కాండీడ్

 

9వ అధ్యాయం

 

ఇసాకర్ హిబ్రూ తెగవాడు. కోపం ముక్కుమీదే ఉంటుంది. ఇజ్రాయెల్ ను బాబిలోనియా చెరపట్టినప్పట్నుంచి ఇజ్రాయెల్ లో అంతటి ముక్కోపి మరొకడు లేడని ప్రతీతి. క్యూనెగొండ్ పై తన శనివారపు హక్కును చలాయించుకోవడానికి లోనికి అడుగుపెట్టగానే పక్కపైన యువజంట సరసమాడుతూ కనిపించడంతో ఆగ్రహంతో ఊగిపోయాడు.

‘ఓసి.. రంకుముండా! ఆ మతపెద్దగాడితో నీ కామదాహం తీరలేదన్నమాట. ఇక నేను నిన్ను వీడితోనూ కలసి  పంచుకోవాలన్నమాట? ఈ గుంటవెధవకు తగిన బుద్ధి చెబుతాలే..’ అని రంకె వేశాడు.

అస్తమానం తెగ వేలాడేసుకుని తిరిగే బారెడు ఖడ్గాన్ని సర్రున ఒరలోంచి దూసి నిరాయుధుడైన కాండీడ్ పైకి ఉరికాడు. పరిస్థితి గమనించిన ముసలమ్మ చప్పున కాండీడ్ చేతికి అందమైన కరవాలంతోపాటు, ఒళ్లు కప్పుకోవడానికి బట్టలు కూడా అందించింది. సకల సద్గుణసంపన్నుడైన కాండీడ్ ఒక్క వేటుతో శత్రువును నేలకూల్చాడు. ఇసాకర్ అందాల క్యూనెగొండ్ కాళ్ల దగ్గర పడిపోయి ప్రాణాలు విడిచాడు.

‘అయ్యో, మేరీమాతా! ఇప్పుడు మాకేం మూడనుందో..! నా ఇంట్లో ఖూనీ జరిగిపోయింది. రక్షకభటులొస్తే ఇక మనపని ఖతం..’ అందగత్తె భయపడిపోయింది.

‘మన మహాతత్వవేత్త పాంగ్లాస్ ను ఉరితీయకుండా ఉండుంటే ఈ గడ్డు సమయంలో మనకు చక్కని సలహాలు ఇచ్చుండేవాడు కదా. ఆయన లేడు కనక ఈ ముసలమ్మను సలహా అడుగుదాం’ అన్నాడు కాండీడ్.

ములసమ్మ కూడా తెలివితేటలు గలదే. ముందుచూపున్నదే. పడచుజంటకు ఏం చెయ్యాలో చెప్పడం మొదలుపెట్టగానే రహస్య ద్వారం తెరచుకుంది. అప్పటికి అర్ధరాత్రి ఒంటిగంట దాటిపోయి అదివారం వచ్చేసింది కనక మతవిచారణాధికారి క్యూనెగొండ్ పై, ఆ ఇంటిపై తన హక్కును అనుభవించడానికి వచ్చాడు. తాను కొరడా దెబ్బలు కొట్టించిన యువకుడు చేతితో కత్తితో నిల్చుని ఉండడం, కింద చచ్చిపడున్న యూదు, కలవరపడుతున్న క్యూనెగొండ్, సలహాలిస్తున్న ముసలమ్మ కనిపించడంతో ఆశ్చర్యంతో నోరెళ్లబెట్టాడు.

ఆ విపత్కర పరిస్థితిలో కాండీడ్ బుర్ర పాదరసంలా పనిచేసింది. ‘ఇప్పుడు వీడు ఇదంతా చూసి సాయం కోసం కేకలు వేస్తే.. తర్వాత నన్ను సజీవదహనం చేయించడం ఖాయం. క్యూనెగొండ్ కూ అదే గతి పడుతుంది. ఈ దుర్మార్గుడు నన్ను క్రూరంగా చావగొట్టించాడు కనక వీడు నాకు బద్ధశత్రువు. పైనా నేనిప్పుడు ఎలాగూ చంపడం మొదలుపెట్టాను కనక, ఆలోచించే వ్యవధి కూడా లేదు కనక.. ఏ రకంగా చూసినా వీణ్ని చంపిపారేయడమే ఉత్తమమని తోస్తోంది’ అనుకుంటూ స్పష్టమైన నిర్ణయానికి వచ్చేశాడు.

మతాధికారి ఆశ్చర్యం నుంచి తేరుకునేలోపే కాండీడ్ మెరుపు వేగంతో కదిలి అతణ్ని హతమార్చాడు. యూదు పీనుగ పక్కన మరో పీనుగ పడిపోయింది.

‘ఇంకో హత్యా? ఇక మనకు పూర్తిగా మూడినట్టే. ఇక మనల్ని ఎవరూ దయదల్చరు. చావు ముంచుకొచ్చినట్టే. కాండీడ్! నీ వంటి మంచిమనిషి రెండే రెండు నిమిషాల్లో రెండు ఖూనీలు చేయడమా?’ ప్రేయసి కలవరపడింది.

‘ఓసి నా ముద్దుగుమ్మా! ప్రేమోన్మాదం తలకెక్కినవాడు అసూయ, ఉద్వేగంతో ఏం చేస్తాడో అతనికే తెలియదు. మతవిచారణలో కొరడా దెబ్బలు కూడా తిని ఉంటే ఇక చెప్పక్కర్లేదు’ తన పనిని సమర్థించుకున్నాడు ప్రియుడు.

ముసలమ్మ తక్షణ కర్తవ్యం గుర్తుచేసింది.

‘కొట్టంలో మూడు జాతిగుర్రాలు జీన్లు, కళ్లేలు తగిలించి సిద్ధంగా ఉన్నాయి. వీరాధివీరుడైన మన కాండీడ్ వాటిని తీసుకురావాలి. అమ్మగారు నగలూ నాణేలూ మూటగట్టుకు రావాలి. తర్వాత మనం ముగ్గురం గుర్రాలెక్కి కేడిజ్ కు పోదాం. నేను ఈ నా ఒంటిపిర్రెపైనే తిప్పలుపడుతూ ఎలాగోలా దౌడు తీస్తాలే. పదండి త్వరగా వెళ్దాం. వాతావరణం హాయిగా ఉంది. ఈ చల్లని రాత్రివేళ ప్రయాణం ఎంతో ఉల్లాసంగా ఉంటుంది.’

కాండీడ్ వెంటనే గుర్రాలను సిద్ధం చేశాడు. ముగ్గురూ ఏకధాటిగా ముప్పై మైళ్లు ప్రయాణించారు. వాళ్లు శషభిషలు పడకుండా వెంటనే పారిపోవడం మంచిదే అయ్యింది. వాళ్లు అటు వెళ్లీ వెళ్లగానే మతపెద్ద సహచరులు, రక్షకభటులు ఇంట్లోకొచ్చారు. తమ ఉన్నతాధికారిని సుందరతరమైన చర్చిలో గౌరవప్రదంగా ఖననం చేసి, యూదును మాత్రం పెంటకుప్పపైన పడేశారు.

కాండీడ్, క్యూనెగొండ్, ముసలమ్మ.. సియెరా మోరేనా కొండల మధ్య ఉన్న అవసెనా అనే చిన్నపట్టణానికి చేరుకున్నారు. ఓ సత్రంలో గది తీసుకుని కబుర్లలో మునిగిపోయారు.

pic

 

10వ అధ్యాయం

 

‘నా నగలు, డబ్బులు ఏ దొంగముండాకొడుకు ఎత్తుకుపోయాడు? అయ్యో దేవుడా, ఇక మేమేం చేసేది? ఎట్టా బతికేది? అసలు బతకడం దేనికీ అంట? అలాంటి ఖరీదైన నగానట్రా ఇచ్చే మతపెద్దలు, యూదులు మళ్లీ నాకెక్కడ దొరుకుతారు?’ క్యూనెగొండ్ దీర్ఘాలు తీస్తూ, కన్నీళ్లు ధారలు కడుతూ ఏడుస్తోంది.

‘నిన్న రాత్రి మనం బడజాజ్ లో దిగిన సత్రంలో మనతోపాటే బస చేసిన సన్యాసే కాజేసి ఉంటాడనుకుంటాను. అయితే ఇలా తొందరపాటు నిర్ణయానికి రావద్దనుకోండి. కానీ, అతగాడు మన గదిలోకి రెండుసార్లు వచ్చి తచ్చాడి వెళ్లాడు. పైగా మనకంటే ముందుగానే వెళ్లిపోయాడు కూడా’ ముసలమ్మ అనుమానం వెళ్లగక్కింది.

‘అలాగా!  ఈ ప్రపంచంలోని వస్తువులు అందరూ పంచుకోవడానికే ఉన్నాయని, వాటిపై అందరికీ సమాన హక్కు ఉంటుందని మన పాంగ్లాస్ ఎన్నోసార్లు రుజువు చేశాడు. ఆ వాదన ప్రకారం ఆ దొంగసాధువు కూడా తనకు కావాల్సింది తీసుకుపోయి, మన ప్రయాణానికి అవసరమైంత డబ్బును మిగిల్చిపోయే ఉంటాడు. నీ దగ్గరి కొంచెం డబ్బు కూడా లేదా క్యూనెగొండ్?’ కాండీడ్ కారణలీలా విలాసాన్ని విశ్లేషించి అడిగాడు.

‘నాయాపైసా కూడా లేదు! ’ ప్రేయసి కస్సుమంది.

‘అయితే మనమిప్పుడు ఏం చెయ్యాలి?’ అడిగాడు.

‘ఇక చేసేదేముంది? ఒక గుర్రాన్ని అమ్మిపారెయ్యడమే! నేను అమ్మగారి గుర్రంపైన వెనక కూర్చుంటా. ఒంటి పిర్రెతోనే ఎలాగోలా తూలిపోకుండా సర్దుకుంటాను. ఎలాగైనా సరే ముందు మనం త్వరగా కేడిజ్ కు చేరాలి’ ముసలమ్మ సలహా ఇచ్చింది.

ఆ సత్రంలోనే బసచేసిన బెనెడిక్ట్ మతాధికారికి ఓ గుర్రాన్ని కారుచవగ్గా అమ్మేశారు. తర్వాత ఎలాగోలా లూసెనా, చిలాస్, లెబ్రిస్కాల మీదుగా కేడిజ్ చేరుకున్నారు. సరిగ్గా అదే సమయంలో అక్కడ ఓ సత్రంలో చిన్నపాటి స్పానిష్ సైనిక పటాలం తిష్టవేసింది. అది పరాగ్వేకు పోతోంది. పరాగ్వేలో శాన్ శాక్రమెంటో దగ్గర్లోని స్థానిక తెగను స్పెయిన్, పోర్చుగల్లు రాజులపై తిరుగుబాటు చేసేలా రెచ్చగొట్టిన జెస్యూట్లకు బుద్ధిచెప్పడానికి వెళ్తోంది. కాండీడ్ క్షణమాలస్యం చెయ్యకుండా దళాధిపతి వద్దకు వెళ్లి బల్గర్ల సైన్యంలో తాను నేర్చుకున్న కవాతూ గట్రా సైనిక విన్యాసాలను పొల్లుపోకుండా ప్రదర్శించాడు. అతని వేగం, చురుకుదనం, క్రమశిక్షణ, తెలివితేటలు, వినయవిధేయతలు చూసి దళాధిపతి అతణ్ని పదాతిదళ నాయకుడిగా నియమించాడు. కాండీడ్ కెప్టెన్ అయిపోయాడు! క్యూనెగొండ్ ను, ముసలమ్మను, ఇద్దరు సేవకులను, తన చేతిలో హతమైపోయిన లిస్బన్ మతపెద్దకు చెందిన రెండు జాతిగుర్రాలను వెంటబెట్టుకుని ఓడలో పయనమయ్యాడు.

ప్రయాణం సాంతం పాంగ్లాస్ సిద్ధాంతంపై చర్చోపచర్చలు సాగించారు.

‘మనం కొత్త ప్రపంచానికి వెళ్తున్నాం. అక్కడ ప్రతీదీ ముమ్మాటికీ సవ్యంగా ఉంటుంది. ఎందుకంటే ఈ మన ప్రపంచంలో కొనసాగుతున్న ప్రాపంచిక, నైతిక వ్యవహారాలు ఎవరికీ ఆమోదయోగ్యంగా లేవు కనక’ అన్నాడు కాండీడ్.

‘కాండీడ్.. ప్రియతమా! నిన్ను మనసారా ప్రేమిస్తున్నా.. అయితే నేను చూసిన, అనుభవించిన దారుణాలు గుర్తుకొస్తే చాలు ఒళ్లు జలదరించిపోతోంది సుమా..’ క్యూనెగొండ్ వణికింది.

‘భయపడకు. అంతా చక్కబడుతుందిలే! ఈ కొత్త ప్రపంచం చుట్టూ ఉన్నఈ సముద్రాన్ని చూడు. మన యూరప్ సముద్రంకంటే ఎంతో బావుంది కదూ! అలలూ, గాలులూ తేడా లేకుండా మౌనంగా ప్రశాంతంగా. సందేహం లేదు. ఇది నిజంగా నవలోకమే! సృష్టిలోని ప్రపంచాల్లో ఇదే సర్వోత్తమ ప్రపంచం!’ సముదాయించాడు ఆశాజీవి.

‘భగవంతుడి దయవల్ల అలాగే సాగని. కానీ నేనెంత దుదరదృష్టవంతురాలిని, ఒక్కటీ సవ్యంగా జరగలేదు కదా! నా ఆశలన్నీ అడుగంటి పోయాయి’ నిట్టూర్చింది జవరాలు.

అంతా విని ముసలమ్మ అందుకుంది.

‘మీ కష్టనష్టాలు విన్నాక, అవి నేను అనుభవించిన వాటికంటే పెద్దవేం కాదనిపిస్తోంది’ అంది.

ఆమె తనకంటే దౌర్భాగ్యురాలినన్నట్టు చెప్పడం క్యూనెగొండ్ కు తమామాషా అనిపించి, నవ్వు తెప్పించింది.

‘చాల్చేలేవమ్మా, పెద్ద చెప్పొచ్చావుగాని! నిన్ను ఇద్దరు బల్గర్ సైనికులు చెరిచేసి, నీ కడుపులో కత్తితో రెండు తీవ్రగాయాలు చేసి, పల్లెలోని నీ రెండు భవంతులను కూల్చేసి, నీ తల్లిదండ్రులను నీ కళ్లముందే ఖండఖండాలుగా నరికేసి, నువ్వు ప్రేమించిన ఇద్దరిని బలిజాతరలో కొరడాలతో నెత్తురుకారేలా చావగొట్టి ఉంటేనే తప్ప, నువ్వు నాకంటే దుదృష్టవంతురాలివి కాబోవు! పైగా నేను తొంభై తొమ్మిది అవిచ్ఛిన్న తరాల వంశంలో, జమీందారు ఇంట్లో పుట్టి వంటలక్కగా బానిస బతుకూ బతికానాయె.. ’ క్యూనెగొండ్ ఏకధాటిగా మాట్లాడి, ముసలమ్మను ఎగతాళి చేసింది.

 ‘అమ్మా! మీకు నా పుట్టుపూర్వోత్తరాలు బొత్తిగా తెలియవు. నా వీపుకింది భాగాన్ని మీకు చూపిస్తే, మీరిలా ఎగతాళి చెయ్యరు. పైగా ఇలా మాట్లాడినందుకు ఎంతో నొచ్చుకుంటారు కూడా’ అంది ముసలమ్మ.

పడచుజంటకు ఆమె మాటలు ఆసక్తి రేకెత్తించాయి. ముసలమ్మ తన గాథ మొదలుపెట్టింది.

 

(సశేషం)

( ఈ నవలను ఈ వారంతో ఆపేస్తున్నాం. ఇది ఇకపై http://kalasahiti.blogspot.in/ లో కొనసాగుతుంది.)

కాండీడ్-5

 

 

6వ అధ్యాయం

 

భూకంపంలో పట్టణం ముప్పావు భాగం నాశనమైంది. మిగతా పట్టణాన్ని కాపాడుకోవడానికి అధికారులు రంగంలోకి దిగారు. భూకంపాలను నివారించడానికి కొంతమందిని కనులపండువలా సెగమంటల్లో సజీవదహనం చేయడమే అమోఘమైన ఉపాయమని కొయింబ్రా విశ్వవిద్యాలయం అదివరకే ప్రకటించేయడంతో, ఆ దారి మినహా మరో పరిష్కారం తోచలేదు అధికారులకు.

వావీవరసా లేని పెళ్లి చేసుకున్న ఓ బాస్క్ జాతీయుణ్ని, భోంచేస్తుండగా కోడిమాంసంలో వచ్చిన పందిమాంసం ముక్కల్ని పక్కన పడేసిన ఇద్దరు యూదులను పట్టుకున్నారు. విందు పూర్తయ్యాక పాంగ్లాస్, కాండీడ్ లను బంధించారు. నానాచెత్తా వాగినందుకు గురువును, గంగిరెద్దులా విన్నందుకు శిష్యుణ్ని దోషులుగా తేల్చేశారు. ఇద్దరినీ విడివిడిగా.. సూర్యకాంతి సోకి ఇబ్బంది పెడుతుందన్న భయం లేశమాత్రం లేని నేలమాళిగల్లో పడేశారు. వారం తర్వాత బయటకు తీసుకొచ్చి బలి దుస్తులు తొడిగి, తలలపై పొడవాటి కాగితపు టోపీలు పెట్టారు. కాండీడ్ బట్టలు, టోపీపై.. కిందికి తిరగబడిన మంటలు, పంజాలు, తోకల్లేని దెయ్యాల బొమ్మలు ఉన్నాయి. పాంగ్లాస్ బట్టలు, టోపీపై ఉన్న దెయ్యాలకు మాత్రం పంజాలు, తోకలు ఉన్నాయి. మంటలు కూడా పైకి లేచాయి. తర్వాత వాళ్ల వెనక మేళతాళాలతో అట్టహాసంగా బలి జాతర ప్రారంభించారు. వీనుల విందైన చర్చి పాటలను కూడా పాండించారు. కాండీడ్ ఆ గానమాధుర్యంలో ఓలలాడుతుండగా శిక్ష కింద చెళ్లుమని కొరడా దెబ్బ పడింది. బాస్క్ జాతీయుణ్ని, ఇద్దరు పోర్చుగీసు యూదులను సజీవ దహనం చేశారు. పాంగ్లాస్ ను ఉరి తీశారు. బలి వేడుకలో ఉరితీత ఆచారం కాకపోయినా అలా చేశారు. సరిగ్గా అదే రోజు మళ్లీ భారీ భూకంపం వచ్చింది.

candid

 

ఒళ్లంతా నెత్తురోడుతున్న కాండీడ్ భయంతో గడగడ వణికిపోయాడు. ఆ వణుకులోనే గురువులా మీమాంసలో పడిపోయాడు. ‘లోకాలన్నింటిలో ఇదే సర్వోత్తమ లోకమైతే, ఇక ఆ మిగతా లోకాలెలా తగలడి ఉంటాయో? బల్గర్ల చేతిలో ఇదివరకే కొరడా దెబ్బలు తిన్నాను కనక ఇప్పుడీ దెబ్బలు పెద్ద విశేషమేమీ కాదు. కానీ పాంగ్లాస్ సంగతేంటి? తత్వవేత్తల్లో దిగ్గజం లాంటి ఆ పెద్దాయనను ఉరితీశారు. దీనికి కారణమేంటి? పరమోత్తముడైన జేమ్స్ రేవులో జలసమాధి కావడం ఈ ఘటనల పరంపరలో భాగమా? దారుణంగా హతమైపోయిన తరుణీమణి క్యూనెగొండ్ కు ఆ ఘోరం తగిందేనా?’

అలా ఉపదేశాలు, కొరడా దెబ్బలు, ఉపశమనాలు, దీవెనలు, ఆలోచనలు అన్నీ ముగించుకున్న కాండీడ్ గాయాల నొప్పితో నిల్చోలేక అవస్థ పడుతుండగా ఓ వృద్ధురాలు దగ్గరికొచ్చింది. ‘ధైర్యం చిక్కబట్టుకో అబ్బాయ్! మెల్లగా నా వెంట కదులు’ అంది.

 

7వ అధ్యాయం

 7chap

ధైర్యంగా ఉండాలని చెప్పడం మటుకైతే చాలా తేలిక. పాటించడమే కష్టం. కాండీడ్ ఎలాగోలా కూడదీసుకుని కాళ్లీడ్చుకుంటూ ముసలమ్మ వెంట నడిచాడు. ఆమె అతణ్ని చివికిపోయిన గుడిసెలోకి తీసుకెళ్లింది. తిండి, మంచినీళ్లు ముందు పెట్టింది. గాయాలకు కుండెడు లేపనం, తొడుక్కోవడానికి రెండు జతల బట్టలు ఇచ్చి, మెత్తని పక్క అమర్చింది.

‘భోంచేసి, ఈ రాత్రికి సుఖంగా నిద్రపో! అటోచా మేరీమతా, పడువా ఆంథోని, కాంపోస్టెలా జేమ్స్ అవధూతలు నిన్ను కంటికి రెప్పలా కాపాడుగాక! నేను రప్పొద్దున మళ్లీ వస్తా’ అంటూ వెళ్లబోయింది.

ఇంతవరకు పడ్డ కష్టనష్టాలకే తేరుకోలేకపోతున్న కాండీడ్ ఆ ముసలావిడ ఆదరణ చూసి మరింత చకితుడయ్యాడు. కృతజ్ఞతతో ఆమె చేతిని ముద్దాడబోయాడు.

‘ముద్దాడాల్సింది నా చేతిని కాదులే. తిరిగి రేపొస్తా. మందు పూసుకుని, శుభ్రంగా భోంచేసి, హాయిగా నిద్రపో’ అందామె.

కాండీడ్ తన ఇక్కట్లను క్షణంలోనే మరచిపోయి కడుపునిండా బుక్కి, కంటినిండా నిద్రపోయాడు. ముసలామె పొద్దున్నే అల్పాహారం తెచ్చింది. వీపు చూసి మందు రాసింది. మధ్యాహ్నం భోజనం తెచ్చింది. రాత్రీ  తెచ్చింది. ఆ మర్నాడూ ఈ సేవలను తేడా లేకుండా చేసింది.

‘ఎవరివమ్మా నువ్వు? నాపై నీకెందుకింత ఆపేక్షా, ఆదరణా? నీ ఉపకారానికి బదులుగా నేనేమివ్వగలను?’ అడిగాడు క్షతగాత్రుడు.

ఆమె బదులివ్వకుండా వెళ్లిపోయింది. మళ్లీ పొద్దుగూకగానే వచ్చిందిగాని, భోజనం మటుకు తేలేదు.

‘అబ్బాయ్! ఒక్క మాట కూడా మాట్లాడకుండా నాతో రా..’ అంటూ అతని చేయి పుచ్చుకుని దారి తీసింది.

పావు మైలు నడిచి ఊరిబయటి తోటల, కాలవల మధ్య ఏకాంతంగా ఉన్న భవనం వద్దకు తీసుకెళ్లింది. తలుపు తట్టగానే తెరచుకుంది. ముసలమ్మ అతణ్ని ఓ మూలలోని మెట్లెక్కించి అందంగా అలంకరించిన గదిలోకి తీసుకెళ్లింది. పెద్ద ఆసనంపై కూర్చోబెట్టి, మళ్లీ వస్తానని చెప్పి తలుపు మూసి వెళ్లిపోయింది. కాండీడ్ కు అంతా కలలా అనిపిస్తోంది. గతం పీడకలలా, వర్తమానం తీపికలలా తోస్తోంది.

ముసలావిడ త్వరగానే వచ్చింది. రత్నాభరణాలు ధరించి, మేలిముసుగు వేసుకున్న గొప్పింటి యువతిని నెమ్మదిగా నడిపిస్తూ తీసుకొచ్చింది. ఆ యువతి కాండీడ్ ముందుకు రావడానికి కాస్త తడబడింది.
‘ఆ మేలిముసుగు తీసెయ్యి’ ముసలమ్మ కాండీడ్ తో అంది.

కాండీడ్ నెమ్మదిగా కదిలి వణుకుతున్న చేత్తో ముసుగు తీశాడు. సంభ్రమాశ్చర్యాలతో నోరెళ్లబెట్టాడు. తన కట్టెదుట ఉన్నది క్యూనెగొండేనా? ఇది కలా, నిజమా? తన కళ్లను తానే నమ్మలేకపోయాడు. విస్మయంతో శక్తి సన్నగిల్లి, నోటమాట రాక దభిళ్లున ఆమె కాళ్లపై పడిపోయాడు. క్యూనెగొండ్ కూడా తన వంతుగా దభీమని దివానంపైన కూలబడిపోయింది. ముసలమ్మ వాళ్లద్దరిపైనా పన్నీరు చిలకరించింది. ఇద్దరూ తెప్పరిల్లుకుని కబుర్లు మొదలుపెట్టారు. మొదట సగం సగం మాటలు, తర్వాత సగం సగం ప్రశ్నలు, సమాధానాలు, ఊర్పులు, నిట్టూర్పులు, వగర్పులు, కన్నీళ్లు, వలపోతలు కొనసాగాయి. ఇద్దరూ మామూలు స్థితికి రావడంతో ముసలమ్మ కల్పించుకుని.. గొంతును వీలైనంత తగ్గించి కబుర్లాడుకోవాలని చెప్పి అక్కణ్నుంచి వెళ్లిపోయింది.

‘నువ్వు నిజంగా క్యూనెగొండ్ వేనా? అయితే నువ్వింకా బతికే ఉన్నావన్నమాట! నిన్నిలా పోర్చుగల్లులో కలుసుకోవడం చిత్రంగా ఉందే! మరైతే, ఆ దుర్మార్గులు నిన్ను బలాత్కరించి, ఒళ్లు చీరేశారని పాంగ్లాస్ చెప్పింది నిజం కాదన్నమాట..’

‘ఆయన చెప్పింది నిజమే. కాని, ఆ రెండు ఘోరాలకే మనుషులు చావరు.’

‘మీ అమ్మానాన్నలు? వాళ్లనూ చంపేశారా?’

‘ఔను..’ గుడ్ల నీళ్లు కక్కుకుంది క్యూనెగొండ్.

‘మీరి నీ అన్న?’

‘అతణ్నీ చంపేశారు.’

‘మరి నువ్వు పోర్చుగల్లుకు ఎలా వచ్చావు? నేనిక్కడ ఉన్నట్టు నీకెలా తెలిసింది? ఈ ఇంటికి నన్నెలా రప్పించుకోగలిగావు?’

‘అంతా వివరంగా చెబుతాగాని, ముందు నీ సంగతి చెప్పు. నువ్వు నాకు అమాయకంగా ముద్దిచ్చి, దారుణంగా తన్నులు తిన్నాక ఏం జరిగిందో అంతా వివరంగా చెప్పు.’

ఆమె మాటంటే అతనికి శిలాశాసనమే. చెప్పడానికి బోల్డంత సిగ్గేసినా, గొంతు వణికి మాటలు తడబడినా, వెన్నుగాయం సలుపుతూనే ఉన్నా.. ఆమె నుంచి విడిపోయిన క్షణం నుంచి ఈ క్షణం దాకా ఏం జరిగిందో ఎంతో అమాయకంగా, ఉన్నదున్నట్టు పూసగుచ్చినట్టు చెప్పాడు. క్యూనెగొండ్ చలించిపోయింది. పాంగ్లాస్, జేమ్స్ ల మరణానికి దుఃఖిస్తూ పైలోకానికేసి చూసి కన్నీటిబొట్లను టపటపా రాల్చింది. కాండీడ్ కథనం పూర్తి చేయగానే తన కథ వినిపించడం మొదలుపెట్టింది. కాండీడ్ ఆమె చెబుతున్నంతసేపూ రెప్పవాల్చకుండా ఆమెనే చూస్తూ, ఎంతో శ్రద్ధగా, ఒక్కమాట కూడా చెవిజారిపోకుండా విని ఉంటాడని మీరే ఊహించుకోగలరు.

 

8వ అధ్యాయం

8chap (1)

‘ఒక రోజు రాత్రి నేను గాఢనిద్రలో ఉండగా దేవుడి దయవల్ల బల్గర్లు అందాలు చిందే మా థండర్ టెన్ ట్రాంక్ కోటలోకి చొరబడి నా తల్లిదండ్రులను ఖూనీ చేశారు. మా నాన్న, అన్నల గొంతులను పరపరా కోశారు. మా అమ్మను ముక్కలుముక్కలుగా నరికారు. ఆ రక్తపాతం చూసి మూర్ఛపొయ్యాను. ఆరడుగుల ఎత్తున్న ఓ భారీకాయుడు నన్ను చెరచడానికి మీదపడ్డాడు. దాంతో స్పృహలోకొచ్చి గట్టిగా కేకలేశాను. పెనుగులాడాను, కరిచాను, రక్కాను. వాడి కనుగుడ్లను పీకిపారేద్దామనుకున్నాను. మా ఇంట్లో జరిగింది యుద్ధంలో జరిగే మూమూలు తంతేనన్న సంగతి అప్పుడు నాకు తెలియదు. ఆ పశువు నా ఎడమ తొడపై తీవ్రగాయం చేశాడు. ఆ మచ్చ ఇప్పటికీ ఉంది.’

‘అయ్యయ్యో! ఏదీ చూపించవూ..’

‘తర్వాత చూద్దువుగానీలే. ముందు నా కథ సాంతం చెప్పనివ్వు.’

‘సరే, అలాగే’ అని కాండీడ్ ఊ కొట్టగానే క్యూనెగొండ్ మళ్లీ కొనసాగించింది.

‘ఇంతలో ఓ బల్గర్ దళనాయకుడు లోనికొచ్చాడు. నెత్తురోడుతున్న నా దురవస్థను కళ్లారా చూశాడు. నాపై పడ్డ ఆ సైనికుడు కాస్త కూడా పక్కకు కదల్లేదు. సైనికుడు వందనం చెయ్యకపోవడంతో తనకు పెద్ద అగౌరవం జరిగిపోయిందని ఆ దళనాయుడు ఉద్రేకంతో రెచ్చిపోయి ఆ నరపశువును గుంజి, పక్కకు ఈడ్చిపారేశాడు.

తర్వాత నా గాయాలకు కట్టుకట్టించి, యుద్ధఖైదీగా తన మాకాంకు తీసుకెళ్లాడు. నేను అతని బట్టలు ఉతికేదాన్ని. అతనికి ఉన్నవి కొన్నే అనుకో. వంట కూడా చేసేదాన్ని. నేను చాలా అందగత్తెనని, పనికొస్తానని అతడనుకున్నాడు. ఆ మాట పైకే అనేవాడు కూడా. అతడూ అందగాడేననుకో. ఒళ్లు పుష్టిగా మంచి ఆకారంలో, తెల్లగా, కోమలంగా ఉండేది. అంతే, అంతకుమించి పెద్దగా చెప్పుకోవాల్సిందేమీ లేదు. తెలివితేటలు గుండుసున్న. తత్వశాస్త్రం ఒక్కరవ్వ కూడా అర్థం కాదు. పాంగ్లాస్ పండితుడి వద్ద శిష్యరికం చేయలేదని ఘంటాపథంగా చెప్పొచ్చు. మూడు నెలల తర్వాత అతని దగ్గరున్న డబ్బంతా ఖర్చయిపోయింది. నాపైన మోజూ తీరిపోయింది. దీంతో నన్ను డాన్ ఇసాకర్ అనే యూదుకు తెగనమ్మేశాడు. ఇసాకర్ కు పోర్చుగల్లు, హాలండ్ లలో వ్యాపారాలున్నాయి. కామపిశాచి. నేనంటే పడిచస్తాడు. కానీ అంతకుమించి ఏమీ చేయలేడులే. నేను ఆ బల్గర్ సైనిక పశువుకంటే ఇతగాడినే తేలిగ్గా అడ్డుకోగలుగుతున్నాను. మర్యాదగల మగువ ఒకసారి బలాత్కారానికి గురైతే గురికావచ్చు కాని, ఆ అనుభవంతో ఆమె గుణగణాలు మరింత ఇనుమడిస్తాయి. నన్ను ఎలాగైనా మంచి చేసుకుని లోబరచుకోవాలని ఇసాకర్ ఈ ఇంటికి తీసుకొచ్చాడు. థండర్ టెన్ ట్రాంక్ కోటకు సాటివచ్చే కోట ఈ ఇలలో లేదని ఇంతవరకూ అనుకునేదాన్ని. కానీ అది శుద్ధ పొరపాటని ఇప్పుడర్థమైంది.. ’ గదిని చుట్టూ కలియజూస్తూ చెప్పసాగింది క్యూనెగొండ్.

‘ఈ పట్టణంలోని ఉన్నత మతవిచారణాధికారి ఓ రోజు నన్ను ప్రార్థన వేడుకల్లో చూశాడు. అలాగా ఇలాగా కాదు, కళ్లు తిప్పుకోకుండా చూశాడు. తర్వాత నాతో వ్యక్తిగత విషయాలను ఏకాంతంగా మాట్లాడాల్సి ఉందని కబురు పెట్టాడు. నన్ను అతని భవంతికి తీసుకెళ్లారు. అతనికి నా పుట్టుపూర్వోత్తరాలను వివరించాను. నేను ఓ ఇజ్రాయెల్ జతీయుడి వద్ద ఉంటూ నన్నూ, నా వంశాన్నీ, అంతస్తును ఘోరాతిఘోరంగా కించపరచుకుంటున్నానని ఆక్షేపించాడు. తర్వాత.. నన్ను మర్యాదగా తనకు అప్పగించాలని ఇసాకర్ కు ప్రతిపాదన పంపాడు. ఇసాకర్ రాజులతో డబ్బులావాదేవీలు నడిపేవాడు కావడం వల్ల, బోల్డంత పలుకుబడి ఉండడం వల్ల ఆ మతపెద్దను లెక్కచేయలేదు. దీంతో మతపెద్ద ఇసాకర్ ను సజీవదహనం చేయిస్తానని బెదిరించాడు. ఈ యూదు వెధవ భయపడిపోయి రాజీకొచ్చాడు. ఈ ఇల్లూ, నేనూ ఇద్దరికీ చెందేటట్టు ఒప్పందం రాసుకున్నారు. సోమ, బుధ, శనివారాల్లో ఇసాకర్, మిగతా వారాల్లో మతపెద్ద అని వాటాలు పంచుకున్నారు. ఒప్పందం కుదిరి ఇప్పటికి ఆరు నెలలయినా గొడవలు మాత్రం పోలేదు. శనివారం రాత్రుళ్లు పాత కాలమానానికి చెందుతాయా, కొత్త కాలమానానికి చెందుతాయా అని తేల్చుకోలేక గింజుకుంటున్నారు. ఇక నా సంగతి అంటావా? ఇద్దరినీ దగ్గరికి రాకుండా అడ్డుకుంటూ వస్తున్నాననింతవరకు. అందుకే నేనంటే ఇంకా పడి మోహంతో పడి చస్తున్నారు..

మళ్లీ భూకంపాలు రాకుండా ఉండడానికి, పనిలో పనిగా ఈ యూదును జడిపించడానికి  విచారణాధికారి సజీవదహన వేడుక జరిపించాలనున్నాడు. నన్నూ ఆహ్వానించాడు. బాగా అనుకూలంగా ఉండే చోట కుర్చీ దొరికింది. ఊరేగింపుకు, బలితంతుకు మధ్య పరిచారికలు చిరుతిళ్లు, రుచికర  పానీయాలు అందిస్తూ సేదదీర్చారు. పందిమాంసం తినడానికి నిరాకరించిన ఇద్దరు యూదులను, వావీవరసా లేని పెళ్లి చేసుకున్న ఆ బాస్క్ మనిషిని నిలువునా తగలబెడుతుంటే భయంతో కొయ్యబారిపోయాను. ఇక.. బలిదుస్తుల్లో ఉన్న పాంగ్లాస్ పండితుణ్ని చూసే సరికి నాలో రేగిన ఆశ్చర్యం, ఆందోళన, భయం, నిరాశా, నిస్పృహలను నువ్వే ఊహించుకో. కళ్లు నులుముకుని పాంగ్లాస్ ను ఉరితీసే వరకు చూసి, శోషతో పడిపోయాడు. స్పృహ వచ్చీ రాగానే నగ్నంగా ఉన్న నువ్వు కనిపించావు. గుండె గుభిల్లుమంది. ఆ క్షణంలో నాకు కలిగిన భీతి, ఆందోళన, క్షోభ, దుఃఖపరితాపాలను సులువగానే ఊహించుకోగలవనుకుంటాను. ఆ బల్గర్ దళనాయకుడి ఒళ్లు కంటే నీ ఒళ్లే తెల్లగా, మృదువుగా మెరుస్తూ ఉందని గట్టిగా చెప్పొచ్చు. నిన్ను ఆ దీనస్థితిలో చూడగానే నాకు పిచ్చి ఆవేశం తన్నుకొచ్చింది. ‘పశువుల్లారా.. ఆపండి!  అని గొంతుచించుకుని అరుద్దామనుకున్నాను. కానీ మాట పెగల్లేదు. అయినా నిన్నలా కొరడాలతో పూర్తిగా చిత్రవధ చేసేశాక వలపోసుకుని ఏం లాభంలే! ‘నా ప్రాణసుఖుడు కాండీడ్, మా విజ్ఞానఖని పాంగ్లాస్ లు లిస్బన్ కు ఎలా చేరుకోగలిగారు? ఒకరు వంద కమ్చీ దెబ్బలు తినడానికి, మరొకరు ఉరికొయ్యకు వేలాడ్డానికా వచ్చారు! అదే నేనంటే పడిచచ్చే మతపెద్ద ఆదేశాపైనేనా.. అయ్యో! ఎంత ఘోరం..! ప్రతీదీ మన మంచికేనన్న మెట్టవేదాంతాన్ని పాంగ్లాస్ నా బుర్రకెక్కించి ఎంత దారుణంగా మోసగించాడు! అని నాలో నేను అనుకున్నాను.

ఆ క్షణంలో ఎంత మనోవేదనతో కుంగిపోయానో ఊహించుకో. ఒక క్షణం దుర్భర ఉద్విగ్నతతో ఒళ్లు తెలియకుండా పోయింది. మరుక్షణం నిస్సత్తువ ఆవరించి మృత్యువాకిట ఉన్నట్టనిపించిది. నా తల్లిదండ్రుల నరికివేత, నా సోదరుడి ఖూనీ, ఆ బల్గర్ సైనికుడి అకృత్యం, చేసిన గాయం, బల్గర్ దళనాయకుడి ఇంట్లో వంటగత్తెగా బానిస బతుకు, ఇప్పుడీ భరించలేని యాదు వద్ద, నీచుడైన మతపెద్ద వద్దా అదే బతుకు, పాంగ్లాస్ ఉరితీత,  నిన్ను చావగొడుతూ భేరీలు, బాకాలతో.. దేవా కరుణామయా! కరుణించవా.. అంటూ హోరుమని వినిపించిన భక్తిపాట.. అవన్నీ నాకు బుర్రలో గిర్రున తిరిగి మాచెడ్డ కంపరం పుట్టించాయి. అయితే  ఆ రోజు నిన్ను మా ఇంట్లో కడసారి కలుసుకున్నప్పుడు ఆ తెరవెనక నువ్విచ్చిన తియ్యని తొలిముద్దును మాత్రం మరచిపోలేకపోయాను. ఇన్ని అగ్నిపరీక్షల తర్వాత నిన్ను మళ్లీ నా చెంతకు చేర్చినందుకు ఆ భగవంతుడికి కృతజ్ఞతా స్తుతులు చెల్లించాను. నిన్ను కంటికి రెప్పలా కాపాడి, వీలైనంత త్వరగా నా దగ్గరికి తీసుకురావాలని ఈ ముసలమ్మను పురమాయించాను. ఆమె నమ్మినబంటులా నా కోరిక నెరవేర్చింది. నిన్ను మళ్లీ చూడ్డం, నీతో మాట్లాడ్డం, నీ మాటలు వినడం.. అబ్బ! చెప్పలేనంత సంతోషంగా ఉంది. సరే, ముచ్చట్లకేం, మళ్లీ చెప్పుకుందాం. నీ కడుపులో ఎలకలు పరిగెడుతూ ఉంటాయి. నాక్కూడా అలాగే ఉంది. పద భోంచేద్దాం.’ తన కథ ముగించింది ప్రియురాలు.

ఇద్దరూ భోంచేశారు. తర్వాత అందమైన పాన్పుపై పవళించారు. ఇంతలో ఆ ఇంటి యజమానుల్లో ఒకడైన డాన్ లోపలికొచ్చేశాడు. ఆ రోజు శనివారం కావడంతో తన హక్కును దర్జాగా చలాయించుకోవడానికి, తన సుకుమార ప్రేమను చాటిచెప్పుకోవడానికి అడుగుపెట్టాడు.

(సశేషం)

కాండీడ్

candid

వీధిలో కనిపించిన ఆ భీకరాకారాన్ని చూడగానే కాండీడ్ కు భయానికి బదులు జాలి తన్నుకొచ్చింది. జేమ్స్ ఇచ్చిన రెండు నాణేలను అతనికిచ్చేశాడు. బిచ్చగాడు తేరిపార చూసి కన్నీటి పర్యంతమయ్యాడు. చేతుల్ని కాండీడ్ భుజంపై వేసి వాలిపోయాడు. కాండీడ్ భయంతో వెనకడుగు వేశాడు.

‘అంటే, నువ్వు నీ గురువైన పాంగ్లాస్ నే గుర్తుపట్టలేదన్నమాట!’ గొల్లుమన్నాడు కురూపి.

‘అంటే, మీరు పాంగ్లాసా? మా గురువుగారా? ఇంత దారుణ స్థితిలోనా! ఈ దురవస్థ మీకెలా ఘటిల్లింది? ఎంతో సుందరమైన భవంతుల్లోంచి, ఏ శక్తి మిమ్మల్ని బయటకు నెట్టింది? ప్రకృతి చెక్కిన సుందరకళాఖండం, కన్యారత్నం క్యూనెగొండ్ కు ఏమైంది?’ ప్రశ్నలతో ముంచెత్తాడు శిష్యుడు.

‘మాట పెగలడం లేదు.. నిల్చోలేకపోతున్నా..’ ఆయాసంతో గొణిగాడు తత్వవేత్త.

కాండీడ్ వెంటనే గురువును జేమ్స్ ఇంటికి తీసుకెళ్లి పశువుల పాకలో కూర్చోబెట్టి కాసింత రొట్టెముక్క ఇచ్చాడు.  కాస్త తేరుకోగానే మళ్లీ ప్రియురాలి భోగట్టా విచారించాడు.

‘ఆమె చనిపోయింది..’ చెప్పాడు పాంగ్లాస్.

ఆ మాట వినీ వినగానే కాండీడ్ మూర్ఛపోయాడు. పాంగ్లాస్ పాక అంతా వెతికి కంపుకొట్టే వెనిగర్ పట్టుకొచ్చి శిష్యుడికి స్పృహ తెప్పించాడు.

కాండీడ్ కళ్లు తెరిచి వలపోత మొదలుపెట్టాడు. ‘చచ్చిపోయిందా? నా క్యూనెగొండ్ చచ్చిపోయిందా? అయ్యో! అయ్యయ్యో..! ఆ అతిలోకసుందరి ఇక లేదా? ఏ జబ్బుతో పోయింది? కాదు కాదు, జబ్బుతో కాదు. ఆ సుందర ప్రాసాదం నుంచి నన్ను తన తండ్రి బూటుకాలితో తన్నితగలేయడాన్ని తట్టుకోలేకే గుండెపగిలి చచ్చిపోయింది కదూ?’

‘అందుక్కాదులేవోయ్! బల్గర్ సైనికులు ఆ అబలను ఘోరాతిఘోరంగా చెరిచి, చీరేసి చంపేశారు. జమీందారు ఆమెను కాపాడబోగా ఆయన తలను బద్దలుకొట్టేశారు. జమీందారిణిని ముక్కలుముక్కలుగా నరికేశారు. జమీందారు కొడుకునూ హతమార్చారు. ఇక కోటను మాత్రం వదిలేస్తారా? రాయిపైన రాయి ఎక్కడా మిగల్లేదు. ఒక బాతు లేదు, ఒక గొర్రె లేదు.. ఒక చెట్టు లేదు, ఒక చేమ లేదు. అంతా సర్వనాశం చేశారు. ఇది తగిన ప్రతీకారమేలే. పక్కనున్న బల్గర్ల జమీలో అబర్లు కూడా ఇలాంటి ఘాతుకాలే చేశార్లే..’

అంతా విని కాండీడ్ మళ్లీ మూర్ఛపోయాడు. కాసేపయ్యాక ఈసారి గురువు సాయం లేకుండానే తనంతట తానే తెప్పరిల్లుకున్నాడు. తనను జమీందారు కోటలోంచి తరిమేశాక పడ్డ కష్టాలను ఏకరవు పెట్టాడు. కార్యకారణ సంబంధం లోతుపాతుల్లోకి వెళ్లాడు. పాంగ్లాస్ దుస్థితికి దారితీసిన కారణమేమై ఉంటుందా అని విచారించాడు.

‘ఇదంతా ప్రేమ వల్ల జరిగిందనుకుంటాను. ప్రేమ.. మానవజాతికి ఊరటనిచ్చే ప్రేమ..! అనంతవిశ్వాన్ని పొత్తిళ్లపాపను కాపాడినట్టు కాపాడే ప్రేమ.. సమస్త ప్రాణికోటి ఆత్మ.. దయాపరిపూర్ణ ప్రేమ..!’

‘ఆ..ఆ..! ఆ ప్రేమ రుచేమిటో నాకు తెలుసులెండి.. హృదయ సామ్రాజ్యాలను ఏలే పరమాత్మలాంటి ఆ ప్రేమ గురించి. అది నాకు ప్రసాదించినదల్లా ఒకే ఒక ముద్దు, ముడ్డిమీద ఇరవై తన్నులు. అయితే మరి.., అంత సౌందర్యభరితమైన కారణం మీ విషయంలో మాత్రం ఇంత అసహ్యకరమైన కార్యాన్నెలా ఉత్పత్తి చేసిందో నాకర్థం కావడం లేదు!’ తల పంకించాడు కాండీడ్.

పాంగ్లాస్ సమాధానం మొదలుపెట్టాడు.

4chap

‘బాబూ, కాండీడ్! మన జమీందారిణి పరిచారికల్లోని పకెట్ అనే ముద్దుగుమ్మ నీకు గుర్తుది కదూ..! ఆమె బాహుబంధాల్లో స్వర్గసుఖాలు అనుభవించే నాయనా, నరకానికంటే దారుణమైన ఈ హీనస్థితిలో పడ్డాను. ఆమెకు సుఖవ్యాధి ఉండేది. ఆమె దానివల్లే చనిపోయి ఉండొచ్చు. ఆమెకు ఆ జబ్బును ఫ్రాన్సిస్కన్ సన్యాసి కానుకగా ఇచ్చాడు. అతనికది ఓ ముసలి జమీందారిణి పుణ్యం వల్ల సంక్రమించింది. ఆమెకది ఓ అశ్వదళ నాయకుడి నుంచి సోకింది. అతనికి దాన్ని ఓ సంస్థానాధీశుడి పెళ్లాం అంటించింది. ఆమెకది ఓ కుర్ర నౌకరు నుంచి అంటుకుంది. ఆ నౌకరుకు దాన్ని ఓ జెస్యూట్ అంటించాడు. ఆ జెస్యూట్ కు అది చిన్నతనంలో క్రిస్టఫర్ కొలంబస్ సహచరుల్లో ఒకరి నుంచి సోకింది. ఇక నావరకు వస్తే, నా వల్ల అది ఎవరికీ అంటుకునే ప్రసక్తే లేదు, నేనెలాగూ చచ్చిపోతున్నానుగా..’

‘అబ్బో.. ఎంత గొప్ప వంశవృక్షం! మూలంలో ఉన్నది దుష్టగ్రహం కాదూ?’

‘కాదు, కాదు! అక్కడున్నది ఈ లోకం తప్పించుకోజాలనిది. ఈ మన మంచిలోకంలో తప్పనిసరిగా ఉండవలసినదీనూ. జననమార్గాలను విషపూరితం చేసి వంశాలను నిర్వంశాలను చేసే, సృష్టిధర్మానికే  విరుద్ధమైన ఈ భయంకర రోగాన్ని కొలంబస్ పశ్చిమ ఇండియా దీవులకు వెళ్లి తగిలించుకునిరాకపోయి ఉన్నట్టయితే మనకు చాక్లెట్ రుచి తెలిసేదా? మన మిఠాయిలకు రంగుల సొబగు(కోషినీల్) అబ్బేదా? ఈ జాడ్యం మన మత వివాదాల్లా ఇప్పటివరకైతే మన ఖండంలోని దేశాలకే పరిమితమవడం గమనించాలి. తురుష్కులు, భారతీయులు, పర్షియన్లు, చైనీయులు, సియామీలు, జపనీయులు దీన్నింకా చవిచూసి ఎరగరు. అయితే కారణబలం వల్ల కొన్ని శతాబ్దాల్లో వాళ్లకూ దీని రుచేమిటో తెలుస్తుందిలే. ఈలోగా ఇది ఇప్పటికే మనలో, మరీ ముఖ్యంగా మన రాజ్యాల భవితవ్యం తేల్చే సేవాతత్పరులైన సుశిక్షిత దినభత్యం సైనికుల్లో అద్భుతమైన పురోగతి సాధించింది. చెరో ముప్పైవేల బలగముండే పటాలాలు యుద్ధానికి దిగితే, చెరో పక్షంలో ఇరవై వేల మందికి సవాయి రోగం ఉండితీరుతుందని ఢంకా బజాయించి చెప్పొచ్చు..’ గురువు అనర్గళంగా చెప్పుకుపోతున్నాడు.

 

‘చాలా చిత్రంగా ఉందే! సరిసరి. మీ మాటలు ఇకముందూ తీరిగ్గా వింటానుగాని, ముందు మీ జబ్బు నయం కావాలి’ శిష్యుడు కర్తవ్యం గుర్తు చేశాడు.

 

‘ఎలాగబ్బా? నా దగ్గర చిల్లిగవ్వ లేదే. ఎలా బాగవుతుంది? డబ్బు పుచ్చుకోకుండా జబ్బు నయం చేసే వైద్యుడెవడూ ఈ సువిశాల ప్రపంచంలో లేడు కదా!’

 

కాండీడ్ కు దారి కనిపించింది. నేరుగా జేమ్స్ వద్దకు పరిగెత్తిపోయి కాళ్లు పట్టుకున్నాడు. తన గురువుకు వాటిల్లిన దురవస్థను కళ్లకు కట్టినట్టు వివరించి, ఆదుకోమని అర్థించాడు. ఆ జాలిగుండె పెద్దమనిషి తటపటాయింపు లేకుండా.. పాంగ్లాస్ ను పశువుల పాకలోంచి ఇంట్లోకి తీసుకొచ్చి, సొంతఖర్చుతో వైద్యం చేయించాడు. చికిత్స ముగిసేసరికి ఒక కన్ను, ఒక చెవి ఆనవాళ్లే లేకుండా పోతేపోయాయిగాని, రోగమంతా బాగైంది. పాంగ్లాస్ ఇదివరకట్లాగే బాగా రాయగలుగుతున్నాడు. గణితంలో పాండిత్యమూ ఇసుమంత తగ్గలేదు. వ్యాపార ఖాతాలను చక్కగా  అర్థం చేసుకుంటున్నాడు. జేమ్స్ అతణ్ని తన గణకుడిగా నియమించుకున్నాడు. రెండు నెలల తర్వాత జేమ్స్ వ్యాపారంపై లిస్బన్ కు సొంత ఓడలో బయల్దేరాడు. ఆ ఇద్దరు తత్వవేత్తలనూ వెంటబెట్టుకెళ్లాడు. పాంగ్లాస్ ప్రయాణం పొడవునా.. అంతా మన మంచికే, ఇప్పుడున్న పరిస్థితి ఉన్నదానికంటే మెరుగ్గా ఉండజాలదన్న తన సిద్ధాంతాన్ని కొత్త యజమానికి కూలంకషంగా వివరించాడు. అయితే జేమ్స్ అతని వాదనతో ఏమాత్రం ఏకీభవించలేకపోయాడు.

‘మనుషులు తోడేళ్లలా పుట్టకపోయినా, తోడేళ్లలా మారారు కనక, వాళ్ల స్వభావం కలుషితమైపోయింది. దేవుడు వాళ్లకు ఏనుగుల్లాంటి ఫిరంగులను, తుపాకులను ఇవ్వలేదు. అయినా వాళ్లు వాటిని తయారు చేసుకుని ఒకళ్లనొకళ్లు దుంపనాశనం చేసుకుంటున్నారు. దివాలాలను, రుణదాతల నోళ్లలో మన్నుకొట్టి దివాలాకోరుల కొమ్ముకాసే చట్టాలను ఈ కోవలోకే చేరుస్తా..’ అన్నాడు జేమ్స్.

‘ఉదాహరణలకేంలే, చాలానే ఉంటాయి. అయితే వ్యక్తిగత కష్టనష్టాలు లోకకల్యాణానికి ఉపయోగపడతాయి కనక, అలాంటివి తప్పనిసరి. అలాంటి దురదృష్టాలు ఎంత ఎక్కువైతే లోకానికి అంత మేలు జరుగుతుంది’ వెనక్కి తగ్గకుండా గట్టిగా వాదించాడు ఒంటికంటి పండితుడు.

అతడలా కార్యకారణ సిద్ధాంతాన్ని సాకల్యంగా సాగదీస్తుండగా ఆకాశం నిండా కారుమబ్బులు కమ్ముకున్నాయి. నాలుగు దిక్కుల నుంచీ హోరుమంటూ పెనుగాలులు మొదలయ్యాయి. లిస్బన్ రేవు కనుచూపుమేరలో ఉండగా ఓడ భయంకరమైన తుపానులో చిక్కుకుంది.

 

5వ అధ్యాయం

5chap

తుపాను ధాటికి ఓడ అల్లల్లాడిపోయింది. ఆ ఊపులకు సగం మంది ప్రయాణికులు భయంతో వణుకుతూ  సగం చచ్చిపోయారు. అసలు ఏం జరుగుతోందో కూడా వాళ్లకు తెలియడం లేదు. మిగతా సగం మంది పెడబొబ్బలు పెడుతూ ప్రార్థనలు మొదలుపెట్టారు. తెరచాపలు చిరిగిపోయాయి. కొయ్యలు విరిగిపడ్డాయి. ఓడలో నీరు చేరుతోంది. అందరూ ఏదో ఒకటి చేయగలిగే వాళ్లే అయినా ఆ భయోత్పాతంలో ఏం చెయ్యాలో చెప్పేవాడెవడూ లేడు, వినేవాడు అంతకన్నా లేడు. జేమ్స్ ఓడ పైభాగంలో నిల్చుని ఓడను కాపాడ్డానికి శాయశక్తులా సాయం చేస్తున్నాడు. ఈ విపత్తులో దిక్కుతెలియని ఓ సరంగు పిచ్చి ఆవేశంతో ఊగిపోతూ అతణ్ని చావమోదాడు. జేమ్స్ కిందపడిపోయాడు. దెబ్బకొట్టే ఊపులో సరంగు పట్టుతప్పి నీళ్లలో పడిపోయాడు. ఆ పడ్డంలోనూ విరిగిన తెరచాప దూలంపై పడిపోయి మునుగుతూ, తేలుతూ ఉండిపోయాడు. జాలిగుండె జేమ్స్ ఆ సరంగు కొట్టిన దెబ్బను మరచిపోయి అతణ్ని అతికష్టంతో ఓడపైకి లాగాడు. అయితే సరిగ్గా అప్పుడే ఓడ ఒరగడంతో తానూ నీళ్లలో పడిపోయాడు. సరంగు తన ప్రాణదాతవైపు కన్నెత్తికూడా చూడకుండా తన సంగతి తాను చూసుకోసాగాడు. మునిగిపోతున్న తన శ్రేయోభిలాషిని కాపాడ్డానికి కాండీడ్ నీటిలోకి దూకబోయాడు. అయితే గొప్ప తత్వవేత్తయిన పాంగ్లాస్ వద్దని గట్టిగా వారించాడు. లిస్బన్ ఓడరేవు ఆ అనబాప్తీస్ముడు జలసమాధి కావడానికే సృష్టించబడిందని వాదించాడు. దీన్ని మౌలిక సూత్రాల సాయంతో మరింతగా వివరిస్తుండగా, ఓడ రెండు ముక్కలైంది. పాంగ్లాస్, కాండీడ్, ఆ దుర్మార్గపు సరంగు తప్ప మిగిలినవాళ్లందరూ మునిగిపోయారు. సరంగు ఈదుకుంటూ ఒడ్డుకు చేరుకున్నాడు. గురుశిష్యులు ఓ చెక్కబల్లను దొరకబుచ్చుకుని దానిపై తీరం చేరుకున్నారు.

కాస్త సత్తువ చిక్కాక లిస్బన్ వైపు నడిచారు. ఆ తుపాను బీభత్సం తర్వాత ఆకలితో మాడి చావకుండా వాళ్ల దగ్గర కాసిని డబ్బులున్నాయి. ఆ ధీమాతో ముందుకుసాగారు. తమ శ్రేయోభిలాషి మరణానికి భోరున విలపిస్తూ నగరంలోకి అడుగుపెట్టీపెట్టగానే కాళ్ల కింద భూమి కంపించిపోయింది. కడలి ఉప్పొంగి రేవును ముంచెత్తింది. లంగరు వేసిన ఓడలు ముక్కచెక్కలయ్యాయి. మంటలు, బూడిదతో సుడిగాలులు చెలరేగి వీధులను, కూడళ్లను కబళించాయి. ఇళ్లు నేలమట్టమయ్యాయి. పునాదులు కదలిపోయాయి. ఆడామగా, పిల్లాజెల్లా కలిపి ముప్పైవేల మంది శిథిలాల కింద చితికి అసువులు బాశారు.

ఆ ఉత్పాతంలో సరంగు సంబరంతో గట్టిగా ఈల వేశాడు.. ‘ఇంకేం, ఇక్కడ బోలెడు విలువైన వస్తువులు దొరుకుతాయి..’ అంటూ.

‘ఈ మొత్తం ఘటనకు కారణమేమై ఉంటుందబ్బా?’ పాంగ్లాస్ తర్కంలో పడిపోయాడు.

‘యుగాంతం కాబోలు..’ శిష్యుడు అందుకున్నాడు.

సరంగు క్షణమాలస్యం చేయకుండా ప్రాణాలకు తెగించి శిథిలాల్లోకి చొరబడి డబ్బుకోసం వెతికాడు. కాసిని డబ్బులు దొరగ్గానే మద్యం కొట్టుకు పరిగెత్తిపోయి పీకల్దాకా తాగొచ్చి గుర్రుకొట్టి నిద్రపోయాడు. లేవగానే అక్కడ కనిపించిన ఓ ఆడమనిషిని డబ్బుతో లోబరుచుకుని ఆ శిథిలాల, పీనుగుల మధ్యే కామకేళికి ఉపక్రమించాడు.

పాంగ్లాస్ అతణ్ని అంగీ పట్టుకుని పైకి లాగాడు.

‘మిత్రమా.. ఇది మంచి పని కాదు సుమా!  విశ్వజనీన కార్యకారణ సిద్ధాంతాన్ని నువ్వు దారుణంగా  ఉల్లంఘిస్తున్నావు. పాపానికి ఒడిగడుతున్నావు. సమయ సందర్భాల విషయంలో విచక్షణ కోల్పోతున్నావు..’ అని హెచ్చరించాడు.

‘ఛత్.. ఏమిటీ పిచ్చి వాగుడు! నేను సరంగును. బటేవియాలో పుట్టాను. జపాన్ వెళ్లిన నాలుగుసార్లూ శిలువపై కాళ్లు మోపాను. నీ మెట్టవేదాంతాన్ని చెప్పుకోవడానికి మరెవర్నయినా వెతుక్కోపో..’ కసిరాడు కామాతురుడు.

మరోపక్క.. విరిగిపడుతున్న ఇళ్ల రాళ్లు తగిలి కాండీడ్ గాయపడ్డాడు. నడివీధిలో శిథిలాల నడుమ కూరుకుపోయాడు.

‘భగవంతుడా… నొప్పి! కాస్త ద్రాక్షసారా, తైలమూ తెచ్చిచ్చి పుణ్యం కట్టుకోండి, చచ్చిపోతున్నా..’ గురువును వేడుకున్నాడు.

‘బాబూ.. కాండీడ్! ఇదేం కొత్త భూకంపం కాదు నాయనా. నిరుడు అమెరికాలోని లిమా పట్టణం కూడా దీన్ని చవిచూసింది. కార్యకారణాలు అక్కడా ఇక్కడా ఒకటే. లిమా నుంచి లిస్బన్ వరకు భూగర్భంలో గంధకపు గొట్టం ఉండి తీరాలి.. ’

‘గొట్టం లేదు, నా బొంద లేదు! అబ్బబ్బ.. నొప్పి భరించలేక నేను చస్తుంటే, మీ వెధవ గోలేమిటి? దయచేసి, ముందు కాస్త సారా, తైలమూ తీసుకొద్దురూ..’

‘అలా అనకు! గంధకపు గొట్టం ఉందని పక్కాగా రుజువైపోయింది.. ’ గురువు మీమాంసను సాగదీయబోయాడు.

క్షతగాత్రుడు స్పృహతప్పాడు. పాంగ్లాస్ దగ్గర్లోని కుళాయి నుంచి దోసిళ్లతో నీళ్లు పట్టుకొచ్చి శిష్యుడికి తాగించాడు. కాండీడ్ కాస్త తేరుకున్నాడు.

మర్నాడు ఇద్దరూ శిథిలాల్లో చక్కర్లు కొడుతుండగా కాస్త తిండి దొరికింది. తిని ప్రాణాలు నిలబెట్టుకున్నారు. తర్వాత భూకంపంలో చావుతప్పి కన్నులొట్టబోయిన క్షతగాత్రులకు మిగతా వాళ్లతో కలసి సాయం చేశారు. గురుశిష్యుల సాయం పొందిన కొందరు వాళ్లిద్దరికి అలాంటి విపత్తులో వీలైనంత మంచి విందు ఇచ్చారు. విందు విషాదంగా సాగింది. అందరూ రొట్టెముక్కల్ని కన్నీళ్లలో తడిపేసుకుంటూ తిన్నారు. ఏది ఎలా జరగాలని రాసిపెట్టి ఉందో అలాగే జరుగుతుందని, భిన్నంగా జరగడానికి వీల్లేదని పాంగ్లాస్ అందర్నీ ఓదార్చాడు.

‘అంతా మనమంచికే. లిస్బన్లో అగ్నిపర్వతం ఉంటే  ఇంకోచోట ఉండడానికి అస్సలు వీల్లేదు. అంతా మనమంచికే కనక ప్రతీదీ ఉన్న దానికి భిన్నంగా ఉండడం అసాధ్యం.’

పాంగ్లాస్ కు దగ్గర్లో నల్లబట్టలేసుకుని కూర్చున్న పొట్టి మనిషి ఈ వాదనను శ్రద్ధగా ఆలకించాడు. అతడు నాస్తికుల గురించి, దైవదూషణకు పాల్పడేవాళ్ల గురించి మతవిచారణ విభాగానికి ఉప్పందించే గూఢచారి.

‘అయితే, మొత్తానికి మీకు పాపంలో బొత్తిగా నమ్మకం లేనట్టుంది. అంతా మన మంచికే అయితే మరి మనిషి పాపాలతో పతనం కావడం, శిక్షింపబడడం.. ఇవన్నీ ఎందుకంటారు?’ వినయంగా అడిగాడు అతడు.

‘అయ్యా..! మనిషి ఉత్తమలోకాలకు వెళ్లడానికి పాపం, పతనం, శిక్ష తప్పనిసరి’ అంతే వినయంగా బదులిచ్చాడు తత్వవేత్త.

‘అయితే మీకు మనిషి స్వతంత్రేచ్ఛపై నమ్మకం లేదా?’

‘ప్రభువులు మన్నించాలి! మనం స్వతంత్రంగా ఉండాలంటే స్వేచ్ఛ ఎంతైనా అవసరం. నిర్ణాయక స్వేచ్ఛ అనేది.. ’

పాంగ్లాస్ మాట పూర్తిచేయకముందే ఆ పొట్టి మనిషి తనకు సారా పోస్తున్న సేవకుడికి సైగ చేశాడు.

(సశేషం)

కాండీడ్-2

 

2

ఆ విధంగా భూతలస్వర్గం నుంచి తన్నితరిమేశాక కాండీడ్ తనెక్కడికి పోతున్నదీ తనకే తెలియకుండా తిరిగాడు. కడవలకొద్దీ కన్నీళ్లు కారుస్తూ స్వర్గంవైపు చూసేవాడు. అయితే ఆ చూపు మాటిమాటికి దారితప్పి జమీందార్ల కూతుళ్లుండే చక్కని భవనాల్లోకి చొచ్చుకెళ్లేది. ఓ రాత్రి అతడు పొలంలో నాగేటి చాల్లో పడకేశాడు. మంచు తుంపర్లతుంపర్లుగా కాకుండా ముద్దలుముద్దలుగా కురిసింది. చలికోతకు తోడు కడుపులో ఎలకలు పరిగెత్తుతున్నాయి. చేతిలో చిల్లిగవ్వ లేదు. పొద్దున మెలకువ వచ్చేసరికి ఒళ్లంతా బిరుసెక్కి చల్లగా, శవంలా అనిపించింది. కొనప్రాణాలతో కాళ్లీడ్చుకుంటూ దగ్గర్లోని వాల్డ్ బెర్గాఫ్ డిక్ డార్ఫ్ పట్టణానికి చేరుకున్నాడు. ఓ సత్రం ముందు దీనాతిదీనంగా ముఖం పెట్టుకుని నిల్చున్నాడు.

సత్రం దగ్గర ఏదో పనిపై తిరుగుతున్న ఇద్దరు నీలిబట్టల వాళ్లు అతణ్ని చూశారు.

‘కుర్రాడు కత్తిలా ఉన్నాడు. ఎత్తుకూడా సరిగ్గా సరిపోతుంది’ అన్నాడు వాళ్లలో ఒకడు పక్కవాడితో.

ఇద్దరూ కాండీడ్ వద్దకెళ్లి తమతోపాటు భోజనం చేయాలని వినయంగా ఆహ్వానించారు.

‘అయ్యలారా! మీ మర్యాద బావుంది. సంతోషం. కానీ భోజనానికి నా వాటా కింద ఇచ్చేందుకు నా వద్ద చిల్లిగవ్వ కూడా లేదే.’

‘డబ్బా? ఆ సంగతి మరచిపొండి బాబూ. అసలు మీ వంటి రూపసులు, గొప్పవాళ్లు ఎప్పుడూ దేనికీ డబ్బులు చెల్లించకూడదు. సరేగాని, మీ ఎత్తు ఐదడుగులా ఐదంగుళాలు ఉంటుందా?’ ఒకడు అడిగాడు.

‘అవును. నా ఎత్తు కచ్చితంగా అంతేనండి’ వినయంగా తలవంచి చెప్పాడు కాండీడ్.

‘బావుంది, బావుంది. అయితే ఇక మాతో రండి. మీ వాటా కూడా మేమే చెల్లిస్తాం. మీలాంటి బుద్ధిమంతులకు డబ్బు కొరత రానిస్తామా? అసలు మనుషులు పుట్టిందే ఒకరికొకరు సాయం చేసుకోవడానికి.’

‘మీరన్నది అక్షరాలా నిజం. మా గురువుగారు పాంగ్లాస్ కూడా నాకెప్పుడూ ఈ మాటే చెబుతుంటారు. మీ మర్యాదామన్ననా చూశాక, అంతా మన మంచికేనన్న వాదాన్ని మరింత గట్టిగా ఒప్పేసుకుంటున్నాను సుమీ.’

తర్వాత ఆ కొత్త నేస్తాలు కాండీడ్ కు కొన్ని షిల్లింగులు ఇస్తామని, తీసుకోవాలని బతిమాలారు. కాండీడ్ సంతోషంగా వాటిని పుచ్చుకుని, ముట్టినట్టు రసీదు రాసివ్వబోయాడు. అయితే వాళ్లు వద్దన్నారు. తర్వాత ముగ్గురూ తిండి బల్లముందు కూర్చున్నారు.

2chap

 

‘మీరు గాఢంగా ప్రేమిస్తున్నారనుకుంటా..’ కొత్త మిత్రుల్లో ఒకడు ముచ్చట పెట్టాడు.

‘ఔనౌను. నాకు క్యూనెగొండ్ అంటే చచ్చేంత ప్రేమ.’

‘ఆ సంగతి కాదు, మీరు మా బల్గర్ల రాజును గాఢంగా ప్రేమిస్తున్నారా అని?’

‘ప్రేమా? బల్గర్ల రాజుపైనా! ఆరి దేవుడోయ్.. అసలు నేనాయన్ను చూసే ఎరగనే?’

‘ఆయన రాజుల్లో మణిపూస. ఆయన ఆయురారోగ్యాల కోసం కాస్త మద్యం పుచ్చుకుందాం.’

‘సంతోషంగా..’ అంటూ అతిథి పానపాత్రను ఖాళీ చేశాడు.

‘ఇక చాలు! నువ్విప్పుడు మా రాజువైపు చేరినట్టే. ఆయన రక్షకుల్లో భాగమైనట్టే. బల్గర్లలో మరో వీరుడు అవతరించాడోచ్! కీర్తికాంత నీ కోసం ఎదురుచూస్తోంది ధీరుడా, ముందుకు సాగిపో..’ అన్నారు నీలిబట్టల వాళ్లు.

అలా స్తోత్రపాఠాలు వల్లిస్తూనే ఇద్దరూ కాండీడ్ చేతులకు, కాళ్లకు సంకెళ్లు తగిలించి, దగ్గర్లోని సైనిక స్థావరానికి లాక్కెళ్లారు. అక్కడ ‘కుడి’, ‘ఎడమ’ తిప్పుళ్లు, కవాతు, ఆయుధాలు అందుకోవడం, గురిచూసి తుపాకీ కాల్చడం వగైరా సైనిక విద్యల్లో తర్ఫీదు ఇచ్చారు. తర్వాత దుడ్డుకర్రతో ముప్పైసార్లు బాదారు. మర్నాడు కవాతులో కాస్త మెరుగనిపించడంతో ఇరవై దెబ్బలే కొట్టారు. ఆ మర్నాడు ఇంకాస్త మెరుగనిపించడంతో పది దెబ్బలతో సరిపెట్టారు. తోటి జవాన్లు అతణ్ని ఏకసంతాగ్రాహి అనీ, గండరగండడనీ, అదనీ, ఇదనీ పొగడ్తలతో ముంచెత్తారు.

ఆ పొగడ్తలకు కాండీడ్ విస్తుపోయాడు. ఆశ్చర్యం నుంచి తేరుకోలేక పోయాడు. తను వీరాధివీరుడనని చెబుతుంటే నమ్మలేకపోతున్నాడు. అయితే నమ్మకం కుదిరే క్రమంలో వసంత రుతువులో హాయిగొలిపే ఓ ఉషోదయాన అతనికి మెరుపులాంటి ఆలోచన తట్టింది. మనిషికైనా, జంతువుకైనా తలచుకున్నప్పుడు కాలికి పని చెప్పే హక్కుంది కనక, తాను కూడా పటాలం నుంచి వెళ్లిపోవచ్చని భావించి కాలికి బుద్ధి చెప్పాడు. మహా అయితే ఆరు మైళ్లు పోయాడో లేదో ఆరడుగుల ఎత్తున్న నలుగురు సైనికులు అతణ్ని పట్టుకుని బంధించి, చీకటి కొట్లో పడేశారు. సైన్యాధికారులు నేరాన్ని విచారించారు. పటాలంలోని అందరితోనూ ముప్పయ్యారుసార్లు కొరడా దెబ్బలు తినడమో, లేకపోతే బుర్రలోకి ఒకేసారి పన్నెండు తూటాలు కాల్పించుకోవడమో ఏదో ఒకటి ఎంచుకోవడానికి మహాదయతో అనుమతించారు. మనిషి స్వేచ్ఛాజీవి అని, ఈ రెండింటిలో ఏదీ తనకు వద్దని అతడు గొంతుచించుకు వాదించినా ఫలితముండదు కనక ఏదో ఒకటి ఎంచుకోక తప్పలేదు. అతడు అలా భగవద్దత్తమైన స్వేచ్ఛ అనే వరాన్ని వాడుకుని కొరడా దెబ్బలనే కోరుకున్నాడు. శిక్ష మొదలైంది. రెండు వరసలకు మాత్రమే తట్టుకోగలిగాడు. పటాలంలోని ఒక్కొక్కరు రెండు దెబ్బలు కొట్టారు. పటాలంలో రెండువేల మంది ఉండడంతో సరిగ్గా నాలుగువేల దెబ్బలు పడ్డాయి. కాండీడ్ ఒళ్లు గుళ్లయింది. ఆపాదమస్తకం కండరాలన్నీ, నరాలన్నీ వాతలు తేలి ఉబ్బిపోయాయి.  మూడో వరస మొదలు కాబోతుండగా కాండీడ్ భీతిల్లిపోయి, దయచేసి తనకు శిరచ్ఛేదం చేయమని వేడుకున్నాడు. అతని కోరికను మన్నించారు. కళ్లకు గంతలు కట్టి, మోకాళ్లపై కూర్చోబెట్టారు. ఇంతలో బల్గర్ల రాజు అటుగా వచ్చాడు. ఖైదీ నేరమేంటో కనుక్కున్నాడు. రాజు వివేకవంతుడవడం వల్ల, లోకం పోకడ ఏమాత్రం తెలియని కాండీడ్ అనే యువ తత్వవేత్త తన సైన్యంలో ఉన్నాడని అదివరకే విని ఉండడం వల్ల… అన్ని కాలాల్లో, అన్ని పత్రికల్లో వేనోళ్ల కొనియాడదగిన కరుణాకటాక్షవీక్షణాన్ని అతనిపై ప్రసరింపజేసి క్షమాభిక్ష పెట్టాడు. తర్వాత చేయి తిరిగిన వైద్యుడొకడు.. డియోస్కోరిడిస్ సూచించిన లేపనాలతో, కాపడాలతో కాండీడ్ కు మూడు వారాలు చికిత్స చేశాడు. కాస్త నడవడానికి వీలుగా కాళ్లపై కొత్త చర్మం వచ్చింది. ఇంతలో బల్గర్ల రాజు అబర్ల రాజుతో కయ్యానికి కాలు దువ్వాడు.

 

3.

సుశిక్షితమైన రెండు సైనిక బలగాలు యుద్ధానికి దిగినప్పుడు రేగే ఆ కోలాహలం, అందచందాల సంగతే వేరు. కళ్లారా చూస్తేగానీ అనుభంలోకి కాదు. భేరీల, బాకాల, ఫిరంగి పేలుళ్ల, ఈలల, కేకల రణగొణ ధ్వనులు సృష్టించే ఆ ఒద్దికా, ఆకర్షణతో నరకం కూడా పోటీ పడలేదు. తొలి దాడిలో ఫిరంగులు పేల్చగా రెండువైపులా చెరో ఆరువేల మంది పరమపదించారు. తర్వాత తుపాకీ కాల్పుల్లో తొమ్మిది, పదివేల మంది దాకా ఎంతో అద్వితీయమైన ఈ లోకం నుంచి నిష్ర్కమించారు. తుపాకీ కొనకత్తుల కారణబలం వల్ల ఇంకొన్ని వేల మంది నేలకొరిగారు. మొత్తం ముప్పైవేల మంది మృత్యువాతపడ్డారు. కాండీడ్ తత్వవేత్తలా వణికిపోతూ ఆ వీరోచిత ఊచకోత సాగుతున్నంతసేపూ బహు జాగ్రత్తగా దాక్కున్నాడు.

యుద్ధం ముగిశాక ఇద్దరు రాజులూ తమ తమ గుడారాల్లో విజయోత్సవాల్లో లీనమై ఉండగా కాండీడ్ గట్టి నిర్ణయం తీసుకున్నాడు. తన కార్యకారణ సిద్ధాంతానికి అనువైన చోటుకు వెళ్లిపోవాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. శవాల గుట్టలపై నుంచి, చస్తున్నవాళ్లపై నుంచి దారి చేసుకుంటూ దగ్గర్లోని పల్లెకు వెళ్లాడు. అది అబర్ల రాజ్యం లోనిది. కాలిపోతున్న కొంపాగోడూ నుంచి వస్తున్న పొగ తప్ప మరేమీ లేదక్కడ. బల్గర్లు అంతర్జాతీయ న్యాయసూత్రాల ప్రకారం దాన్ని భస్మీపటలం చేశారు. గాయాలతో అవిటివాళ్లయిన ముసలివాళ్లు.. గొంతులు తెగి, నెత్తురోడుతున్న రొమ్ములకు బిడ్డలను హత్తుకుని కన్నుమూసిన తమ ఆడవాళ్ల వంక నిస్సహాయంగా చూస్తూ కనిపించారు. బల్గర్ మహావీరుల కామవాంఛలు తీర్చిన కన్యలు అంగాలు చీరేయబడి, అంతిమ క్షణాల్లో ఎగశ్వాస తీస్తున్నారు. మంటల్లో ఘోరంగా కాలిపోయిన వాళ్లు తమకు త్వరగా చావు రావాలని వేడుకుంటున్నారు. నేలపై ఎటుచూసినా తెగిపోయిన కాళ్లు, చేతులు, మెదళ్లు పడున్నాయి.

కాండీడ్ ఆ భీతావహాన్ని చూడలేక గబగబా మరో పల్లెకు చేరుకున్నాడు. అది బల్గర్ల రాజ్యంలోనిది. అబర్ సైనికులు కూడా అంతర్జాతీయ న్యాయసూత్రాలను తూచ తప్పకుండా పాటించి పై పల్లెకు పట్టిన గతినే దీనికీ పట్టించారు. కాండీడ్ శవాల గుట్టలు, కూలిన కొంపలపై నుంచి వేగంగా సాగి రణభూమిని దాటేశాడు. అతని మూటలో కొద్దిగా తిండి ఉంది. మదిలో క్యూనెగొండ్ పదిలంగా ఉంది. హాలండ్ చేరుకునేసరికి ఉన్న తిండి కాస్తా అయిపోయింది. హాలండ్ వాసులందరూ సంపన్నులని, క్రైస్తవులని అదివరకెవరో అతనికి చెప్పారు. అందుకే వాళ్లు తనను బాగా ఆదరిస్తారని, క్యూనెగొండ్ వలపుచూపుల వలలో చిక్కి, తన్నులు తిని, గెంటేయకముందు థండర్ టెన్ ట్రాంక్ కోటలో తనకు దక్కిన సకల గౌరమర్యాదలన్నీ ఇక్కడా దక్కుతాయని గట్టిగా అనుకున్నాడు.

3chap

ఆ నమ్మకంతో కనిపించిన ప్రతి పెద్దమనిషినీ బిచ్చమడిగాడు. వాళ్లు దమ్మిడీ ఇవ్వలేదు. పైగా, ఇలా అడుక్కుంటూ తిరిగితే, బతుకు తెరువు నేర్పే కారాగారానికి పంపిస్తామని మందలించారు.

కాండీడ్ తర్వాత జనం గుమికూడిన చోటుకు వెళ్లాడు. ఓ వక్త దానధర్మాల గొప్పతనంపై గంటసేపట్నుంచి ఉపన్యాసం దంచుతున్నాడు. అతడు తన పెద్ద టోపీ చాటునుంచి కాండీడ్ ను కళ్లు చిట్లిస్తూ చూసి, ‘ఇక్కడ నీకేం పని? నేను చెబుతున్న ఈ మంచి విషయాన్ని నువ్వు సమర్థిస్తావా లేదా?’ అని గద్దిస్తూ అడిగాడు.

‘కారణం లేకుండా కార్యం ఉండదండి. ప్రతి ఒక్కటీ మన మంచి కోసమే, ఒకదానికొకటి ముడిపడి ఉంటుంది. నన్ను క్యూనెగొండ్ సమక్షం నుంచి తరిమేయడం, తర్వాత నేను పటాలంలో కొరడాల బారిన పడడం, ఇప్పుడిలా కాసింత రొట్టెముక్క కోసం చేతులు చాచి దేబిరించడం.. ఇదంతా నా ఖర్మ, దురదృష్టం. ఇదిలా కాకుండా మరోలా ఉండడానికి వీల్లేదు’ కాండీడ్ వినయంగా విడమరచి బదులిచ్చాడు.

‘బావుంది మిత్రమా! మరి, ఈ సంగతి చెప్పు. .. పోప్ క్రీస్తువ్యతిరేకి అంటే నీకేమన్నా అనుమానమా?’

‘అసలు అలాంటి వాదనొకటి ఉందని నేనింతవరకూ విననే లేదు. అయినా ఆయన క్రీస్తు వ్యతిరేకి అయితేనేం, కాకపోతేనేం, ఆ సంగతి నాకు శుద్ధ అనవసరం! నాకు ప్రస్తుతానికి కడుపు నింపుకోవడానికి కాసింత రొట్టెముక్క కావాలి, అంతే’ అన్నాడు ఆకలి బాధితుడు.

‘ఓరి మూర్ఖుడా! దుష్టుడా.. దుర్మార్గుడా! నీచుడా.. నికృష్టుడా! అయితే నీకు తిండి తినే అర్హత కూడా లేదుపో. వెంటనే ఇక్కణ్నుంచి వెళ్లిపో. ఇంకోసారి నా ఛాయలకే రావద్దు. వచ్చావా, చచ్చావే అనుకో..’ కేకలేశాడు వక్త.

కిటికీలోంచి తలను కొంగలా చాచి చూస్తున్న సదరు వక్త భార్యకు కూడా చిర్రెత్తుకొచ్చింది. పోస్ క్రీస్తు వ్యతిరేకా, కాదా అని తర్కించిన ఆ సంశయాత్ముడి నెత్తిపై ఆ మహా ఇల్లాలు కుండెడు కడుగునీళ్లు కుమ్మరించింది. అకటకటా! మతావేశం అతివలతో ఎన్ని ఘోరాలు చేయిస్తుందో కదా!

జేమ్స్ అనే అనబాప్తీస్ముడైన జాలిగుండె మనిషి ఈ క్రూరపరాభవాన్ని చూసి చలించిపోయాడు. సాటి మనిషికి, సోదరుడిలాంటి వాడికి, ఈకల్లేని రెండు కాళ్ల ఆత్మగత ప్రాణికి, బుద్ధిమంతుడికి జరిగిన ఈ అవమానాన్ని తట్టుకోలేకపోయాడు. కాండీడ్ పై కరుణ పెల్లుబికింది. అతణ్ని ఓదార్చి ఇంటికి తీసుకెళ్లాడు. శుభ్రంగా స్నానం చేయించి, తిండి పెట్టాడు. కాస్త బీరు కూడా పోశాడు. దగ్గరుంచుకొమ్మని కొంత చిల్లర ఇచ్చాడు. తాను పర్షియన్ పట్టబట్టలు నేయిస్తుంటానని, ఆ పని కూడా నేర్పుతానని చెప్పాడు. ఆ అమిత దయాదాక్షిణ్యాలకు కాండీడ్  నిలువెల్లా కదలిపోయి కృతజ్ఞతా భారంతో జేమ్స్ కాళ్లపై పడిపోయాడు.

‘ఈ లోకంలోని ప్రతీదీ మన మంచికోసమే ఉందన్న మా గురువు పాంగ్లాస్ వాక్కు ముమ్మాటికీ నిజమని నమ్ముతున్నాను. నల్లకోటు తొడుక్కుని ఉపన్యాసం దంచిన ఆ పెద్దమనిషి, ఆయన ఇల్లాలి దుష్టత్వం, వాళ్లు చేసిన అవమానాలను మీ అపురూపమైన ఆదరణతో మరచిపోతున్నాను’ అన్నాడు.

మర్నాడు కాండీడ్ వీధిలోకి వెళ్లినప్పుడు ఒళ్లంతా గాయాల పక్కులున్న బిచ్చగాడు తారసపడ్డాడు. అతని కళ్లలో జీవం లేదు. ముక్కు కొన పుండుపడి ఊడిపోయింది. మూతి వంకర పోయింది. పళ్లు గారపట్టాయి. గొంతు పెగలడం లేదు. భయంకరంగా దగ్గుతున్నాడు. దగ్గుదగ్గుకు ఒక్కో పన్ను నేలపైన రాలి పడుతోంది.

 

(సశేషం)

వోల్టేర్ నవల: కాండీడ్-1

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

1

వెస్ట్ ఫేలియా రాజ్యంలోని థండర్ టెన్ ట్రాంక్ జమీందారు కోటలో సద్గుణ సంపన్నుడైన యువకుడొకడు నివసిస్తుండేవాడు. మనిషి ఎలాంటి వాడో ముఖం చూస్తూనే తెలిసిపోతుంది. ఒట్టి వెర్రిబాగులవాడే కాని, తిరుగులేని నిర్ణయాలు తీసుకోవడంతో మటుకు దిట్ట. అందుకే అతనికి కాండీడ్(నిష్కపటి) అని పేరు పెట్టి ఉంటారనుకుంటాను. అతని పుట్టుపూర్వోత్తరాల గురించి పెద్దగా తెలియదు కాని, ఆ కోటలోని ముసలి నౌకర్లు మాత్రం అతడు జమీందారు సోదరికి, పొరుగూరి పెద్దమనిషి వల్ల పుట్టాడని చెప్పేవాళ్లు. సదరు పెద్దమనిషి ఒట్టి పెద్దమనిషే కాని, అతని వంశవృక్షంలో అవిచ్ఛిన్నంగా కొనసాగుతున్న తరాలు తొంభై తొమ్మిదికి మించి లేకపోవడం వల్ల,  మిగతా వంశవృక్షం కాలమహిమకు సర్వనాశనం అయిపోవడం వల్ల జమీందారు సోదరి అతణ్ని పెళ్లాడ్డానికి నిరాకరించిదట.

జమీందారు ఆ రాజ్యంలోని శక్తిమంతులైన ప్రభువుల్లో ఒకడు. ఎందుకంటే అతని భవనానికి తలుపు మాత్రమే కాకుండా బోలెడన్ని కిటికీలతోపాటు హాల్లో గోడకు ఖరీదైన అల్లికలగుడ్డా వేలాడుతూ ఉంటుంది కనక. ఆయన దొడ్లోని కుక్కలు కూడా తక్కువేమీ కాదు. ఏదన్నా పని తగిలితే వేటకుక్కల్లా ఎగబడేవి. పాలేర్లే వేటగాళ్లు. ఊరి చర్చి అధికారి జమీందారుకు ఆస్థాన పురోహితుడు. ప్రజలు జమీందారును, ‘మా రాజు’ అని గౌరవంగా, ఇష్టంగా పిలుచుకునేవాళ్లు. అతని సొంత కథలకు, ఛలోక్తులకు పొట్టచెక్కలయ్యేటట్టు నవ్వేవాళ్లు.

ఇక జమీందారిణి సంగతి. మూడువందలా యాభై పౌండ్ల బరువు కారణంగా ఆమె కూడా ఏ మాత్రం విస్మరించరాని ప్రముఖురాలైపోయింది. ఇంటి సంప్రదాయాలను తూచ తప్పకుండా అమలు చేయిస్తూ బోలెడంత పరువుప్రతిష్ట మూటగట్టేసుకుంది. ఆమె కూతురు క్యూనెగొండ్. పదిహేడేళ్ల పడచుపిల్ల. లేత గులాబీ ఛాయ, కాస్త బొద్దుగా ఉండే ఒంపుసొంపుల ఒళ్లు, అందమైన ముఖంతో చూడముచ్చటగా, మతిపోగొట్టేలా ఉంటుంది. జమీందారు కొడుకు తండ్రికి తగ్గ తనయుడు. అతని గురువు పాంగ్లాస్. పాంగ్లాస్ మహామేధావి, పండితుడు, ఆ ఇంటికి జోస్యుడు. అతని మాటంటే ఇంట్లో అందరికీ గురి. పాంగ్లాస్ వయసు, వ్యక్తిత్వం, సర్వజ్ఞత్వాలపై గౌరవంతో కాండీడ్ అతని బోధనలను అచంచల విశ్వాసంతో వింటుంటేవాడు.

1chap1

పాంగ్లాస్ అధిభౌతిక-మతతాత్విక-విశ్వోద్భవ శాస్త్రాల విషయాలనేకం బోధిస్తుండేవాడు. ముఖ్యంగా కార్యకారణ సిద్ధాంతాన్ని అరటిపండు ఒలిచిపెట్టినట్టు వివరించేవాడు. కారణం లేకుండా కార్యం ఉండదని, అన్ని స్థలకాలాల్లో తన యజమాని భవనం వంటి అందమైన, ఘనమైన భవనం లేనేలేదని, లోకంలోని యజమానురాళ్లందరిలో తన యజమానురాలే సర్వోత్తమురాలని రెండోమాటకు తావులేకుండా నిరూపించాడు.

‘వస్తువులు అవి ఉండాల్సిన తీరుగా భిన్నంగా ఉండవని ఏనాడో రుజువైంది. ఎందుకంటే ప్రతి ఒక్కటీ ఏదో ఒక అవసరం కోసం రూపొందుతోంది కనక, ప్రతి ఒక్కటీ ఏదో ఒక మంచిపని కోసమే సృష్టి అవుతోంది కనక. ఉదాహరణకు తీసుకోండి.. మన ముక్కులు కళ్లజోళ్లను మొయ్యడానికే రూపుదిద్దుకున్నాయి. అందుకే కళ్లజోళ్లు పెట్టుకుంటున్నాం. కాళ్లున్నది కచ్చితంగా లాగులు తొడుక్కోవడానికే. అందుకే లాగులు వేసుకుంటున్నాం. రాళ్లు అందంగా మలచడానికి, భవంతులు కట్టడానికి అవతరించాయి. అందుకే మన జమీందారుకు ఎంతో అందమైన భవంతి అమరింది. వెస్ట్ ఫేలియా ప్రభువుల్లోకెల్లా గొప్పవారైన ఆయనకు తన హోదాకు తగ్గట్టు గొప్ప భవనం ఉండాలిగా మరి. ఇక పందుల సంగతి.. అవి మనం తినడానికే అవతరించాయి. అందుకే మనం యాడాది పొడవునా ఎంచక్కా పందిమాంసం ఆరగిస్తున్నాం. అంతా మన మంచికే, ప్రతీదీ మనమంచికేనన్న వాదాన్ని అర్థరహితంగా కొట్టిపడేసేవాళ్లు ఇకనైనా దాన్ని ఒప్పుకుని తీరాలి..’ అని విడమరచి బోధిస్తుండేవాడు పాంగ్లాస్.

కాండీడ్ క్యూనెగొండ్ ను అతిలోకసుందరిగా తలపోయడం వల్ల, ఆ తలపోతకు బలమైన కారణమే ఉంటుందనుకుని పాంగ్లాస్ మాటలను వెర్రిమొగమేసుకుని చెవులు రిక్కించి వినేవాడు. అయితే ఆమె అందాల కుప్ప అన్న సంగతిని నేరుగా ఆమెతోనే చెప్పే ధైర్యం లేకపోయింది. థండర్ టెన్ ట్రాంక్ ప్రాంత జమీందారుగా పుట్టడం పెద్ద అదృష్టమని, ఆయన కూతురవడం రెండో పెద్ద  అదృష్టమని అతని భావన. ఆమెను రోజూ కళ్లారా చూడ్డం మూడో భాగ్యమని, తమ రాజ్యంలోనే కాకుండా యావత్ప్రపంచంలోనే గొప్ప తత్వవేత్త అయిన పాంగ్లాస్ ప్రబోధాలు వినడం నాలుగో భాగ్యమని అనుకునేవాడు.

1chap3

ఓ రోజు క్యూనెగొండ్ ఇంటి దగ్గర్లోని చిన్న ఉద్యానవనంలో విహరిస్తుండగా ఆసక్తికరమైన దృశ్యం కంటబడింది. పూపొదల మాటున పాంగ్లాస్ పండితుడు తన తల్లిచెంత పనిచేసే అందమైన పడుచుపిల్లకు ప్రయోగపూర్వక తత్వశాస్త్రపాఠాన్ని నేర్పుతూ కనిపించాడు. క్యూనెగొండ్ కు శాస్త్రాలపై చెప్పలేనంత ఆసక్తి కనక, ఊపిరి సలపనంత మోహావేశంతో పునశ్చరణ చేస్తున్న ఆ ప్రయోగాలను కుతూహలంతో కన్నార్పకుండా చూసింది. పండితవర్యుల ‘సహేతుక కారణ’ బలాన్ని చక్కగా అర్థం చేసుకుని, కార్యకారణాలను బుర్రలోకి ఎక్కించుకుంది. వ్యాకుల చిత్తంతో తొట్రుపడుతూ ఇంటికి తిరుగుముఖం పట్టింది. పొదలచాటు వ్యవహారం ఆమెలో ఆలోచనల తుట్టెను కదిల్చి, అభ్యసన కాంక్షను రగిల్చింది. ఆ ప్రయోగాన్ని తాను కూడా కాండీడ్ తో కలసి చేస్తే బాగుంటుందనిపించింది. తాను అతనికి, అతడు తనకు తగిన కారణమని అనుకుంది.

ఇంటికి చేరువవుతుండగా కాండీడ్ కలిశాడు. ఆమె సిగ్గుపడింది. అతడూ సిగ్గుపడ్డాడు. తడబాటు గొంతుకతో ఆమె అతనికి శుభోదయం చెప్పి అభివాదం చేసింది. అతడూ తను చెబుతున్నదేంటో తనకే తెలియకుండా శుభోదయం చెప్పి ప్రత్యభివాదం చేశాడు. మర్నాడు మధ్యాహ్న భోజనాలు ముగించుకుని వెళ్తుండగా ఇద్దరూ ఓ తెరవెనక కలుసుకున్నారు. క్యూనెగొండ్ తన చేతి రుమాలును జారవిడిచింది. కాండీడ్ దాన్ని తీసి ఆమె చేతికందించాడు. ఆమె అమాయకంగా అతని చేయి పట్టుకుంది. అతడూ ఏమీ ఎరగనట్టే తన్మయంగా ఆమె చేతిని ముద్దాడాడు. పెద్దవులూ పెదవులూ పెనేవేసుకున్నాయి. కళ్లు తళుక్కుమని మెరిశాయి. కాళ్లు ఉద్వేగంతో కంపించాయి. చేతులు ఎక్కడెక్కడికో వెళ్తున్నాయి. దురదృష్టవశాత్తూ ఇంతలో జమీందారు ఆ తెరవెనకగా వచ్చాడు. కార్యకారణ సంబంధాలను పరిపూర్ణంగా గ్రహించి, కాండీడ్ ను చావుదెబ్బలతో సత్కరించి ఇంటి నుంచి గెంటేశాడు. క్యూనెగొండ్ మూర్ఛపోయింది. స్పృహలోకి రాగానే జమీందారిణి ఆమె చెవుల్ని సత్తువకొద్దీ మెలేసింది. ఆ విధంగా లోకంలోకెల్లా అందమైన, ఘనమైన ఆ భవనం నలుమూలలా భయాందోళనలు రాజ్యమేలాయి.

 

(వచ్చే గురువారం)

వోల్టేర్ హృదయ ప్రతిబింబం.. కాండీడ్

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

 

‘ఒక మనిషిని అతడు చెప్పే సమాధానాలను బట్టి కాకుండా అతడు వేసే ప్రశ్నలను బట్టి అంచనా కట్టు’ అని అంటాడు ఫ్రెంచి తత్వవేత్త వోల్టేర్(1694-1778). ప్రశ్న లేనిదే ప్రగతి లేదని అతని ప్రగాఢ విశ్వాసం. అందుకే అతడు ప్రతిదాన్నీ ప్రశ్నించాడు. మనిషిని, మతాన్ని, దేవుణ్ని, దెయ్యాన్ని, రాజును, రాజ్యాన్ని, యుద్ధాన్ని, న్యాయస్థానాన్ని.. దేన్నీ వదల్లేదు. ప్రతిదాన్నీ హేతువనే గీటురాయిపై రుద్ది మంచిచెడ్డలను విచారించాడు. మంచిని తలకెత్తుకున్నాడు. చెడ్డను నరికి పోగులు పెట్టాడు.

ప్రశ్నే ప్రాణంగా బతికిన వోల్టేర్ తన విశ్వాసాలపై ఎక్కడా రాజీపడలేదు. జైలుకు వెళ్లాడు, ప్రవాసానికి వెళ్లాడు. కానీ ప్రశ్నదీపాన్ని ఎన్నడూ కొడిగట్టించలేదు.  ‘నీ మాటతో నేను ఏకీభవించను. కానీ ఆ మాట చెప్పేందుకు నీకున్న హక్కు కోసం కడవరకు పోరాడతా ’నంటూ భావప్రకటన స్వేచ్ఛ కోసం వోల్టేర్ తాత్విక యుద్ధయంత్రంలా పనిచేశాడు. నిజానికి ఈ మాటలు అతడు ముక్కస్య ముక్కస్య అనకపోయినా.. అభిప్రాయాల కారణంగా నీ పొరుగువాడిని తగలబెట్టొద్దు అని అన్నాడన్నది మాత్రం నిజం.

 

తన భావవిప్లవంతో యూరప్ సమాజాన్నే కాకుండా యావత్ ప్రపంచాన్నీ ఉర్రూతలూగించిన వోల్టేర్ మనసుకు అతని సుప్రసిద్ధ వ్యంగ్య నవలిక ‘కాండీడ్’(1759) అద్దం పడుతుంది. మనిషి మేధను, శక్తిసామర్థ్యాలను నిర్వీర్యం చేసే కర్మసిద్ధాంతం లాంటి నిరర్థక ఆశావాదాన్ని(Leibniz’s Optimism) వోల్టేర్ ఈ రచనతో చావుదెబ్బ తీశాడు. స్వేచ్ఛ కోసం అతడు పడ్డ తపనతోపాటు మతాల అసహనం, ఆధిపత్యం, హింస, ఆత్మలోకంలో దివాలా, కపటత్వం, దోపిడీ, పీడనలపై అతడు లేవదీసిన తిరుగుబాటు అన్నీ ఇందులో హాస్యబీభత్సంగా దర్శనమిస్తాయి. కత్తికంటే పదునైన వెటకారం నవలిక సాంతం అంతస్సూత్రంలా సాగుతూ మానవజాతి నానా అవలక్షణాలపై అడుగడుగునా ఉమ్మేస్తూ పోతుంది. అందుకే అచ్చయిన ఏడాదే ఫ్రెంచి పాలకులు నిషేధం వేటు వేశారు. 20వ శతాబ్ది తొలి దశకాల్లోనూ అమెరికా వంటి ఘన ప్రజాస్వామిక దేశాల్లో సైతం దీనిపై నిషేధం అమలైందంటే ఇది ఎంత ‘ప్రమాదకర’మో అర్థం చేసుకోవచ్చు. కాండీడ్ ను 20వ శతాబ్ది ఘోరాలకు, అసంబద్ధతకు అతికినట్టు అన్వయిస్తూ 1960లో వచ్చిన ఫ్రెంచి సినిమా ‘Candide ou l’optimisme au XXe siècle’ ఆ నవలికకు ఇప్పటికీ ఉన్న ప్రాంగికతకు నిదర్శనం. ‘వోల్టేర్ కాండీడ్ తో తన అన్ని రచనల సారాంశాన్ని మనముందుంచాడు.. అతడు నిజంగానే హాస్యమాడుతున్నాడా? లేదు.. ఆక్రోశిస్తున్నాడు.. ’ అని అంటాడు ఫ్రెంచి రచయిత ఫ్లాబర్.

వోల్టేర్ కాండీడ్ లో దునుమాడిన వికృతం, అన్యాయం, అసత్యం, అసంబద్ధత, కక్ష, కార్పణ్యం ఇప్పటికీ యథేచ్ఛగా సాగిపోతున్నాయి. అంతా మన మంచికేనన్న భ్రమలను పాలకులతోపాటు ‘మేధావులూ’ మరింత పెంచుతున్నారు. హేతువును, ప్రశ్నించే గొంతుకలను ఉత్తరిస్తున్నారు. ఇప్పకికే భ్రష్టుపట్టిపోయిన మతం, చరిత్ర, రాజకీయాలు, కళలు, సాహిత్యం.. వంటి అనేకానేక ఆవరణలను ’కన్నుగానని వస్తుతత్వం’తో మరింత కలుషితం చేస్తున్నారు.

తలకిందులుగా వేలాడుతున్న సమాజాన్ని సవ్యంగా నిలబెట్టేందుకు వర్తమానానికి ఒక వోల్టేర్ కాదు లక్ష మంది వోల్టేర్లు కావాలి. ఒక కాండీడ్ కాదు లక్ష కాండీడ్ లు కావాలి. ఇది అత్యాశే కావచ్చు కానీ అవసరమైన అత్యాశ. దానికి ఊపిరులూదడానికి కాండీడ్ ను ఒకసారి తిరగేద్దాం వచ్చేవారం నుంచి సారంగలో..

*