జీవితమే ఒక నాటక రంగం – ‘థియేటర్ స్క్వేర్’

uri_civara

“All the world’s a stage, and all the men and women merely players. They have their exits and their entrances; And one man in his time plays many parts”

 

“Oh! How bitter a thing it is to look into happiness through another man’s eyes!”

 

“I like this place and willingly could waste my time in it”

 

పైన ఉటంకించినవన్నీ షేక్స్పియర్ వ్రాసిన ‘As You Like It’ లోనివి. ఎప్పుడో డిగ్రీ చదువుకున్నప్పుడు బట్టీ పెట్టిన వాక్యాలు. అసలు ఇవి ఎందుకు చెప్పాల్సివస్తున్నదంటే, కొన్నాళ్ళ క్రితం అఫ్సర్ గారు వ్రాసిన ‘ఊరిచివర’ తిరగేస్తున్నప్పుడు మొట్టమొదటగా ఆకర్షించిన పేజీలో నేను చదివిన కవిత ‘థియేటర్ స్క్వేర్’ దీనికి కారణం. ఈ శీర్షిక చూడగానే ఒకదానివెంట మరొకటిగా పైవన్నీ గుర్తుకొచ్చాయి. అఫ్సర్ గారి కవితల్లో నా స్వభావానికి అంటే నా అంతర్యానానికి నచ్చిన కవిత ‘థియేటర్ స్క్వేర్’.

 

ఇదో అరుదైన, కాకతాళీయమైన సందర్భం. ఎందుకంటే, నాకు గుర్తుకువచ్చిన, పైన ఉటంకించిన మూడు కోటబుల్ కోట్స్ అఫ్సర్ గారు ‘థియేటర్ స్క్వేర్’ లోని తన పద్యాలలో స్పృశించారు! అవేమిటో చూద్దాం…

 

షేక్స్పియర్ ఒక సందర్భంలో అంటాడు “All the world’s a stage, and all the men and women merely players. They have their exits and their entrances; And one man in his time plays many parts”. చాలామంది చాలాచోట్ల ఇదే విషయాన్ని కొద్ది మార్పుచేర్పులతో చెప్పినా, అఫ్సర్ గారు మొదటి పద్యంలో ఇదే విషయాన్ని ఎలా చెబుతున్నారో చూడండి :

 

దృశ్యం – 1

 

ఒక నిశ్శబ్దంలోకి అందరూ

మౌనంగా.

 

తెర మీద

ఎవరి కథల్ని వాళ్ళే విప్పుకుంటారు తీరా.

 

షేక్స్పియర్ వ్రాసినదానికి, ఈ మొదటి పద్యానికి ఎంత సామ్యం! నా ఆశ్చర్యం అంతటితో ఆగలేదు. నాలుగో పద్యానికి వచ్చేటప్పటికి ‘As You Like It’ లోని మరో వాక్యం కళ్ళముందే దాగుడుమూతలు ఆడటం మొదలేసింది. ముందు ఆ పద్యం :

 

దృశ్యం – 4

 

ఎవరి జీవితం వాళ్ళకి చేదు

అవతలి బతుకు

కాసేపు అద్దం

తెలియని అర్థానికి.

 

షేక్స్పియర్ అంటాడు “Oh! How bitter a thing it is to look into happiness through another man’s eyes!”

 

సాథారణంగా మనిషికి,  తనకు ఏం కావాలో కూడా తనకు తెలియదు. అలా అని ఉన్నదానితో తృప్తి చెందడు. ఆనందం పొందడు. తను కోరుకున్న వ్యక్తి మరొకరికి చేరువౌతున్నదని తెలిసిన సందర్భంలో ఓ పాత్ర చేత షేక్స్పియర్ చెప్పించిన విషయాన్ని, ఎంతో సరళంగా, సున్నితంగా అఫ్సర్ గారు సార్వత్రికం చేసారో!

 

చివరి పద్యానికి వచ్చేటప్పటికి అఫ్సర్ అంటారు :

 

దృశ్యం – 6

 

థియేటరు

నన్ను అనువదించే యంత్రం

ఇక్కడ

నన్ను నేను వెతుక్కుంటాను

ప్రతి సాయంత్రం.

 

శుద్ధ వ్యావహారిక వ్యాపకంగా ఓ పాత్ర చేత షేక్స్పియర్ చెప్పించిన విషయాన్ని (“I like this place and willingly could waste my time in it”) అఫ్సర్ గారు ఎంత గొప్పగా చెబుతున్నారో!

 

***

 

ప్రతి పద్యాన్ని విడమరచి వివరించటం ఔచిత్యం అనిపించుకోదు కాబట్టి, అఫ్సర్ గారి కవిత :

థియేటర్ స్క్వేర్

దృశ్యం-1

 

ఒక నిశ్శబ్దంలోకి అందరూ

మౌనంగా.

 

తెర మీద

ఎవరి కథల్ని వాళ్ళే విప్పుకుంటారు తీరా.

 

దృశ్యం-2

 

ఎవరితో ఎవరు మాట్లాడుతున్నారు?

మాటల మధ్య చీకట్లు

ఎవరి చీకట్లో వాళ్ళు

లోపలి అనేకంతో కలహం.

 

దృశ్యం-3

 

కాసిని కన్నీళ్ళు వుప్పగా

పెదవి మీదికి.

చాన్నాళ్ళయ్యిందిలే కన్ను తడిసి!

ఇంకా కరగనీ

కళ్ళ వెనక శిలలు విరిగివిరిగి పడనీ.

 

దృశ్యం-4

 

ఎవరి జీవితం వాళ్ళకి చేదు

అవతలి బతుకు

కాసేపు అద్దం

తెలియని అర్థానికి.

 

దృశ్యం-5

 

ఎవరూ ఎక్కడా ప్రేక్షకులు కారేమో!

కొద్దిసేపు

పాత్రలు మారిపోతాయి అంతే

నేను అనే పాత్రలోకి

స్వకాయ ప్రవేశం ఇప్పుడు

 

దృశ్యం-6

 

థియేటరు

నన్ను అనువదించే యంత్రం

ఇక్కడ

నన్ను నేను వెతుక్కుంటాను

ప్రతి సాయంత్రం.

***

అనుభవాల అగాధాల్లో జ్ఞాపకాలు పరిభ్రమిస్తూ ఉంటాయి. రెక్కలు విప్పుకుంటూ అవే జ్ఞాపకాలు జలపాతాలై దూకుతుంటాయి. ఇది ఓ నిరంతర ప్రక్రియ. ఇదే జీవితం. ఎగసిపడే కెరటాలని ఒడిసిపట్టుకుంటూ, కొత్త కెరటాలతో సరికొత్త ఎత్తులకు ఎదుగుతూ, జారుతూ సాగిపోతుంది, నిరంతరం నిత్యనూతనంగా ప్రవహిస్తూనే ఉంటుంది  – జీవితం.

 

ఇందులోనే అందం ఉంది… ఆనందమూ ఉంది. బహిర్ముఖుడైన వ్యక్తి అందాన్ని మాత్రమే ఆస్వాదిస్తూ గడిపేస్తాడు. అంతర్ముఖుడైన కవి అది భయానక సౌందర్యమైనా సరే, ఆనందపు లోతులు ఆవిష్కరిస్తూ ఉంటాడు. ఆ అంతర్ముఖత్వంలోనే, కవి తనను తాను చూసుకోగలడు, తన లోతులు అంచనా వేసుకోగలడు. కవిత్వానికి అతీతమైన ఏదో విషయాన్ని, కవిత్వంగా చెప్పగలడు. అలాంటి అంతర్ముఖత్వాన్ని కొందరు మాత్రమే సాధించగలరు. అలాంటి అద్భుతమైన ప్రయత్నం అఫ్సర్ గారి ‘ఊరిచివర’ సంకలనంలోని ‘థియేటర్ స్క్వేర్’ అనే కవిత.

 – కొండముది సాయి కిరణ్ కుమార్

kskk_amtaryaanam

 

ఆగ్రహం, ఉద్వేగం…సమంగా కలిస్తే ఈ కవిత!

saikiran

సామాజిక పరిణామ దశల్లోని మార్పులకనుగుణంగా కవిత్వంలో ఎన్నెన్నో మార్పులు వచ్చాయి. ఈ పరిణామాలు కవితా వస్తువులో మార్పులకు కూడా దోహదపడ్డాయి. ఆయా పరిణామదశల్లో దిశలు మార్చుకుంటూ కవిత్వం ప్రవహిస్తూనే ఉంది. స్వరం మార్చుకుంటూ కవులు పయనిస్తూనే ఉన్నారు.

రాజకీయ, సామాజిక అవసరాల దృష్ట్యానైతే నేమి, మారుతున్న పరిస్థితులమీద ఆవేదనతో నేమి, చైతన్యాన్ని కలిగించే మిషతో కవితా వస్తువు మారటమే కాదు, భాష కూడా మారిపోతున్నది. కుహూ కుహూల కలస్వనాల నుండి, నినాద నాద ఘోషణలు, ప్రళయరావ గర్జనలు దాటుకొని తిట్లు, శాపనార్ధాలుగా అక్షరాలు రూపుదిద్దుకుంటున్నాయి, ధిక్కార స్వరాన్ని వినిపిస్తున్నాయి. సమాజాన్నో, సామాజిక వాస్తవాలనో ధిక్కరిస్తూ “మనువు నోట్లో xxxx xxx”, ”పైట తగలెయ్యాలనో” కవిత్వం వ్రాసిపడేయొచ్చు!  ఇది సహజమో అసహజమో తెలీదు. సరే ఇదంతా సామాజిక కవిత్వం మారుతున్న తీరుతెన్నులు.

అదే మరి జీవితాన్ని ధిక్కరించాలంటే? అలా కవిత్వం వ్రాయాలంటే! ఇటువంటి ప్రశ్నలు అప్పుడప్పుడు కుతూహలాన్ని రేకెత్తించేవి. అలానే, అజంతా, శ్రీశ్రీ, దిగంబర కవులు తదితరుల కవిత్వం చదివేప్పుడు వాటిలోని ఇంటెన్సిటీ  అనుభవిస్తున్నప్పుడు కూడా అలాంటి కుతూహలమే కలిగేది. దాదాపు 2004-2005 ప్రాంతాల్లో ఈక్రింది కవిత్వం కంటబడేంతవరకూ ఆ కుతూహలం కొనసాగింది. కవి కె.విశ్వ. ఇతర వివరాలు తెలియవు.

జీవితమంటే కోపం, ఆ కోపాన్ని ప్రదర్శిస్తూ ఓ నిర్లక్ష్యం, నిర్లక్ష్యానికి తగినంత రాజసం, రాజసంతోనే అక్షరాల్లో కొంత అరాచకత్వం, దానికి తోడు మరికాస్త ఉన్మాదం! వెరసి విశ్వ కవిత్వం. ఒళ్ళు గగుర్పొడించి, ఉద్వేగానికి గురిచేసే ఇలాంటి కవిత చదివి చాలా కాలమయ్యింది.

బ్రతికేస్తూ ఉంటాను (విశ్వ)

 

1

బ్రతికేస్తూ ఉంటాను

మహా జాలీగా

ఓల్డ్ మాంక్ సీసాలోనూ

సాని దాని పరుపు మీద మరకల్లోనూ..

ఎప్పటికీ పూర్తికాని కవితల్లోనూ..

 

మత్తులో కారు డ్రైవ్ చేస్తుంటే

నలభై రెండేళ్ళ నెరుస్తున్న జుత్తు

మోహపు గాలిలో క్రూరంగా ఎగురుతుంటుంది.

నా పక్క సీటు ఇప్పటికీ ఖాళీనే

నన్నెవరూ ప్రేమించలేదు

నేనెవరినీ ప్రేమించలేను

 

అసలు ఎవరు ఎవరినైనా ప్రేమించగలరా?

కనీసం ప్రేమంటే ఏమిటో తెలుసుకోగలరా?

రోడ్డు మలుపుల్లో నివురుగప్పిన ఏక్సిడెంట్లు

కుళ్ళిపోయిన కన్నీళ్ళలో తడిసి

మూలుగుతూ కుప్పలుగా పడిఉంటాయి

 

2

రైలు పట్టాలకీ చక్రాలకీ మధ్య

మృత్యువు మీసం మెలేస్తూ ఉంటుంది

మృత్యువు పెద్ద రంకుది

రోజూ లక్షలమందితో రమిస్తుంది

 

రైలులో కూర్చొని

డివైన్ ట్రాజడీలోని

మెటాఫిజికల్ ఎంటీనెస్ ని విశ్లేషించుకుంటున్న

నా పెదవులపైకి ఒకానొక నిర్లక్ష్యపు చిరునవ్వు

నాగరిక ఉన్మాదానికి చిహ్నంగా..

 

రైల్లో అందరికీ నత్తే

అందరూ నకిలీ తొడుగుల బోలు రూపాలే

ఎవడి చావు కబురు ఉత్తరం వాడే

స్టాంపుల్లేకుండా అందుకున్నవాడే

 

బ్రతుకులు ముక్కిపోయిన కంపు కొట్టే చోట

శృంగారం కూడా కాలకృత్యమే

ఇలాంటి కాలంలో

కవిత్వం గురించి మాట్లాడ్డానికి

క్షమించాలి.. నాకు గుండెలు చాలడం లేదు.

అయినా ఎందుకో ఈ పదాలు ఆగడం లేదు

కవిత్వమంటే విష కన్యకతో విశృంఖల రతీ క్రీడ

 

3

సగం చచ్చిన వాన పాముకీ

కుబుసం విడిచిన కాలనాగుకీ

తేడా ఉండొద్దూ?

 

నీకు చెప్పనే లేదు కదూ

నాటకాలన్నీ తెర వెనకే సాగుతాయి

తెరముందు అబద్దాన్ని చప్పరిస్తున్న

గుడ్డి ప్రేక్షకులు

 

నాటకానికి మధ్యలో బ్రేక్

బ్రేక్లో ప్రశ్న

అల్లాటప్పారావు అభినందనలని ఎన్ని సార్లు అన్నాడు?

సమాధానం చెబితే అమలాపురంలో 2 నైట్స్ 3 డేస్

అయ్యో చెప్పలేరా?

పోనీ ఓ క్లూ ఇవ్వనా?

అరవడబ్బింగు సినిమాలో హీరోయిన్ ఎన్ని చీరలు మార్చింది?

ఇదీ తెలీదా? ఐ యాం సారీ!

 

4

ఒకడుంటాడు

తీయని మాటల షుగర్తో బాధపడుతుంటాడు

హిపోక్రసీ గోడల్ని పగలగొట్టలేక

గుండె గదిలో గబ్బిలంలా వేలాడుతూ..

ఎవడి బ్రతుకులోనూ ధాటిగా ఒక నమ్మకాన్ని రాయలేడు

ఆవకాయ బద్దలాంటి అరిగిపోయిన వ్యాఖ్యానాలకి

జనాలు అలవాటు పడిపోయారని మురిసిపోతుంటాడు

 

వాడినని ఏం లాభం లే

ఈ దేశంలో బ్రతుకు చావు ముందు శ్రోత

Uncertainty లోని అందం చూడ్డానికి

బ్యాంకు లాకర్లో మూలుగుతున్న రంగు కాగితాలు తల్చుకుని

మురిసిపోయే వాళ్ళ కళ్ళు చాలవు

 

అందుకే

వాడిన కాగితం పువ్వులను

గాజుకుప్పెల్లో అమర్చుకోవడం వినా

అందం అంటే ఏంటో తెలీని శవాల మధ్య..

నిర్లక్ష్యాన్ని నిర్మోహంతో హెచ్చవేసి

నిషాని కూడి విషాదాన్ని తీసేసి..

మహ దర్జాగా..

ప్రపంచాన్ని దబాయించి మరీ

బ్రతికేస్తూ ఉంటాను.

 

***

 

ఏది ఏమైనా, వైయుక్తికమైన ఆవేదననైనా, సామాజిక సంవేదననైనా కవిత్వీకరించేటప్పుడు – నిరాశా నిస్పృహలతో వెలువడే ధర్మాగ్రహానికి, తిట్లు శాపనార్ధాలతో వెలువడే దురుసుతనానికి తేడా తెలుసుకోగలగాలి. కోపాన్ని వ్యక్తం చేయటానికి, అక్కసు వెళ్ళగక్కటానికి ఉన్న అంతరం అప్పుడే తెలుస్తుంది.

 – కొండముది సాయికిరణ్ కుమార్