉలిక్కిపడి వెనక్కి తిరిగి సూసా… ముగ్గురిలో మా పక్కూరి గాంధీ సార్ ఉన్నడు.
నాకు ధైర్నం వొచ్చింది.
“అయ్యా మొగుడూ పెళ్ళాలం కూలికెల్తే రోజుకి 600 నుండి 800 దాకా కూలోత్తది. యింట్లో యిద్దరం నెలకి 20 రోజులు పనిసేత్తే పది, పన్నెండువేలు వత్తయ్. మీరు నెలకి రెండువేలిత్తే మేం బతికేదెట్టా సారూ.”
అధికార్లేదో సెప్పబోతున్నారు… గాంధీ గారూ, యింకొంతమంది ఏంటో అడుగుతున్నారు. గోల మొదలైంది.
సరిగ్గా అప్పుడే పోలీసులు కదిలారు. గాంధీ గారిని, ఆ పక్కనున్న వాళ్ళనీ, నన్నూ బయిటికి లాగేసారు. “ఎవర్రా మీరూ” ఒక కానిస్టేబులు నా సొక్కాపట్టుకొని గుంజిండు.
“మీటింగ్ పాడుచేయటానికొచ్చార్రా? అధికార్లు చెప్పేది మీరు వినరు, మిగతావాళ్ళని విననివ్వరా?” పోలీసు కానిస్టేబులు గట్టిగానే మందలిచ్చిండు.
నాకు బయమేసింది. కొడతాడేమో పోలీసోడు అనుకున్న. కానీ కొట్టలేదు. దూరంగా తోసేసిండు.
ఈ గొడవ వల్ల మీటింగు రద్దయింది. యింకోసారి పెడతారంట. జనం బైటికి రాకుండా పోలీసోళ్ళు ఆపేసారు. అధికార్లంతా బయటికొచ్చి కార్లెక్కి ఎల్తన్నారు. పోలీసులు అధికార్ల పక్కకి జనం ఎల్లకుండా అడ్డంగా నిలబడ్డారు.
యింతలో గాంధీ గారు నా దగ్గరకొచ్చిండు. భుజమ్మీద చెయ్యేసి “సూరీ బాగా మాట్లాడినావ్. అలాగే ఉండు. తగ్గకు. మనం మన పొలాల్ని కాపాడుకుందాం.”
కొండంత ధైర్నం వొచ్చింది. “అట్నే సారు. మీరు ముందుంటే నాబోటోల్లు శానమంది ఎనకుంటాం”
“సరే, రేపొకసారి కలుద్దాం.”
“అట్నే సార్… వత్తా… కలుద్దాం సార్” అన్న. తర్వాత గాంధీ గారు ఎల్లిపోయిండు.
 ఏదో కొద్దీ ధైర్నం వొచ్చింది. కానీ అన్నీ అనుమానాలే …. భయాలే …
***
అధికార్లు వత్తన్నారు… పోతన్నారు…
పోలీసులు గస్తీ తిరుగుతున్నారు.
కొంతమంది రైతులు తమ పొలాల్లో కొంత భాగం కోట్ల రూపాయలకి అమ్ముకుంటున్నారు. డబ్బు రాగానే పెద్దోళ్ళు కార్లు కొన్నారు. బంగారం కొన్నారు. అల్ల ఆడోల్లు పట్టుచీరలు కొంటన్నారు.
మా వూళ్ళల్లో పరిస్థితి యిది.
పెద్దోళ్లంతా ఉషారుగున్నారు. నాబోటోళ్లంతా ఉసూరంటున్నారు.
రాత్రిళ్లు నిద్ర పట్టటం లేదు. మొగోళ్ళు, ఆడోళ్ళు అందరూ అంతే… కంటిమీద కునుకు లేదు.
మొగోళ్ళు బార్లకెళ్తున్నారు. మందు తాగి ఇంటికొచ్చి పడుకొని ఆ మత్తులో నిద్ర పోతన్నారు.
ఇక ఆడోళ్ళు మందుల సాపు కాడ నిద్ర మాత్రలు తెచ్చుకొని అయి మింగి పడుకుంటన్నారు.
తాగి, తాగి మగాళ్లేమవుతారో, మాత్రలు మింగి ఆడోళ్లేమవుతారో తెలవట్లేదు.
***

  ఖాకీవనం

 gopi
పొలానికెల్దామని పొద్దున్నే లేసి బయటికొచ్చిన…
రోడ్డు మీద తుపాకులు పట్టుకొని పోలీసులు తిరుగుతున్నారు. ఒక్కరు కాదు, ఇద్దరు కాదు… శానా మంది…
ఖాకీ బట్టలేసుకునే మామూలు పోలీసులు కాదు… సినిమాల్లో గొడవలప్పుడు సూపించే పోలీసులు…
గట్టి బూట్లు, సేతిలో పెద్ద తుపాకీ…. రోడ్డుమీద తిరుగుతున్నారు.
భయమేసింది… అయినా పొలానికెల్లాలిగా…
మెల్లిగా నడుత్తుంటే ఒక పోలీసాయన అడిగిండు …
“ఏయ్ … ఎవర్నువ్వు? ఎక్కడికెళ్తున్నావ్?”
“మాదీవూరే నండి… పొలంకాడికెల్తున్నా… :
భయం భయం గానే చెప్పా
“సరే పో… “
హమ్మయ్య అనుకొని పొలంలోకెల్లా. కాయగూరలు, ఆకుకూరలు కోసి బాబూరావుకిచ్చి ఇంటిదారి పట్టా…
“పోలీసులెందుకొచ్చినట్టు?  యింతమందా?”
ఎం అర్ధం కావట్లేదు…
అలా నడుచుకుంటూ ఉళ్ళోకెల్లా…
సెంటర్లో ఒక పోలీసు జీపు… జీపులో ఒక పెద్దాపిసరు… జీపు బయట కానిస్టేబుళ్లు…
రోడ్డుమీద ఒక పక్కాగా 20 గజాలకొక్కడు చొప్పున తుపాకీ పట్టుకున్న పోలీసులు నడుస్తున్నారు…
ఆళ్లనే సూత్తా ఉన్నారు మావూరోళ్ళు .
“ఏరా సూరీ…ఇక్కడున్నావేంటి?  పొలానికెళ్లలేదా?”
ప్రశ్నతో పాటు భుజమ్మీద చెయ్యి పడడంతో వెనక్కి తిరిగి చూశా.
ఎదురుగా గాంధీ గారు… మా పక్కూరు. పెద్ద ఆసామి. ఈ సుట్టుపక్కల నాలుగూళ్ళలో ఆయనకి పొలాలున్నయ్. ఆయన ఈమధ్యనే బెజవాడలో మకాం పెట్టిండు.
“నమస్తే సార్… పొలంకాడనుండే వత్తన్న సార్” ఆయన ప్రశ్నకు జవాబిచ్చా.
నా బుర్రలో ఉన్న ప్రశ్నలన్నిటికీ యీయనైతేనే సరైన సమాధానం సెపుతాడనిపించింది.
“సార్… ఏంటి … ఈ పొలిసు జీబేంటి… ఈ పోలీసులేంటి… ఈ తుపాకులేంటి? నాకంతా అయోమయంగా ఉంది సిర్”
గాంధీ గారు చిన్నగా నవ్వి..
“ఏముంది.. మాములే… నిన్న సత్యనారాయణ గారి పొలంలో మంటలు అంటుకున్నాయిగా…. అలాంటివి జరగకుండా బందోబస్తు…”
“అసలు ఆ మంటలేంటి… ఈ పోలీసులేంటి సార్?”
“పిచ్చోడిలా మాట్లాడకు… మంటలేంటంటే నేను చెప్పలేను గానీ పోలీసులు మాత్రం ఈ రాజధాని గ్రామాల్లో అలాంటి సంఘటనలు జరక్కుండా ముందు జాగ్రత్త చర్యగా వచ్చారు.”
“అర్ధం కాలేదు సార్”
“నీ బొంద… నాకూ ఇంకా ఏం అర్ధం కాలేదు. అదే చూస్తున్నా” అన్నారు గాంధీ గారు నా భుజమ్మీద గట్టిగా నొక్కుతూ.
“మీబోటోళ్ళకే అర్ధం కాకపోతే మాకేం అర్ధమైద్ది సార్” అమాయకంగా అడిగా…
“చూద్దాం… కథ ఇప్పుడేగా మొదలైంది…. “
గాంధీ గారు కూడా ఏదో ఆలోసిత్తన్నారని అర్ధమైంది. కానీ ఏం జరగబోతందో అర్ధం కావట్లేదు.
“ఈ పోలీసులంతా ఎంతమందొచ్చారు సార్”
“చానా మంది… మన 29 గ్రామాలకు వచ్చారు. ప్రతి గ్రామంలో ఒక పోలీస్ అవుట్ పోస్ట్ పెట్టారు. ఇంకొంతమంది ఇలా తుపాకులు పట్టుకొని రోడ్లమీద తిరుగుతున్నారు. “
“అవుట్ పోస్ట్ అంటే?”
“అవుట్ పోస్ట్ అంటే చిన్న పాటి పోలీస్ స్టేషన్ లాంటిది. చిన్న డేరా లాగా వేసుకొని అందులో పోలీసులు కూర్చుంటారు. అక్కడినుంచి అటూ ఇటూ తిరుగుతుంటారు. అనుమానంగా కనిపించిన వాళ్ళను ఆపుతారు… గ్రామాల్లో గొడవలు జరక్కుండా ఆపుతారు.”
“మనఊళ్లలో గొడవలేంటి సార్? ఎప్పుడు జరిగినియ్?”
“అదేంటి సూరీ అలా అంటావ్? మన ఊళ్లలో పంట పొలాల్లో ఎప్పుడైనా అగ్ని ప్రమాదం జరిగిందా? ఇప్పుడు జరిగింది. గొడవలు అంతే.. జరగొచ్చేమో”
“ఏమోలెండి… నాకేం అర్ధంగాలా… అది సరే గాంధీ గారూ… మన పొలాలు తీసుకుంటారంట కదా?”
నా అనుమానం తీర్చగలిగేది ఈయనొక్కడే అనిపిచ్చింది.
ఆయన నావైపు అదోలా చూసి “అవును… పొలాలు తీసుకోకుండా బిల్డింగులు ఎలా కడతారు?”
“అంటే మన పొలాలు గవర్మెంటోళ్లు కొంటారా?”
ఆయన మళ్ళీ నవ్విండు…
“కొనటం కాదు తీసుకుంటారు”
“అదేంటి సార్… తీసుకోవటమేంటి?”
“మరి? కొనాలంటే అంత డబ్బు గవర్నమెంటు దగ్గర ఎక్కడిది?”
“……?”
“అర్ధం కాలేదా….? ఇప్పుడేగా కథ మొదలైంది… ముందు ముందు అన్నీ తెలుస్తాయిలే… చూస్తా ఉండు”
“పొలాలన్నీ గవర్మెంటు తీసుకుంటే మన గతేంటి.  పంటలెక్కడ పండుతాయ్”
“ఎక్కడో పండుతాయ్… అవన్నీ మర్చిపోవాల్సిందే…”
“నా పొలం ఇవ్వను అంటే!?”
ధైర్యం సేసి అనేసా…
గాంధీ గారు నావైపు సూసిండు… నా కుడి సేతిని పట్టుకొని మెత్తగా నొక్కి…
“ఇవ్వను అంటావా? నీ పొలం గవర్నమెంటుకి ఇవ్వనంటావా?” అడిగిండు…
“యిత్తె నేనూ నా సంసారం ఎట్టా సారూ?”
“అంటే పొలం ఇవ్వనంటావా?”
మల్లి అడిగిండు నా కళ్ళలోకి సూసి.
“ఎట్టా ఇత్తా…? ఎందుకిత్తా?”
“సరే… యిదేమాట ఆ పోలీస్ జీబు దగ్గరకెళ్ళి అను”
భయం వేసింది… వెన్నుపూసలో ఏదో వొణుకు.
“అమ్మో… పోలీసులు… కొడతారేమో సార్!”
ఈ సారి గాంధీ గారు పక్కున నవ్విండు.
“ఇప్పుడర్ధమైందా ఈ పోలీసులు ఇంతమంది ఎందుకొచ్చారో!”
అర్ధమైంది…. నిన్న ఒక పంట పొలంలో రేగిన మంటలకోసం కాదు… రేపు ఈ మొత్తం పంటపొలాల్లో బిల్డింగులు కట్టటంకోసం.,.. అందుకే ఈ పోలీసులు… అందుకే ఈ తుపాకుల పహారా…
నా చెయ్యి వదిలేసి గాంధీ గారు ముందుకు కదిలిండు.
ఆయనెల్లిపోయేదాకా అటే సూసుకుంట నిలబడ్డ.
ఇక యింటికెల్దామని వెనక్కి తీరిగా… ఎదురుగా పోలీసులు… రోడ్డు మీద నడుత్తున్నారు. ఒక చేతిలో లాఠీ కర్ర. మరో చేతిలో తుపాకీ… కాళ్ళకి పెద్ద పెద్ద బూట్లు…
పోలీసోళ్ళు ఇద్దరూ ఏదో మాట్లాడుకుంటా నన్ను దాటుకొని ముందుకెళ్లారు.
నేను ఇంటిముకం పట్టిన…
“ఏరా సూరీ, బాగున్నావా?”
ఎదురుగా మా పుల్లయ్య బాబాయి. పక్కూరు. రాజధాని కోసం తీసుకుంటన్న 29 ఊళ్ళల్లో ఆళ్లూరు కూడా ఉంది.
“బాగున్నా బాబాయ్. నువ్వెట్టున్నావ్?. పిన్నీ, పిల్లలూ బాగుండారా?”
“ఏం బాగులేరా ….”
గట్టిగా నిట్టూర్చిండు బాబాయ్.
“ఏంటి బాబాయ్… యేమైంది?”
“ఏముంద్రా? నీకు తెలవందేంవుంది? రాజధాని అన్నాక, పొలాలు తీసుకుంటారన్నాక కంటికి కునుకు లేదు, మెతుకు దిగటం లేదు”
అప్పుడర్ధమైంది… నేనొక్కణ్ణే కాదు… అందరి పరిస్థితీ నాలాగే ఉందని.
“అవును బాబాయ్… పొలాలు పోతాయంట. పెద్దోళ్ల దేంవుంది? అల్లెట్టాగో సాగు సేయ్యట్లేదు. మనబోటోళ్ళకి కౌలుకిచ్చి కూసుంటున్నారు. యిప్పుడు గవర్నమెంటోల్లకి యిచ్చిన యేమయిద్ధి? నట్టం మనకే”
మా బాబాయ్ వాళ్ళూల్లో అయిదెకరాలు కౌలుకి సేత్తుండు. బాగానే ఉండు.
“మా ఆసామి భూమి గవర్నమెంటోల్లకి యిచ్చేత్తడంట.  యిన్నాళ్ళూ ఆ బూమ్మీదే బతుకుతున్నం. ఇప్పుడది లేకపోతే ఎట్టాగో తెలవట్లేదురా”
బాబాయ్ కళ్ళల్లో నీళ్లు…
“యిక్కడా అదే పరిస్థితి బాబాయ్… ” అన్న బాబాయికి వోదార్పుగా…
“అయినా బాబాయ్ మనం అందరం కలిసి మా భూములివ్వం అంటే?”
బాబాయ్ నావంక సూసిండు… “యేంట్రా, నీకేమైనా పిచ్చా? పెద్దపెద్దోళ్లే నోరుమూసుకుంటే, నువ్వూ నేనూ ఏంమాట్టాడతం?”
బాబాయ్ గట్టిగానే అన్నడు. యించుమించు నన్ను మందలిచ్చినట్టే.
“ఈ పోలీసుల్ని సూసినవా యెంతమందున్నారో? ఏంమాట్టాడతం. ఆల్లని సూత్తుంటే బయమెయ్యట్లేదా?”
నిజమే… నాకు బయమేసింది. బాబాయ్ కూడా అదేమాట…
“సర్లే, ఎట్టా జరగాలనుంటే అట్టే జరుగుద్ది. సూద్దాం. నువ్వు మాత్రం జాగర్తరోయ్. కోడల్ని అడిగినట్టు సెప్పు”
బాబాయ్ ఎల్లిపోయిండు.
ఆలోచనలు మల్లీ మొదలు.

నాపొలం నాదికాదా? ఇవ్వను అంటే కుదరదా?

భయం నాకే కాదు అందరికీ అట్నే వుంది. అన్నూళ్ళల్లో పోలీసులున్నారు.
పెద్దోళ్ళు, బూమున్నోళ్లు, డబ్బున్నోళ్ళు మాట్టాట్టం లేదు. నాబోటి సిన్నోళ్లు మాట్టాడే దైర్యం సేయ్యట్లేదు.
భయం… నాలాగే అందర్లోనూ భయం…
లాఠీలంటే భయం… తూటాలంటే భయం…
భయం అంతటా, అందర్లోనూ మెల్లగా పాకుతుంది.
పంట భూములు పోతున్నా నోరెత్తకుండా … ఎదురు సెప్పకుండా
పళ్ళు, పూలు, కూరగాయలు పండిన ఈ వూళ్ళలో యిప్పుడు లాఠీలు, తూటాలు…
***                                  

పంటల్లో మంటలు

gopi

తెల్లారగట్టే పొలానికిపోయి పనులు సేసుకోటం మాకలవాటు. కోడికూయకముందే పొలానికెల్టం, పంటకి నీల్లు పెట్టడం రొజూ మాపని. పూలు, కూరగాయలు, ఆకుకూరలు అన్నీ తెల్లరిపాటికల్లా కోసి గంపల్లోకో, గోనె సంచుల్లోకో పేర్చి సిద్ధంగా ఉంచుతాం. విజయవాడ నుంచి మారుబేరగాళ్ళు వొచ్చి ఆటోల్లోనో, సిన్న లారీల్లోనో మార్కెట్టుకు తీసుకుపోతారు. అక్కడ సిల్లర బేరగాళ్లకి అమ్ముతారు. ఇంకొంతమంది సిల్లర బేరగాళ్ళు ఈల్లకాడ కొనుక్కొని సిటీ కాలనీల్లోకి పోయి అక్కడ అమ్ముకుంటారు.
పంట తక్కువ పండించే రైతు కూరగాయలు, ఆకుకూరలు సైకిలు మీదనో, మోటర్ సైకిలు మీదనో సిటీకి తీసుకెళ్లి అమ్ముకుంటారు. మావూళ్ళో ఇంకొంతమంది అచ్చంగా యాపారం సెసోల్లు నాబోటి సిన్న రైతు కాడ కూరగాయలు, ఆకుకూరలు కొని పక్కన పల్లెటూళ్లకెళ్లి అమ్ముకుంటారు.
నాది మొత్తం అరెకరం పొలం; అందులో అయిదు సెంట్లు కొత్తిమీర, అయిదు సెంట్లు పుదీనా వుంది. మిగతా 40 సెంట్లలో పది సెంట్లు వంకాయలు, పది సెంట్లు బెండ కాయలు, పది సెంట్లు గోంగూర, పది సెంట్లు తోటకూర వేశా. పంట తక్కువే. అందుకే మా వూరి బాబురావుగాడు మోటరు సైకిలు మీదొచ్చి పొద్దున్నే పంట తీసుకుపోతడు.  సుట్టుపక్కల ఊళ్లళ్లో తిరిగి అమ్ముకుంటడు. ఆడు పొలంలోకి వచ్చేపాటికి వంకాయలు, బెండ కాయలు, గోంగూర, తోటకూర కోసి కట్టమీద పెడతా. ఆడొచ్చి అన్నీ బండిమీద బుట్టలో యేసుకొని పోయి మధ్యాన్నానికల్లా అమ్ముకొని ఇంటికొత్తడు.
నా అరెకరం పొలం నాకు పని సరిపోద్ది. దాని పంట బాబురావు గాడి యాపారానికి సరిపోద్ది.
నేనూ, నా పెళ్ళాం అప్పుడప్పుడు రైతుల పొలాల్లో పనికి కూడా పోతం. ఇద్దరికీ మంచి కూలే వసద్ది. పెద్దగా దూరం పనులకెల్లం… మా పొలంకాడ దగ్గర్లోనే అరటి తోటలు, మల్లెపూలు, బంతిపూల తోటలు ఉన్నయ్. ఆపొలాల్లో పనికే పోతం.
ఇయ్యాల బాబురావు ముందే వొచ్చిండు. ఆడికి గోంగూర, తోటకూర కోసి కట్టలు కట్టి యిచ్చిన. వంకాయలు,  బెండకాయలు సెరో అయిదు కేజీలకొచ్చినియ్. అన్నీ కలిపి ఆడికిచ్చి, ఆడెల్లగానే నేనూ యింటిముఖం పట్టిన. యింటికెల్లి వొక ముద్దతిని కూసేపు అట్టా మంచమ్మీద పడి కునుకేత్తే మల్లీ మాపిటేల పొలానికి పోయి నీల్లు కట్టొచ్చు.
కట్ట మీద నడుత్తుంటే మాగొప్ప ఆనందంగా ఉంటది. రెండు పక్కలా పచ్చని పంట పొలాలు. ఒకపక్క అల్లంత దూరాన నది, ఇంకోపక్క పంటపొలాలకవతల మా వూరు… సూట్టానికి బాగుంటది. పెద్ద పెద్దోల్లు కార్లేసుకొని ఈ కట్టమీదకి వత్తారు పచ్చని పొలాలు సూడ్డానికి, సల్లటి గాలి నది మీదనుంచొచ్చి పొలాల్లోకెల్తది. అబ్బో యెంతబాగుంటదో …
యిక యీ పంటలు కనిపించవేమో!? రాజధాని బిల్డింగులొత్తయ్…. యీ గాలికూడా వుండదేమో!?
వొల్లు జలదిరించినట్టనిపించింది.
యింతలోనే దూరంగా అరుపులు, కేకలు యినిపించినయ్…. ఆపక్కకి తలతిప్పి సూసిన… అరిటి తోటలో మంటలు… జనం తోటవైపు పరుగెత్తుతున్నారు.
ఒక్కసారి గూండాగినంత పనయింది. పచ్చటి పొలంలో మంటలేంటి?
బయమేసింది. వెంటనే తేరుకొని నేను కూడా ఆ కాలే పొలం దిక్కు పరుగెత్తిన.
అరిటి తోటలో కరంటు మోటరు ఉన్న పాక కాల్తoది. మంటలు నేలమీద పాకుతున్నయ్. పొలంలోని నీళ్ల పైపులు కాలిపోతున్నయ్. దగ్గర్లో నీల్లు లేవు మంటలార్పటానికి. ఎవురికాళ్ళు అటూ, యిటూ పరుగెత్తుతున్నారు.
“ఒరేయ్ ఆ పొలంలో మోటరు ఆన్ చేయాండ్రా”
ఎవురో పెద్దగా అరిశారు. ఇంతలోనే పక్కపొలంలో మోటర్ ఆన్ అయింది. తగలబడుతున్న పాక మీదకి పైపు పెట్టి నీళ్లు కొట్టారు.
పాక కాలిపోయింది.
కరెంటు మోటర్ కాలిపోయింది.
పొలంలో నీళ్ల పైపులు కాలిపోయినియ్.
బూడిదే మిగిలింది.
యింతలో పొలం ఆసామి వొచ్చిండు.
గుండెలు బాదుకుంట ఏడుత్తుండు.
ఐదెకరాల అరిటి తోట… మంటలకు పొగసూరింది. అరిటి గెలలు నల్లబడ్డయ్.
బుజమ్మీద కండవా తీసి కళ్ళు తుడుసుకుండు.
“ఏంట్రా యిది? ఎట్ట జరిగింది?” గుంపులో ఒకాయన అడిగిండు.
“ఏమో, ఎవురికి తెలుసు? సిగిరెట్టు, బీడీ ముక్క ఎవురన్న యిసిరుంటే ఆంటుకుందేమో!?”  యింకొకాయన అన్నడు.
“యెహే నోర్ముయ్యండ్రా… సిగిరెట్టు, బీడీ ముక్కలు పక్కమీదికేవుడెత్తాడు.”
“అసలిట్టా ఎప్పుడూ జరగలేదు. పంట పొలాల్లో ఈ మంటలేంట్రా?”
“ఎవుడు సేసుంటాడు ఈపని?”
“ఆడు మనిషా, పశువా?”
“నోటికాడి కూడుకి నుప్పు పెట్టిన ఎదవ ఎవుడ్రా?”
తలొక మాట… తలొక తిట్టు…
ఎప్పుడూ లేదిలా… పంట పొలాల్లో మంటలా …
గుండె చెరువైంది. పంట కోశాక మళ్ళీ దుక్కి దున్నే ముందు చెత్త ఏదన్నా ఉంటే రైతే దగ్గరుండి నిప్పు పెట్టి తగలబెడతడు. అంతేగానీ యిలా పంటకే నిప్పు పెట్టడు. మోటరు షెడ్డు కూడా కాల్చుకుంటడా!!??
అందరం అక్కడే కూసున్నం. యింతలో పోలీసు జీబొచ్చింది. జీబులోంచి పోలీసులు దిగారు. ఆరుగురు పోలీసులు. తోటలోకి నడుసుకుంట వచ్చారు.
అందరం లేసి నిలబడ్డం.
“ఏంటయ్యా… ఏంటి … ఈ మంటలేంటి?” ఒక పోలీసాయన అడిగిండు.
“పాక కాలిపోయిందండి” ఎవురో సెప్పిండు.
“ఎలా కాలింది?” పోలీసాయన మమ్ముల్నీ, కాలిన పాకాని సూసుకుంట అడిగిండు.
“ఏమోనయ్యా… మంటలు చూసి మేం పరుగెట్టుకుంటా వచ్చినం. మంటలు ఆర్పే ప్రయత్నం చేసినం.”
“ఎవరిదీ పొలం?”
“నాదేనయ్యా” అనుకుంటా, కండవతో కళ్ళు తుడుసుకుంటా వచ్చిండు ఆసామి.
“నీ పేరేంటి?” పోలీసాయన గట్టిగనే అడిగిండు.
“సత్యనారాయణ “
“ఆఁ … ఏం పేరూ?”
“సత్యనారాయణ సార్”
“పాకెలా కాలింది?”
“తెలవదయ్యా… మంటలు చూసి నేనొచ్చా.. అప్పటికే వీళ్లంతా ఉన్నారు.”
“సరే… మేం చూస్తాంలే… పంట కాల్చిన వెధవెవ్వడో దొరక్కపోడు… మేం చూసుకుంటాం లే… ఇక ఇళ్ళకెళ్ళండి.”
పోలీసాయన అందరికేసి సూసిండు. ఆచూపుతో అందరం అక్కణ్ణుంచి కదిలాం.
నేను ఆలోసిత్తన్న… ఏంటిది… పంట పొలాల్లో ఈ మంటలేంటి… పంటలు తగలబెట్టటం ఏంటి…
మనసు పరిపరి విధాలా ఆలోసిత్తంది.
ఇంటికొచ్చిన గాని మనసు కుదుట పళ్ళేదు.
అన్నీ ఆలోచనలే… ఎందుకిలా జరిగింది.
***
యింట్లో టీవీ పెట్టా… వార్తలు … అన్ని టివీల్లోనూ ఒకటే వార్త… రాజధాని పంట పొలాల్లో అగ్ని ప్రమాదం…
“దోషుల్ని పట్టుకుంటాం” అని పోలీసులు.
“ఇది రాయలసీమ వాళ్ళ కుట్ర… ప్రతిపక్షం కావాలనే ఈ దుశ్చ్యర్యకు పాల్పడింది” మంత్రి గారు…
“రైతుల్ని,, ప్రజల్ని బెదిరించడానికే ప్రభుత్వం ఈపని చేసింది.” ఇంకో నాయకుడు.
నాకేం అర్ధం కాలేదు.
పంట పొలాల్లో అగ్ని ప్రమాదం ఏంటి? రాయలసీమ వాళ్ళైతే మాత్రం పంట తగలబెడతారా?”
ఇది నిజంగా ప్రమాదమా లేక రాజకీయమా!!??
అన్నీ ప్రశ్నలే… జవాబే లేదు.
జవాబు అధికార్లు చెప్పటం లేదు  మంత్రులు చెప్పటం లేదు. నాయకులు చెప్పటం లేదు.
అసలేం జరిగింది? మంటలెట్టా  రేగాయి? పంటపొలం ఎట్టా కాలిపోయింది?
***
సాయంత్రం ఊరు ఉలిక్కి పడింది.
పోలీసు జీబులు ఒకదానెంట ఇంకొకటి…. అబ్బో … ఎన్ని జీబులో… ఎంతమంది పోలీసోళ్లో….
“రాజధాని ప్రాంతంలో అగ్ని ప్రమాదం వంటి అరాచక చర్యలు జరుగుతున్న సందర్భంగా గ్రామాల్లో విస్తృత పోలీసు బందోబస్తు ఏర్పాటు చేయటమైనది. అనుమానించదగ్గ వ్యక్తులు కనిపిస్తే వెంటనే  సమాచారం ఇవ్వవలసిందిగా విజ్ఞప్తి.”
ఒక పోలీసు జీబులోనుండి మైకులో ప్రకటన….
***