బ్లాక్ ఇంక్

Art:  Satya Sufi

Art: Satya Sufi

 

 

కిటికీ అవతల నాలుక చాపిన తోడేలులా నల్లటి నిశ్శబ్దం.

అంచులు మాసిన కాగితాలు. తీగల్లా మెలితిరుగుతూ పాకిన పదాలు. బ్లాక్ ఇంక్‌లో. తుఫాను మిగిల్చిన లోపలి చెల్లాచెదురుతనాన్ని పగలబడి వెక్కిరిస్తూ ఆకుమళ్లలాగా పొందికగా. ఆ పదాలకి అర్థాన్నీ, అర్థాలకి శాశ్వతత్వాన్నీ వెదికే త్రాణ పోగొట్టుకుని చాలా యేళ్లైంది. ఇప్పుడు అప్రయత్నంగా, ఆ ఆత్మలేని సిరా మరకల్లోంచి వికృతంగా రూపం పొందుతున్న మాటలు- “మై డియర్ చిప్‌మంక్!”, “డియర్ లిటిల్ ఆలిస్!”, “హలో మై స్వీట్ పంప్‌కిన్!” అన్నిటికిందా అతని సంతకం, వంకీ తిరిగిన “వై” అక్షరం తో.  విషపు సాలీళ్లలా కనిపించి విసిరికొట్టాను.

తల తిప్పి చూశాను. టేబుల్ మీద కాన్‌ఫరెన్స్‌కి వెళ్ళే ముందు నేను రాసుకున్న పేజీలు . అద్దం మీద అంటించిన స్టిక్‌నోట్స్. పర్స్ తెరిచాను. మూడు పెన్నులు. అన్నీ… అన్నీ బ్లాక్ ఇంక్. బలమంతా వాడి విరిచేశాను. అలసటతోనో, అసహ్యంతోనో శరీరమంతా మొద్దుబారినట్టైంది. వెనక్కి వాలి కళ్లు మూసుకున్నాను. రెప్పల వెనకాల బ్లాక్ ఇంక్. భయమేసి కళ్లు తెరిచాను. శుభ్రం చేసే కన్నీళ్లు వచ్చే ఆశలేదు. గాయం మానిపోయిందనుకుని ఎప్పుడో ఇసుకలోకి ఇంకిపోయింది ఆ ఏటిపాయ.

పెన్‌తో రాయటం ఓ గొప్ప ఉత్సవంగా ఉండే రోజుల్లో వచ్చాడతను మా స్కూల్‌కి ఇంగ్లిష్ టీచర్‌గా. Pied Piper of Hamlin. పాతికేళ్లలోపే వయసు. భాషని తళుకు ముక్కలుగా తురిమి గాల్లోకి ఎగరేసి గారడీ చేసేవాడు. అప్పటిదాకా ర్యాపర్ తీయకుండా చాక్లెట్ తింటున్న మాకు భాష రుచి చూపించాడు. ఊరికే మహాకవుల్ని కోట్ చేసే తెంపరితనం. పదాల్ని వేలికొనలమీద ఆడించే అల్లరి. అసైన్‌మెంట్లకి నవ్వించే కామెంట్స్ రాసేవాడు. బ్లాక్ ఇంక్‌లో. వెనుకే నడవటానికి ఓ హీరో కావల్సివచ్చే ఆ వయసులో అందరం ఆ రంగు ఇంకే వాడేవాళ్లం.

అప్పటికే నేను మంచి స్టూడెంట్‌ని.  ఓసారి “Dance of Seasons” గురించి రాసిన నా అసైన్‌మెంట్ పై అతని కామెంట్. “Excellent! Meet me at the staffroom.”. మొదటిసారి నన్ను ప్రత్యేకంగా గుర్తించటం. గట్టిగా కొట్టుకుంటున్న గుండెతో వెళ్లాను. “I think you have a wonderful flair for writing Dhanya! I would love to see more from you.”. ఊహించనంత పెద్ద ప్రశంస. ఓ కొత్త స్నేహం మొదలు. క్లాస్‌లో స్పెషల్ ట్రీట్‌మెంట్. అందరికంటే ఎక్కువ మోటివేషన్ ఇచ్చేవాడు నాకు. ఏదైనా మాట్లాడే చనువు ఏర్పడింది. ఆత్మవిశ్వాసం పదిరెట్లయ్యింది. ఒక్కోసారి అతని పైనే జోక్ చేసేంత. అద్దం ముందు అతన్ని అనుకరిస్తూ ఇంగ్లీష్‌లో స్పీచ్ ఇవ్వటం సాధనచేసేదాన్ని. భయంలేకుండా స్టేజీ పై మాట్లాడేదాన్ని. ఆ సంవత్సరం నా పేరు స్కూల్ మొత్తం తెలిసింది. ఇయర్‌బుక్‌లో నేను రాసిన కథ ఎంపికైంది.

రోజూ అతని దగ్గరికెళ్లి మాట్లాడటం ఓ దినచర్య. ఓ అబ్సెషన్. ఓ వెర్రి ఇష్టం.

సెలవుల్లో ఉత్తరాలు రాసేదాన్ని. చదివిన పుస్తకాల గురించీ, చూసిన సినిమాల గురించీ. రెండు రోజుల్లో జవాబు వచ్చేది. ఒక్క పేజీ ఉత్తరం. ప్రతీసారీ ఓ కొత్త సంబోధనతో.

ఇవాళ యే జ్ఞాపకం తాకబోయినా చేతులంతా నల్ల సిరా. పొగలాంటి వాసనతో. రక్తమంత చిక్కగా.

ఆ తర్వాతి సంవత్సరం రెండవ టర్మ్ పూర్తవుతూ ఉండగా ఒక ఉదయం- బస్ దిగగానే అవగతమైన శూన్యం. ఎర్రబడి వాచిన కళ్లతో హాస్టల్ స్నేహితులు చెప్పారు. అతను ఆ ముందు రోజు రాత్రి హాస్టల్ ఖాళీ చేసి వెళ్లిపోయాడని. కారణమేంటో ఎవ్వరికీ తెలియలేదు. మరో చోట మంచి ఉద్యోగం వచ్చిందన్నారు. ఎవరో సీనియర్ టీచర్లతో గొడవైందన్నారు. కవితలూ, పాటలూ రాసి భక్తి చాటుకున్నారు కొందరు. ఆ సీనియర్ టీచర్లని మనసారా ద్వేషించి తృప్తి పొందారు మరికొందరు.

ఊరికే అలవాటుపడగలిగే అదృష్టవంతులు వాళ్లంతా. మార్పుకైతే అలవాటుపడొచ్చు. భూకంపానికో?

ఏడుస్తూ రాసిన పదిపేజీల ఉత్తరానికి మూడు లైన్ల జవాబు. “డియర్ ధన్యా! నిన్ను ఎప్పటికీ మర్చిపోను. ఇన్నాళ్ల స్నేహం నాకు మంచి గుర్తు. బాగా చదువుకో.” తరువాతి  ఉత్తరాలకీ, గ్రీటింగ్ కార్డ్‌లకీ, బహుమతులకీ

జవాబు రాదని కష్టం మీద అర్థం చేసుకున్నాను. పాఠాల మీద శ్రద్ధ పోయింది. దిగులు. తవ్వేకొద్దీ.

కొన్ని నెలలకి సీనియర్ల దగ్గర అతని ల్యాండ్‌ఫోన్ నంబర్ దొరికింది. ధైర్యం చేసి ప్రయత్నించాను. ఎవరో ఆడమనిషి ఎత్తింది. ఫలానా స్కూల్ నుంచీ అనగానే మండిపడింది. బాగా తిట్టాక “అసలు మీకూ వాడికీ యేముంటాయి మాటలు? మీ పనికిమాలిన మాటల వల్లే వాడు ఇవాళ ఉద్యోగం ఊడి రోడ్డుమీద పడ్డాడు! ఇంకొక్కసారి ఎవరైనా ఫోన్ చేసినా ఉత్తరాలు రాసినా మర్యాదగా ఉండదు.” ఆక్రోశంగా అరిచి ఫోన్ పెట్టేసింది.

Kadha-Saranga-2-300x268

గాజు పాత్ర భళ్ళున పగిలినట్టుంది. రూపం ఛిద్రమైనా నాజూకు కోల్పోని గాజు తునకల్ని ఏరుకున్నాను. వేళ్ళు తెగకుండా వాటిని పట్టుకోవడమెలాగో కాలం నేర్పింది నెమ్మది మీద. తరువాతి మానవసంబంధాలన్నీ దాదాపు ముళ్లకంచెకి ఇవతలినుంచే. ఎవరైనా దాటి వస్తుంటే దడగా ఉండేది. కారణం లేకుండా నన్ను వదిలేస్తే మళ్లీ పగిలే శక్తిలేక.

ఆవిడెవరో అన్నమాటలు మాత్రం డేగల్లా తిరిగేవి తలపై ఒక్కోసారి. దుర్బలంగా, నిస్సహాయంగా అనిపించేది. జవాబు తోచేది కాదు. నా తప్పేంటో తెలిసేది కాదు. అసలు తప్పెవరిదో ఇవాళ మధ్యాహ్నం తులసిని చూసి మాట్లాడేదాకా నా ఊహకి కూడా అందలేదు.

తులసి. మా స్కూల్లో చాలామందిలాగా హాస్టల్లో ఉండి చదువుకున్న పల్లెటూరి పిల్ల. నల్లగా, పల్చగా పొడవుగా ఉండేది. ఏ కొంచెమైనా నాగరికత లేని భాష. ఎర్ర రాయి ముక్కుపుడకా, చెవులకి చుట్టు రింగులూ. పొద్దుటి కాన్‌ఫరెన్స్‌లో హుందాగా బ్లేజర్ వేసుకుని, అద్భుతమైన ప్రెజెంటేషన్ ఇచ్చింది తనేనన్న సంగతికి నేను అలవాటు పడేందుకు చాలాసేపు పట్టింది.

మా క్లాస్‌లో తులసి కేవలం ఒక రోల్‌నంబర్. ఆఖరి బెంచీలో కూర్చుని నిద్రపోయే డల్ క్యాండిడేట్. ముక్కీ మూలిగీ పరీక్షలు పాసయ్యే తెలివితక్కువది. ఎనిమిదోక్లాసులో తను స్కూల్ మారినప్పుడు తులసి నంబర్ కానీ, అడ్రస్ కానీ తీసుకోవాలని ఎవ్వరికీ తోచలేదు. ఇన్నేళ్లుగా ఎక్కడుందో కూడా తెలీదు.

స్టేజ్ మీంచే గుర్తు పట్టిందేమో. ప్రెజెంటేషన్ అవ్వగానే దగ్గరికొచ్చి చెయ్యినొక్కింది. లంచ్‌కి తన హోటల్ రూంకి వెళదామంది. యూ ఎస్‌లో ఉంటోందట. దారంతా ఏవేవో కబుర్లు చెప్తూ, ఎవరెవరినో పలకరిస్తూ, ఫోన్‌లో ఏవో పనులు చక్కబెడుతూ. ఇంగ్లిష్‌లో. స్పానిష్‌లో. గలగలా… కలకలా… కలలో నడిచినట్టు వెళ్తున్నా తనవెనకాలే.

రూంకి చేరాక  భోంచేస్తూ సగంపైన తనే మాట్లాడింది. తన వర్క్ గురించీ, అక్కడి ఇంటి గురించీ, బాయ్ ఫ్రెండ్ గురించీ. కాసేపాగి నా వైపు నిశ్శబ్దాన్ని నింపేందుకు మొహమాటంగానే అన్నాను, మరేం మాట్లాడాలో తెలియక “నువ్వు వెళ్లిపోయాక ఎక్కడున్నావో ఎవ్వరికీ తెలీదన్నారు తులసీ!”

తలుపు మూసినట్టు మౌనం. నవ్వు మధ్యలో తెగింది. “నేనే చెప్పలేదే ఎవ్వరికీ…”

నీడలు తిరుగుతున్న తన కళ్లవంకే చూస్తున్నాను.

“అదే కాదు ధన్యా. ఇంకా చాలా చెప్పలేదు ఎవ్వరికీ.” రక్తం గడ్డకట్టించేంత ద్వేషం తన కంఠంలో. “వింటావా? విని నమ్ముతావా?”

గొంతు పెగుల్చుకుని “చెప్పు” అన్నానో లేదో.

“మన ఇంగ్లీష్ టీచర్. గుర్తున్నాడా? నీకు చాలా ఇష్టం కదా. మర్చిపోయుండవులే. ఒక రోజు రాత్రి స్టడీ అవర్ తర్వాత బాత్రూంకి వెళ్ళి వస్తుంటే ఎదురుపడ్డాడు. Do you know what he made me do? That bloody pervert! “

తర్వాతి మాటలన్నీ స్పృహలో ఉండి విన్నానో లేదో తెలీదు. ఒళ్లు చల్లబడటం నాకే తెలుస్తోంది. తన చేతులు పట్టుకోబోయి ఆగలేక కౌగిలించుకున్నాను. ధైర్యం ఇవ్వటానికా తీసుకోటానికా? తెలీదు నాకే.

“వదిలెయ్యి ధన్యా! I think I am over it now. చాలా కష్టంగా ఉండేది మొదట్లో. రాత్రీ పగలూ ఆలోచిస్తూ కూర్చునేదాన్ని. చదువు మానేస్తానని ఏడ్చేదాన్ని. నాన్న ధైర్యం చెప్పి వేరే స్కూల్లో చేర్చకపోతే ఇవాళ ఇలా ఉండేదాన్ని కాదు. దౌర్భాగ్యమేంటంటే అదొక్కసారే కాదు. నేనొక్కదాన్నే కాదు. చాలామంది పిల్లలు. అమాయకులు. అసహాయులు. తలుచుకుంటే ఎంత రివోల్టింగ్ గా ఉంటుందో. కొట్టేవాడు చాలా. ఇంగ్లిష్ రాదు కదా నీకు… ఎవరికి కంప్లెయిన్ చేస్తావ్? అని నవ్వేవాడు. నా మాట ఎవ్వరూ నమ్మరని నాకు బ్రెయిన్‌వాష్ చేసేవాడు…”

మళ్ళీ మౌనం. ఉరుములు ఆగినట్టు.

“ధైర్యం చేసి ఒకసారి నాలాంటి అమ్మాయిలందరం కలిసి ఒక మేడంతో చెప్పుకున్నాము ఈ మాట. మా పేర్లు బయటికి రాకుండా చూస్తానన్నారు. రెండో రోజే డిస్మిస్ అయ్యాడు నికృష్టుడు. ఎంత సంబరపడ్డానో లోపల. అయిస్ క్రీం తినాలనిపించింది. స్కూల్ పేరు పోతుందని హష్ అప్ చేసిపారేశారు. జైల్‌కి పంపి ఉంటే ఇంకా బావుండేది. Son of a b***h!”

నాకు మాట రావట్లేదు. నెమ్మదిగా పెదాలు కదిలించాను.

“నువ్వేం అడుగుతావో నాకు తెలుసు ధన్యా! మరి నీతో, మిగతా అమ్మాయిలతో ఎప్పుడూ అలా లేడు అనేగా. తెలివెక్కువ వాడికి. క్రిమినల్. మీరైతే నోరున్నవాళ్లు. పైగా పేరెంట్స్ ఊర్లోనే ఉంటారు. అందుకని భయం. అయినా  మీకు చెప్పినా నమ్మేవారు కారేమోనే అప్పుడు.”

మతిపోతోంది నాకు. గొంతు పొడిబారిపొయింది.

“నాకెవ్వరూ ఫ్రెండ్స్ లేరు అప్పట్లో. కానీ నువ్వంటే అడ్మిరేషన్. నీలాగా ధైర్యంగా ఉండాలనిపించేది. బాగా చదవాలనిపించేది. స్టేజ్ పై మాట్లాడాలనిపించేది. ఇంగ్లిష్ రాదన్నాడుగా నాకు. ఇప్పుడు స్పానిష్, ఫ్రెంచ్ కూడా మాట్లాడతాను. ఆగుతాడా నా ముందు?”

అతను  వెళ్లిపోయిన యేడాది స్కూల్ గార్డెన్ పార్టీ గుర్తొచ్చింది. అందరూ ఆడుకుంటుంటే తులసి మాత్రం ఎక్కడో మూలగా. గడ్డి పీక్కుంటూ. శూన్యంలోకి చూస్తూ. బహుశా ఆ ముందురోజే అతను… అందరం తెగ ఏడిపించాం. ఆడుకోవెందుకే అని. ఏవేవో పేర్లు పెట్టి తమాషా చేశాం. ఎంత పొగరు అప్పుడు! ఆ రోజు ఒక్కసారి మళ్లీ వస్తే ఎంత బావుండు! తులసిని ఓదార్చగలిగుంటే. కనీసం తను చెప్పేది వినగలిగుంటే… అయ్యో!

“ఫేస్‌బుక్ లో ఉన్నావా నువ్వు?” తనే టాపిక్ మార్చింది.

“ఊఁ”

“అరే వదిలెయ్యవే. అలా అయిపోతావేంటి! ఎప్పటి విషయాలో ఇవన్నీ. ఈసారి యూ ఎస్ వస్తే తప్పకుండా కాంటాక్ట్ చెయ్యి నన్ను. సరదాగా ఉందాం ఒక వారం. చక్కగా వండి పెడతా నీకు. సరేనా?”

నవ్వుతూ బై చెప్పింది. ఫ్లైట్ ఎలా ఎక్కి ఇల్లు చేరానో తెలీదు.

తెల్లారి మూడున్నరౌతోంది. కొన్ని పక్షులు అప్పుడే నిద్రలేచాయి. పిచ్చివాళ్ల అభ్యర్ధనల్లా ఉన్నాయి వాటి అరుపులు. మిగిలినవి కాసేపటికి వాటిని ఊరుకోబెట్టాయి. మళ్లీ నెమ్మదిగా ముద్దకట్టింది నిశ్శబ్దం. తేలికపాటి నిద్ర ఆవరించింది. కలలంతా నల్ల సిరా. వీధుల్లో పారుతూ, కుళాయిల్లోంచి కారుతూ. బాగా తెలిసిన ఒక మొహమంతా అలుముకున్న నల్ల సిరా.

కొరియర్ బాయ్ బెల్‌తో నిద్ర చెదిరింది. నా పేరు లోని “వై” వంకీ తిప్పకుండా సంతకం చేసి వచ్చాను.

ఫేస్‌బుక్ లో తులసి రిక్వెస్ట్. విచ్చుకుని నవ్వుతున్న ఓ సెల్ఫీ తన ప్రొఫైల్ పిక్.

మరుగుతున్న టీ కింద స్టవ్ నీలి మంటల్లో కాలుతున్నాయి. బ్లాక్ ఇంక్ అక్షరాలు.

*

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

చెప్పొద్దులే..!

 

-సాంత్వన చీమలమర్రి

~

ఉహూ నువ్వయ్యుండవులే. ఎర్రటి సాయంకాలాల్ని చల్లార్చే ఆ పొడుగాటి నీడల్లో యేదీ నీది కాదని నచ్చజెప్పుకునే అవసరం పడట్లేదిప్పుడు.

చెవులు రిక్కించటమూ మానేశాను… కొమ్మలు రాసుకున్న అరక్షణం తర్వాత నీ ఇంకొక పాదం చేసే శబ్దం కోసం.

సెలయేరు మోగని చీకటికి అలవాటుపడి బూడిదరంగులో బాగానే ఉంది ఇప్పుడంతా. ఆ మలుపు చివర్నించి ఎగిరొస్తూ ఓ నారింజ జలతారు రెక్కల పక్షి ఎదురైతే అది నువ్వెందుకవుతావూ?

ఒక మాట చెప్పెయ్యనా? వయోలా తీగల్లోంచి వగరు తేనె తెచ్చి, నీ టీకప్పులో కలిపేసి, పొద్దుటికి పారబోస్తూనే ఉంటాను ఇంకా.

నీ పాటనొకదాన్ని సన్నగా చుట్టేసి, అప్పుడు వాడిపోయిన కొన్ని పూలతో కలిపి వాసన చూసుకోవటమూ మానలేకపోయా. ప్రశ్నలు గుచ్చి తెస్తే తెంపేశావుగా. యే పాటో గుర్తుందా అని ఎలా అడగటం?

అడవిలో దారి తప్పి ఎడారిలోకొచ్చి పడ్డాను. ఇపుడక్కడ యే ఋతువో చెప్పొద్దులే నాకు.

నా గాజుపూసలు మాత్రం మొక్కలయ్యాయో లేదో నీ రెక్కల్లో గాలినడిగి ఏం చెప్తుందో వినకుండానే వెళ్ళిపోతానిప్పటికి.

*

పురాస్మృతుల స్వర్ణ మధూళి

 

 

 

-సాంత్వన చీమలమర్రి

~

 

sant3అనుకోకుండా ఒక ఉదయం ఏటవాలు గా పడుతూన్న యెండ ఎప్పటి గుర్తుల్నో మెరిపిస్తుంది. ఊరికే తోచక రెపరెపలాడే రోజూవారీ గాలి సరిగ్గా అప్పుడే పది వేసవుల పరదాల్ని కదిలిస్తుంది. అలవాటయిపోయిన దారుల్లో కాళ్ళు తిరుగుతూన్న మలుపులు ఇప్పటివే. మనసు చూసే దృశ్యం ఎక్కడిదో, ఎప్పటిదో. వర్తమానాన్ని మర్చిపోగలగడమే గొప్ప intoxication అయితే nostalgia ని మించిన మధువెక్కడుందీ?

ఎంత గమ్మత్తో పసితనం అసలు. నేర్చుకొమ్మని గట్టిగా అరిచి చెప్పినవేవీ తర్వాత గుర్తుండవు. మళ్ళీ మళ్ళీ గుర్తొచ్చేవల్లా ఎవరూ చూడని చోట్ల ఎవరి కోసమూ కాదన్నట్టు పూసే గడ్డిపూల్లాంటి అల్పత్వాలూ, లేతదనాలే. అలాంటి పసితనం వసంతం అయితే, ఆ పూసే పూలకి తామేంటో తెలిసి తలలు ఎగరేసే కాలం వేసవి. ఇంకా మగత వదలని ఆకాశాల ధూసరవర్ణ ఛాయల్ని తన గులాబీతనం తో కడిగేసే వేసవి. వచ్చే ప్రతీ రోజునీ బంగారపు కెంపు సంధ్యల మధ్య పొదివిపట్టుకునే వేసవి. వేసవంటే బాల్యానికి చివర. కౌమారపు తొలి గడప. యవ్వనానికి Passage way. అంత అందాన్నీ conscious గా అనుభవించడానికి ఆ వయసూ, పరిణతీ చాలా మందికి సరిపోవు. కావాల్సినదానికంటే ఎక్కువే సరిపోయే అదృష్టవంతుడొకడు, పన్నెండేళ్ళ డగ్లస్ స్పాల్డింగ్స్, రచయిత Ray Bradbury ప్రతిబింబం.

తెంపిన తక్షణమే వడలే గడ్డిపూలని ఎలా దండ గుచ్చడం? అదిగో అని తాకి చూపించగానే ఆవిరయ్యే సబ్బు బుడగల రంగుల్ని ఎలా రాశిపోయటం? అందుకు తెచ్చుకున్నారు Bradbury ఈ రంగురంగుల అక్షరాల అద్దం ముక్కల్ని. ఈ పుస్తకం మనల్ని మనకే వంద fragments గా విడగొట్టి చూపించే తళుకుటద్దాల mosaic.

నీలం ఆకుపచ్చా కలిపి అల్లిన అడవి నీడల కింద, రెండు చెవుల్లో వినపడే గుండె చప్పుడు లో, గాయమయ్యి ఉబికే రక్తపు ఎరుపు లో, పని చేసి వచ్చిన అలసట లో, ఆ అలసటని ఒప్పుకోని అహం లో తను జీవించి ఉన్నాననే స్పృహ ఒక వెలుతురు జలపాతం లా డగ్లస్ ని ముంచెయ్యటమే మొదలు ఈ పుస్తకానికి. జీవించి ఉండటాన్ని గుర్తించటమంటే తెలిసిన లెక్కల్లో సాగే మొనాటనీల మధ్య మోగే అభౌమ సంగీతపు nuances వినిపించుకోగలగటం.  ఆ మొనాటనీలని కూడా వాటికోసం వాటిని ప్రేమించగలగడం. ఆ యెరుక ఓసారి పుట్టిందా, ఇంక కనిపించేదంతా అద్భుతమే. ప్రతి రోజూ పేజీల మధ్య నెమలీకే.

కాస్త ఏమరుపాటుగా ఉంటే పచ్చిక పెరిగి ఊరిని ముంచేస్తుందా అనిపించే 1928 నాటి గ్రీన్ టౌన్ లో ని కొందరు మనుషుల  జీవితాలూ, వాటి మధ్య అన్నిటినీ లోతు గా అనుభవించగలిగే అదృష్టమూ ఆపదా ఉన్న డగ్లస్ వేసవి అనుభవాలూ ఈ Dandelion Wine పుస్తకం నిండా.  వేసవంటే వాళ్ళకి ఎవరూ పైకి గుర్తించని కొన్ని ఆనవాయితీలు. లెమనేడ్ తయారు చేసుకోవడం, ఐస్ క్రీం తెచ్చుకోవడం, కొత్త టెన్నిస్ షూస్ తొడుక్కుని తోక చుక్కల్లా పరిగెత్తడం, గడ్డి లో పూసే డాండీలియాన్ పూల నుంచి వైన్ తయారు చేసుకుని సోమరి తూనీగల రెక్కల్లోని సూర్య కిరణాలనీ, తేనెటీగల కాళ్ళకంటిన వెయ్యి పూల సౌరభాల్నీ సీసాల్లో  దాచుకోవడం. ఇంకా ఎండ తగ్గి చల్లబడే సాయంకాలాలు వాకిట్లో ఊగే కుర్చీల్లో, చెక్క బల్లల మీదా పెద్దవాళ్ళంతా కూర్చుని ముసురుతూన్న చీకట్లకి చిక్కు తీసి జడలల్లుతూ చెప్పుకునే కబుర్లు. మరునాటికి మర్చిపోయి అందరూ మళ్ళీ మొదలెత్తుకునే కబుర్లు. అతిప్రియమైన ఆ కబుర్లకి అర్థం లేదు, శబ్దం మాత్రమే ఉంది. ఎంత నిశ్చింత!

sant2

 

జూన్ మాసపు ఆగమనం తోనే వినబడే లాన్ మూవర్ శబ్దమంటే తాతగారికి ప్రేమ. అది వినపడితే ఆయన నిద్ర లో నవ్వుతాడు. ఊరిలో అన్ని లాన్ మూవర్ల నాదాలూ కలిసి సింఫనీ పాడినట్టు ఊహించుకుంటాడు. అసలు కత్తిరించాల్సిన అవసరమే లేని టైం సేవర్ లాన్ జాతి ని అమ్మేందుకు వచ్చిన బిల్ ఫారెస్టర్ తో అంటాడు కదా “అసలు అన్ని పనులూ త్వరత్వరగా చేసి ఏం సాధిస్తాం? మిగిలిపోయే సమయం లో చెయ్యటానికి కొత్త పనులు కల్పించుకునేందుకు బుర్ర బద్దలుగొట్టుకోవడం తప్ప? దారివెంట ఎదిగే మొక్కల్ని చూస్తూ, వాసనలు పీలుస్తూ నడిచే కాస్త దూరం కార్లో యాభై మైళ్ళ వేగం తో వెళ్ళటం కంటే ఎందుకు బావుంటుందో కొంచెం అర్థం చేసుకోడానికి ప్రయత్నించరాదూ?” అని.  ఆ ఆలోచనల్లోకి వెళ్ళి వచ్చే లోపు బిల్ కి డబ్బులిచ్చేసి సరుకంతా లోయలో పడేయిస్తాడు. ఆ తర్వాత బిల్ కూడా లాన్ మూవర్ని ప్రేమ గా బయటికి తేవటం ఒక తియ్యటి ఆశావాదపు కొసమెరుపు.

సంతోష యంత్రాన్ని కనిపెట్టాలనుకునే లియోది ఓ కథ. ఎప్పటికీ చెయ్యలేమనుకున్న పని ఒక్కసారే చెయ్యటంలో సంతోషం ఉందా లేక అశాంతా? క్షణికమైన సౌందర్యాలు- సూర్యాస్తమయాలు, ఇంద్రధనుస్సులూ… క్షణికం కనుకే అపురూపం కాదూ? అవన్నీ నిత్యమూ నిరంతరమూ అయితే అవి అలవాటు అయిపోవటాన్ని తట్టుకునీ నిలబడగలిగేంత సంతోషం పుడుతుందా మనకి? Now and Here ని మించిన సంతోషముందా? ప్రశ్నలు. వినపడీ వినపడనట్టుండే జవాబులు.

పుస్తకం చివర్న వచ్చే అమ్మమ్మ వంటల్లాగా ఈ సంతోషానిక్కూడా ఓ రెసిపీ లేదేమో. వంటగది ఎంత చిందరవందరగా అయినా ఉండనీ. డబ్బాల్లో దినుసులన్నీ ఏకమైపొనీ. చివరికి చేసే వంట మాత్రం దివ్యంగా ఉండాలి. యేది యెంత వేస్తే రుచో, ఆ మారిపోతూ ఉండే పాళ్ళ రహస్యం ఏమిటో తెలిసిన పెద్దవాళ్ళ దగ్గర శిష్యరికం చెయ్యాలి. అప్పటికీ వాళ్ళు చెప్పగలిగే algorithm యేదీ ఉండదు. తోచినంత వేసుకుంటూ పోతే ఎప్పుడో ఒక రోజుకి epiphany.

ఈ బంగారపు వెలుతురుకి అవతల యేముంటుంది? గాఢమైన ఈ వెలుతురు దాచే నీడలు ఎంత నల్లటివో! వేసవి లో కూడా అమావాస్యలుంటాయి. తీతువులూ కూస్తాయి. ఎప్పుడూ పక్కనే ఉండే మనవాడు ఓ మధ్యాహ్నం వేరే ఊరికి వెళ్ళిపోతున్నానంటాడు, ఆ సాయంత్రం ఏం ఆడుకోవాలో ముందే అనుకున్నా కూడా. వాడేం మామూలు మనిషా? మన దృష్టి లో సగం దేవుడు. మన భాష అర్థమయ్యే ఒక్కగానొక్కడు. అన్నాళ్ళూ చెప్పుకున్నా మిగిలిపోయినవన్నీ గుర్తొస్తాయి. ఆ పైన జరగబోయేవన్నీ ఎవరితో చెప్పాలి? భయమేస్తుంది. ఒకరినొకరు మర్చిపోయే రోజు వస్తుందేమో అని. వెళ్ళిపోతాడు వాడు. ఊరూ వాడా, పచ్చికా చీకటీ అన్నీ అలాగే ఉంటాయి. వాడు మాత్రం అక్కడ ఉండడు. కలుస్తూ ఉండొచ్చు లెమ్మనే సగం నిజం మాత్రం ఉంటుంది. కోపమే వస్తుంది వాడిమీద. పసి గుండె కొంచెం ఎదుగుతుంది. ఒకింత మొద్దుబారుతుంది. కళ్ళ ముందే కట్టిపడెయ్యగలిగితే ఎంత బావుండు ఇష్టమైన వాళ్ళందరినీ!

sant4

మర్రి చెట్లలాంటి మనుషులు హఠాత్తుగా మాయం అయిపోతారు. జీవించి ఉన్నట్టు తెలిస్తే జీవించి లేకపోవటం అంటే ఏంటో కూడా తెలుస్తుంది నెమ్మదిగా. దిగులు పట్టుకుంటుంది. ఒంటరితనం ముంచేస్తుంది. అసలు ఎవరినైనా యే హామీ మీద ప్రేమించాలి? ఎన్నాళ్ళు మనతో ఉంటారని ప్రేమించాలి? అనిపిస్తుంది. అవును కొందరంతే. ఇంకా పెద్దరికం మీద పడకుండానే చప్పున విషాదం పాలైపోగలరు. గాఢంగా ప్రేమించగలరు. గాయపడి యేడవగలరు. ఎరువు మూటల్లో కూడా పూల తోటల్నే చూడగలరు. స్ఫటికాలకి మల్లే ప్రపంచాన్ని వర్ణాల్లోకీ, పదాల్లోకీ, స్వరాల్లోకీ విప్పార్చగలరు. ఓ చిన్న ఆకుపచ్చని పడవమీద కాలం లో వెనక్కి తీసుకుపోయి ఇదీ అని చెప్పలేనివన్నీ ఇక్కడే ఇప్పుడే చూపించగలరు. “ప్రేమ భ్రమ కదూ?”  అని అడిగితే… “మంచు ఆవహించేవేళ సూర్యుడూ భ్రమే అనిపిస్తాడు” అని మార్మికంగా నవ్వేయనూగలరు.

చివరి పేజీ మూస్తూనే తరుముకొస్తాయన్నీ. ఆకాశమంతా నిండే చందమామ నేరేడు చెట్ల వెనకనించీ తేలి వస్తోంది… చుక్కలు మాత్రమే మెరుస్తోన్న ఇంకో రాత్రి- గాజు పగిలినట్టు కారణం లేకుండా కలిసి నవ్వుతున్నారంతా. వేడి చల్లారుతున్న గచ్చు మీద, మొక్కలు తాగి మిగిల్చిన నీళ్ళ మీద మార్చి మార్చి అడుగులు వేస్తున్నాయి సైజ్ ఫైవ్ పాదాలు. నిద్రగన్నేరుల మీద ఎవరిదో నిర్దయ తెలిసి గొంతు లో ఏదో అడ్డుపడుతోంది. ఎపుడో విడిపోయిన వారి మాట వినపడి వాగ్దానాలు చేస్తోంది. తురాయి పూలు రాల్తూనే ఉన్నాయి. అన్నీ- అలాగే- అక్కడే… సరిగ్గా అప్పటిలాగే… ఎందుకంటే? గుర్తున్నాయి కదా మరి!

peepal-leaves-2013

 

 

రవి వర్మ గురించి కొత్తగా…

krishna_helps_draupadi_db47

Art is an evolution. చిత్రాలు వెయ్యటం అనేదే మనిషి తన తోటి వారి కంటే లోతు గా భిన్నం గా ఎలా ఆలోచిస్తున్నాడు అనే దానికి ప్రతీక. ఇక్కడ ఎవొల్యూషన్ అనేది డార్విన్ సిద్ధాంత పరం గా కాదు. ఒక మనిషి ఎదుగుదల (ఎవొల్యూషన్) అన్నది అతని పైన పడే ప్రభావాల బట్టి ఉంటుంది. ఎంత మందిని కలిశాడు? ఎన్ని దేశాలు తిరిగాడు? ఎంత నేర్చుకోగలిగాడు? ఆ నేర్చుకున్నదాన్ని ఎంత సమర్ధవంతం గా ఇంకొకడికీ నేర్పగలిగాడు. దీని ద్వారా తాను మరొక stage of evolution కి ఎంత తోడ్పడగలిగాడు? ఇదీ ఎవొల్యూషన్ యొక్క స్వరూపం. కనీసం కళ పరం గా. భారతీయ సంప్రదాయ చిత్రకళ ని సమర్ధించే వారికీ, రవి వర్మ అభిమానులకీ క ఒక శతాబ్దం గా నడుస్తున్న వాదాలకీ మళ్లీ “రంగ్ రసియా” తెర తీస్తోంది.

ఈ నేపథ్యం లో ఇద్దరు చిత్రకారులు తాము కలిసి తయారు చేసిన వ్యాసం లో ఆయనను కొత్తగా దుయ్యబట్టారు. కానీ గమనించ వలసిన ఒక ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే, గతం లో ఈ చిత్రాలని వ్యతిరేకించటానికి అప్పటి స్వాతంత్ర్య స్ఫూర్తి ఒక ముఖ్య కారణం. యురోపియన్ ఐన ప్రతి విషయాన్ని వ్యతిరేకించటం లో వచ్చే kick .. adrenaline rush .. ఆ కాలానికి నా వరకు క్షమార్హం. కానీ దాదాపు వంద ఏళ్లు గడిచాక కూడా అప్పటి తమ భావజాలానికి ఒక సార్ధకత ఆపాదించే ప్రయత్నం ఇంకా జరుగుతూ ఉండటమే కొంచెం కలవరపరిచింది. భారతీయ చిత్రకళ లో ముఖ్యమైనవి రేఖలు. రేఖలంటే రెండు ప్రదేశాలని విడగొట్టే ఒక సాధనం. ఆ రేఖలు స్ఫుటం గా కనిపించాలి. తప్పదు. దాన్ని మరీ clear గా చూపించేది ఇండియన్ art. గుహాల్లో కుడ్య చిత్రాలు, చిన్న పిల్లల యానిమేషన్ సినిమాలు ,అన్నిటికీ రేఖలే ఆధారం. ఎందుకంటే, వాటిని perceive చెయ్యటం తేలిక కనుక!

రేఖల్నుంచి కొంత ముందుకి వెళ్తే రంగులొస్తాయి.. ఇంకొంచెం ముందుకు వెళ్తే వెలుగు నీడలు వస్తాయి. వీటిని perceive చెయ్యటం, చెయ్యగలగటం కొన్ని వేల ఏళ్ల తపస్సు ఫలితం గా భావిస్తాను నేను. చిన్న పిల్లవాడు ఆపిల్ ఎర్ర గా ఉంటుంది.. గుండ్రం గా ఉంటుంది అని చెప్పగలడు. ఆర్టిస్ట్లు అవ్వబోని వాళ్ళు అక్కడితో ఆగిపోతారు. ఆ పిల్లవాడికే ఆ ఎరుపు ఉదయం వెలుతురు లో ఒక లాగా సంధ్య వెలుతురు లో ఒక లాగా వెన్నెల లో ఒక లాగా కనిపిస్తే? ఒకే రంగు కి ఉన్న వేల వేల రూపాల్ని గుర్తు పడుతూ పో గలిగితే? ఆ పండు ఛాయ తెల్లని టేబల్ పైన ఎలా పడుతోంది? గాజు టేబల్ పై ఎలా పడుతోంది? పసుపు రంగు వేసిన గోడ పై ఎలా పడుతోంది? ఇన్ని రకాల ప్రశ్నలు వేసుకుంటూ పోతే… ఒక రోజు ఆ పిల్లవాడు చిత్రకారుడిగా తన మొదటి శ్వాస తీసుకుంటాడు. ప్రశ్నలు వేసుకుంటూ దానికి సమాధానాలు వెదుక్కుంటూ కొన్ని దశాబ్దాల కృషి తర్వాత ఆర్టిస్ట్ అనిపించుకుంటాడు. Perceive చెయ్యగలగటం పై చాలా గౌరవం ఉంది నాకు. ఒక పెద్ద శిల లో శిల్పా న్ని perceive చేయగలిగే శిల్పి ని చాలా గౌరవిస్తాను.

భారతీయమైనా పా శ్చా త్యమైనా సరే. సులువు గా కనిపించిపోయే వాటి కన్నా ఎన్నో రోజుల mental exercise తర్వాత మాత్రమే అబ్బే color perception , light perception అంటే మరీ గౌరవం నాకు. దాన్ని యురోప్ నుంచి రవివర్మ అప్పు తెచ్చుకు న్నంత మాత్రాన ఆది ఆయనది కాకుండా పోదు గా? నిజమే , రంగు చిత్రాలు, వెలుగు నీడలు ఉన్న చిత్రాలు కళ్ళకి ఇంపు గా ఉంటాయి రే ఖా చిత్రాల కన్నా. వాటిని అంత ఇంపు గా చేయటం కోసం పడ్డ శ్రమ ని తృణీకరించటం తప్పు . Mass appeal ఉన్నంతమాత్రాన అది కళ కాకుండా పోతుందా? కోట్ల మంది జనాల్ని మరో ప్రపంచం లోకి తీసుకెళ్లే సినిమా ఎలాంటి medium మరి? దాన్ని కూడా తప్పు పట్టి తక్కువ స్థాయి గా అనుకోవాల్సిందే నా? ఒక కథ ని తెర పై చూపించటం అనేదే passion గా బ్రతుకుతున్న directors ఎందరో? అలాంటి వారే రవివర్మ కూడాను.

Draupadi_humiliated_RRV

తన ఊహ వందలాది మందికి చేరాలి అనుకోవటం ఎంత మాత్రం తప్పు కాదు. ఆది ఆర్టిస్ట్ లకి ఉండే సహజ లక్షణం. ఏ స్థాయి వారినుంచి మెప్పు కోరుకుంటున్నారు అనేది వారి వారి ఇష్టం. It just does not disqualify them from being great artists. ఇక పోతే కొత్తదనం. రవి వర్మ యురోపియన్ ఇమిటేటర్ అనే విమర్శలు చాలా ఉన్నాయి ఆయన పైన. ఇక్కడ ఆర్ట్ కి క్రాఫ్ట్ కి మధ్య ఉండే ఒక భేదం తెలుసుకోవాలి. Craft can be taught. Its a monotonic pastime of the mind, while art is a limitless expansion of the same capability. Not everyone can be an artist, but everyone can be a crafter with certain amount of practice. A crafter need not dedicate his life to his craft., craft just does not demand you to be so. But art is a fiery monster that artists enjoy being devoured by. తంజావూర్ చిత్రాలని పెయింట్ చెయ్యటం gifted artists కానివాళ్ళు కూడా [ ఇతర చేతి పనుల లాగానే ] నేర్చుకోవటం చూస్తాం. అది వారి జీవితాల్లో ఎక్కువ సమయం తీసుకోదు. ఒక predetermined విధానం లో బొమ్మలు సాగటమే అందుకు కారణం.

Indian art లో so called నూతనత్వం ఎక్కడా ఉండదు. ఆది గురువు నించి శిష్యుడికి వచ్చే ఒక skill అంతే. గురువు వేసినట్టే శిష్యుడు వేస్తాడు. తమ regular జీవితాల్లో కొంత భాగం త్యాగం చెయ్యకుండా యురోపియన్ చిత్రకళ నేర్చుకోవటం సాధ్యమే కాదు. ముఖాల్లో భావాలు, scene setting , composition ఇవన్నీ యురోపియన్ చిత్రకళ పరిధి పెంచుతాయి. దాని లో ఒక కొత్త ఆర్టిస్ట్ తన సొంత మెదడు తో ఆలోచించటం చాలా చాలా అవసరం. రవి వర్మ చిత్రాల్లోనే కొన్ని పురాణ సన్నివేశాల్ని తన మనసు లో వచ్చిన విధం గానే వేశారు. He was indeed a visionary. ఫిల్మ్ డైరెక్టర్ సీన్ ని ఆలోచించుకున్నంత స్పష్టం గా ఎవరి ముఖాల్లోఏమి expression రావాలి అని ఎన్ని రోజులు ఊహించుకుని ఉంటారా అనిపిస్తుంది. దీని పైన పాశ్చాత్య శైలి ప్రభావం ఉంటే ఉండనివ్వండి . అక్కడ ఆయన full bodied emotions తో చిత్రీకరించింది భారతీయ సన్నివేశమే కానీ మరో టి కాదు గా? ఇలాంటి emotions ఇండియన్ ఆర్ట్ లో ఎక్కడ? ద్రౌపది సభ కి వచ్చి తనని కాపాడమని వెడుకునే painting చూస్తే కలిగే రసాను భవం

pacc196_the_unveiling_draupadi

రేఖా చిత్రాల్లో ఎక్కడినుంచి వస్తుంది? కళ్ళ ముందు జరిగినట్టు ఉంటేనేకదా మన empathy పుట్టేది ? ఇలాంటి అనుభవం కలంకారీ చిత్రాలని చూస్తేనో, కాంగ్రా చిత్రాలని చూస్తేనో నిజం గా వస్తుందా? ఒకవేళ వస్తే, వాటి కంటే గొప్ప వాటిని, ( ఇంకా శక్తి మంతం గా convey చెయ్యగలిగే వాటిని) చూశాక కూడా అలాగే వస్తుందా? Here we come back to the question of our evolution. Art has been evolving for several centuries, though not in a unidirectional sense. Realism ని వ్యతిరేకిస్తూ పుట్టిన impressionism , ఆరు బయటి చిత్రాలు ఎక్కువగా వెయ్యాలి అని, brush strokes ప్రస్ఫుటంగా గా తెలియాలి అని, వెలుతురు లోని భిన్నకోణాలు చూడాలని అనుకుంది. అదే సమయం లో పుట్టిన pre raphaelite movement మళ్ళీ roots లోకి వెళుతూ classic భంగిమలని, గ్రీక్ రోమన్ పురాణాల లోని సన్నివేశాలని చిత్రించింది. రెండూ నిలి చాయి.

Monet కి ఎంత పేరుందో John William Waterhouse కి అంతే పేరుంది. కానీ ఇద్దరూ వెలుగు నీడల్ని విస్మరించలేదు. వెలుగు నీడల్ని వదిలేసి మళ్ళీ రేఖ ల్లోకే వెళ్ళాలి అనుకోవటం ఒక obscurantism. Art is a celebration of the heights of human intellect. Artist is limitless. పరిధులు లేని ప్రపంచం లో తన దారి తనే వేసుకుంటూ వెళ్లే బాటసారి చిత్రకారుడంటే. ఇదే కళ, ఇలా ఉంటేనే కళ , ఇంత మందికి మాత్రమే నచ్చటం కళ లక్షణం అనుకోవటం ఆ పరిధుల్లేని ప్రపంచం లో తాము ఒక మూల దాక్కోవటమే ఔతుంది.

రవి వర్మ ఒక perfect artist కాక పోవచ్చు. ఆయన చిత్రాల్లో లోపాలు ఉండొచ్చు. కానీ ఆయన చిత్రాలు నచ్చని వారు కూడా ఒకందుకు ఆయన ని మెచ్చుకోవాలి అని అనిపిస్తుంది. ఆయన అప్పటి వరకూ ఉన్న path of least resistance ని వదిలేసి మంచి పనిముట్లు అరువు తెచ్చుకుని కొత్త బాట వేసుకున్నారు. ఆది చిన్నది సన్నని దీ అయినప్పటికీ తన వెనకాల చాలా మందిని పిలిచి ఆ బాట ని మరింత మెరుగు పరచమన్నారు. ఆ ధైర్యం ఉన్నవారే ఆ పని ఇప్పటికీ చేస్తున్నారు. మనవి అయినవి అన్నీ అన్నిటికన్న గొప్పవి కావు. గొప్పవాటిని మనవి కావు కనుక కాదనటం తప్పు. ఆ గొప్పతనాన్ని మనది చేసే ప్రయత్నాన్ని తప్పు పట్టటం heartless.

– సాంత్వన చీమలమర్రి

S_148220