ఎండపొడ కు ఆహ్వానం

పాత్రికేయ రచయిత, ఫొటోగ్రాఫర్ కందుకూరి రమేష్ బాబు ఈ చలికాలంలో ఎండపోడతో మన ముందుకు వస్తున్నాడు. తెలంగాణ భాషా సాంస్కృతిక శాఖ ఆర్థిక సహకారంతో సామాన్యశాస్త్రం గ్యాలరీలో ఈ ప్రదర్శన ఏర్పాటు చేశాడు. దాదాపు 80 ఛాయా చిత్రాలతో నెలరోజుల పాటు వెచ్చటి స్పర్శను పంచబోతున్నాడు. వెలుగు నీడల మాధ్యమం అయిన ఫొటోగ్రఫితో ఈ సారి ఎండకు, నీరెండకు, ఎండపొడకూ తేడా ఉందని, వెలుతురంతా ఒకటే కాదనీ చెప్పబోతున్నాడు. ప్రవేశం ఉచితం. అందరికీ ఆహ్వానం.
వేదిక: సామాన్యశాస్త్రం గ్యాలరీ. అలంకార్ హోటల్ దగ్గర, ఒయు కాలనీ, మనికొండ రోడ్, హైదరాబాద్.
ప్రదర్శన ప్రారంభంః 9 సోమవారం 2017. సాయంత్రం. 6.10 నిమిషాలు.
ప్రారంభకులుః మామిడి హరికృష్ణ, డైరెక్టర్, భాషా సాంస్కృతిక శాఖ, తెలంగాణ ప్రభుత్వం.
ముఖ్య అతిథిః కట్టా శేఖర్ రెడ్డి. ఎడిటర్, నమస్తే తెలంగాణ.
ప్రదర్శన వేళలుః ప్రతి రోజూ సాయంత్రం 5.30 నుంచి రాత్రి 9.30 వరకు.
శని, ఆదివారాలు ఉదయం 1 1 నుంచి రాత్రి 9 దాకా.
మరిన్ని వివరాలకుః  99480 77893

‘మనిషి’ కేవలం ‘మనిషి’ కాదు!

photo-1

 

 

కొన్ని కొన్ని విషయాలు చాలా ఆశ్చర్యం కలిగిస్తూ ఉంటాయి.

ఉదాహరణకు మనిషి.

ఎందుకో చెప్పలేను. మనిషి వినా మరే ప్రపంచమూ పట్టనట్టు, మనుషుల గాథలు, వాళ్ల అనుభవాలు, వాళ్ల సృజనాత్మకత, జీవితంలో స్వయంగా వాళ్లు ఆర్జించిన జ్ఞానము, వివేకము, కొన్నిప్రత్యేక సందర్భాల్లో వాళ్లు అనుసరించే విధానమూ, విధి అని అంగీకరించిన తీరుతెన్నులు, ఇవ్వన్నీ తెలిసో తెలియకో, ప్రయత్నంతోనో అప్రయత్నంగానో సాధారణంగా తెలుసుకుంటూ ఉంటాం. ముఖ్యంగా నా వరకు నేను ఈ జగత్తులో మనుషులందరి గురించి ఒక లైబ్రరీ తెరవాలన్నంత కుతూహలంతో ఇదే పని ఇష్టంగా చేస్తూ ఉంటాను. ఆ పని లో భాగంగా పరిచయ వ్యాసాలు, పరిచయ నవలికలూ రాస్తూ ఉంటాను. అచ్చు వేస్తూ ఉంటాను కూడా.

అయితే, ఎవరు కొత్తగా పరిచయమైనా ఒక చెట్టును చూస్తున్నట్టు, చెట్టును కావలించుకున్నట్టు… పిదప ఆ చెట్టుమీద వాలిన పక్షిలా నేను ఆ చెట్టు గురించి తనపై ఎంతో కొంత ఆశ్రయం పొంది తెలుసుకుంటూ ఉంటాను. క్రమంగా ఆ చెట్టు కొమ్మల్ని, ఊడల్నీ, రెమ్మరెమ్మనూ ఫీలయి వేర్లనూ తడిమి దాని జీవన దారుడ్యానికి తన్మయమై, ఇరుగు పొరుగు చెట్లనుంచి సేకరించిన అనుభవ ఫలాలతో ఈ చెట్టునూ భేరీజు వేసుకుని మెలమెల్లగా వీలైనప్పుడల్లా వాటి ఒక్కో ఆకూ గురించి, ముందే చెప్పినట్టు శాఖల గురించీ, వాటిని సజీవ గాథలుగా, పరిచయ గాథలుగా రాసుకుంటూ పోతాను. ఇదొక జీవనశైలి.

అదృష్టవశాత్తూ వృత్తీ, ప్రవృత్తీ రచనే కావడం వల్ల పాత్రికేయ రచయితగా నాదైన శైలితో పనిచేస్తూ, నాకు నచ్చిన ఉద్యోగం చేసుకుంటూ ఉన్నందున కల్పన జోలికి వెళ్లకుండా- వాస్తవ గాథలను, మనుషుల గాథలను రాయడమే ఇష్టమైన కార్యంగా పెట్టుకున్నాను. జీవితాలతో నా జీవితం అలా గడిచిపోతున్నది, మనుషుల్లో మనిషిగా మసులుకుంటూ ఉన్నాను.

మధ్యలో ఒక చిన్న ఉదయం. అది కెమెరా వల్ల జరిగిందనిపిస్తున్నది.

చాలా ఏళ్ల క్రితం వదిలేసిన కెమెరాను మళ్లీ పట్టుకున్నాను. అది కూడా ఒక మనిషి గురించి పుస్తకం రాసే ప్రయత్నంలో ఉండగా, ఆ మనిషి ఫొటోగ్రాఫరే అయినందువల్లా, ఆ కెమెరా మళ్లీ అలవోకగా నా భుజంపైకి వచ్చి చేరింది. ఇప్పుడు extended arm అయింది కూడా. ఎం.ఎస్. నాయుడు మాటల్లో ‘అది వేలాడే కన్ను’ అయింది కూడానూ.

photo-2

ఎప్పుడైతే, అంటే ఆరేళ్ళ క్రితం ఇలా మళ్లీ కెమెరా ప్రపంచంలోకి అడుగుపెట్టానో -అప్పట్నుంచీ మనిషి రహస్యం మనిషి మాత్రమే కాదన్న విషయం అవగతమవుతూ ఉన్నది. ‘మనిషి’ కేవలం ‘మనిషి’ కాదని ధ్రువపడుతున్నది.

మనిషితోసహా పరిసర ప్రపంచం …తెలియకుండానే …ఆ మనిషితో నను చేరుకొని మనిషిఫై మరింత అవగాహన  కలిగిస్తున్నాదీ అనిపిస్తున్నది. ఒక సరికొత్త మార్పును ఏర్పాటు చేస్తూ ఉన్నాను.

క్లిక్ బై క్లిక్  – తీస్తున్నది మనిషి ఛాయనే. కానీ ఆ ఛాయ అన్నది మనిషిదే కాదన్నవిషయం ఒక్కో ఎక్సపోజ్ తో  బోధపడుతూ ఉన్నది.

మనిషి ప్రధానంగా రచన చేసే మనిషి ఫోటోగ్రఫీ కి వచ్చే వరకు మనిషి ని మాత్రమే తీయడం లేదన్న బోధనా ఒక అబ్యాసంగా మారింది. చిత్రంగానే అనిపిస్తుందిగానీ నిజానికి నేను మనిషిని మాత్రమే ఫొటో తీస్తూ ఉన్నాను. కానీ మనిషితో పాటు అటూ ఇటుగా అతడి పరిసర ప్రపంచమూ ఒక ఛాయలో చాయగా అనేక శ్రేణుల్లో బంధితం అవుతూ ఉన్నది. “ఇందులో ఏం ఆశ్చర్యం’ అని మీరు అడగవచ్చు. కానీ తెలిసింది అక్షరాలా పంచుకోవడం ఆశ్చర్యం. అది పంచుకోవడం లో ఒక ఆనందం ఉందని  ఈ చిన్న తలపోత, వాపోవడమూనూ!

+++

అప్పటిదాకా మనిషి మాత్రమే నా ఇతివృత్తం. కెమెరా కన్నులతో చూడగా ‘మనిషిని చూస్తున్నాననే’ అనుకున్నాను. అతడు పెరుగుతున్నాడు. అతడి ఆవరణా పెరుగుతున్నది. మీదు మిక్కిలి, అతడున్న ఆవరణ పట్ల స్పృహా కలుగుతున్నది. కానీ రచయితగా దర్శించినప్పటిలా కాకుండా- కెమెరాతో చూసినప్పుడు ఆ మనిషి ఫొటో నేను ఇదివరకు గమనించినట్టు, నేను అనుకున్నట్టు రాలేదు. అదొక ఆశ్చర్యం!

బహుశా అందుకే ‘చిత్రం’ అంటామా? అనిపిస్తోంది.

అంటే -నేను భావించినట్లు కాకుండా-ఉన్నది ఉన్నట్టుగా- వచ్చింది. అప్పుడనిపించింది, ఆలోచన కన్నా చూపు మరింత సత్యమేమో అని. అటు తర్వాత అనిపించింది, ఇందుకు కారణం ఆ మనిషిని సరిగ్గా చూపించే మాధ్యమంతో -ఫొటోగ్రఫీ మీడియం తో పనిచేస్తున్నాను కదా అన్న గ్రహింపు వచ్చింది, క్రమక్రమంగా. ఇది నిజం. వాస్తవం అనిపించేలా ఫోటో రచనలు చేయడం మొదలింది.

అంతకు ముందరి రచన నాది. అది సృజన. కానీ ఇది నా నుంచి ప్రతిఫలనము మాత్రమే అని అర్థమైనది. నా విశ్వాసాలకు భిన్నమైన జీవన ఛాయలు రచించడం మొదలయింది.

photo-3

ఒక మనిషి మనకు బాగా పరిచితుడే అనుకుంటాం. కానీ అతడిని ఫొటో తీసినప్పుడు ఆ మనిషిలోని అనేకానేక మార్పులు, ఛాయలు కనిపిస్తయ్. అంతకు ముందు మనం చూడలేనివి, బహుశా చూడ నిరాకరించినవీ కనిపించడమూ అగుపించి, ఆశ్చర్య చకితులం అవుతాం. నేను అదే అయ్యాను. ఇదే విశేషం అనుకుంటే మరో విశేషం, ఆ మనిషితో పాటు చుట్టుముట్టున్న విషయాలన్నీ స్పష్టంగానో అస్పష్టంగానో నమోదయ్యాయి. ఇంకా ఇంకా ఫొటోలు తీసుకుంటూ పోతుంటే, ఇంకా ఇంకా… విషయాలు అనుభవ గ్రాహ్యం కావడం మొదలైంది. ఇది రచనా వ్యాసంగంలో కంటే ఈ వెలుతురు రచనలో, కెమెరా ప్రపంచం కారణంగా, ప్రస్ఫుటంగా నా వరకు నాకే అర్థమవుతూ ఉన్నది. చూడటం వేరు అని, దర్శనం వేరు అని.

ఈ తారతమ్యమూ ఒక ఆశ్చర్యం!

ఎట్లా అంటే, ఒక మనిషిని లాంగ్ షాట్లో ఫొటో తీస్తూ ఉన్నప్పుడు ఆ మనిషి తీరు వేరు. బస్టు సైజులో ఫొటో తీస్తూ ఉన్నప్పుడు ఆ మనిషి వేరు. ఆ మనిషి ఏదైనా పనిలో -అంటే యాక్షన్లో ఉన్నప్పుడు అతడు అగుపించే విధానం మరీ వేరు. ఇక అతడు నలుగురిలో ఉన్నప్పుడు మరీ భిన్నం. పదుగురిలో ఉన్నప్పుడు తన అస్తిత్వం ఒక్కటే ప్రాధాన్యం వహించని కారణంగా బృందంలో ఒకడిగా, ఒక్కోసారి ‘గుంపులో గోవిందయ్య’గా అతడి వ్యక్తిత్వం అప్రధానం కావడమూ జరిగి -అతడు వేరుగా అగుపించసాగాడు. ఒక మనిషిని జూమ్ చేయడమూ, క్లోజపులో చూపడమూ కాకుండా లాంగ్ షాట్లో, వైడాంగిల్లో తీయడమూ చేస్తూ ఉండగా ఆ మనిషి తాలూకు మనిషితత్వం విడివడుతూ అంతకు ముందు పరిచయమైన మనిషి కాకుండా సరికొత్త మనిషి ఆవిష్కారం అవడమూ మెలమెల్లగా అర్థమైనది.

మీరూ గమనించే ఉంటారు. మీ ఫొటోలు మీకే కొత్తగా ఉండటం!

photo-4

అట్లే ఒక్కరు గ వేరు, ఇద్దరు ఉన్నప్పుడు వేరు, గుంపు లో మనస్తత్వం వేరు అని.

ఏకాంతం లో మీరు మరీ వేరు. ప్రకృతి లో మీరు కావడము అప్పుడు ఉండదూ!

ఆలా వేరువేరు చెట్లు వేరు వేరు.

అంటే మరోలా చెబితే, అతడున్న స్థానం అతడిదే కావచ్చు. కానీ కెమెరాకు స్థలమూ కాలమూ విశ్వమూ ఉండి అతడ్ని భిన్న కోణాల్లో నమోదు చేయడమూ జరుగుతున్నది. కావున మనిషిని చూడటంలో కన్నుకు ఉన్న పరిధి కెమెరా కన్ను దాటింది, దాటి చూపుతున్నదనీ కూడా నా గ్రహింపు!

మరీ చిత్రం ఏమిటంటే- ఆ మనిషి పెదవులు ముడుచుకుని ఇచ్చిన ఫోజుకు, పెదవులు తెరచి ఉండగా తీసిన ఫొటొకూ జీవన వ్యాకరణంలోనే పెద్ద తేడా కనిపించింది. ఒక రకంగా- పెదవులు ముడిచినప్పుడు అతడు అతడుగా అంటే ఒక నామవాచకంగా, ఒక ప్రత్యేక అస్తిత్తంలో ఫ్రీజ్ అయిన మానవుడిగా ఉండటం గమనించాను. కాగా,  పండ్లు కనిపిస్తూ ఉండగా తీసిన ఫొటోలో అతడు సహజంగా అగుపించి, ఒక క్రియలాగా తోచడమూ మొదలైంది. అది అతడికి తెలియకుండా జరిగ చర్యలాగూ ఉన్నది.

ఇంకా, ప్రత్యేకంగా అతడిని ఒక స్థలంలో ఆరెంజ్ చేసి, తగిన వెలుగు నీడల్లో అందంగా, విశిష్టంగా ఫొటో తీసుకోవడం ఉందే – ఫోటో షూట్ – అది ఒక విశేషణంగా తోచింది. మనిషి ఒక్కడే – అక్షరమాలలోని పదం మామూలే. కానీ అతడితో కర్తకర్మక్రియలన్నీ మారిపోతూ ఉన్నవి, అక్షరం- పదం -వాక్యం కావడం -కొన్ని సార్లు కావ్యం కావడము ఉన్నదీ. అయితే ఇదంతా తనతో కాకుండా తనతోటి పరిసర ప్రపంచంలో ఆ మనిషి మార్పు నాకు అవగతం అవుతూ ఉండటం -‘మనిషి’ ‘మనిషి మాత్రమే కాదు’ అన్న అవగాహనకు బీజం అనిపిస్తోంది.

+++

photo-5

ఇదంతా ఒకెత్తయితే నేను సూటిగా చెప్పదలచుకున్న విషయం, అదే- ఈ మనిషి కేవలం నా సాహిత్య వస్తువుగా ఉన్నప్పుడు చీమూ నెత్తురూ రక్తమాంసాలు మూలుగు ఆత్మా ఉన్న వాడుగా, అనుభవాల సెలయేరుగా, ముందు చెప్పినట్టు ఒక చెట్టులా ఉన్నాడు. కనిపించాడు, నేను అలా ఆవిష్కరించాను కూడా. కానీ, ‘ఇది పరిమితమే’ అని ఇప్పుడు అనిపిస్తున్నది. ఎందుకంటే, ఛాయాచిత్రలేఖనానికి వస్తే ఆ మనిషి ఒక ఉమ్మడి అంశంగా ఉన్నాడు. ఆ చెట్టు వేరుగా ఉన్నది. అతడు అడవి లోని  మానుగా ఉన్నాడు. లేదా జనారణ్యంలోని ఇనుప రజనుగా ఉన్నాడు.

ఆ వెలుగు నీడలు, ఆ ఆకుపచ్చ గానమూ, లేదా గాఢమైన ముదురెరుపూ తనవే కావచ్చును, కానీ, అతడు పంచభూతాల్లో ఒకడిగా ప్రతిబింబించసాగాడు. అతడి ప్రపంచం అన్నది లేదు. విశ్వంలో అతడున్నాడు. అంతే.

దాన్నే ఇలా చెబితే, అతడు ఫొటోగ్రఫి కారణంగా ప్రకృతిలో భాగంగా శోభిల్లడం నాకు దర్శనమిస్తూ ఉన్నది.  అదే ఈ వ్యాసానికి ఉపోద్గాతము, ముగింపునూ…

+++

చివరగా, మనిషి పంచభూతాల్లో ఒకడిగా, నేలా నింగితో, నీరూ నిప్పు గాలితో ప్రాణిగా ఉన్నాడు. వీటన్నిటి ప్రయోజనంగా, సంక్షిప్తమై ప్రత్యేక అస్తిత్వంగా సాక్షాత్కరిస్తూ ఉన్నాడు. అందుకే అతడిని చూస్తే, తన స్థిరమైన లక్షణాన్ని గమనిస్తే మట్టిలా పరిమళంలా ఉంటాడు. ఆ సజల నేత్రాలను చూస్తే అది నీరు… ఆవేశకావేశాలతో ఎగిరిపడే అతడి హృదయం నిప్పు… ఆహ్లాదంతో తేలియాడినప్పుడు గాలి…. తన ఊహా ప్రపంచం, కల్పానమయ జగత్తును చూస్తే అది ఆకాశమో స్వర్గమో అనిపించసాగింది.

ఇలా పంచభూతాల సమాహారంగా అతడు లేదా ఆమె. వారి పరిసరాలు, ప్రతీదీ తన వ్యక్తిత్వంతో కాక ప్రాకృతిక జీవి గా వ్యక్తం కావడమూ ఉన్నది. అయితే అది స్వయంకృతం కాదని, మనిషంటే మనిషొక్కడే కాదనీ నాకు తీయగా తీయగా అనిపిస్తూ ఉన్నది. ఛాయలు చేయగా చేయగా అనిపిస్తోంది. మనిషి అంటే మనిషొక్కడే కాదని, ఇలా రాయాలనీ అనిపించింది.

ఈ రకంగా బోధపడ్డ అంశాలతో నేను మరింత నిలకడగా, లోతుగా ఛాయాచిత్ర లేఖనాన్ని అనుసరిస్తూ నాదైన సాహిత్య సృజన నుంచి మనిషిని చూసి అటు పిమ్మట కెమెరా గుండా  ‘మనిషి’ని -‘ప్రకృతి’ ని భాగం చేసుకునే, చూసుకునే ప్రయత్నం చేస్తూ మనిషి గా విస్తృతం అవుతున్నాను.

ఇలాంటి భావనలు పంచుకోవడంతో మిమ్మల్ని మీరు కూడా గమనిస్తారని, ఈ అందమైన సృష్టిలో ఒకరిగా, ఒక నిరంతర ప్రవాహంలో భాగంగా, soul of the universe గా గమనిస్తారన్న చిరు ఆశ. లేకపోతే నా ఫొటోగ్రఫి మాత్రమే కాదు, ఎవరి ఫోటోగ్రఫీ ఐనా అవిశ్రాంతం. మళ్లీ మనిషి ఉనికి ‘మనిషంతే’ అవుతుందన్న భయమూ కలుగుతుంది.

కావున, కృతజ్ఞతలు.

~

మట్టి, ఆ మట్టిలో కలిసేవి.

 

 

-కందుకూరి రమేష్ బాబు

~

Kandukuri Rameshచాలా సాహసం అనిపిస్తుందిగానీ ఏమీ కాదు.
దైనందిన జీవితంలో యధాలాపంగా కనిపించే ప్రతీదీ మాట్లాడుతుంది.

అసలు రోజువారీ జీవనచ్ఛాయలోనే సమస్తం ప్రవహించి గడ్డ కడుతుంది.
ఫ్రీజ్ చేసి చూస్తే అన్ని వ్యాపకాలు పరుగులు పెడతాయి.

నిశ్శబ్దంగా చిత్రం పలు చిత్రాలు చెబుతుంది.

నిజానికి ఛాయాచిత్రకళ సింగిల్ ఎగ్జిబిట్.
దేనికదే ఒక గ్రంథం.

తొలుత పుట అనుకుంటాం.
కానీ, పిదప అది పుస్తకం, గ్రంథం.
ఒక్కోసారి ఖురాన్, భగవద్గీతా అవుతుంది.
లేదా ఏమీ కాకుండా చదివిన మర్మాలనెల్లా వదిలించే బ్యాక్ టు బేసిక్ లెసన్ ఒకటి చెబుతుంది.

లేదా సుసాన్ సాంటాగ్ ఆన్ ఫొటోగ్రఫీలా వివరణ.
వివరణలు పోతుంది.
మరోసారి హెన్రీ కార్టియర్ బ్రస్సన్ నిశ్చలం చేసే లిప్త- డిసిసివ్ ముమెంట్.
అంటే మన నుంచి తప్పుకునేదే కాదు, మనం తప్పుకోకుండా ఆగి చిత్రించేదీ అన్న సోయినీ కలిగిస్తుంది.

చిత్రం సామాన్యమైన కొద్దీ పరిపరి విధాలు.
మొదట పరామర్శ లేదా పరిచయం అనుకుంటాం
ఇంకా చూస్తే అంతిమ విశ్లేషణా అవుతుంది.

ఈ చిత్రం నా వరకు నాకు సంక్షిప్తం. విస్త్రృతమూ.
సామాన్యశాస్త్రం. ఒక సింగిల్ ఎగ్జిబిట్.

మొదట బాగోదు.
కానీ, చూడగా చూడగా ఒక డైజెస్ట్ చేసుకోతగ్గ ఫ్యాక్టు ఇందులో రిఫ్లెక్ట్ కావడం లేదూ అని ఎన్నిసార్లు అనుకున్నానో!

కానీ మొహమాట పడ్డాను.
ప్రచురణకు పంపాలంటే రెండేళ్లు పట్టింది.
ఇప్పటికీ అధిగమించడం నయమైంది.

తెలుస్తున్నదేమిటంటే చిత్రించినప్పుడే మొహమాటం అధిగమించానని!
చిత్రించినప్పుడే వికసించామని!

కెమెరా లెన్స్ కలువ పువ్వులా తెరుచున్నదీ అంటే బురద నుంచి వికసించిందనే అర్థం.
అక్కడే వికాసం ఉన్నదీ అంటే వస్తువు నిన్ను హత్తుకున్నదీ అంటే అది సత్యం శివం సుందరం
ఇది అదే మరి!

చూడండి.
మట్టి,
ఆ మట్టిలో కలిసేవి.

ఒకానొక ఉషోదయాన…మేడారం మట్టిలో…చిలకలగుట్ట దిగువన
ధన్యురాలైంది ఈ చిత్రాన్ని భద్రపర్చిన కుంకుమ భరిణె నా కెమెరా.
జీవితం, మృత్యువు. రీసైక్లింగ్ తో పావనం చేసింది ఈ మనిషిని.

ఒక ఫిజికల్ మెటాఫిజికల్ ఎనలైటెన్డ్ భావన.
తీసిన చిత్రం మహత్తరం అని తెలిసినప్పటికీ
ఆ తీసిన చిత్రాన్ని చూపించడం కూడా సామాన్యం కాదనీ తెలుస్తుంది.

చూపిస్తే నా పని పూర్తవుతుంది.
ఈ వారం నా వివరణే దృశ్యాదృశ్యం

నీడ,
జీవనచ్ఛాయ.
రెండూ చూడండి.

పేడు, పేడ.
రెండూ ఒక్కచోట.
సైకిల్, రీసైకిల్డ్.

సత్యం శివం సుందరం.

*

యాదిలో ఎప్పటికీ మిగిలే దృశ్యాలు!

– కందుకూరి రమేష్ బాబు 
~
తెలంగాణ భాషా సాంస్కృతిక శాఖ ఆధ్వర్యంలో ఈ నెల 18 న బుధవారం సాయంత్రం 5.30 గం.లకు హైదరాబాద్ లోని ఐ.సి.సి.ఆర్ ఆర్ట్ గ్యాలరీ, రవీంద్రభారతిలో సుప్రసిద్ధ చిత్రకారులు శ్రీ కాపు రాజయ్య కుమారులు, దివంగత కాపు వెంకట రఘు ఛాయా చిత్ర ప్రదర్శన ప్రారంభమైంది.
ప్రదర్శన ప్రారంభకులు ప్రభుత్వ సాంస్కృతిక సలహాదారులు శ్రీ కె.వి. రమణాచారి. ముఖ్య అతిథిగా ప్రముఖ కవి  నందిని సిద్దారెడ్డి, ఆత్మీయ అతిథులుగా తెలంగాణ రిసోర్స్ సెంటర్ చైర్మన్ శ్రీ ఎం.వేదకుమార్, హైదరాబాద్ ఆర్ట్ సొసైటీ అధ్యక్షులు ఎం.వి.రమణారెడ్డిలు హాజరయ్యారు.
కాపు వెంకట రఘు సిద్దిపేటలో జన్మించి హైదరాబాద్ లోని జె.ఎన్.టి.యులో ఆర్కిటెక్చర్ ని అలాగే ఫొటోగ్రఫిని అభ్యసించారు. తెలంగాణకు, తెలుగు వాళ్లకే పరిమితం కాకుండా దేశ వ్యాప్తంగా అనేక స్థలాలను సందర్శించి వందలాది చిత్రాలను భావితరాల కోసం భద్రపర్చారు. వివిధ రాష్ట్రాల్లో ఎంతో ఘనతను సొంతం చేసుకున్న కట్టడాలు, నిర్మాణాలు, వారసత్వ సంపదను, అందమైన ప్రకృతి దృశ్యాలను ఆయన ఎంతో సహజంగా, సుందరంగా చిత్రించారు. “ఆర్కిటెక్ట్ గా ఆయన కృషి విశిష్టమైనది. అయితే, వెలుగు నీడల మాధ్యమమైన ఫొటోగ్రఫిలో ఆయన చేసిన అద్వితీయ కృషికి దృశ్యమానం ఈ ఛాయాచిత్ర ప్రదర్శన’ అని కాపు వెంకట రఘు సతీమణి రాధ అన్నారు. సుమారు నలభై చిత్రాలతో నిర్వహిస్తున్న ఈ ప్రదర్శన ఫొటోగ్రాఫర్ గా కాపు వెంకట రఘుని పరిచయం చేసే తొలి ప్రదర్శన కావడం గమనార్హం.
2
కాపు రఘు 2010లో రోడ్డు ప్రమాదంలో ఆకస్మికంగా మరణించడంతో ఆయన కృషి ఒక రకంగా తెరమరుగైంది. జన సామాన్యానికి చవకగా ఇండ్ల నిర్మాణం, అలాగే మన సంస్కృతి సంప్రదాయాలు ముఖ్యంగా వారసత్వ సంపదను చిత్రించిన విధానం గురించి అసలే చర్చకు రాలేదు. తెలంగాణ రాష్ట్రం వచ్చాక ప్రభుత్వ సాంస్కృతిక శాఖ ఆధ్వర్యంలో కాపు రఘును స్మరించుకోవడం, అదీ ఆయన 52 వ జయంతి సందర్భంగా ఈ ప్రదర్శన ఏర్పాటు చేయడం పట్ల బంధుమిత్రులు హర్షం ప్రకటించారు.
కాపు వెంకట రఘు యాదిలో జరిగే ఈ ఛాయాచిత్ర ప్రదర్శన వేళలు ఉదయం 11 నుంచి సాయంత్రం 7 వరకు. ప్రదర్శన 18 వ తేది సాయంత్రం ప్రారంభమై ఆదివారం 22వ తేదీన ముగుస్తుంది.
Invitatiomn

మడిమ

 

– కందుకూరి రమేష్ బాబు
~
Kandukuri Rameshనొప్పి. బాధ.
కాలు తీసి కాలు వేయాలంటే వశం కాని స్థితి.
ఒక చెప్పు వదిలి ఒకే చెప్పుతో నడిచే స్థితి.
ఒక వేలుకి మరో వేలు తగిలితేనే ఓర్చుకోలేనంతటి యాతన.
నిజం.
అంత తేలిక కాదు, చూడాలంటే.
పొందాలంటే.
అనిపిస్తుంటుంది!
అనుభవంలో ఉన్నవే అనుభూతిలోకి వస్తాయని!
కాలు తీసి కాలు వేయాలంటే,
గడప దాటి వాకిట్లోకి రావాలంటే,
ఒక్కో అడుగు వేసి అలా కాస్త రోడ్డుమీంచి వెళ్లాలంటే,
,
,
,
ఎంతో బాధ.
చెప్పలేనంతటి నొప్పి, యాతన,
.
ఒకామె అంటుంది. కొడుకు చనిపోయాక ఘోరమైన బాధతో తండ్రి కుమిలిపోయాడని!
‘ఘోరమైన’ అన్నపదం ఇంకో స్థితిలో అయితే సరిగ్గా అర్థం కాక పోయేది గానీ, ఆ తండ్రి మనోవ్యధని అర్థం చేసుకోవడం వల్ల, అతడి మౌన రోదనని లోలోతుల్లోకి మొత్తం శరీరాన్ని మనసునూ కుదిపేసిన ఆ విలయం ఒకటి తెలిసినందువల్ల ‘ఘోరమైన’ అన్న పదం తాను ఎందుకు వాడిందో అర్థమైంది.
అరిచి చెప్పలేనంత బాధ
మౌనం దాలిస్తేనూ వినిపించే శబ్విదం.
లోవెలుపలా విచారం. చచ్చిపోవాలన్నంతటి నొప్పి.
నరకం.
అర్థం కాదు.
స్వర్గం అర్థంకానట్టే నరకమూ పూర్తిగా అర్థం కాదు మనిషికి.
అందుకే బాధ. నొప్పి.
కొన్ని నొప్పులు, బాధలు అసలేమీ అర్థం కావు.
అర్థం అయ్యేదంతా కూడా అనుభవంలో ఉన్నది మాత్రమే అనీ అనిపిస్తుంది.
అందుకే ప్రతిదీ చిత్రం కాదు.
మనకు తాకిన దెబ్బ ఎంతటిదో అంత బాధను మాత్రమే ఫీలవ్వగలం.
అదే చిత్రం!
ఫీలైన కొద్దీ ఆయా మనుషులు తమ శక్తి కొద్దీ తమ బాధకొద్దీ ఆ బాధను కవిత్వంలోనో కథలోనో నవలలోనో ఇంకా ఏదైనా రచనా ప్రక్రియలోనో వ్యక్తం చేస్తారు. లేదంటే ఆత్మీయులని ఎవరినో కావలించుకుని నిశ్శబ్దంగా కన్నీళ్లు పెట్టుకోగలరు. ఎవరూ లేకపోతే చిమ్మ చీకట్లో ‘నా కర్మ’ అని తిట్టుకుని బాధనుంచి నిర్లిప్తతలోకి జారిపోతారు. కానీ ఆ మనిషి ఫొటోగ్రాఫర్ అయితే ఇట్లా చిత్రమై  నొప్పి పెడతాడు. ‘ఆ నొప్పి నాదే’ అని అతడి అడుగులో అడుగై…ఆ కట్టును తానే కట్టుకుంటాడు కూడా.
అదే ఈ చిత్రం.
కానీ, దయవుంచి మీ జీవితంలోకి తరచి చూసుకొండి.
నొప్పి.
బాధ.
అది తగ్గాక ఆ నొప్పిని పూర్తిగా మర్చిపోతారని కూడా ఈ చిత్రం.
జ్ఞాపకం తెచ్చుకొండి.
బాధను, దుఃఖాన్ని. లేబర్ పేన్స్ ను.
మడిమతో నడిచిన ఒకానొక క్షణం అనే యోజనాన్ని,
దాని సుదూర దుఃఖాన్ని.
లేకపోతే ఈ చిత్రం ఎందుకు పుట్టినట్టు!
మడిమ.
*

ఏమో!

–  కందుకూరి రమేష్ బాబు
~
Kandukuri Rameshదృశ్యానికీ
దృశ్యాదృశ్యానికీ తేడా
మెల్లగా తెలుస్తూ వస్తున్నది.
నిజం.
మీకు తెలుసు.
మనిషి చూపుల అర్థం మనకు తెలుసు.
చప్పున కాకపోయినా
కాసేపట్లో ఆ చూపులను పోల్చుకోగలం.
ఊహించగలం. భావించగలం.
కానీ, పశువు?
అర్థం కాని ప్రశ్న.
ఏం అనుకుంటాయో అవి!
!
?
మొన్న రొట్టమాకురేవులో తీశాను దీన్ని.
సారి.
తనను.
ఎవరని చూడటమా?
ఏమిటని చూడటమా?
ఎందుకని చూడటమా?
తన డొమైన్ లోకి వచ్చిన ఈ అపరిచితుడు, వాడి దృశ్యం ఏమిటనా?
ఏమో!
ప్రశ్నార్థకమైన ప్రశ్న.
సందేహస్పదమైన సందేహం.
ఈ దృశ్యం
లేదా చూపు
లేలేదా సానుబూతితో కూడిన ‘చూపరా’మర్శ.
+++
ఇదొక్కటే కాదు,
మరొకటీ చూడండి.
ఈ శునకాలను చూడండి.
ఇది హైదరాబాద్ లోని పద్మానగర్ కాలనీలో చేసిన పిక్చర్.
ఇందులోనూ చూపులే.
సందేహస్పదంగా.
అనుమానస్పదంగా.
మనం వెళ్లిపోయిన తర్వాత అవి ఏమని మాట్లాడుకుంటాయో?
ప్రశ్నార్థకం.
నిజం.
కొన్నిసార్లు తీసిన ఆయా చిత్రాలను మళ్లీ చూస్తుంటే వాటికి ఏదో చెప్పాలనిపిస్తుంది.
నేను ఎవరో చెప్పాలనిపిస్తుంది లేదా మీ తరఫున జవాబివ్వాలనీ అనిపిస్తుంది.
రాంగ్ ఇంప్రెషన్స్ వాటి మనెఫలకంపై పడితే తుడిపేవారెవరూ?
ఆలా బలంగా అనిపించి బాధగా ఉంటుంది.
అందుకే
నేనెవరో వాటికి పరిచయం చేసుకోవాలనిపిస్తుంది.
కానీ,
ఎలా?
second picture
మనుషులను తీస్తున్నప్పుడు వారు స్వయంగా నోరు తెరిచి అడుగుతారు.
లేదా ఘాటుగా చూస్తారు.కానీ వారికి ఎలాగోలా తెలియజేయగలం.మాటల్తో.
 చెబుతాం లేదా చెప్పాక తీస్తాం.
కానీ పశుపక్ష్యాదులను చిత్రిస్తున్నప్పుడు కూడా వాటికి జవాబు చెప్పే కదలాలనీ అనిపిస్తుంది.
ఇలాంటి చిత్జరాలు చేశాక వాటిని పదే పదే చూస్తున్నప్పుడు అవీ మనల్ని పదే పదే పరిశీలనగా చూస్తూ ఉన్నట్టు అనిపించినప్పుడు జవాబు చెప్పాలనే అనిపిస్తుంది.
ఉన్నాయి గనుక.
నిజంగానే జవాబులు ఉన్నాయి.
తొలిసారిగా మనిషిని చిత్రిస్తున్నప్పుడు చెప్పుకొని కదలడంలేదా…అలాగే వాటితోనూ సంభాషించాలనీ ఉంటుంది.
అందుకోసం అవశ్యమైన మాధ్యమాలు సృష్టించుకోవాలి తోస్తున్నది.
అప్పుడు చిరునవ్వులు చిందిస్తూ అవి తప్పక మనతో సంభాషిస్తాయా?
ఏమో!
అంతదాకా పై చిత్రం లేదా ద్వితీయ చిత్రం…అవి ప్రశ్నార్థకంగా చూస్తూనే ఉంటాయి కదా!
అవును.
ఆ చూపులు లోలోపలికి కూడా తాకుతుంటై.
అందుకే చిత్రం అంటే చిత్రమే.
కదిలిస్తాయి.
ఆ చూపులు హాంట్ చేస్తాయి.
మనిషి కన్నా మరింత సున్నితమైన సెన్సిబిలిటీస్ పెంచుకోమనీ పోరు పెడతయి.
మీరూ ఆ చూపులను చూడండి.
తాకుతున్నాయా?
లేకపోతే వదిలేయండి.
మీరు ధన్యులు.
సమస్య చూపులు తాకే వాళ్లకే!
నిజం.
అయినా
బహుశా ఒక మాటతో ముగించాలేమో!
నిజానికి ప్రతీదీ దృశ్యం కాదేమో!
మలి పరిచయం ‘దృశ్యం’ అనిపిస్తున్నది.
తొలి పరిచయం ‘దృశ్యాదృశ్యం’ కాబోలనీ అనిపిస్తుంది.
*

జీవితంలో బతకడం మహా కష్టం….

– కందుకూరి రమేష్ బాబు
~
Kandukuri Ramesh‘జీవితంలో బతకడం మహా కష్టమైతోంది’ అన్నాడాయన.
జీవితంలో బతకడం?!!
ఏమిటది?
+++
చదువుకున్న మనిషే.
మనలా మాట్లాడే మనిషే.
కానీ, తూలుతున్నాడు.
తాగాడనుకున్నాను. కానీ, తాగాడుగానీ అంతకన్నాఎక్కువ కాలి దెబ్బ నొప్పి.
అది తనని బాధపెట్టడం.
నిజమే.
అతడు అనుకోకుండా చెప్పకోసాగాడు.
తాగడం వల్లే కావచ్చు. ఫర్లేదు.
ఎప్పుడో ఒకసారి వినాలి. చెప్పనిస్తూ వినాలి.
తన కాలికి దెబ్బలు. పాదానికి ఒక కట్టు. స్లిప్పర్స్ లో కాలు నిలవడం లేదు. అయినా నడవాల్సి వస్తోంది.
ఆ దెబ్బను చూపిస్తూ ‘చాలా కష్టంగా ఉంది’ అంటూ చెప్పసాగాడాయన.
తను ఈ చిత్రంలోని మనిషి కాదు.
కానీ, ఇలాంటి చిత్రం పెట్టుకునే చెప్పాలి.
అవును మరి. స్ఫూర్తిదాతల విగ్రహాలకన్నా వ్యథార్థ జీవిత విగ్రహాలు మాట్లాడితే ఎవరు వింటారు?
కానీ, వినాలి.
ఆ చెప్పే అతడికి భుజాన కాగితాల సంచి లేదు.
బహుశా పని చేసుకుంటున్న మనిషి కాదనిపించింది.
ఎవరాయన?
రోడ్డున పడ్డ జీవితమా?
అలా అనుకుందాం కాసేపు.
అవును.
నగరంలో రోడ్డుమీది జీవితాలు చాలా.
అందులో అతడిదొకటి.
ఆ జీవితాలు బతకడంలోని బాధలు చాలా రకాలు.
అందులో ఒక రకం ఈ ఆందోళనకరమైన ప్రశ్న అది లేదా పంచుకున్న ఒక అసంబద్ధ సమాధానం.
‘జీవితంలో బతకడం మహా కష్టమైతోంది’
+++
అసలు విషయం చెప్పాడు.
ఎవరినైనా, ఏమైనా అడగాలంటే కష్టంగా ఉందని కూడా చెప్పాడాయన.
సహాయం చేయమనాలన్నా, ధర్మం అడగాలన్నా కష్టంగానే ఉందని చెప్పాడాయన.
‘మనిషిని మనిషి దోచుకుంటాడు’ అని చెప్పాడాయన.
దోచుకోవడం?
వివరించాడు.
‘అసలు జేబులో రూపాయితో రోడ్డుమీద పడుకోవడం ఎంత ఇదిగా ఉందో తెలుసా?’ అని ప్రశ్నించడాయన.
అప్పటికే నాతో అతడు మాట్లాడుతూ ఉంటే పాన్ షాప్ యజమానికి చిరాకేసి అతడిపై అరిచాడాయన.
‘చూశారు కదా. మనుషులతో మాట్లాడితే కూడా కష్టంగా ఉంది మనుషులకు’ అన్నాడాయన.
తానింకా ఇలా తన బాధను పంచుకున్నాడు.
‘ఎవడో పిచ్చివాడు రాత్రి నిద్రలేపుతాడు. జేబులో ఉన్నవన్నీ ఇవ్వమంటాడు. లేకపోతే చేతిలోని రాయిని చూపి బెదరగొడతాడు. అసలు రోడ్డుమీద బతకాలంటే కష్టంగా ఉంది’ అని మళ్లీ వాపోడాయన.
+++
నిజం.
రాత్రుల్లు పడుకుంటే ఎవరు నిద్ర లేపుతారో తెలియదు.
చంపేస్తానని అరిచి ఉన్నది లాగుకునే మనుషుల దేవులాట.
చిత్రమేమిటంటే ఇతడు అతడవుతాడు.
అతడు ఇతడవుతాడు.
ఉన్నప్పుడు ఇతడు నిద్రిస్తాడు.
లేనపుడు అతడు దోచుకుంటాడు.
ఒక రాత్రి ఇది. రాత్రులన్నీ ఇలాగే ఒకరితో ఒకరు.
అదే చెప్పాడాయన.
జీవితంలో జీవించడం నరకంగా మారిందని వివరించాడాయన.
ఈ రొడ్డుమీది బాధ మనకు అర్థం కాదు.
రోడ్డు లేదా ఫుట్ పాత్ మీద జీవితం మనకు అస్సలు అందదు.
అదంతా ఒకటే అనుకుంటాం.
అందరి కష్టాలు ఒకటే అనుకుంటాం.
కానీ, మనమెలా ఎవరి లోకంలో వాళ్లుంటామో వేరే వాళ్ల లోకాలపై అడ్వాన్స్ అవుతూ ఎలా ఆక్రమించుకుంటామో వాళ్లూ అలాగే ఉంటారని, చేస్తారని ఎందుకు నమ్మం!
నమ్మాలి.
ఇది మనందరి దృశ్యం.
దృశ్యాదృశ్యం.
ఇరవై ఏళ్లుగా రోడ్డుపై ఉన్నవాళ్ల జీవితం వేరు.
నాల్రోజుల కింద రైలు దిగి ఫుట్ పాత్ ను ఆశ్రయించిన వారి పరిస్థితీ వేరు.
తేడా ఉంది.
కానీ, ఒకటే అనిపిస్తుంది!
వాళ్లూ మనమూ వేరని అనుకుంటాం.
వాళ్లంతా ఒకటి. మనమంతా ఒకటి అనుకుంటాం.
కాదు.
కాదని చెబుతున్నాడాయన.
విగ్రహాలను పడగొడుతున్నాడాయన.
+++
నిజానికి తనలా ఒక ఫుట్ పాత్ డ్యుయలర్ మాట్లాడే భాషని మీరు వినాలి.
రోడ్డు మీది జీవన వ్యాకరణం. ఎంతో అందంగా ఉంటుందా భాష.
అందం అంటే వాస్తవం. సత్యం.
చక్కటి కవిత్వం పలుకుతుందా వ్యక్తీకరణ.
తాత్వికతా ధ్వనిస్తూ ఉంటుంది కూడా.
అందులో దుఃఖం ఉంటుంది. బాధా ఉంటుంది.
నిస్సహాయతా ఉంటుంది. కానీ, వినాలి.
నిద్రించే మన చేతని లాగి కొట్టే సుషుప్తి ఆయన.
విగ్రహం మాదిరిగా ఉండటం కాదు. వినాలి.
భద్ర జీవితంలో ఉన్న అభద్రత ఎలాంటిదో అభద్రత, భయాందోళనలకు గురయ్యే వీధి జీవితాల్లోనూ భద్రత అంతే అనుకుని మనందరం ఒకటే అన్న స్పృహతో మెలగాలి.
ఎంత చెట్టుకు అంత గాలి అనుకోకుండా అందరం ఒకే చెట్టు ఆకులం అనో, భూమిలో దాగిన వేళ్లమనో అనుకోగలగలి. లేకపోతే వాళ్లూ మనమూ వేరు వేరు.
తనవి రోడ్డు మీది వ్యక్తి ప్రేలాపనలే అవుతాయి అవి!
కానీ, మనవే అవి.
అతడు రాత్రి మాత్రమే ఇబ్బంది పడతాడు.
మనం పగలూ పడతాం.
కానీ, వాళ్లు వేరనుకుంటాం.
ఒక్కోసారి వాళ్లే నయం అనీ అనుకుని ఊరుకుంటాం.
కానీ, వినాలి. వింటే అసలు చిత్రం వేరని తెలుస్తుంది.
విగ్రహావిష్కరణ అంటే అదే.
నగర జీవితంలో ఎన్నో కూడలులు.
ఆ కూడలిలో ఒక విగ్రహం. ఆ విగ్రహం పక్కన సొమ్మసిల్లి నిద్రించే శరీరం.
అది ఏదో నిద్రలో కలవరిస్తుందనుకోవద్దు.
వినాలి.
విని, చెప్పాలి.
ప్రతి కూడలిలో ఒక జీవితం ఆ వ్యక్తి మాదిరి లేచి నిలబడి మాట్లాడుతుంటే స్వామి వివేకానందుడి ప్రసంగం మాదిరిగా మనం అమిత శ్రద్దతో వినాలి. జాతిని మేల్కొలిపే స్ఫూర్తిదాతల ప్రసంగాల మాదిరి వాళ్లను మాట్లాడనివ్వాలి.
అప్పుడు తెల్లవారాలె!
ఒకరు చెబుతుంటే ఒకరు వినడం. ఒకరు వింటుంటే మరొకరు మాట్లాడటం.
ఊహించండి. మీరు ఒక కాలిబాట మీద జీవించే మనిషితో ఒక గంట మాట్లాడటం.
అతడు మీ ‘జీవితంలోని బతకు ఎంత భారంగా మారిందో’ వినడం.
అది అద్భుత దృశ్యం.
అంతదాకా దృశ్యాదృశ్యమే. జీవితంలో బతకడం మహా కష్టం.
*

ఆమెను మళ్లీ చూడండి!

Kandukuri Ramesh
-కందుకూరి రమేష్ బాబు 
~
ఒక్కోసారి ఛాయా చిత్రణం చేస్తూ ఉన్నప్పుడు విచిత్రమైన పరిస్థితి ఎదురవుతుంది.
మొన్న బతుకమ్మ పండుగ సందర్భంగా పూవులు అమ్మే వాళ్లను చిత్రిస్తూ ఉన్నప్పుడు ఈ సంకటమే కలిగింది.
చిత్రమే.
కానీ చిత్రమైంది.
చూశారా?
ఆమె స్వయంగా పూవులు అమ్ముతోంది.
కానీ, ఆమెను ఒక ఛాయగా చేసి చూసుకుంటే ఆమె స్వయంగా ఒక పుష్ఫంగా వికసించడం విశేషం.
నిజానికి ఆమె యవ్వనవతి కాదు. ముదిమి దాటిన వ్యక్తే.
కానీ, ఆమెను వ్యక్తం చేసే ఈ ఇమేజీ నాకు అవ్యక్తంగా దోబూచులాడే ప్రకృతి కాదు.
వ్యక్తమే. వ్యక్తే!
ప్రకృతికాంత వ్యక్తిత్వమే.
సృష్టి, స్థితి, లయలను తానే నడిపే వ్యక్తిత్వం అనిపిస్తుంది.
ఆమెను మళ్లీ చూడండి.
అందం, సౌకుమార్యం, విశ్వాసం.
చూడండి.
ఆమె సబ్జెక్టు – విషయం.
ఆమె కాంపోజిషన్ – సమ్మేళనం.
ఆమెనే లైటింగ్ – వెలుగు నీడలే కాదు, సప్తవర్ణ శోభ కూడా.
చూడండి.
ఆమె ప్రతి కదలికా చూడండి.
ఆమె తనను తాను ఒద్దికగా దాచుకునే తీరూ గమనించండి.
ప్రకృతికాంత ఎంత అందంగా సహజంగా నన్ను ధరిస్తోందో అనిపిస్తుంది!
అవును మరి. లేకపోతే ఈ చిత్రం ఎలా వస్తుంది మరి?
నిజం.
అందుకే వ్యక్తులను చిత్రిస్తున్నప్పుడు నాకే సందేహమూ లేదు.
వారు విడివిడి అంశం కాదు, సమస్తాంశం.
వ్యక్తి అంటే వ్యక్తమయ్యే ప్రకృతే!
కానీ, మనుషులు పరిపరి విధాలు.
ఎవరి అన్వేషణ వారిది.
చాలా ఏళ్లక్రితం Nude in Nature అని రాజన్ బాబు గారు స్త్రీని ప్రకృతిలో చిత్రించి అబ్బుర పరిచారు.
తనని నగ్న ఛాయలు చేసి ప్రకృతిని దర్శింపజేయ ప్రయత్నిస్తారు.
కానీ, ప్రకృతియే స్త్రీ అయి పుష్ఫించినప్పుడు
ఆమె అచ్చాదనగా ధరించే ప్రతి వలువల్లోనూ పుష్ఫాలే దర్శనమిచ్చినప్పుడు
మళ్లీ నగ్నత్వం అవసరం ఏ పాటి? అనిపిస్తుంది నా వరకు నాకు.
అందుకే ఆమెను నా దృష్టితో కాదు, తన దృష్టితో చూపుతున్నాను.
ఎలా నలుగురికీ కనపడాలనుకుందో అలా చూపడం.
అసలు మనకు కావాల్సింది కాదు,
తనకు ఇవ్వదగింది అసలైన ప్రకృతి కదా అనిపిస్తుంది నాకు.
పురుష దృక్పథం కాదు,
స్త్రీ దృక్పథం ప్రధానం అనిపిస్తుంది కూడానూ.
అందుకే Nature in Women చేయాలనిపిస్తుంది.
ఒక సిరీస్ గా ఇలా వందలు, వేలు, లక్షలు చేయవచ్చు.
కానీ, ఒక సూక్ష్మదర్శిని చాలు కదా అని ఈ ఇమేజీ.
ఇందులో చూస్తున్నకొద్దీ మీకు ప్రకృతి గోచరిస్తుంది.
చిత్రం
లేదా దృశ్యాదృశ్యం.
అవును.
ప్రకృతి తన బాడీ లాంగ్వేజ్ ను, ఈస్తటిక్స్ ను స్త్రీలలో వ్యక్తం చేసి ‘జాక్కుంటుందా’ అనిపిస్తుంది.
లేదా మొత్తం ప్రకృతిని అర్థం చేసుకునేంతటి ‘ఫ్రేం’ పురుషుడికి లేదనే కాబోలు,
ఆమె లో అన్నింటినీ చూసి గ్రహించుమా! అన్న సందేశాన్ని ఇస్తుందా అనిపిస్తుంది.
చూడండి.
బాల్యం, యవ్వనం, వార్థక్యం.
గాజులు, మట్టెలు, తల్లికొంగూ…అన్నీ.
మీకిక్కడ కనపడకపోతే ప్రకృతిలోకి వెళ్లండి.
లేదంటే స్త్రీ దగ్గర ఆగండి.
దర్శించండి.
వికసించండి.
*

వొద్దు అన్న సమాధానం…

 

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

~

Kandukuri Rameshవేమన
పైన.
ట్యాంక్ బండ్ పైన .

కింద?
మనిషి.
ఎవరో తెలియదు.

వెళుతుంటే,
లోయర్ ట్యాంక్ బండ్ మీదుగా వెళుతుంటే నిన్న చూసా.
చొక్కా తప్పా తనకు ఏమీ లేదు.
చెప్పులు ఉన్నాయ్ అనుకోండి.
‘మనిషి మాత్రం ఈ లోకం లో లేడు’  అనిపించింది.

మాల్లీ ఇవ్వాళ్ళా చూసా.
చూస్తే చూసాడు.

క్షణం ఆలోచించా ఫోటో తీసుకోవడానికి.
అతడు వొద్దు అనలేదు.

కాని, ఆ తర్వాత అడిగాను..
‘ప్యాంటు తెచ్చి ఇవ్వనా?’  అన్నాను.
తల అడ్డంగా ఊపాడు.

‘పోనీ లుంగీ?’ అని అడిగాను.
వొద్దు అన్నాడు.

వినిపించింది.
ఎం చేయాలో తెలియలేదు.
నిరుత్తరత.

తప్పలేదు.

ఒక వెళ్ళిపోయాను.
మనిషిగా.

కాని, ఛాయా చిత్రకారుడిగా ఇలా
మిగిలిపోయాను.

ఇలా ఎన్నో.

ఎవరి కి చూపుతాం ప్రతీసారి.
అందుకే, ‘నిరుత్తరత’ బాగుంటుంది.
బాధగా బాగుంటుంది.

కొంచెం పంచుతాను, ఈ పూట.
చెప్పక తప్పక.
అతడి ప్రత్యుత్తరం నచ్చక.

*

…..అందుకే చిన్నప్పుడే చూడాలి!

-కందుకూరి రమేష్ బాబు

~

Kandukuri Rameshఒకటి కాదు, రెండు కాదు, పదినిమిషాల్లో పది బొమ్మలు తీశాను.
కానీ ఒక్కసారి కూడా డిస్ట్రబ్ కాడే వాడు.

దూరం నుంచి కాదు, దగ్గరకు వెళ్లినా అతడిక్కడ లేదు.
ఒక్కసారి కూడా అతడు మనవైపు చూడలేదు.
అసలు తనిక్కడ లేడు.

తనలో తాను.
తనతో తాను.

బహుశా పెద్దయ్యాక లేనిదదే కావచ్చు.
అంత నిమగ్నమై, లీనమై కానరావడం అసంభవం కావచ్చు.

ఉన్నా ఆ పని ఒక ఆట.. ఒక పాట.
ఒక సహజమైన బాటలో కాకుండా యాంత్రికత్వంలోకి జారిపోవడమే కాబోలు.

అందుకే పెద్దవాళ్లను పనిపాటల్లో ఛాయా చిత్రలేఖనం చేయడం మహాకష్టం.
పిల్లలనూ లౌకిక ప్రపంచంలోకి తెచ్చి చూపడమూ అంతే కష్టం.

చూపిస్తే నవ్వుతారు.
వాడికి చెడ్డీ కూడా లేదు.
వేసుకోలేదు.

కానీ వాడి ధ్యాస, ఏకాగ్రత అంతా ఒకటే కాదు ఆ చిత్రం.
ఆ రంగులు.

ఆ తరాజు వాడంతట వాడు ఎంత అందంగా చేసుకున్నాడు.!
వాటిని చూడండి.

అందులో ఆ రాయిని చూడండి.
బ్యాలెన్స్.

తమంతట తాము బుడి బుడి నడకలు పోయేటప్పుడు మనం చూస్తాం., పిల్లలని.
కానీ వీధిలో ఆడుకుంటున్నప్పుడు, స్నేహితులతో గొడవ పడుతున్నప్పుడు, బడిలో పాఠం వింటున్నప్పుడు చూడం. అలాగే, నిదానంగా పెద్దయి విద్యాబుద్దులు నేర్చి వాడు మెల్లగ నశించిపోయాక మనం చిత్రాలు చాలా చేస్తాం. కానీ వాడు వెళ్లిపోతాడు. ఆ బాలడు అదృశ్యమౌతాడు. అదే విషాదం.

అందుకే చిన్నగున్నప్పుడే చూడాలి.
తర్వాత వాడిని ఎన్నో విధాలుగా చూసినా వాడు కాదు.

కానీ ఇక్కడ చూడండి.
తనంతట తాను నేర్చుకుంటున్న ఒక పాఠంలో తానే టీచర్.
తానే విద్యార్థి.

ఒక బాలుడి శిల్పం.

తనను తాను తూకం వేసుకుంటున్న బాల్యం
ఒక తరాజు.

తర్వాత తాను తూకంలోకి వస్తాడు, అదే బాధ.

*

ఈ క్లాస్ మేట్స్ నేర్పే పాఠం!

~  కందుకూరి రమేష్ బాబు 

Kandukuri Rameshకుతూహలం.
అందరిలో ఉన్నదే.
ప్రతి ఒక్కరిలో వ్యక్తమయ్యేదే.
తనకంటే భిన్నంగా మరొకరు ఫలానా పనిని ఎలా చేశారా అన్న కుతూహలం.
అందరూ క్లాస్ మేట్సే.
లేదా స్కూల్ మేట్సే.
విద్యార్థులే. కానీ, తన తోటి విద్యార్థి గీసిన చిత్రాన్ని చూసే విద్యార్థుల్లో ఒక కుతూహలం.
అందరూ చిత్రిస్తారు.
కానీ ఒక్కొక్కరిది ఒక విధానం.
ఒకరు చిత్రించినాక దాన్ని ఒకరి కొకరు చూయించుకోవడంలో ఒక కుతూహలం.
చిత్రం.
ఒక సమూహం ఒక అరణ్యం.
అందులో అదృశ్యమవుతున్న మృగాన్ని చూయించడం ఒక చిత్రం.
మా వీధి మొదలులో కాస్త కాళీ ప్లేసు వుంటుంది. మూడు రూట్స్ కలిసే కూడలి అది.  మొదలులో ఒక  బోర్ వెల్ వుంటుంది. రెండు కిరాణా షాపులుంటాయి. చాక్ లెట్లో మరేదో కొనుక్కుని మళ్లీ స్కూలు బ్యాగులను సర్దుకుని పిల్లలు బడిబాట పడుతుంటారు. అక్కడ కాసిన్ని క్షణాలు ఆగుతారు. ఆ ఆగినప్పుడు తరచూ ఎదురయ్యే ఒక చిత్రం ఒకరికొకరు చూయించుకోవడం. అది తాము కొనుక్కున్న చాక్లెట్ కావచ్చు. లాగులో దాచుకున్న అప్పాలు  కావచ్చు, బ్యాగులో వుంచిన నోట్స్ కావచ్చు లేదా ఇలా టీచర్ కు  చూయించాలని వేసిన ఒక చిత్రమూ కావచ్చు. కానీ, ముచ్చటగా వుంటుంది. వాళ్లని చూస్తుంటే. వాళ్లు పరిశీలనగా ఆ చిత్రాన్ని చూస్తుంటే నాలోనూ ఒక కుతూహలం.
+++
మీరు నమ్ముతారో లేదో గానీ నాకూ చూయించాలని వుంటుంది.
నేను తీసిన ఒక ఛాయా చిత్రాన్ని తోటి ఫొటోగ్రాఫర్లకు చూయించాలని వుంటుంది.
జనారణ్యంలో మనిషి ఇంకా వున్నాడని తీస్తూ ఉంటాను కదా! వాటిని అందరికీ చూయించడం ఒకెత్తు. కానీ, నా తోటి ఫొటోగ్రాఫర్లకు చూయించాలని వుంటుంది. ఎందుకూ అంటే, మనందరం మామూలే అనుకునే మనిషిని నేను తీస్తూ ఉంటాను గనుక!
ఒక కుతూహలం. ఒకే తరగతిలో వుండే విద్యార్థుల మల్లే ఒకే ప్రొఫెషన్ లో వుండే విద్యార్థుల మధ్యా ఒక  కుతూహలం.
ఈ చిత్రం చూస్తుంటే నా చిత్రమే అనిపిస్తుంది. అందువల్ల కూడా కుతూహలం.
*

కాపాడి, రక్షించిన ఓ సీతాకోక చిలుకా…విను!

Kandukuri Ramesh
-కందుకూరి రమేష్ బాబు 
కొన్ని చిత్రాలు చూస్తే ఏముందిలే అనిపిస్తుంది.
కానీ, తీసినప్పటి సందర్భం షేర్ చేసుకుంటే మంచిదనిపిస్తుంది.
గొప్ప క్షణాలను పట్టుకోలేక పోవడానికి కారణమూ తెలిసి వస్తుందనిపిస్తోంది.
ఉదాహరణకు ఈ సీతాకోకచిలుక.
మీరు చాలా సార్లు చూసే ఉంటారు.
రోడ్డు మీద ఒక రాయి వుంటే కాలితో పక్కకు తన్నేసే మనుషులను.
లేదా ఒక గాజు ముల్లు కనిపిస్తే జాగ్రత్తగా తీసి పక్కకు వేసే మనుషులను.
గాజు పెంకు కావచ్చు, ఎంతో ఓపికగా దూరంగా తీసుకెళ్లి పడవేసే మనుషులను.
ఇట్లా ఒకటి లేదా మరొకటి లేదంటే ఇంకొకటి.
కానీ, కాంక్రీట్ జంగల్ అని పిలుచుకునే భాగ్యనగరంలో ఓ మనిషి సీతాకోక చిలుక పట్ల ఇంతే స్థాయి స్పందన చూపుతాడని ఎవరమైనా ఊహిస్తామా? నేనైతే ఊహించలేదు. అదే నా దురదృష్టం.
+++
అది శ్రీనగర్ కాలనీ. ఎవరినో కలవడానికి వెళ్లి ఒక ఇరానీ చాయ హోటల్ బయట వేచి వున్నప్పుడు జరిగిందా సంఘటన.
అలా ఒక్కడ్నే నిలుచుండి, ఎదురు చూపుల్లో నిమగ్నమై ఉండగా ఓ నడీడు మనిషి సీతాకోక చిలుక రెక్కల్ని రెండు వేళ్లతో అత్యంత జాగ్రత్తగా పట్టుకుని రోడ్డు దాటుతూ ఉన్నాడు. ముందు అతడి చేతిలో ఉన్నదేమిటో అర్థం కాలేదు. కానీ, ఏదో పట్టుకుని అతడు చాలా జాగ్రత్తగా వెళుతున్నట్టయితే అర్థమైంది. దగ్గరకు వెళ్లి చూస్తే, అతడితో పాటు నడవాల్సి వచ్చింది. నడుస్తుంటే ఆ మనిషి రోడ్డు దాటి ఫుట్ పాత్ దాకా వెళ్లి ఆ చిలుకను అక్కడ నేలమీదికి వదిలి వెళ్లేదాకా నా చూపు, నడకా సాగింది.
అతడలా ఆ సీతాకోకచిలుకతో ముందుకు వెళుతూ ఉంటే ఫొటో తీయాలన్న జ్ఞానం నశించింది.
ఆశ్చర్యంతో కూడిన సందేహాస్పదం. దానికి సమాధానం అన్నట్టు, ‘కదలక మెదలక రోడ్డుమీద ఉన్న దాన్ని చూశానని, మెత్తటి ఈ రోడ్లపై ఏ టైరో వెళితే నేలను కరుచుకుని అది ఎక్కడ ప్రాణం విడుస్తుందో కదా అని దాన్ని ఇక్కడ వదిలి’నట్లు ఆయన చెప్పాడు.
అప్పటికే ఆయన దాన్ని కింద వుంచాడు.
ఒక మూలన. ఏదో గేటు ఉంది. దాని పక్కన, మనుషుల పాదాలు పడని స్థలంలో వుంచాడు.
వొంగి కళ్లతో దాన్ని చూశాను.
అది నిశ్శబ్దంగా ఉంది.
కెమెరాతో ఒకటి, రెండు బొమ్మలు చేశాను.
చేశాక ఆయన కోసం చూస్తే అప్పుటికే ఆయన జనసందోహంలో అదృశ్యమయ్యాడు.
ఆయన రెక్కల్ని అలా జాగ్రత్తగా పట్టుకుని రోడ్డుమీదికి వస్తుంటే అప్పుడే తీసి వుండాల్సింది అనిపించింది ఒక క్షణం.
కానీ, ఎలా సాధ్యం?
అయినా…చప్పున ఆ మనిషి ఏం చేస్తున్నాడో తెలిస్తే కదా తీసేవాడిని.
కానీ, చాలా అరుదుగా జరిగే పనులను పసిగట్టాలంటే, వాటిని ఛాయల్లో భద్రపరచాలంటే మనకు ఇలాంటి అనుభవాలు ఉండాలి కదా!
ఇక ముందు మనిషి చేతులను చూస్తే, అవి సీతాకోక చిలుకను రక్షించిన చేతులని తెలిసింది కదా! ఇక చేస్తాను చూడండి…
లేదంటే సీతాకోకచిలుకను చూస్తే, అది మనిషిని స్పందింపజేసిన విధానం చూశాను గదా! ఇక తప్పక చేస్తాను.
రెంటినీ మరింత బాగా చేస్తాననే అనుకుంటున్నాను.
దృశ్యాదృశ్యాలను రెంటినీ మరింత సన్నిహితంగా చూపిస్తాననే అనుకుంటున్నాను.
చూడాలి.
*

ఇంటికి వెళ్లే మనుషులు

 

 

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshఫుట్ పాత్ మీది నుంచి ఇంటిముఖం పడుతున్న ఇద్దరు స్త్రీలను చూడండి.
అతి సాధారణమైన చిత్రమే ఇది. సామాన్యమైన నడకే వారిది.

కింద, ఆ కాలిబాట కింద జనమంతా ట్రాఫిక్ గా… వెహికిల్స్ తో రద్దీగా మారిన ఆ రోడ్డుపై…ఇరుకిరుగ్గా ఇబ్బంది పడుతూ వెళుతుంటే వీరు మాత్రం కాస్త నయం అనిపిస్తుంది. నిదానంగా ప్రధానంగా వెళుతున్నారూ అనిపిస్తుంది.

నడక మరి.
కాలిబాట మీది నడక చిత్రణ ఇది.
అంతే కాదనుకొండి.

వారలా ముదురు వర్ణాలతో నిండైన ఆశలతో, బయటకు కానరాని అంతరంగాలతో వెళుతుంటే బహిరంగంగా వారేమిటో తెలియడం కష్టమే గానీ, గమనిస్తే…ఒకామె తన చేత ధరించిన ఆ బుగ్లలు చూడండి. ఆమె తల్లి అని దృశ్యం చెప్పకనే చెబుతోంది.

+++

నగరంలో కూలీనాలీ చేసుకునే వాళ్లు, నాలుగో తరగతి ఉద్యోగులు ఎందరెందరో…
కానీ, యునిఫాం తీసేశాక మాత్రం వాళ్లు మనుషులుగా కానరావడం గుర్తిస్తాం.
ఆ మనుషులు అత్యంత యధాలాపంగా కానవచ్చినా కొంచెం గమనింపుతో చూస్తే మటుకు ఆకాశంలో అకస్మాత్తుగా పొడిచే హరివిల్లు మాదిరి వారు అనేక వర్ణాలతో కానవచ్చి అదృశ్యమైతారు. అనుబంధాల సింగిడిగా మెరిసి మాయమైతారు.

ఆఫీసులో ఉన్నప్పుడు వారు కేవలం పనిలో నిమగ్నమై ఉంటారు.
మనకు వారు పని మనుషులుగానే కనిపించి ఏ విశేషమూ ద్యోతకం కాదు.
కానీ, సాయంత్రం ఆరు అయిందా? వారు తల్లులవుతారు. భార్యలవుతారు. అక్కలవుతారు, చెల్లెండ్లవుతారు.

వారి నడకలో కూడా వారేమిటో తెలుస్తుంది.
వారు ఇంటికి వెళుతూ తీస్కెళ్లే వాటితోనూ తామేమిటో తెలిసి వస్తుంది.

ఈ చిత్రం అదే.

బంజారాహిల్స్ నుంచి వాళ్లు తిరిగి వెళుతుంటే, చేతిలో సంచి, ఆ సంచితో పాటు ఒకామె చేతిలో మూడు బెలూన్స్…దారి మధ్యలో ఆమె తన బిడ్డకోసం వాటిని కొనుక్కుని నడుస్తున్నదంటే ఉదయం నుంచి ఆ తల్లి మనసు ఎక్కడుందో ఇట్టే తెలిసిపోతుంది. ఈ చిత్రం అందుకే. ఆ మగువల్లో ఒకరిని తల్లిగా ఆవిష్కరించే ప్రయత్నమే.

మరొకామె చేతిలో నెమలీక ఉన్నది.
అది ఈ చిత్రంలో కనబడటం లేదుగానీ, మరొక చిత్రంలో స్పష్టం.
తాను ఒక నెమలి పింఛం రేకును చేత ధరించి నడుస్తూ ఉన్నది.

ఇట్లా ఇద్దరు.
ఆ  ఇద్దరూ ఏవో చిన్నగా సంభాషిస్తూ ఒక గాలి అల మాదిరిగా వెళుతుంటే చూడగలిగితే మనల్ని చుట్టేస్తారు.
చుట్టేసిన క్షణాన వారిని ఇలా చిత్రంగా నిలపాలనిపించింది.
తీస్తే ఇది. తర్వాత మరొకామె నెమలీకతో కానవచ్చింది.
అది వేరే దృశ్యం.

కానీ, పట్టించుకోకపోతే ఏదీ చిత్రం కాదు.
అసలు మనకేమీ తెలియదు.

వారలా రోజూ వెళతారు కాబోలు.
కానీ మనకేం తెలుసు, ఎవరు తల్లో మరెవరు భార్యో మనకేం తెలుసు?
ఒక చిత్రంగా వారిని నమోదు చేసుకుంటే ఆ చిత్రణ నుంచి వారిని కనిపెట్టడం కాస్త సులువు.

వారిద్దరూ అలా నిదానంగా మాటల వంతెన మీంచి పదం పదం దాటుకుంటూ వెళుతుంటే, అదొక ముచ్చట అని, ఇంటికి చేరేలోపు నడిచే ఒక ఆత్మీయ సంభాషణా చేతన అనీ, చూడగలిగితే ఆ ఇద్దరూ తమవైన ప్రపంచాలతో ఒక తల్లిగానో ఒక జవరాలిగానో తమ తమ స్థలాలకు చేరుతున్నారనీ తెలుస్తుంది.

సాయంత్రం ఇంటికి వెళుతున్నప్పుడు మనల్ని కూడా ఎవరైనా బంధిస్తే బాగుండు.
లేకపోతే కేవలం పనిమనుషులుగా కూడా మనల్ని ఎవరూ గుర్తించరే!
అందరం యజమానులమే అనుకుని, మనుషులుగా మనం జనారణ్యంలో కాటగలిసి పోతాం.

ఏమంటారు?

*

కాకి ఎగిరిపోయినాక…

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshఏది తొలుత, ఏది పిదప అర్థం కాదు.
చూసేది దగ్గరగా కానవస్తుంది. చూడనిది లీలగా ద్యోతకమవుతుంది.
కానీ, చూసే చూపే అంతిమం. ప్రాధాన్యం.

కళ్లున్నవారంతా చూపున్న వారు కాదనే ఇది.
చూపున్న వారంతా సూక్ష్మగ్రాహులూ కారనే ఇది.

ఉన్నది చూడటమే తప్పా కొత్తగా ఆవిష్కరించడం అన్నది లేదు.
డిస్కవర్ అన్న మాట ఆవిష్కరణ.

అయితే సంక్షిష్టంగా ఉన్నది లేదు.
సరళం అయినదీ లేదు.

నిజానికి పైన కాకి ఉన్నది.
అది వాలినప్పుడు తీసిన కంచె ఫొటో ఇది.

నిజానికి అది ఎగిరిపోయింది.
దాంతో కెమెరా కిందకు వాలింది.

లెన్స్ ముందు వెనకాలి దాన్ని చూసింది.
ఇది అవుట్ ఫోకస్ అయింది.

తర్వాత దీన్ని ఫోకస్ చేస్తే వెనకాలవన్నీ అవుట్ అయినవి.
కానీ, ఎది దృశ్యం మరేది అదృశ్యం అంటే, కాకి అంటాను నేను.

అది ఎగిరిపోయినాక చూస్తే, చేస్తే ఇది కనుక.
తీశాక చూస్తే అపార్చర్ మోడ్ కనుక ముందున్నది స్పష్టం.
వెనుకున్నది అస్పష్టం.

నార్మల్ టేక్ అయితే వేరు.
చెబుతున్నదేమిటంటే – అంతిమంగా తొలుత ఉన్నది లేదని!

ఇవేవీ లేకుండా, చదవకుండా -లేదంటే చదివిందంతా వొదిలేసి
బొమ్మనే చూడండి.

నగరం మధ్యన ఉరి పోసుకున్నది మాత్రం నిజం.
అది రైతాంగ ఆత్మహత్యా? కొడుకుకు ఎయిడ్సా?
ఏదో ఒకటి.

ఒక తాడు పెనుగులాడుతున్నది.
అది సత్యం.

ఎగిరిపోయిన కాకి

అది చిత్రం.

(picture captured at lower tank bund)
*

!

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshఒక్కోసారి శీర్షిక ఇలా కూడా పెట్టవచ్చా అని తెలుస్తుంది.
అవును మరి.
ఈ చిత్రం మహిమ అది.

ఛాయా చిత్రలేఖనంలో ఎన్ని విశేషాలో మరి.
అనుభవించిన వారికెరుకే!
ఎంత అందమైన జ్ఞాపకాలో ఎవరికి వారికి తెలుసే!

ఒక కుండను చేస్తూ ఉండగా అది అందంగా మన ముందే విశ్వంలా ఆవిష్కారమవడం ఒక అందం. ఆశ్చర్యం.
కానీ, మనుషులు?

మనుషులూ అంతే.
ఎంత చిత్రంగా ఆవిష్కారం అవుతారో!

విస్మయం.

విభ్రమ.
దిగ్భ్రమ.
సంభ్రమ.

రచనగా చెబితే నోరువెళ్లబెట్టుకున్న విధానం.

పరిపరి.
వివిధ.

 

నిజం.

మనుషులను చూడటం ఒక అందమైన అనుభవం.

తీయడం ఇంకా అద్భుతం.

ఒక విస్మయానికి గురైనప్పుడు అంతే విస్మయంతో ఆ ఛాయను పదిలంగా ఆస్వాదించడం.
సందేహస్పదంగా తేరపార చూస్తున్నప్పుడు ఆ పరికింపు..
దాన్ని అంతే సందేహంతో పరికిస్తూ వెనక్కి వెనక్కి తప్పుకోవడం.

అంతా ఒక లీల.

Sebastiao Salgado అన్న ప్రసిద్ధ ఛాయా చిత్రకారుడు ఒకసారి చెబుతాడు. తాను ఒక జంతువును ఒక ఫొటో చేస్తున్నప్పుడు తానూ ఒక జంతువే అయిన ఆ క్షణం గురించి ఎంతో విస్మయానికి లోనై వివరించాడు. తానొక జంతువును- అదీ ఒక పేద్ద తాబేలును (Giant tortoise)  చూసి ఆశ్చర్యపోయాడట. ఆ ఆశ్చర్యంతో దాన్ని చిత్రం చేస్తూ ఉండగా ఆ తాబేలు తనని చూసి ఆశ్చర్యపోయిందట, ఈ జీవి ఎవరా అని!

అప్పుడు ఆశ్చర్యపోయాడట.
అంతదాకా తాను మనిషిగా ఒక భ్రాంతిలో ఉన్నాడట.
అవతలి జంతువు దృష్టిలో తాను మనిషి కాదని తెలిసి విస్మయానికి లోనయ్యాడట.
తనకి మనిషిగా ఏ ఉనికీ లేదని గ్రహించిన క్షణమది!
ఫొటోగ్రాఫర్ గా బతికిన క్షణాలవి.

కాకులు దూరని కారడవి, చీమలు దూరని చిట్టడవికి వెళ్లి తాను ‘Genesis’ అన్న ఒక దృశ్య ఛాయా చరిత్ర కావ్యాన్ని రచించినప్పటి అనుభూతి అది. ఆ సందర్భంగా గాలపాగోస్ ద్వీపాలలో తనకి కలిగిన జ్ఞానం అది.

ఇక మోకరిల్లినాడట.
ఆ జీవి స్థాయికి తగ్గి వంగి, దాని కనులతో తన కనులు సమానమయ్యేలా వొంగి – చిత్రం తీశాడట.

అది నేను గ్రహించిన క్షణాన ఒళ్లు గగుర్పొడిచింది. తర్వాత ఈ పాపను ఫొటోగా చేస్తుండగా సరిగ్గా అలాంటి లేదా అంతకు మించిన భావోద్వేగానికే గురయ్యాను. ‘ఒక ఆశ్చర్యార్థకాన్ని చిత్రిస్తున్న క్షణం ఇదీ’ అని నా జీవితంలో తొలిసారిగా ఆశ్చర్యపోయిన క్షణం అది.

ఇంకో క్షణమైతే ఆశ్చర్యం అదృశ్యమయ్యేదే!
తాను లేస్తోంది.
ఒక లిప్త ఆలస్యం చేస్తే ఆ ఆశ్చర్యం నాలో మాత్రమే మిగిలేది.
ఇప్పుడు మాత్రం నేను మీతో పంచుకోగలుగుతున్నాను.

అదృష్టం.

ఎరుక.
అయితే, ఆ పాప దృష్టిలో ఆ ఆశ్చర్యం ఎక్కడిది?
నేనెవరో అనా? లేక నేను ఫొటోగ్రాఫర్ని అనా? లేక తానేదో పనిలో ఉండగా, కింది నుంచి లేస్తూ ఉండగా చూశాననా? లేక ఒక అపరిచితుడిననా? లేక ఆ చిరుతకు తన ప్రమేయం లేకుండా తన ఆవరణలోకి ఒక జంతువు రావడం ఏమిటా? అన్న విస్మయా?

SEBASTIO SALGADO PORTRAIT

sebastio salgado's tartoise

sebastio salgado’s tartoise

ఏమో!
కానైతే నాకు సెబాస్టియో సాల్గాడో గుర్తొచ్చాడు.
‘ఒక జంతువును చేస్తున్నప్పుడు జంతువే కా’ అన్న మాటలు గుర్తొచ్చాయి.
తలొగ్గు. తలొంచు. నిరుత్తురవడం.నిమిత్తం.
!
నిజం
ఈ బాలికను చూస్తున్నప్పుడు బాలుడినే అయ్యాను.
ఆమెలా చిన్నగై వొంగి ఆ ఆశ్చర్యంలో లీనమౌతూ ఉన్నాను.కానీ అప్పటికే లేచిందామె.
దిగుతుండగా లేస్తూనే ఉందామె.అయినా కాస్తంత ఆశ్చర్యాన్నయినా పట్టుకున్నట్టున్నాను.
థాంక్యూ సర్.

మీ పాఠాన్ని చదివినందుకు.
అనుభవంలోకి వచ్చినందుకు.

ఇలా ఒక ఆశ్చర్యార్థకం.
ఒక మాస్టర్ ఫొటోగ్రాఫర్ కి ఏకలవ్యుడి బొటనవేలులా ఈ చిత్రం.

!
థాంక్యూ సర్, విత్ లవ్.

~

ఒకరకంగా మనవే రాజుగారి వస్త్రాలు …

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Ramesh

దుస్తులు మార్చుకోవడం.

నిజానికి మన ప్రపంచం ఒకటి.
మరో ప్రపంచం ఒకటి.

రెండు ప్రపంచాలుంటాయి.

సాధారణంగా మన ప్రపంచంలోని అనుభవం నుంచి వేరే ప్రపంచం అనుభవాలను బేరీజు వేసుకుంటూ ఉంటాం.
కానీ, మరో ప్రపంచం తీరుతెన్నులు మనకు అందవు.

జాలిచూపులు, సానుభూతి వచనాలు, విచార పడటాలు మామూలే.
కానీ, అవతలి వాళ్లకు మన భావాలు తెలియవు, చాలాసార్లు.

వాళ్ల ఉనికి మనం ఫీలవుతాం.
మరి మన ఉనికిని వాళ్లు ఫీలవుతారా?

ఆశ్చర్యంగా వుంటుంది.
మన జీవన ప్రవాహాన్ని ఒరుసుకుంటూ వాళ్లుంటారనుకుంటాం.
కానీ, వాళ్లు మనల్ని పట్టించుకునేది చాలా తక్కువ అంటే ఆశ్చర్యంగా వుంటుందిగానీ నిజం.

ఒక రకంగా ‘వాళ్లను మనం పట్టించుకోనట్టే’ అంటే విచారపడొద్దు సుమా.
నిజం.

దుస్తులు మార్చుకోవడమే చూడండి.
ఈ చిత్రంలోనూ అదే ఉన్నది.

ఇటు మనం…అటు మనం..
మధ్యలో వాళ్లు.

ఆమె చీర కట్టుకుంటున్నప్పుడు మాత్రం ఒకే చిత్రంలో భిన్న ప్రపంచాలను కంపోజ్ చేయగలిగాను.
చూస్తూ ఉంటే గానీ తెలియదు, ఎవరి ప్రపంచం వారిదని!

మీకు బాగా తెలిసిన ప్రపంచంలోకి వస్తే, అది రహస్యం. ప్రైవసీతో కూడింది.
అవును మరి. ఉదాహరణకు మన ఇంట్లో వాళ్లు బట్టలు మార్చుకోవడం పూర్తిగా వేరు.
అమ్మ. అక్క. భార్య.
ముఖ్యంగా స్త్రీలకు సంబంధించే చూద్దాం…

మన వాళ్లు చాటుగానే దుస్తులు మార్చుకుంటారు.
బాత్రూం నుంచి బయటకు వచ్చి గదిలోకి వెళ్లేప్పుడు ఓ క్షణం మన కంట పడతారు. చూస్తాం.
చూడం కూడా.
చూస్తే, బహుశా అది మన అర్ధాంగి అయితే చూస్తాం.

వారు చీర కట్టుకునేటప్పుడు చూస్తాం.
ఎంతో ఒడుపుగా ఆ చీర ఒక కట్టుగా మారేంత వరకూ చూస్తాం.
వారు చింగులు సర్దుకుంటే సహకరిస్తాం కూడా.
జాకెట్టు హుక్స్ పెట్టమంటే పెడతాం.

జడ వేసుకున్నాక జడపిన్ను మధ్యలో ఉన్నదీ లేనిదీ అడిగితే చెబుతాం.
ఇట్లా కొన్ని అలవాట్లుంటాయి. కొంత సన్నిహిత దృశ్య ప్రపంచం వుంటుంది.

కానీ, మరో ప్రపంచం వుంటుంది.
అది మనకు దృశ్యాదృశ్యమే.

+++

ఒకవేళ కాదు నిజమే.

వాళ్లు బతికేది వీధిలో అనుకోండి. వాళ్ల స్నానాదులు మనకు తెలియవు.
వాళ్లు జుట్టు ఆరబెట్టుకోవడమూ తెలియదు.
లంగా జాకెట్టు ఎలా వదులుతారో, మరో జత ఎలా వేసుకుంటారో తెలియదు.
పంటి బిగువన చీరను పట్టుకుని జాకెట్టు వేసుకుంటారా? ఏమో!
తర్వాత చీరను ఎలా చుట్టుకుంటారో అసలు వారి కట్టెలాంటిదో?
ఎన్ని గజాల చీరను ఎంత సేపట్లో ధరిస్తారో ఏమో!
మీరేమైనా చూశారా?

ఎంత చప్పున ఆ పని కానిస్తారో లేదా ఎంత నిదానంగా వారలా పబ్లిక్ గా దుస్తులు మార్చుకుంటారో తెలుసా? వీధుల్లో బిక్షగాళ్లు లేదా వీధుల్లో ఒక కళను ప్రదర్శించి పొట్ట పోసుకునే వారు లేదా సంచార తోగలు లేదా ఇంకెవరైనా కావచ్చు. ఒక ఆచ్ఛాదన వుంచుకుని ఆ దుస్తులను మార్చుకుంటారా? లేక ఎటువంటి తెరలు లేకుండా త్వరత్వరగా బట్టలు మార్చుకుంటారా?

గమనిస్తే గానీ తెలియని దృశ్య ప్రపంచంలో మనదొక ప్రపంచం వారిదొక ప్రపంచం.

మనం సిగ్గిల్లినట్టే వారూ సిగ్గుపడతారా? మనలాగే వాళ్లు సున్నితంగా ఉంటారా?
లేక మనమే మోటుగా ఉంటున్నామా?
తెలియనే తెలియని మనది కాని మరో ప్రపంచం.

+++

అసలు కట్టు బొట్టు అన్నది ఎవరికైనా ఒక సంస్కృతి.
కానీ, ఇది మన ప్రపంచం భావనా లేక వారిది కూడానా?

అసలు ఫుట్ పాత్ పై జీవించే వారికి కట్టు – బొట్టు, వేషం – భాషా, తిండీ- తిప్పలూ, ముచ్చట్లూ- అచ్చట్లూ – అన్నీనూ ఒక దృశ్యాదృశ్యం. వారిని చూడటమే మనకు తెలుసు గానీ అసలు చూపు అంతానూ ‘ఔట్ సైడర్’ గానే అని నమ్ముతారా? అందుకే అనడం మరో ప్రపంచం అని! మనది వేరూ … వారిది వేరూ అని!

అసలుకి అంతానూ కూడా వాళ్ల ప్రపంచంలోకి మనం వెళ్లడం అసమంజసం.
అర్థం కాదు కూడానూ.
అసలు మన ప్రపంచంలోకి వాళ్లు రావడం ఈ చిత్రం.
అందుకే ఒక చూపు సారించినట్టు విచిత్రంగా వుంటుందీ చిత్రం.

+++

బజారులో వెళుతూ మనం వాళ్లను ఎలాగైత చిల్లరగాళ్లు గానో, బిక్షగాళ్లనో లేదా దొమ్మరివాళ్లనో అనుకుంటూ తప్పుకుని పోతామో…అలాగే వాళ్లు ఏ కార్యకలాపాల్లో ఉన్నాకూడానూ మనకు సెన్సిటివ్ గా అనిపించదు. అనిపించినా ‘పాపం’ అని భావిస్తాం. ‘అయ్యో పాపం’ అనే అంటాం. కొన్నిసార్లు తలదాచుకోవడానికి నీడలేని ఇలాంటి వాళ్లను చూసి సానుభూతితో మన హృదయాలు కరిగిపోతాయి. ద్రవిస్తాయి. ‘సమాజం ఎప్పుడు మారుతుందో’ అని లోలోపల అనుకుంటూ వాళ్లనుంచి తప్పుకుంటాం.

కానీ, చిత్రం ఏమిటంటే లేదా దృశ్యం ఏమిటంటే వాళ్లు నిజంగా అద్భుతమైన మనుషులు. మనల్ని చూసి, ‘వీరెప్పుడు మారుతారో’ అని ఎన్నడూ అనుకోరు. గోడలు లేని ప్రపంచంలో జీవించే ఆ మనుషులు తమ స్వేచ్ఛ గురించి మనకు లెక్చర్లు దంచరు. లేదా మన భద్ర జీవితం పట్ల కించత్తు కూడా అసూయ పడరు. అసహ్యమూ వుండదు. మాటల్తో ఎద్దేవా చేయరు. ఎన్నడు కూడానూ మనల్ని వాళ్ల జాలి చూపులతో వేధించరు కూడా. నిందాపూర్వకంగా అస్సలు మాట్లాడరు. నిశితమైన వాడి వేడి విమర్శలూ అస్సలు చేయరు. సిద్ధాంత రాద్ధాంతాలతో కూడానూ సతాయించరు. జస్ట్ వాళ్లలా జీవిస్తారు. మన ‘చిన్న ప్రపంచం’ పట్ల వారికి చిన్నచూపేమీ వుండకుండా బతుకుతారు.

చిన్నచూపు లేకపోగా,  వారు మన ఉనికితో నిమిత్తం లేకుండా ఉన్నచోటే ఉంటారు. అక్కడే రిలాక్స్ అవుతారు. పిల్లా జెల్లా అంతా కూడా ఒకే గదిలో జీవించినట్లు మరో ప్రపంచంలో వాళ్లలా అన్ని కార్యకలాపాలతో ఒక ఓపెన్ హౌజ్ లో జీవిస్తూ ఉంటారు. విశ్వం వాళ్ల ఇల్లు అన్నట్టు మన ప్రపంచం అందులో ఒక చిన్న అరలా వాళ్లలా సంకోచించకుండా జీవితం గడుపుతారు. పేండ్లు చూసుకుంటారు. దుస్తులూ మార్చుకుంటారు. పని ఉంటే ఆ పనిలోకి మారిపోతారు.

చిత్రమేమిటంటే, వాళ్ల ఏకాంత లోకాలను, ప్రేమమయ సాన్నిహిత్య క్షణాలను అవలోకించాలంటే, అనుభవించాలంటే మనం సరిపోం. నిజం. మరో ప్రపంచం ఒకటి మన మధ్య ఉన్నంత మాత్రాన దాన్ని మనం అస్సలు దర్శించలేం.

జీవితాలంతే. అన్నీ అర్థం కావు. అనుభూతి చెందలేం.

 

అందుకే మనం రోడ్డుమీది మనుషులం. ఇంటికి చేర్చే రోడ్డు ఉన్న మనుషులం.

‘రోడ్డున పడ్డ జీవితాలు’ అని మనం అనుకునేవి ‘నిలబడ్డ జీవితాలు’.
కష్టసుఖాలతో రాటుదేలి నిమిత్తంగా నిర్లజ్జగా, నిర్భయంగా మన మధ్యే తెరుచుకునే దుస్తులవి.ఒకరకంగా మనవే రాజుగారి వస్త్రాలు. కనబడవు. వాళ్లకెన్నడూ కానరావు.
బహుశా వాళ్లెప్పుడూ చూడరనుకుంటాను. అక్కర్లేదు కూడానూ.

~
( చిత్రం తీసింది, ముషీరాబాద్ చౌరస్తా, హైదరాబాద్ లో)

వెయ్యి క్షణాల మౌనమే వ్యాఖ్యానం..

 

 కందుకూరి రమేష్ బాబు
Kandukuri Rameshసారంగ మిత్రులకు తెలుసు, ఈ వారం నాది ‘ఏక చిత్ర ప్రదర్శన’ జరుగుతోంది అని!
చిత్రం ముందు ఆగి చూడమని చిన్నగానే పెద్ద ప్రయత్నం.
వీలైనన్ని క్షణాలు గంటలు గా మారుతున్నాయి అక్కడ.
హ్యాపీ.

కాని ఇక్కడా ఒక చిత్రమే.
దాదాపు వంద వారాగాలుగా.
ఐతే మాటలు ఎక్కువే.

కాని ఈ  చిత్రం బాధ.
ఒక వేడి. శీతలం  కూడా.

మృత్యు శీతలం.
ఇందు మూలంగా మౌనం శరణ్యం.

ఉన్నదే. ‘ఒక్క చిత్రం వేయి అక్షరాలకు పెట్టు’ అన్న మాట ఉన్నదే.
నా షో కు కూడా అదే  మకుటంగా పెట్టుకున్నాను.
కాని ఇక్కడ, ఈ చిత్రానికి మటుకు అక్షరాలు కూడా అనవసరం.
మౌనం. వేయి క్షణాల మౌనం కావాలి.

ఈ సారి అదృశ్యం జీవితం.
దృశ్యం మరణం మరి.

డెత్ అఫ్ లైఫ్.

చూడండి.
కొద్ది కొద్దిగా తేలియాడుతూ…
మునిగిపోతూ…

అంతిమ దృశ్యం ఇలా ఉంటుందా?
చిక్కగా ..అందంగా…

ఏమో?

*

కనుల అలల కలకలం…

 

 

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Ramesh

 

నిజానికి ఒక చేపల మార్కెట్ కు వెళ్లి కనులను చిత్రించాలి.
చేపలను. ఆ చేపలను చూసే కనులను.

మీనాక్షులను.
వారి లోచనాలను.

కానీ, మనుషులు గ్యాలరీకే వెళతారు.
ప్రదర్శనకే వెళతారు.

కదలక మెదలక నిశ్చలంగా ఉండే చిత్రంతోనే మనిషి దోబూచులాడుతాడు.
కనెక్టు అవుతాడు.

అలవాటు.

తాను కదలాలి.
అవతల మాత్రం కదలక మెదలక ఉండాలి.
ఏమిటో ఈ చోద్యం!

కానీ, ఇక్కడకు రండి.
ఇది నా ప్లేస్. గ్యాలరీ.

కనుల కొలను.

చూడండి.
ఆమెతో సహా చూస్తూనే ఉండండి.

ఒక సింగిల్ ఇమేజ్ ను ముందు పెట్టుకుని…
అద్దంలో మీ మొహాన్ని మీరే చూసి మురిసినట్టు ఒక్కొక్కరిలో మీరే ఉన్నట్టు ఊహించండి.
వాళ్లను మీరే అనుకుని చూడండి.
ఆ ముఖారవిందాలను, అందలి భావుకతనూ కనులతో పరికించండి.

కొన్ని వికసిత పుష్పాలు. మరికొన్ని వాడిన పుష్పాలు.
మొగ్గలూ కొన్ని.

ఎంత బాగుంటుందో చూడండి.

నిమిషమైనా సమయం తీసుకుంటే మీ కళ్లు శుభ్రమవుతాయి.
చూడండి.

కళ్లు పలికే భావాలను కనులారా ఆస్వాదించండి.
ఎంత ముద్దుగా ఉంటై!
చూడండి.

మనిషిలోని భావాలను వ్యక్తం చేసే ఆ కళ్లు లలిత కళలు…
కలలు గనే ఆ కళ్లు పరిపరి విధములు!

అవి పలు దిక్కులా… వివిధాలుగా వ్యక్తమవుతూ ఉంటే…
ఆ కళ్లు, వారి మోములూ, వారి రూప లావణ్యమూ ఎంత బాగుంటవి!

ఆత్మలు గోచరించే కళ్లు.
దేహంలో విహరించే కలువలు.

ఎంత గమ్మత్తుగా ఉంటై.

కళ్లు – ఒక చూడ ముచ్చట.

కానీ, ఛాయా చిత్రకారుడిగా ఒక గ్రూప్ ఫొటో చేస్తున్నప్పుడు ఒకసారైనా కళ్లనే చేయాలని ఉంటుంది.
అందులో పలు దిక్కులా చూసే కళ్లను తీయాలనీ ఉంటుంది.
కానీ కుదరదు.

వేర్వేరు దిక్కుల్లోకి చూసే చూపులని ఒక్క చూపుతో కట్టిపడేయాలని ఉంటుంది.
కానీ, కష్టం.

సాధారణంగా గ్రూప్  ఫొటో చేస్తుంటే ఎవరో ఒకరు కళ్లు మూస్తారు.
మరో ఫొటో. ఇంకో ఫొటో – ఇట్లా చేసి, తీసిందాంట్లోంచి ఒకటి ఖాయం చేసుకోవలసి ఉంటుంది.
కానీ, చిత్రం. అదే పెయింటింగ్ అయితే… వాటిల్లో అన్నీ తెరిచిన కళ్లే. చూసే కనులే.
మూసుకున్నట్టు గీయడం కష్టం.
ఇంకా కష్టం.

ఈ చిత్రం ఒక కనుల ఖండిక.
కాళోజీ కవితలా, కళ్లపై ఆయన సుదీర్ఘంగా అల్లిన కవితా జగత్తులా
ఒక్కోసారి కొన్ని వందల కళ్లు పక్షుల్లా రెపరెలపాడి రెక్క ముడుచుకున్నట్టు..
వాటన్నిటినీ చిత్రానువాదం చేయాలంటే పెయింటింగే బెటరు.
ఛాయాచిత్రం మటుకు కష్టం.

అభిమానంగా. అయోమయంగా.
అసహనంగా.

తృప్తిగా. ఆనందంగా.
ఆరా తీస్తున్నట్టుగా..

ఎన్నో విధాలుగా ఆ కళ్లు.
చూడండి.

చిలుకా ఉంది.
ఏమిటో అది పైకి చూస్తూ ఉన్నది.
ఒకటి కాదు, చాలా ఉన్నాయి.

నిజానికి ఆ స్త్రీలందరూ చిలకలా?
ఏమో!

+++

ఇంకో చిత్రంలో ఒక కన్నూ ఉన్నది,.
అదీ చూస్తూ ఉన్నది. కానీ ఆందోళనగా ఉంది. భయంగా ఉంది.
అది స్త్రీ చూపే. కానీ, పురుషుడిలా భయపెడుతున్నది.

ఎవరో ఒక చిత్రకారుడు గీసిన ఆ చిత్రాల్లో ఒక సామాన్యమైన స్త్రీ కూడా ఉంది.
నిండుగ అలంకృతమైన స్త్రీలూ ఉన్నారు.
కానీ, నా దృష్టి మాత్రం వాటిని చూస్తున్న స్త్రీ పై ఉంది.
ఆయా చిత్రాలను తదేకంగా చూస్తూ ఉన్న మనిషి నా చిత్రం.

ఆయా చిత్రాల్లోని అలంకరణా ఒక శోభ.
ఆ దుస్తులు, లావణ్యం, వయ్యారం – అన్నీనూ ఒక సుదీర్ఘమైన లేఖనం.

తక్షణం కాదు.
ఎంతోకాలం వేసిన చిత్రాలే అవన్నీ.

ఇవన్నీ సరే.
నా చిత్రం చూడండి.

ఆమె చూస్తూ ఉన్న చిత్రం చూడండి.
అందులో అనేక చిత్రాలు.

అన్నీ ముడిచిన శిఖలైతే
ఈమె పరవళ్లు. పరువం.

సంప్రదాయం అది
ఇది ఆధునికం.

అది ఒక ఘడియ అయితే
ఇది ఒక క్షణం.

అవును. క్షణంలో పదోవంతు కూడా కాదు.
250 వంతు.

చిత్రలేఖనం ఒక సుదీర్ఘ ప్రస్థానం.
ఛాయా చిత్రణం మటుకు ఒక లిప్తలేఖణం.

అందుకే నిజం ఛాయ.
కల్పన చిత్రం.

కనుము
రెంటినీ.

కానైతే,
కనుము..
ప్రదర్శన లేనప్పుడు కూడానూ.

దృశ్యాదృశ్యం.

~

అమ్మ కంటే ఎక్కువ…!

 

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshఒక తులసి మొక్క చుట్టూ ప్రదక్షిణ.
అంతే.

ఎవరో ఒకసారి చెప్పారు, ‘ఇంకేం అక్కర్లేదు, ఏ దేవాలయమూ అక్కర్లేదు. ప్రతి రోజూ తల్లిని కలిసి మౌనంగా ఆమె అందించే ఆశీర్వాదాలు పొందితే చాలు’ అని!  తల్లి అనుగ్రహం పొందితే చాలని!’ ఇంకేం అక్కర్లేదని!

తల్లి అనుగ్రహం వుంటే ఇక ఎటువంటి మొక్క అయినా తప్పక ఎదుగుతుందని!
మరి, అంతటి ఇగురం ఎక్కడుంది?
ఇవ్వాళ్టి మనుషులకు అంత దృష్టి ఉందా అని!

కానీ, రోడ్డు మీదికి వెళితే, మనుషులను దర్శిస్తే ఎన్నెన్ని విశ్వాసాలని.
దృష్టాంతాలని!

ఈ ఆటో డ్రైవర్ వేయించుకున్న ‘తల్లిదీవెన’ అన్న పచ్చబొట్టు చూడగానే ఆ మాటలే గుర్తొచ్చాయి.
అడిగితే అదొక చిత్రమే అయింది.

‘ఇది మీ తల్లిదా?’ అని అడిగితే? ‘కాదు’ అని చెప్పాడు.
తన తల్లి ఎల్లమ్మ అట! నిజమే. కానీ తామందరికీ ఇంకో తల్లి ఉందట!!
‘అది మనిషి కాదు, దేవత’ అన్నాడాయన.
‘పెద్దమ్మ మా ఇలవేల్పు. ఆ తల్లి పేరుతో ఈ పచ్చబొట్టు వేయించుకున్నాను’ అన్నాడాయన.

‘ఎందుకు?’ అంటే…’తల్లి కన్నా ఎక్కువ?’ అన్నాడాయన.
‘తల్లితో అనుబంధం కూడా లౌకికమే కదా! అంతకుమించిన దయ కావాలి’ అన్నట్టు చెప్పాడాయన.
‘ఈ తల్లి నా తల్లిని కూడా మంచిగా చూసుకునే తల్లి’ అని చెప్పి కళ్లు తెరిపించాడాయన.
నిజం.
‘నన్నూ, నా కుటుంబాన్నీ, నా తల్లిదండ్రులనీ.. అందర్నీ చూసుకునే తల్లి వుండగా నా కన్నతల్లి పచ్చబొట్టు ఎందుకు వేయించుకుంటాను. నా రక్తంలో ఉన్న తల్లి కాదు, నాకు పైనుంచి అనుగ్రహం అందించే పెద్దమ్మ తల్లి ఆశీర్వాదం కావాలి’ అన్నాడాయన.

ముచ్చటేసింది.
మాట్లాడుతుంటే, ఎన్ని విశ్వాసాలో!

మాట్లాడకపోతే, ‘ఆ పచ్చబొట్టు తన తల్లి పేరుమీదే వేయించుకున్నాడు కాబోలు’ అనుకుని, ఒకనాడు విన్న ఆ మాట…’తల్లి అనుగ్రహం చాలు’ అన్నదగ్గరే నా దృశ్యం ఆగివుండేది. కానీ, కొత్తగా ఉందిది.

కౌటుంభిక, మానవీయ అనుబందాల కన్నా అతీతమైన శక్తిని వేడుకుంటానన్న ఆ ఆటో డ్రైవర్ ఆశయం బాగున్నది.
దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఇదే.
తెలుసుకోవడం.
అవును. కనికట్టుకు దాసోహం కావడం కాదు, తరచి చూసుకోవడం.

వందనం ఎల్లమ్మా.. నీకూ, నీ బిడ్డకు.
పెద్దమ్మా…పరిపరి వందనాలమ్మా…నీ పరివారం తరఫున!

*

వెలుగు కాదు, నీడ గురించి…

 

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshఒక ప్రశ్న తరచూ ఎదురవుతుంది.
ఎంతకాలం? అని!
ఎంతమందీ? అని!

దైనందిన జీవితం ఎప్పుడూ ఒక ప్రవాహమే కదా? అందులో ఎన్ని చిత్రాలు తీస్తూ ఉంటావని!
మనుషుల గురించి రాయడం అన్నదానికి ఒక పరిమితి ఏమైనా ఉంటుందా? ఎంతమందిపై రాయడం అని!

తలవంచుకుని తమ మానాన తాము పనిచేసుకునే ఎవరికైనా ఇలాంటి ప్రశ్నలు చికాకు పెడతాయి.
కానీ జవాబు వేస్టు. చెప్పడం వేస్టే.

రోజూ వాకిలి ఊడ్చి ముగ్గు పెట్టే స్త్రీ ఏమి ఆలోచిస్తుందని చెబుతాం?
ప్రతి రోజూ వండివార్చి ఇంటిల్లీపాది కోసం జీవించే గృహిణి ఏందుకని నిర్విరామంగా ఆ పని చేస్తుందని వివరించాలి!

ఇష్టం అనీ చెప్పలేం.
కర్మా అనీ అనలేం.

కొన్ని పనులు ప్రశ్నతో జవాబుతో నిమిత్తంగా జరగాలి.
అంతే. జరగాలి.

అయితే ఒక మాట.

కొందరు ఒక శతాబ్ద కాలానికి సరిపడా ముద్ర వేస్తారు.
మరికొందరు కొన్ని దశాబ్దాల పాటు గుర్తుంచుకునే మార్పూ తెస్తారు.
ఇంకొందరు ఏండ్ల పాటూ మరచిపోని స్థితిని కలగజేస్తారు.
అటువంటివారిని గుర్తు పెట్టుకోవడం మన ధర్మం. వారు ప్రాతఃస్మరణీయులు.
నిజమే వారిని కొలుచుకుందాం.

ఒక కలాం గారు పోతే, మరొక చలసాని ప్రసాద్ గారు మరణిస్తే జాతి జీవనం ఒక్కపరి ఆగి గుండె తీవ్రంగా కొట్టుకుంటుంది. కలాలు, గళాలూ గోషిస్తాయి. వారంతా కొన్ని బృందాలకో లేదా కొన్ని భావజాలాలలో లేదా మరే దానికో ప్రాతినిథ్యం వహించే మనుషులు. అందువల్ల వారు ఎంచుకున్న బాటలో… నడిచిన దారిలో మరిన్ని అడుగులు వేయాలనుకునే చాలామంది చాలా కదిలిపోయి రాస్తారు. బాగుంటుంది చదివితే!

వారు ప్రతినిధులు. మహనీయులు. సామాన్యులు కానేకాదు.
తమ అసామాన్య కార్యాలతో, జీవన శైలితో, నిరాటంకమైన పనితీరుతో చరిత్రలో వారు చిరస్మరణీయులుగా గుర్తింపు పొందుతారు. కానీ, వారెంతమంది ఉంటారు? నూటికి ఇరవై ఉంటే మహా ఎక్కువ.

కానీ, మిగతావారి సంగతేమిటి?
వారంతా మామూలు వాళ్లు. ద్వితీయులు. వారివి సాధారణమైన జీవితాలు.
అద్వితీయమైన కార్యమేదీ చేపట్టనందున వారి బ్రతుకూ, మరణమూ వార్త కాదు..వార్తా కథనం కాదు.. లైవ్ టెలికాస్ట్ కానేకాదు.
నిజం.

ఎక్కడా తమ ఉనికి గురించి ఎవరికీ తెలియకపోవచ్చు.
అలా అని వారు లేరా?

ఒక న్యూస్ లేదీ ఈవెంట్ లేదా ఒక ఇంపార్టెంట్ సిట్యుయేషన్.
ఈ మూడింటికీ చెందని జీవన కథనం వారిది.

సెలబ్రిటీ స్టేటస్ వారికి ఎన్నడూ దక్కకపోవచ్చు.
దక్కాలన్న ఆశా అక్కర్లేదు.
అలా అని వారిది జీవితం కాదా?

గుండె స్పందిస్తూ ఉంటే, లబ్ డబ్ అని అంటూ ఉంటుందని చెప్పుకుంటాం.
ఇందులో నీకు లబ్ ఇష్టమా? డబ్ ఇష్టమా? అంటే ఏం చెబుతాం?
అన్ని కలిస్తేనే శృతి తప్పని జీవితం కదా!
అందుకే దైనందిన జీవితంలో పనిముట్ల గురించిన పని అన్నది జరుగూతూ పోవాలె.
ఎంతమందిపై అనీ, ఎంతకాలమనీ అంటే ఏం చెబుతాం?

మరెందుకో కలాం గురించి రాస్తారు?
విరసం నేతల గురించి వ్యక్తి పూజను మరిపించేలా రాస్తారు?

వారి గురించి రాయద్దొనికాదు. కానీ, ప్రశ్నలు అడగడమే చికాకు.
సామాన్యుల వద్దకు రాగానే అమూర్తంగా ఉండటం ఎందుకని ఒక మాట.
ఏం చేసినా- అది ఎవరికో ఒకరికి, దేనికో ఒకదానికి… ప్రాతినిథ్యం వహించేది కావాలన్న స్వార్థం ఎందుకో?

అయినా ఇవ్వన్నీ ఎందుకుగానీ, ఒక మాట.

మీ వాడకట్టులో చనిపోయిన ఒక మనిషి గురించి ఈ వారం రాశారా?
తమరు నివసించే ప్రాంతంలో ఒక స్మశానం ఉంటుంది. అక్కడ అంత్యక్రియలు జరిగిన ఒక సామాన్యుడి జీవితకాలం కృషి గురించి ఒక పూట ఆలోచించారా?

పోనీ, ఇదిగో…. వీరు ఉదయాన్నే పనికి వెళుతున్నారు?
వారు ధరించిన పనిముట్ల నీడ వారి భుజంపై పడగా ఎప్పుడైనా చూశారా?

చూడకపోతే చూడండి.
శ్రీశ్రీ ‘మహాప్రస్థానం’ చదివి స్ఫూర్తిపొందడం గొప్ప విషయమే…
కలాం ‘వింగ్స్ ఆఫ్ ఫైర్’ తో ఉత్తేజితులు కావడం మంచిదే.
కానీ కండ్లెదుట… కష్టం, సుఖం మాదిరిగా వారిని అంటిపెట్టుకునే నీడ కూడా సాహిత్యమే.
వారిని వెన్నంటి నిలిచే కళ కూడా జీవకళే…
కడమదంతా నాకు నిరర్థకమే.

– కందుకూరి రమేష్ బాబు

విహారి

 

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshమాయని, మరపును పదిలం చేయాలంటే నలుపు తెలుపు తథ్యం.
ఒక మాయని చెప్పాలన్నా, ఒక మరపును యాదిలో వుంచాలన్నా కూడా.

నిజం.
తొలిసారిగా ఒక నలుపు తెలుపు చిత్రం ప్రదర్శిస్తుండటం నాకే చిత్రంగా ఉన్నది.
కారణం ఏమిటీ అంటే ఏమీ లేదు.
విమానం లేదా విహారం.

ఎగిరిపోవాలని.
స్థిరపడాలనీ.

వెళ్లాలని.
చూడాలనీ.

చూడండి.
చిత్రాన్ని పరిశీలనగా చూడండి.
ఏమేమి ఉన్నాయో అన్నీ చూడండి.

తొలుత నిశ్శబ్దం ఫీలవుతారు.
ఎందుకంటే – దేనికదే హైలైట్ కాకుండా రంగుల ధ్వనిని మౌనం చేసి మొత్తంగా చిత్రాన్ని మాట్లాడనివ్వటం కదా నలుపూ తెలుపూ అంటే. అందువల్లే ఆ నిశ్శబ్దం.

తర్వాత ఆ నలుపులోంచి తెలుపు…
కమ్ముకున్న నల్ల మబ్బుల్లోంచి వెలుతురు మేఘం ఒకటి ఒల్లు విరుచుకున్నట్టు…
లేదా నలుపు కమ్ముకుంటుంటే తెలుపు అదృశ్యం కావడం.
వర్షం రానుంది మరి!

నిశ్శబ్దం తొలగి ఇప్పుడు మేఘ గర్జనా వింటారు.
కాసేపట్లో ఉరుములు అనంతరం మెరుపులు
తర్వాత వర్షం. చినుకు మాయమైపోయే చీకటీ…
తర్వాత అంతా చీకటై పోతుంది.
పైన ఆకాశం కింద నేల మధ్యలో మానవ నిర్మితమైనవన్నీ అదృశ్యం.
విమానపు శబ్దం కూడా ప్రకృతిలో కలిసి నిశ్శబ్దం.
కానీ, అవేవీ కాకముందే తీసిన చిత్రం ఇది.

మరొకసారి చూడండి.
మబ్బులు కమ్మిన ఆకాశంలో ఆ విమానం ఒక్కటే తళుక్కున మెరవాలని ఈ నలుపూ తెలుపు.
అంతకన్నా ముఖ్యం ఆ శిల్పసముదాయంలో ఆ ఇద్దరు మూర్తుల ఎదుగుదల. వికాసం చూడండి.
వారు ఆకాశ దర్శనానికా లేక స్వర్గారోహణకా తెలియదుగానీ, ఒక తృష్ణ అంటారా…ఏమో…
లేక మూలాల్లో కదలిక అంటారా? పంచభూతాల్లోకి తొంగి చూడటం అంటారా?

ఏమైనా కావచ్చు.

కానీ, చిన్నతనంతోనే రాస్తున్నాను. బాలుడిగా రాస్తున్నాను.
మీలో తరగని బాల్యానికి ఉద్దేశిస్తున్నాను.
విమానం వస్తుంటే ఎక్కడున్నా బయటకు వచ్చి, ఆకాశం కేసి చూడాలన్న తహతహను గుర్తుకు చేయడం కదా ఈ చిత్రం.

చిన్నతనం, పెద్దరికం అన్నీ కలగలసి…
ఎవరి అనుభవం నుంచి వాళ్ల నిదానంగా తలెత్తడం ఈ చిత్రం.
చిన్నగా అనుభూతి మొదలైందా ఇక ఆగదు.
ఒక ఒక్కపరి కెరటంలా ఎగియడం ఈ చిత్రం.

ఢిల్లీలో కుతుబ్ మినార్ పరిసరాల్లో నిలబడి ఉండగా ఒక విమానం వినవస్తుంటే చెవులు పసిగట్టగానే కళ్లతో పరిగెత్తగా నా వలే నిద్రలేచిన ఆ మానవ మూర్తులూ, పైన ఆ లోహ విహాంగమూ. దాంతో రెంటినీ ఒడిసి పట్టుకున్న తృష్ణ ఈ చిత్రం.

మరి, ఇదంతా నలుపు తెలుపుల్లో ఎందుకంటే – ఇదొక అనాది భావన.
చూడాలి. చూడాలి. చూడాలి.

అదృశ్యలోకాలు ధృగ్గోచరం కావాలి.
అదృశ్యం కాకముందే చూసి తీరాలి.

చూడవలె. చూడవలె. చూడవలసిందే.
దృశ్యాదృశ్యం.

నలుపు తెలుపుల్లో శిల్ప సముదాయమూ, ఆ లోహ విహంగమూ.
ఎంతో ఆత్రుత. చూడాలన్న తహతహ.
ఒక నాస్టాల్జియా కోసం రంగులను నిశ్శబ్దం చేసినప్పటి కుతూహలం ఈ చిత్రం.

బహుశా ఆ కుతూహలం ఎప్పటికీ ఉంటుందా?
ఉంటే అది గతమూ వర్తమానం భవితా – కదా!
మారనిది అన్నమాట!
అందుకే నలుపూ తెలుపుల్లో దృశ్యాదృశ్యం
దీర్ఘదర్శనం.

~

అనామిక

 కందుకూరి రమేష్ బాబు
Kandukuri Rameshచేతుల గురించి మాట్లాడుకుంటాం గానీ వేళ్ల గురించి మాట్లాడం.ఐదువేళ్లు.బొటన వేలు.
చూపుడు వేలు.
మధ్య వేలు.
ఉంగరం వేలు.
చిటికెన వేలు లేదా వ్రేలు.

చేవ్రాలు ఒకటే కావచ్చు, కానీ వేళ్లు వేరువేరు!

ఈ చిత్రంలో చూడండి. అతడు బ్రష్ పట్టుకోగానే సరిపోలేదు. ఆ బ్రష్ తో దిద్దేందుకు ఒక వేలు ఆసరాగా ఎలా నిలబడిందో చూడండి.

బొటనవేలు, చూపుడువేలూ కలిసింది. మధ్యవేలు ఆసరా అయింది. ఉంగరం వేలు ధిలాసానిచ్చింది తన పని సజావుగా సాగడానికి.చిటికెన వేలు పునాది.

ఇట్లా ఒక చిత్రకారుడి విషయంలో ఉన్నట్టే అన్ని జీవన వ్యాపకాల్లోనూ ఎన్నిచేతులు, మరెన్ని వేళ్లు.ఎన్ని చేతలు, మరెన్ని తీర్లు. జాగ్రత్తగా చేస్తే, ఇట్లాంటి ఫొటోలూ ఎన్నో దించవచ్చు!

ఒకసారి చూడటం మొదలైందా, ఇక ఎన్నో ఆవిష్కరణలు.
చిత్రమేమిటంటే కొత్తగా చేసేదేమీ ఉండదు. చూడటమే!

అదృశ్యం కాస్త దృశ్యగోచరం కావడానికి ఒక ఆసరా దొరకాలి. అంతే, ఇక మీరిలా కెమెరా పట్టుకుంటే కన్ను చూపుడు వేలైతే, క్లిక్ మనిపించే వేలు కన్నవుతుంది. అలా ఒక చిత్రం.

మరి ఆ చిత్రలేఖనం ఏమిటీ అంటే ఛాయను చిత్రించే చేవ్రాలే!

– ఇట్లా ఛాయా చిత్రలేఖనంలోనూ వేళ్లకున్న మహత్యం వల్ల కూడానూ ఒక చిత్రకారుడు పనిచేయగా వేళ్లు కానవస్తయేమో! అయితే ఒక మాట! సమైక్యత కనిపించినట్టు దేని పాత్రా దానిదే అని చెప్పడం కోసమూ ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

అందుకే ఆ ఉంగరం వేలు, అనామిక – ఈ చిత్రిక.

థాంక్యూ…

*

దేశమంటే మట్టికాదు, మోపులు

కందుకూరి రమేష్ బాబు 

 

Kandukuri Rameshమనం నివసించే చోటు గురించి ఒకసారి ఆలోచించాలి. మనం బస్సెక్కే చోటు గురించి కూడా.
అక్కడెంతో యాక్టివిటీ వుంటుంది. ప్రయాణీకులమే. కానీ, వేచి చూడటమూ ఉంటుంది.

మనతోపాటు పలుగూ పారా ఉంటే అవి. మనం తీసుకెళ్లి అమ్మే చీపుర్లు వుంటే అవి. అవి కూడా ఎదిరిచూస్తూ ఉంటాయి.

అవీ మనతో పాటు నిలబడతాయనే చెప్పడం. చూపడం.

తొలిసారిగా మనిషెత్తుగా చీపుర్లు అలా ఒక కట్టగా కట్టి నిలబెట్టడం. ఒక మోపుగా పెట్టి పక్కన ముచ్చట్లలో లీనమవడం. అట్లా వాళ్లందరూ బస్సు రాక కోసం ఎదిరి చూడటం. అంతానూ చిత్రంగానే ఉండింది. అయితే, చూడగా చూడగా యధాలాపంగా మారిపోతాం. కొన్ని చూపులు అలవాటై ఆ తర్వాత ఆశ్చర్యం అదృశ్యమే అవుతుంది. అలా కాకుండా చేసేదే కళ.

తొలిసారిగా మనిషెత్తుగా ఆ చీపుర్లని చూసింతర్వాత వాటి అందం నెమలి పించంలా విరుస్తూ ఉండగా
హృదయం పుష్ఫమే అయింది. ఇక అప్పట్నుంచి చీపుర్లను చూస్తే అవి వికసించిన మట్టి మనుషల్లా, హిమాలయాలంత ఎత్తుగా అనిపించడం తత్ఫలితంగా ఒక పరిమళ భరిత సౌందర్యారాధన మొదలైంది. జీవితం ఒక్కపరి ఎదిగి ముగ్ధులను చేయడం మొదలెట్టింది.

ఆ మనుషులు. వాళ్ల వెంట పిల్లా జెల్లా. ఆ మోపులపై తువ్వాలలు. అంతానూ ఒక పరిసరాల విజ్ఞానం ఒకటి లీలగా మాయగా కమ్ముకుని ప్రతి వృత్తీ,వ్యాపకం చుట్టూ ఉండే జీవకళ అంతానూ మనోహరంగా గోచరించడం మొదలైంది. వాళ్లపట్ల గౌరవాభిమానాలు మున్నెన్నడూ లేనంతగా పెరిగి ప్రతి ఇంట్లో ఒక మూల నక్కి వుండే చీపురు  ఆత్మగౌరవంతో తలెత్తుకునేది ఇక్కడా అని తెలిసి అదొక దర్శనమే అయింది.

ఎవరి సన్నిధిలో వస్తువు తయారవుతుందో అది ఖార్ఖానా. అక్కడ ఆ వస్తువు స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్యాలతో నిలబడుతుందనీ అవగతం అయింది. ఎప్పుడైతే అది ఒకరి సొంతం అయిందా ఇక అది ఏదైనా చీపురే అయి తన పాత్ర వైభవం కోల్పోతుందనీ అర్థమైంది.

అందుకే స్వచ్ఛభారతం, స్వచ్ఛ హైదరాబాద్ వంటి పేర్లతో కూడిన యాక్టివిటీ అంటే చిరాకు. చీపురు పుల్లంత గౌరవం కూడా ఉండదు. నాకు మోపులు కావాలి. జీవన సంపుటులు కావాలి. అందుకే గురజాడ అన్నట్లు దేశమంటే మట్టికన్నా మనుషులని గుర్తుకు వస్తుంది. ఆ మనుషులను వాళ్ల వైభవోపేతమైన సృజనతో కలిపి చూడకపోతే వాళ్లు వెలవెల బోతారు. ఒకవేళ వాళ్లనిలా చూడటం రాకపోతే మనం నిజంగా పారిశుధ్య కార్మికులం అయి మనల్ని మనం ఊడ్చుకోవాలి. శుభ్రం చేసుకోవాలి. నిజం.

సరే.
నాకైతే ఇవి చీపుర్లే. వాళ్లు మోపులే.
వీటిని, వాళ్లనూ చూశాక ఇక నెమలి పింఛం నన్ను ఎన్నడూ లోబర్చుకోదేమో అని ఒక ఆనందం.

అన్నట్టు, ఈ నెలవంకలను, నెమలీకలను, వీళ్లంతా ఇట్లా మోపుకట్టిన ఆ రాశులను, అలా అలవోకగా తలపై వుంచుకుని వారు దబదబా బస్సెక్కి మళ్లీ వాటిని బస్సులో నిలపడమూ చూడాలి. అదొక చిత్రం. తర్వాత వాళ్లు ఈ నలభై నాలుగో నంబర్ బస్టాప్ నుంచి సికింద్రాబాద్ వెళ్లాక అక్కడ అందరూ దిగుతారు. ఈసారి ఎవరి దారి వారిదే. అలా విడిపోవడమూ ఒక చిత్రం. ఒకటి కాదు, ఎన్నో చిత్రాలు. ఆ తర్వాతా చూడాలి. అదొక గొప్ప చిత్రం. మోపులోంచి ఒక్కొక్కటి అమ్మతూ వుంటే వాళ్ల తలభారం తగ్గుతూ ఉంటే అదొక అందమైన చిత్రం. దిగదుడుపు చిత్రం. చివరాఖరికి, ఒక్కో తల ఒక్క మోపుతో బయలెల్లి సాయంత్రానికల్లా కాళీగా వస్తుంటే తప్పక చూడాలి. అదొక అద్వితీయ చిత్రం.

ఇట్లా దృశ్యాదృశ్యంలో జీవితాలు మహోన్నతంగా ఆవిష్కారం అవుతూ ఉంటై. యధావిధిగా సద్దుమణిగి విశ్రాంతి తీసుకుంటాయి. మళ్లీ తెల్లవారుతుంది. బస్టాపు పరిసరాల్లో మళ్లీ చెట్లు మొలిచినట్లు, చీపురు కట్టలు. వాటి పక్కన ముచ్చట్లు. బస్సుకోసం మళ్లీ వేచి చూపులు.

భారతదేశంలో సామాన్యుల చిత్రయాత్ర ముగియదు.
సశేషం.

*

వినికిడి వున్న హృదయమే…..

కందుకూరి రమేష్ బాబు
Kandukuri Ramesh
శ్రవణం.
నిజం.అక్కనో చెల్లో వదిననో – మరెవరో.
తమ్ముడో అన్నో మరిదో – మరెవరో.

ఎవరో ఇద్దరు.
జన సముద్రంలో ఒక శంఖం.
వినిపిస్తూ ఉంటుంది, వింటే!

జనసమ్మర్దంలో ఇద్దరు, ఇలా దారి చేసుకుని సాగుతూ ఉంటే వారి వెంట ముచ్చట ఒకటి పూమాలలో దారంలా కనెక్ట్ అయ్యే వుంటుంది. దారి పొడవునా మాటల మూటలు. రకరకాల పుష్పాలు.
అవును మరి. ఏమేం మాట్లాడుకుంటారో మనకేం ఎరుక!

మాట- ముచ్చట మాత్రం నిజం.
అదే ఈ చిత్రం.

మాట- ముచ్చట.
భారం తెలియనీయని బాటసారి.
అందుకే ఈ చిత్రం.

నిజానికి ఫొటోగ్రఫిలో ఒక్కో భావం వ్యక్తం అవుతూ ఉంటుంటే చిత్రం మరింత ముచ్చటగా పరివ్యాప్తం అవుతుంది. కాకపోతే చూసే దృష్టి వుండాలి. వినగలిగే హృదయం వుండాలి. ఈ బొమ్మనే చూడండి. చూస్తూ ఉంటే మీరు నిదానంగా వాళ్లని అర్థం చేసుకుంటారు. ఆదరిస్తారు. డిస్ట్ర్రబ్ చేయకుండా తప్పుకుంటారు లేదా వాళ్లలో మీరే లీనమై ఏం మాట్లాడుకుంటున్నారో విన్నా వినగలుగుతారు లేదా మీ వినికిడి జ్ఞానంలోంచి, జ్ఞాపకాల దొంతరలోంచి ఒక మూట వొదులై అందలి పువ్వులు బయటకి రాలిపడ్డట్టు ఏవేవో మనసును లోలోన చుట్టుముడతై లేదా ఎన్నడో ఎవరితోనో మీరు పెట్టిన ముచ్చట్లు ఎదలో దాగిన వెన్నల్లా అలుముకుని సేద తీరుస్తయ్ లేదా ఏమీ లేదు. వెళ్లండి, వేరే పేజీకి వెళ్లండి. మీతో పని లేదు మాకు!

అవును మరి.
వినే ఓపిక ఉంటే వినాలి. లేకపోతే వెళ్లాలి.

వినికిడి బాగుంటుంది.
ఒక ఛాయా చిత్రకారుడికి ఇట్లాంటి ఫొటోలు దొరకడమూ ఒక వినికిడి జ్ఞానమే!

చాలా బావుంటుంది.

ఈ చిత్రం పనిగట్టుకుని తీసింది కాదు.
తీసే క్రమంలో పని సఫలమైతే దొరికిన కానుక.
అది మరీ బావుంటుంది.

ఎంత బావున్నారు వాళ్లు?
మరెంత ఆత్మీయంగా ఉన్నారిద్దరూ!
అందంగా లేదునా ఆ బంధం?

ఇష్టముంటేనే బంధం.
లేకపోతే ఖైదు.

వాళ్లు.

ఎవరికి ఏమవుతారో తెలియదు.
కానీ, ఆ ముచ్చట చూడు, వాళ్లనెలా కలిపిందో!
లేదా ఆ కలుపు చూడండి. ముచ్చట పెట్టించింది?
దృశ్యాదృశ్యం అంటే అదే. చూడటం.

ఎంత దగ్గరి వాళ్లయితే అంత హాయిగా మాట్లాడుకుంటూ పోతారు!

ఎటు వెళుతున్నారో అడగాల్సిన అవసరం లేదు.
తెలుసు.

తెలిసి చేసే ప్రయాణంలో ఆ ముచ్చట ఉంటుంది.
ఆ నమ్మికా, స్థిమితమూ జరూరుగా వుంటుంది.

వారలా వెళ్లడంలో ఒక చూపూ ఉంది. తమకు తెలిసిన దారీ వుంది. జనసమ్మర్దంలో తమ ఉనికిని తాము కాపాడుకునే స్థితి ఒకటి, రణగొణ ధ్వనుల్లోనూ తమ గొంతును తాము వినిపించునే అద్వితీయ స్థితి ఒకటి అలవోకగా వారికి అబ్బింది మరి! ఎందుకూ అంటే చంకలోని మూటలా ఒక బిలాంగింగ్ నెస్ ఉంది మరి!  అందుకే మాటలూ ఉన్నయ్.

మళ్లీ చూడండి.
తీరుబడితో చూడండి.
వారికి ఉన్నంత తీరుబడే చిత్రీకరిస్తున్న వ్యక్తికీ వుండాలి.
అప్పుడే మానవ సంబంధాల్లో శ్రవణేంద్రియం నిర్వహించే మహత్తర ఇట్లా దృశ్యమానమై కాలంతో పాటు ఆ ముచ్చట సాగేలా చేస్తుంది.

అభిమానం. సోదర భావం. సాన్నిహిత్యం. ఒక బంధం.
ఏదో…

చూస్తూనే ఉండండి.
ఒక కన్ సర్న్.

చూస్తూనే ఉండండి.
బయటకు కూడా…
మనుషుల ప్రవర్తనలోని అందచందాలని!
ముచ్చట్లలో ఉండగా లేదా వినికిడిలో వుండగా వాళ్ల బాడీ లాంగ్వేజ్ ని!
ఎంతో బావుంటుంది.

కానీ, చూడం.
నిజం.

ఎందుకంటే, నిప్పుకోడిలా తలను దాచుకోవడం తప్పా మనుషులు బయటకి రారు. జీవితాలను అస్సలు పరికించరు. అందుకే ఛాయా చిత్రలేఖనం ఒక గొప్ప సౌలభ్యం అని నొక్కి చెప్పాలనిపిస్తుంది. మన జీవితాలు మనవే కాదనుకునే దృక్పథం ఒకటుండాలి. అవతలి వాళ్ల జీవితాలు కూడా వావి వరసలతో కూడినవి మాత్రమే కాదన్న స్పృహా ఉండాలి. సంబంధం కాదు, వట్టి బంధం. అంతే. నిజం. వాళ్లను చూస్తున్నప్పుడు కూడా రిలేషన్ గురించి వెతక్కండి. ఒకరికి ఒకరు ఏమవుతారో ఆలోచించకుండా మనుషుల అందమైన ప్రవర్తనను గమనించండి. జీవితాన్ని దర్శించండి. అపుడు నిజగానే సర్వసామాన్యమైన అనుభవాల దొంతర ఇట్లా ఒక చక్కటి దృశ్యమానంగా శోభిల్లుతుంది.

నమ్మండి.

అన్నట్టు, ఈ చిత్రం సమ్మక్క సారక్క జాతరలో తీసింది.
మేడారం. 2012.

అక్కడికి లక్షలాది జనం, కోట్లాది జనం వస్తారు.
అంత జాతరలో కనీసం ఇద్దరినైనా సరిగ్గా చూడలేకపోతే ఆ ఛాయా చిత్రలేఖనం నిజంగా ‘జాతరే’ అవుతుంది. అవును. కనీసం ‘ఇద్దర్ని’ చూడగలిగితే అప్పుడది ‘దర్శనం’ అవుతుంది.

ఈ సూత్రం తెలిస్తే ఆగుతాం.
నది ప్రవహిస్తూ ఉంటే తప్పుకుంటాం.

ఒక శంఖం దొరుకుతుంది.
అదే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.

ఇంతకీ వారెవరనుకున్నారు?
బహుశా అతడు జంపన్న అమె సమ్మక్క.
ఒక అనాది బంధం.

*

వస్తువులు చెప్పే మన ఆత్మకథలు!

కందుకూరి రమేష్ బాబు

 

Kandukuri Rameshహ్యూమన్ ఎలిమెంట్ అన్నది ఫొటోగ్రఫిలో మంచి చర్చనీయాంశం.

ముఖ్యంగా భవనాలు, సౌధాలు, ఆలయాలు – వీటిని మనిషి ఉనికి లేకుండా తీయడంతో అవి బోసిపోయి కనబడతాయి. ఒక్కోసారి – ఒక్క మనిషి అయినా చాలు, అవి ప్రాణం పోసుకుని దివ్యంగా శోభిల్లుతాయి.
అట్లా మానవీయ అంశంతో తమ ఛాయాచిత్రకళను మరొక అడుగు ముందుకు వేయించిన ఫొటోగ్రాఫర్లు మనకు కొద్దిమంది ఉన్నారు. కానీ, చిత్రమేమిటంటే కొన్ని చిత్రాలు. వాటిలో హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ అన్నది లేదన్న విమర్శా వస్తుంది. కొన్ని చిత్రాల్లో మానవాంశం మచ్చుకు కూడా లేదని అంటూ వుంటే నవ్వే వస్తుంది. ఉదాహరణకు ఈ చిత్రం చూడండి.
ఇందులో హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ ఎక్కడుంది.
లేదు కదా!

అందుకే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.+++

నిజమే.
ఇది వట్టి ఇస్త్రీ పెట్టె.
అంతేనా?

అవును.

+++

ఒక్క ఇస్త్రీ పెట్టే కాదు, చాలా వుంటాయి ఇలా.
మనం వాడుకుని తర్వాత వాడని సమయంలో ఇలా వదిలేసినవి లెక్కకు మిక్కిలే వుంటై.

ఒక్కోసారి దానికి గాలి అవసరమా, లేదా అని కూడా మనం గమనించం.
వెలుతురు అవసరమా వొద్దా అన్నది కూడా ఆలోచించం.
కానీ. అలా కింద వుంచుతాం లేదా తోసేస్తాం.

మంచం కిందికి కొన్ని,అటక మీదికి కొన్ని.
చాలా సార్లు అందుబాటులో వుంచుకునేంత దూరంలో పక్కకు పెడతాం లేదా నెడతాం.
ఇదొక్కటే కాదు, చాలా.+++

కిచెన్ లో కావచ్చు, డ్రాయింగ్ రూంలో కావచ్చు…
డ్రెస్సింగ్ టేబుల్ పై కావచ్చు, టీపాయి పైన కావచ్చు..
కంప్యూటర్ టేబుల్ పైన కావచ్చు లేదా ఆల్మారాలో కావచ్చు…
ఎన్నిటినో మనం అలా పక్కన పెడతాం.

ఎప్పుడైనా చూడండి.
మనిషిని చూసినట్టు చూడండి.
చూస్తే ఎప్పుడైనా అవి బికారిగా. నిరాశగా మీకు కనిపిస్తాయా?

పోనీ, ఉదాహరణకు ఒక వాడని ఒక గడియారం. అది షెల్పులో ఉంటుంది. చూడండి దాన్ని.
లోన ముళ్లు తిరుగుతూనే ఉంటుంది. కానీ దుమ్ముపట్టుకుని వుంటుంది. దాన్ని చెవికి ఆనించుకుని వింటే  అది చాన్నాళ్లుగా మనిషి కేసి కొట్టుకుంటూ వుంటుందని తెలుస్తుంది. తెలిసిందా?పోనీ కళ్లద్దాలే చూడండి.
వాటిని ధరించినప్పుడు వాటి ఉనికే మనకు తెలియదు.
కానీ, తీసాక వాటికి తలా ముక్కూ చెవులూ ఏవీ వుండవు.
ముడుచుకుని తమలోకి తామే తొంగి చూసుకుంటూ ఉంటై.

చూశారా?
ఎప్పుడైనా ధరించని కళ్లద్దాలకేసి తదేకంగా చూశారా?

ఎన్నడైనా, ఆ కళ్లద్దాలను రెగ్యులర్ గా పెట్టే ప్లేసులో కాకుండా అప్పుడప్పుడూ వేరే చోట పెట్టి వదిలేసినప్పుడు అవి మనకోసం వెతుకులాడాయని గమనించారా?

చెప్పులు.
తొడగని చెప్పులు, బూట్లు.
వాటి సంగతైతే ఇక చెప్పరాదు.
అవి మళ్లీ వేసుకోవాలనుకుంటే తుడవాలి.
తుడవాలంటే మనకే భయం.
అంత భయం ఎవరివల్ల?
మనవల్లే కదా?

కానీ, ఇలాంటి చిత్రాలు చూసినప్పుడు ‘మానవాంశం’ లేదని మాత్రం అనిపిస్తుంది.
కానీ, ఆ మాట అవి అనాలి, మన గురించి.

+++

నిజం. ఎవరింటికైనా వెళితే ఇవన్నీ కనబడుతూ ఉంటై. ఆయా వస్తువులు మాట్లాడుతూ ఉంటై కూడా. తాము ఏం పని చేశామో చెప్పడానికి నోరు తెరుస్తూ ఉంటై. కానీ, యజమాని భయానికి అవి మూగబోతూ ఉంటై,  చిన్న పిల్లల్లానే.

అవును మరి. వాటితో మనం ముచ్చటించాలంటే పర్మిషన్ వంటిదేదో కావాలి. కానీ వొద్దంటారు. ‘అవెందుకు దించుతున్నవ్’  అని అడ్డుపడుతుంటారు. దాంతో వేర్వేరు చోట్ల నుంచి అనేకానేకం కెమెరా కంటికేసి భేలగా చూస్తూ ఉంటై. నిర్తిప్తంగా, నిస్సహాయంగా వాపోతాయి. పనిలో లేని లేదా ఒక్కోసారి పనికిరానివి అనుకునేవన్నీ ఇలా కెమెరా కంటికి అయిస్కాంతానికి ఇనుప రజను అతుక్కున్నట్టు అతుక్కుంటై.

ఇదంతా ఎందుకూ అంటే, ఫొటోగ్రఫీలో మానవాంశం అన్నదాని గురించి కొత్తగా చూసుకోవాలని!
నిజం. దృశ్యాదృశ్యం అందుకే!

+++

చెప్పులు, కళ్లద్దాలే కాదు, జడ పిన్నులు కూడా.
అవి డ్రెసింగ్ టేబుల్ దాటి ఒక్కోసారి వేరే చోటకు చేరుతాయి.
మరి ఏం చేస్తూ ఉంటై?
వెతుకుతూ ఉంటై!
ఒళ్లంతా కళ్లు చేసుకుని వెతుకుతై.

బీరువా.
అవును. దాన్నీ ఒకసారి తెరిచి చూడండి.
పట్టు చీరలు కావచ్చు, ఇతర చీరలు కావచ్చు.
ఒక పద్దతిలో అవన్నీ ఒద్దికైన స్త్రీల్లా మర్యాదా మన్ననలతో అలా నీరసిస్తూ ఉంటై.
బయటకు ఎప్పుడు వెళతామో తెలియని నిట్టూర్పు పోగులవి.

ఆభరణాలూ అంతే.
వాటిని ధరించినప్పటి వైభవం అవి యధావిధిగా పదిలంగా వుంచినప్పుడు కోల్పోతాయి. తమ స్త్రీలకోసం, తమను అందంగా అలంకరించుకుంటే చూసి మురిసే మనుషుల కోసం అవీ పడిగాపులు పడుతూ ఉంటై.

మళ్లీ ఈ ఇస్త్రీ పెట్టె.
దాన్ని వాడింతర్వాత, దానికి ఏ గాయమూ తగలకుండా నిలబెట్టడంలో మటుకు మాత్రం మనకు శ్రద్ధ వుంటుంది. కానీ, మంచం కింద అలా పెట్టడంలో ఉద్దేశ్యం ఏమిటి?

నిర్లక్ష్యం.
అమానుషం.

+++

నిజం. మానవాంశం అన్నది మనం ఫలానా స్థలంలో మనిషిని వెతకడంలోనే కాదు, ఆ ఫలనా వస్తువు మానవుడి కేసి వెతుకులాడటంలోనూ కానవస్తుంది.

అంతేకాదు, మనిషికి ఆ వస్తువుతో ఒక అనుబంధం ఎట్లయితే వుంటుందనుకుంటామో, తనను వాడుకున్న ఆ వస్తువుకూ తనదైన మానవాసక్తి ఒకటి మనిషితో ఏర్పడుతుంది. అందుకే చలన చిత్రంలో కంటే నిశ్చలన చిత్రంలో ఆ అంశం మనకు కానవస్తుంది. అందుకే ఈ చిత్రం.

మనిషి వినియోగించే ప్రతి అంశం, మానవ నిర్మితమైన ప్రతి వస్తూవూ హ్యూమన్ ఎలిమెంటే!
కాకపోతే ఇవతల, మనిషే ఇన్ హ్యూమన్ అవుతూ ఉండటం విషాదం. ఇంకా వ్విషాదం ఏమిటంటే, ఫలానా చిత్రంలో హ్యూమన్ ఎలిమెంట్ లోపించిందీ అని విమర్శించడం.

తన అవసరం తీరాక వాటి అవసరాన్ని అశ్రద్ధ చేస్తుండటమే ఆ ఐరనీ.
మనిషిని మనిషి కావచ్చు. మనిషి తన- పర వస్తువునూ కావచ్చు.
అదే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.
*

నా చింత

కందుకూరి రమేష్ బాబు
.

Kandukuri Rameshచెట్లని చూసినప్పుడల్లా నాకు ఈ చెట్టే గుర్తొస్తుంది.
ఈ ఒక్క చెట్టు ఒక దృశ్యం. కానీ, అనేక చెట్లు దృశ్యాదృశ్యం అనిపిస్తుంది.

ఎందుకంటే ఈ చెట్టుకు చరిత్ర ఉంది. మూసీ వరదల్లో యాభైవేల మంది మరణిస్తే కనీసం నూటా యాభైమందికి పైగా బతికారంటే ఆ బతికిన మనుషులు ఈ చెట్టును ఆశ్రయించి ప్రాణాలతో బతికి బట్టకట్టిన వారే. అందువల్ల ఈ చెట్టును ‘ప్రాణదాత’గా పిలుస్తారు. ఫారెస్టు శాఖ వారు ఒక తపాళా బిల్లను కూడా ముద్రించారు. అందుకే ఈ చెట్టు సరైన విధంగానే పేరు పడింది. 28 సెప్టెంబర్ 1908– ఒక ప్రాణదాత.  

కానీ, మిగతా చెట్లు?
అవన్నీ ఏ ఒక్కరికీ నీడ ఇవ్వలేదా?
మరెవ్వరికీ ఫలాలనివ్వలేదా?
మన బాల్యపు ఆటలకు తానూ ఒక కోతి కొమ్మచ్చి ఆట కాలేదా?
మన యవ్వనపు దాహాలకు తెరచాటుగనైనా నిలవలేదా?
ఇక నా వల్ల కాదనుకున్న వారికి ఉరికొయ్యగ మారలేదా?

బతుక్కీ మరణానికీ ఏ చెట్టు ఏం చేయలేదని చెప్పగలం?

కానీ, ఈ చెట్టును మాత్రం గుర్తించుకున్నాం. అక్కడి పరిసరాలను శుభ్రం చేసి చక్కగా మెట్లుకట్టుకున్నాం. ఏడాదికి ఒక సారి అక్కడకు వెళ్లి ఆ విలయాన్ని గుర్తు చేసుకుని, చెట్టను ప్రేమతో తడిమి వస్తుంటాం. ఆ చెట్టు మీదినుంచే తన కుటుంబం యావత్తూ నీట మునుగుతుంటే చూసి భయభ్రాంతుడైన ఉర్దూ కవి అమ్జద్ ఖాన్ నూ ఇక్కడకొస్తే యాది చేసుకుంటాం. ఆయన ఒక కవిత రాశాడనీ చెప్పుకుంటాం. తర్వాత కవితలూ రాసిన కవుల గురించీ చెప్పుకుంటాం.

కానీ ఒక సందేహం.
ఒక విలయంలోనో, ప్రళయంలోనో తప్పా, వాటినుంచి తప్పించుకుంటే తప్పా మనిషి దేన్నీ గుర్తుంచుకోడా?
‘రామా’ అనిపిస్తుంది!

మనుషులు చెట్లనైనా. తోటి మనుషులనైనా కృతజ్ఞత వల్లే గుర్తించుకోవాలా? అని -లోలోన బాధేస్తుంది. చిరాకూ వేస్తుంది.

వీధినుంచి బయలుదేరి రోడ్డుమీదికి వస్తే ఇవన్నీ ప్రశ్నలు.
ఏ చెట్టును చూసినా మనిషి విధ్వంసం గుర్తొస్తుంది.

అవును. ఏ చెట్టును చూసినా సామాన్య జనం మాదిరి తలవంచుకుని తన పని తాను చేసుకుంటూ పోతున్నట్టే అనిపిస్తుంది. కానీ, కొన్ని మొక్కలు మాత్రం అనుభవ రాహిత్యం వల్లో ఏమో, ‘నువ్వు మీడియా మనిషివా?’ అన్నట్టనిపిస్తుంది. ‘ఎదిగివస్తే తప్పా, సెలబ్రిటీ అయితే తప్పా నన్ను గుర్తించవా?’ అని ప్రశ్నిస్తున్నట్టే అనిపిస్తుంది. ‘మై డియర్…నాకా ప్రాబ్లం లేదు’ అని చెప్పి, చిర్నవ్వుతూ ఆ చెట్టును ఫొటో తీస్తూ పోతాను. ఆ మొక్కను దానంత సహజంగానే చిత్రిక పడతాను. అదే విధంగా చెట్టంత మనుషులనూ తీస్తూ  పోతాను.

కానీ చెప్పాలనే అనిపిస్తుంది. ఎప్పుడైనా, ఎక్కడైనా, వార్త కాకుండా, విశేషం కాకుండా, విచారం నుంచి కాకుండా, కృతజ్ఞతా భావంతో సంబంధం లేకుండా, ఏ చెట్టునైనా ఫొటో తీసుకోవాలనిపిస్తే, ఏ మనిషినైనా తన పేరు, ప్రఖ్యాతి, అధికారం, హోదా – వీటితో నిమిత్తం లేకుండా ఫొటోలు తీయాలనుకుంటే తెలియకుండానే మొదట ఆ చెట్టే గుర్తొస్తుంది. ఉస్మానియా ఆస్పత్రి ప్రాంగణంలో ఉన్న ఆ చింతచెట్టే నాకు తొలుత  యాదికొస్తుంది.

అన్ని చెట్లలో అదొక చెట్టుగానే నేను చూస్తాను.

~

దృశ్యం అంటే జీవితానికి దగ్గిరగా వెళ్ళడం..!

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshచాలాసార్లు ఫొటోలు తీస్తూ ఉంటే ఎందుకు తీస్తావని ఆ సదరు వ్యక్తులు అడుగుతూ ఉంటారు.
నిజంగా సమాధానం చెప్పడం కష్టం అనుకుంటాం గానీ, కాదు. ఎవరికైనా త్వరగానే అర్థమౌతుంది.
అనేకసార్లు ఆ అవతలి వ్యక్తి అడుగుతుండగానే ఆమె పక్కన ఉన్నామె స్వయంగా నా తరఫున సమాధానం చెప్పడం నేను గమనించాను. నా వలె ఆలోచించేవాళ్లు, నా మాదిరే నలుగురి జీవితం పదుగురికి తెలియజేయడంలో ఒక ఔచిత్యం ఉందని గుర్తించిన వాళ్లూ ఎందరో ఉన్నారని తెలిసిపోయింది. అందుకే అనిపిస్తుంది. మనం ఎంతో సంక్లిష్టం చేసుకుని జీవితాన్ని అర్థం చేసుకుంటాం గానీ అంత అవసరం లేదని!
జీవితానికి తనదైన సరళత్వం ఉందని! మనుషులు మనం అనుకున్నంత మోటుగా ఏమీ లేరని! అంతకన్నా ముఖ్యం సమాధానం చెప్పవలసినంతటి పనేమీ మనుషులకు అంతగా లేనేలేదని!

నిజం.

ఈ ఉపోద్ఘాతం ఎందుకూ అంటే, ‘నువ్వు ఫొటోలు తీస్తూ ఉండగా ఎవరేం అనరా?’ అని నన్ను చాలామంది చదువుకున్న వాళ్లు, నా తోటి పాత్రికేయులు, కవులూ, రచయితలూ అడుగుతూ ఉంటారని చెప్పడానికి. కానీ ఎపుడో ఒకసారి మాత్రమే నా కెమెరా సబ్జెక్టు ఈ కెమెరామెన్ ను ప్రశ్నించడం జరుగుతుంది తప్పా అసలుకి చాలాసార్లు ప్రశ్నే ఉండదు. కానీ ఎప్పుడో ఒకసారి చుక్క తెగిపడ్డట్టు నేను కెమెరా పక్కనపెట్టి వాళ్లకు చెప్పవలసి వస్తుంది. కానీ, అది నిజంగా అరుదైన దృశ్యం.

అసలు ఆ దృశ్యాదృశ్యం ఎలా ఉంటుందీ అంటే ఇలా.

నిజంగా నిజం.
చెబుతుంటే నవ్వులు పువ్వులు.
అంతే మరి! అవును.
చెప్పాక మరింత ఆహ్లాదమైన చిత్రం వస్తుందే తప్పా సమాధానం చెప్పాక చిత్రం అదృశ్యం కావడం అస్సలు ఉండదు. అందుకే కెమెరా భుజం ఎన్నడూ తొణకదు.

ఈ చిత్రం తీస్తూ ఉన్నప్పుడు కూడా అందులో ఉన్న ఒక స్త్రీ అడిగింది.
‘ఎందుకయ్యా అట్ల ఫొటో తీస్తున్నవ్’ అని!

అది లోయర్ ట్యాంక్ బండ్. బండిమీద పోతుంటే కట్ట మైసమ్మ గుడి దగ్గర వాళ్లు కనబడ్డరు.
చప్పున ఆగి తీశాను, ఒకట్రెండు ఫొటోలు. వాళ్లు చూస్తూనే ఉన్నారు. అందులో ఒకామె చురుగ్గా చూసి అడిగిందామాట.

నేనన్నాను, ‘ మీరు మున్సిపల్ పని మీద వచ్చారా, కట్ట మైసమ్మను దర్శించుకోవచ్చారా అన్నది నాకు  తెలియదుగానీ ఒకటి మాత్రం తెలిసింది. మీరంతా అక్కలే అని’ అన్నాను. ‘కానీ ఒక అక్క లెక్క ఇంకో అక్క లేదు. మస్తు తేడా ఉంది. కట్టు బొట్టు నడకా అంతా ఎవల్ది వాళ్లదే. వేరు వేరు. ముదురు రంగుల చీర కట్టుకున్న ఈ అక్క వేరుంది. తెల్ల బుష్షర్టు వేసుకున్నఆ అక్కా వేరేగా ఉంది. ఒక కుటుంబంలనే గింత తేడా ఉందని ఎవరు చెప్పాలె. గిట్ల మారుతున్నమని నోరెతెరిచి చెప్పాల్నా? బొమ్మ చాలదా?’ అన్నను. ‘ఇవన్నీ రేపటికి పనికొస్తయి. మనదాంట్ల మనమే చాలా వేరుగా ఉన్నమని తెలుపుతయి. అన్నిటికన్నా ఈ అక్క అయితే మనందరికీ పెద్దక్క లెక్కనే ఇంకా అట్లనే ఉన్నది. ఏం మారలేదు. ఆ సంగతి కొంచెమైనా చెప్పాలంటే ఫొటో పనికొస్తది. మిమ్మల్ని ఉన్నదున్నట్లు ఇట్ల చరిత్రకోసం దాసిపెడత. రేపెప్పుడైన పనికొస్తది’ అని వివరించిన.

వాళ్లు నవ్విండ్రు.
ఒక నాలుగైదు ఫొటోలు తీసుకున్న.
మామూలే. లాంగ్ షాట్లూ రెండు. రెండు మూడు క్లోజప్సూ.

ఇట్లా – చాలా చిత్రంగా ఉంటుంది జీవితం. తీస్తే అది చిత్రమౌతుంది.
అందుకే ఎవరేమనుకన్నాగానీ, తీసుకుంటూ పోవడమే మంచిది.
ఎవరన్నా ఏదైనా అడిగితే అప్పటికి చెప్పబుద్దయింది చెప్పడం తప్పా నా దగ్గరేమీ సమాధానం లేదు. సమాధానం కోసం తయారుగా వెళితే ఏ దృశ్యమూ ఉండదు.
అనుభవం అది. అందుకే, భుజానికి వేలాడే కెమెరా ఒకటి ఆమె భుజం మీద కండువా వలే చెమెట పెడితే తుడుచుకోవడానికా అన్నట్టు నేనూ ఒక స్వేద బింధువును ఇలా కెమెరా కంటితో తుడుచుకుంటూ భద్రపరుస్తాను. ఇదొక పద్ధతి. విశ్రాంతి. తృప్తి. అంతే.

దృశ్యాదృశ్యంలో ఒక దృశ్యం అది.
ఇప్పుడు చూడండి.
ఒక్కొక్కరు ఎలా ఉన్నారో.
ఒక్కొక్కరిలో ఎంత మార్పో.

అందుకే చూడండి.
ఆ తల్లి కాళ్లు…కడియాలు. కడియాల కింద పట్టగొలుసులూ…ఆ చెప్పులూ..
మడిచిన ఆ శిఖ…కట్టిన ఆ చీరా .

అట్లే మిగతా స్త్రీలు.

వాళ్ల చెవి దుద్దులు. ముక్కు పోగులు.
రవికలు. పువ్వులు, చారలు. చుక్కలు.
పసుపు తాళ్లు.
వాళ్ల ముసిముసి నవ్వులు.
సిగ్గులు.

ఇంకొందరు. వాళ్లు ధరించిన అంగీలు…వాళ్ల ఎనర్జీ…ఆ ఎక్స్ ప్రెషన్…బాడీ లాంగ్వేజూ. 
పనిపాటల్లో నిమగ్నమయ్యే ఆ శ్రామికులూ.
అంతానూ స్త్రీలే. అక్కలే.
దూరంగా వాళ్ల ఇనుప పలుగూ పారలు…దగ్గరగా వాళ్ల మానవత్వం

జీవితాన్ని ఇంత సన్నిహితంగా ప్రతిబింబించే మాధ్యమం ఇంకొకటి లేదు మరి!
అందుకే చూడండి. సమస్తంగా ఒక జనత.

~  

మనలో ఒకడు

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshసామాన్యుడా? అసామాన్యుడా?
కాదు, సాధారణుడు.

రెండు రాష్టాల ఉమ్మడి రాజధాని తాలూకు అసెంబ్లీ భవనం సాక్షిగా, మహాత్మాగాంధీ విగ్రహం సాక్షిగా ఒక వ్యక్తి దిసమొలతో అలా నడుస్తూ వెళుతున్న ఈ చిత్రం ‘గాంధీ తెచ్చిన స్వాతంత్ర్యం ఏమైంది’ అని ప్రశ్నిస్తుందా? చట్టసభలు, రాజ్యాంగం పౌరులకు ఇచ్చిన హామీలు ఏమైనాయని మాట్లాడుతుందా? ఏమో!

కానీ, నాకైతే ఇలాంటి ప్రశ్నలు వద్దు. వాటి గురించి నేను చర్చించను.
ఎందుకంటే, ఈ చిత్రానికి అసెంబ్లీ వల్లో గాంధీ వల్లో ప్రాముఖ్యత పెరగకూడదని నా అభిలాష. అలా కాకుండా చూడాలని మనవి.

చుట్టూ పరిగెడుతున్న వాహనదారులనూ గమనించండి.ఒక బస్సు. ఒక కారు, ఆటో ట్రాలీ, ఆటో, మోపెడ్ చివరకు లూనా. అవును. ఆ లూనా మీద తన జీవన వ్యాపారాన్ని సాఫీగా సాగించుకునే క్రమంలో భర్త తన ముందర భార్యను కూచోబెట్టుకుని వెళ్లడమూ ఉన్నది. అవన్నీ ఉండగా జీవితం అలా వివిధాలుగా ఒక వైపు ప్రవహిస్తూ ఉండగా ఒకే ఒక్కడు వారందరి గమనానికి  భిన్నంగా ఒక ఎదురీతలా నడిచి వెళుతున్నాడేమిటి? అదీ దృశ్యం లేదా దృశ్యాదృశ్యం.

ఇప్పుడు చూడండి చిత్రాన్ని.
అందరితో అతడిని చూడండి, ప్లీజ్.
మా నాయినమ్మ కట్టుకునేది. కాళ్లు నొయ్యకుండా కట్టుకుంటారే ఆ కట్టు! అదీ ఉందాయనకు. అలాగే, నగ్నత్వాన్ని దాయగలిగేది ఇంకా ఏదైనా ఉన్నదీ అంటే మొలదారానికి ఆ గోచి. దిసమొల. అదొక్కటే వస్త్రం అతడికి. అది కూడా వస్త్రం కాదు, ఒక పాలిథిన్ కవర్. దాన్ని అచ్చాదనగా కట్టుకున్నాడాయన.  అట్లా వెళుతున్నాడాయన. బరివాతల, చెప్పులు లేకుండా అతడు సరాసరి నడిచి వెళుతూ ఉన్నాడు. ఒక మ్యాన్ హోల్ దాటి నడిచాడు కూడా…ఎక్కడికి?ఏమో!

చూసే దృశ్యంలో అలవాటైన దృశ్యం చూడకుండా, చాలా ప్రామిసింగ్ గా కనిపించే దృశ్యం మాత్రమే చూడకుండా ఉండాలనే ఈ నాలుగు మాటలు. అతడ్నో అసెంబ్లీ- మహాత్ముడినో కాకుండా మనల్ని కూడా ఈ ఫొటోలో దించాననే నేను భావిస్తున్నాను. అవును. మొత్తం ఒక వ్యక్తి స్థితికీ గతికీ మొత్తం దృశ్యం కారణం అవుతుందిగానీ మహాత్ముడి శిలా విగ్రహమో, చట్ట సభో కాదని చెప్పాలనే ఈ మాత్రం అక్షరాల్లో విడమరచి చూపాల్సి వస్తోంది..

ఒక వ్యక్తి రోడ్డుమీద జీవిస్తున్నాడంటే, ఫుట్ పాత్ పై జీవిస్తున్నాడంటే అందుకు మనందరం బాధ్యులం.
లేదా మనందరి బాధ్యాతారాహిత్యమే అతడినలా స్వతంత్రంగా నడిపిస్తున్నదనడం కరక్టా కాదా తెలియదు. కానీ, చిత్రంలో అవన్నీ ఉన్నాయనే నా భావన.

ఐతే, అతడ్ని అలా చూసినప్పుడు నాకెటువంటి ఆశ్చర్యమూ కలగక పోవడానికి కారణం నా హార్డ్ డిస్క్ లో మీరూహించనైనా ఊహించని మరింత నగ్నత్వం, మన బాధ్యతా రాహిత్యానికి పరాకాష్టగా చెప్పుకోదగ్గ అభాగ్యుల చిత్రాలు బోలెడు ఉన్నయ్. కానీ, ఇదొక్కటి చాలు. ఇందులో చాలా ముమెంట్స్ ఉన్నాయి. మూవ్ అవడానికి స్కోప్ ఎక్కువ వుంది. అలా అని ఇదొక్కటే కాదు, ప్రతి చోటా చూడండి. ఒక ఎదురీత ఉంది. ఒక వ్యక్తి అడ్డంగా మన భద్ర జీవితాన్ని ఖండిస్తూ వెళ్లిపోతూనే ఉన్నాడు. గమనిస్తే, ప్రతి చోటా ఒక గాంధీ మహాత్ముడు స్వాతంత్ర్యం లభించకపోతే గిట్లే పిచ్చి పట్టినట్టు తిరిగేవాడనీ అర్థమౌతుంది. అందుకే, ఈ చిత్రం మహాత్ముడి గురించి కాదు, అసెంబ్లీ గురించి కాదు. ప్రవహించే మన జీవితం గురించి. మనలో ఒకరి గురించి.

థాంక్స్.

వాళ్ళేం మాట్లాడుకుంటున్నారు ఇంతకీ?!

కందుకూరి రమేష్ బాబు
Kandukuri RameshYour children are not your children.
They are the sons and daughters of Life’s longing for itself.They come through you but not from you,
And though they are with you yet they belong not to you.You may give them your love but not your thoughts,
For they have their own thoughts.

You may house their bodies but not their souls,
For their souls dwell in the house of tomorrow,
which you cannot visit, not even in your dreams.

Kahlil Gibran

+++

ఒక్కోసారి.
కొన్ని చరణాలతో పిల్లల పాదాలను ముద్దాడాలి.

లేదా మొక్కాలి.

అవును.

ఈ పిల్లలు పిల్లలు కాదు.

అసలు ఖలీల్ జిబ్రాన్ అన్నట్టు మన పిల్లలు మన పిల్లలు కాదు,

మనం ఎన్నడు కూడా ఊహించనైనా ఊహించని భవితకు చిరునామాలు.

వాళ్ల ఆలోచనలు వాళ్లవే. వాళ్లకు మనం ప్రేమను పంచగలమేమోగానీ మన ఆలోచనలు అస్సలు రుద్దకూడదు. నిజం.

వీళ్లనే చూడండి.
డిస్టర్బ్ చేయగలమా?

వాళ్లనలా మాట్లాడుకోనిద్దాం.
మన మాటలేమో మనం చెప్పుకుని తప్పుకుందాం.

+++

నిజం.
మనం ఎందర్నిచూడం.

రోజూ బడికి వెళుతున్న పిల్లల్ని ఎందర్నో చూస్తుంటాం.
కానీ ఎపుడో ఒకసారి వాళ్లలో పెద్దరికాన్నికూడా  చూస్తుంటాం.కొన్నిసార్లు వాళ్లు చర్చిస్తుంటే ముచ్చట వేస్తుంది.
మరికొన్నిసార్లు విస్మయానికీ గురవుతాం.
ఈ చిత్రం అటువంటిదే…వాళ్ల మేధోమధనానికి దృశ్యాదృశ్యం.+++

ఆశ్చర్యం ఏమిటంటే ఈ ఇద్దరు పిల్లలు ఒక విషయంలో ఆగిపోయారు.
బడికి వెళుతూ వెళుతూ ఆగిపోయి ఒకచోట కూచుండి ఏదో విషయం చర్చించుకుంటూ ఉన్నారు.
బహుశా ఒకబ్బాయి తాను రూపొందించిన ప్రాజెక్టు గురించి ఇవతలి అబ్బాయికి వివరిస్తూ ఉన్నాడనుకుంటాను. కానీ ఆ వివరణ సామాన్యంగా లేకపోవడమే నన్ను కట్టిపడేసింది.

వాళ్ల బ్యాగులు, బూట్లూ, యునిఫారాలూ, అసలు వాళ్లూ..
చూస్తుంటే ఒక అబ్దుల్ కలాం ఇంకో అబ్దుల్ కలాంతో సెషన్ లో ఉన్నాడనిపించింది.
చప్పున తీశాను. తీసి చూస్తుంటే ఒక గొప్ప భవితను నేను భవిష్యత్తుకే కాదు, వర్తమానానికీ భద్రపర్చానన్న ఆనందం కలిగింది.

ఎంత బాగున్నారు పిల్లలు!
వాళ్లట్లా తరగతి గురించి మరచిపోయి అంతలా తీవ్ర ఏకాగ్రతతో నిమగ్నమవడం ఉందే? అది నిజంగా చిత్రం. అంతటి లోతైన నిమగ్నత, నిబద్ధతా పిల్లల్లో కానరావడం నిజంగా చిత్రమే.
అందుకే అనడం, వాళ్లు మన పిల్లలు కాదని!

+++

మామూలుగా వాళ్లను ఆ వీధిలో ఆ చప్టామీద కూచుని మాట్లాడుకోవడం నేనెప్పుడూ చూడలేదు.
రోజూ హడావిడిగానే వెళతారు. కానీ ఆ ఉదయం వాళ్లట్లా పెద్ద మనుషుల్లా ఒక అంశంపై లోతుగా చర్చించుకుంటూ ఉంటే, అలా కూచుని డిస్కస్ చేయడం చూస్తుంటే నిజంగానే నేనిప్పటిదాకా పిల్లల్ని అట్లా చూడలేదనిపించింది. ‘చూడలేదనడం’ కంటే ‘నా కంట పడలేద’నాలి.

నిజం.
మళ్లీ చూడండి.

వాళ్ల ఎనర్జీ. వాళ్ల ఎక్ర్ ప్రెషన్. బాడీ లాంగ్వేజ్…
అంతా కూడా ఒక దృశ్యం. శ్రవణం.
ఒక సజీవ రంగస్థలం. ఒక గొప్ప భరోసా.

ముని అంటే ఏమిటో అర్థం అయింది.మునిగిపోయారు మరి!
+++నిజానికి పిల్లల్ని పట్టించుకోంగానీ -ఏమో, ఎవరెట్లా చర్చిస్తున్నారో మనకేం తెలుసు?
పిల్లలు నిజంగా ఇంతలా అధ్యయనంలో, అనుభవంలో, షేరింగ్ లో ఉన్నారని మనకు తెలియాలనేం ఉంది?
కానీ తెలుస్తుంది. ఎపుడో ఒకసారి తెలుస్తుంది. ఇట్లా ఎపుడో ఒకసారి కంట పడితే అప్పట్నుంచీ వాళ్లను నిజంగానే చూడటం షురువవుతుంది. చూడగా చూడగా వాళ్లు రేపటి పౌరులు అన్న భావనా కలుగుతుంది.
ఖలీల్ జిబ్రాన్ చెప్పిన ‘కవితాతత్వం’ ఎన్నిసార్లు చదివినా అర్థంకానిది ఆ క్షణాన ఒక్కపరి విశదమవుతుంది.
‘మీ పిల్లలు మీ పిల్లలు కాదన్న’ సంగతీ తక్షణం బోధపడుతుందితర్వాత…
అవును తర్వాత చిత్రం గొప్పదనం అర్థమవుతుంది.
దృశ్యాదృశ్యం అంటే ఏమిటో ఎరుకలోకి వస్తుంది.
ఒక నిశ్చలన చిత్రం మనల్ని చలనంలోకి తేవడం అంటే  ఏమిటో కూడా తెలుస్తుంది.

+++

థాంక్యూ కిడ్స్.

ఏవేవో మాట్లాడుకున్నాం.
ఇంతకీ మీరేం మాట్లాడుకుంటున్నారు?
ఈ సారి దొరకబట్టుకుని ఫొటోలు తీయకుండా ఆ సంగతులే అడుగుతాను.
బై ఫర్ నౌ.

simple picture

కందుకూరి రమేష్ బాబు

Kandukuri Rameshpicture.
ఈ వారం ఈ పదం గురించి.

అవును.
pickup గురించి మీరు వినే ఉంటారు.
అది వేరనుకుంటారు.

pick అంటుంటారు.

పసిగట్టడం.
పిక్.
పిక్చర్.

చూడగానే దాన్ని పట్టుకోవాలనుకోవడం. ఒడిసి పట్టుకోవడం.
పసిగట్టడం.

పసిగట్టడంలోనూ ఒక బాల్యం ఉంటుంది.

ఒక్క పరి చూసి విభ్రమం చెందడం. అదే కావాలని మంకు పట్టు పట్టడం. పసితనపు చ్ఛాయ.

అట్లే పిక్చర్ లో ఒక కల్చర్ ఉంటుంది.
జీవన సంస్కృతి అంతా ప్రతి పిక్చర్ సెల్లో సంక్షిప్తం అయివుంటుంది.

నిజానికి పిక్చర్ అంటే ఏమిటో కాదు, దృశ్యాదృశ్యం.

అందరూ యధాలాపంగా చూసేదాన్నే పట్టుకోవడం.
అదృశ్యం కాకుండా దృష్టి పెట్టడం.

picking…
pick…

capture…
picture.

A visual representation…
A vivid or realistic description.

అనుక్షణికపు స్వప్నరాగాలీన కాదు.
క్షణికపు వాస్తవాలింగనం.

వడ్డెర చండీదాస్ కాదు.
మామూలు రచయిత పనే.

వాస్తవం.
జీవకళ.

ఎవరైనా ఏముందిలే అని తలవంచుకుని పోతుంటే, కాదు, ఇందులో ఒక సంస్కృతి ఉంది. నాగరికత ఉంది. వర్ణ సంచయమూ ఉంది. ఒక సంభ్రమం ఉంది. విభ్రాంతి ఉందీ అని అనకుండా చాలా మామూలుగా దోచుకోవడం, దాచుకోవడం, వెలుగు నీడల ఛాయలో వడగట్టడం…ఆనందించడం అంతే.

అప్పుడు తెలియదు.
అదే picture.

లేదంటే మీరలా వెళుతూ ఉంటారు.
మౌస్ తో గోడమీద నడుస్తూ ఉంటారు.
ఒక దగ్గరకు రాగానే లైక్ చేస్తారు.
అదీ ఒక రకంగా పిక్.
పిక్చర్.

నిజానికి లైక్ చేయడమే ఫొటోగ్రఫి.

a selection of a work which feasts your imagination or memory or tickles your experiences. ఇదంతా బూతు. మోటు.ఎక్కువ అన్నమాట.
సింపుల్ గా చెప్పాలంటే సునాయసంగా మీలోకి చోరబడే ప్రేమ. ఛాయ.పిక్.

+++

ఇది ఒక ఉదయరాగాన తీసింది.
మహాత్మాగాంధీ లేదా ఇమ్లీబన్ బస్టాండ్…అటువైపు వెలుతుంటే రోడ్డు వారగా ఒక లాంగ్ షాట్.
కానీ దాన్ని ఎంత పట్టుకోవాలో అంత. ఎవరూ అడ్డంగా లేనప్పుడు ఎలా పట్టుకోవాలో అలా…
కాస్త కష్టపడితే ఇలా..
ఇక పట్టుకుంటే లైకులు. వందలకు వందల లైకులు.

బహుశా ఈ చిత్రానికి వచ్చినన్ని లైకులు నాకెప్పుడూ ఇదివరకు రాలేదు.
ఎందుకని ఆలోచిస్తే, రోజూ చూసేదే. కానీ ‘తీస్తే ఇంత బాగుంటుందా?’ అనిపించడం ఒకటి.

సో మై డీయర్ ఫ్రెండ్స్…పికప్.
పిక్చర్ చేయండి.

సింపుల్.

థాంక్స్.

~