శాపగ్రస్తులు జర్నలిస్టులు!

 

ఈమధ్య ఓ జర్నలిస్టు మిత్రుడు అనారోగ్యంతో చనిపోయాడు. సంవత్సరాల తరబడి నిర్లక్ష్యానికి, అస్తవ్యస్తమైన biological clockకి గురైన ప్రాణం అలా కాక ఇంకెలా పోతుంది? అలానే పోయాడు శివకుమార్. ఓ మంచి జర్నలిస్టు, మంచి sense of humour వున్న వాడు, గొప్ప కొలీగ్. కంప్యూటర్లు, ఇంటర్నెట్ జర్నలిజంలో ఎలాటి విస్ఫోటనాలు సృష్టించబోతున్నాయో ఓ ఇరవై ఏళ్ల క్రితమే ఊహించగలిగినవాడు. టెక్నాలజీ నేర్చుకోకపోతే ఎంత పెద్ద జర్నలిస్టయినా మూలనపడాల్సిందే. “Technology and computers are going to be levelers,” అని చెప్పినవాడు.
(ఈ వ్యాసం మొత్తంలో ‘డు’ అని సౌలభ్యం కోసం మాత్రమే వాడేను. కానీ, ఇది జర్నలిస్టులైన మహిళలను కలుపుకుని రాసింది. నిజానికి, మహిళలు అదనంగా – పురుషస్వామ్యమనే పీడనని భరిస్తున్నారు. అది వాళ్లెవరైనా చెప్తే తప్ప ఆ తీవ్రతని వర్ణించడం కష్టం.)

అసహజ మరణాలు జర్నలిస్టులకు కొత్త కాదు. అసహజ మరణాలగురించి వాళ్ళు రాస్తారు, మంచి శీర్షికలతో ప్రచురిస్తారు. కానీ, వాళ్ళు కూడా అసహజ మరణాలకు, లేదా తీవ్ర అనారోగ్యాలతో మూలనపడతారు. అయితే, వీళ్ళు చాలా సందర్భాల్లో ఓ సింగిల్ కాలమ్ కి కూడా నోచుకోరు. ఓ దౌర్భాగ్య మరణం. దౌర్భాగ్య జీవితం.

జర్నలిస్టుల గురించి చాలా జోకులున్నాయి. నేను కూడా వేస్తాను. Quality of life వుండని జర్నలిజంలోకి పిల్లలు శలభాల్లా వచ్చి పడకూడదని అనిపిస్తూ వుంటుంది. కానీ, well-meaningగా ఆలోచించే వాళ్ళు జర్నలిజంలో లేకుంటే ఎలా అనికూడా అనిపిస్తూ వుంటుంది.
యూనివర్సిటీలో ఓ ప్రొఫెసర్ ఓసారి క్లాస్ లో అన్నారు, ప్రపంచంలో ఎందుకూ పనికిరాని వాడు జర్నలిస్టు అవుతాడని. మేం పగలబడి నవ్వేం అప్పుడు. “అందుకూ పనికి రాకపోతే, జర్నలిజం టీచర్ అవుతాడని,” తనమీద తనే జోక్ చేసుకున్నారు కూడా.

“నువ్వు మనిషివా, జర్నలిస్టువా?” అనీ, ఇంకా ఎన్నో రకాలుగా జర్నలిస్టులు తమ మీద తామే జోకులు వేసుకున్న సందర్భాలున్నాయి.
జోకులు సరే, సమాజంలో జర్నలిస్టుల బాధ్యత గురించి కొత్తగా చెప్పుకోవాల్సింది ఏమీ లేదు. మంచీ వుంది, చెడూ వుంది. చెడే ఎక్కువగా వుందన్న మాటకూడ వాస్తవమే. కానీ, మంచి జర్నలిస్టులు చేస్తున్న కృషి తక్కువేమీ కాదు. తమకు వీలైనపుడు, లేదా తమకున్న కొంచెం spaceని తెలివిగా వాడుకుని ప్రజల సమస్యలకు చోటు కల్పించే, ప్రచారం కల్పించే జర్నలిస్టులు ఎందరో వున్నారు. నిశ్శబ్దంగా ఎంతో పనిచేస్తున్నారు మంచి జర్నలిస్టులు కొందరు. వాళ్ళ గురించి ఎవరికీ తెలీదు. తెలియాలని అనుకోరు కూడా. ఓ గొప్ప వార్త రాసిన రిపోర్టరో, ఓ గొప్ప శీర్షిక పెట్టిన సబ్-ఎదిటరో ఎప్పుడో ఒకప్పుడు, ఏదో ఓ రోడ్డు మలుపు దగ్గరో కనిపించి వుంటాడు. కానీ, faceless జర్నలిస్టులు మనమధ్య తిరుగుతూ, మన సమస్యలు, మన సంతోషాలు గమనిస్తూ వుంటారు. (సీనియర్ జర్నలిస్టు శశాంక్ మోహన్ పెట్టేరొకసారి ఓ శీర్షిక – సరదా సరదా సిగిరెట్టూ, పైలోకానికి తొలిమెట్టు అని).

ఎంత మంచివాడైతే, ఎంత తెలివైన వాడైతే, ఎంత గొప్ప కొలీగైతే ఎవరికి లాభం? తనకి, తనకుటుంబానికి మాత్రం కాదు. అంటే, లక్షలు కోట్లు సంపాదించడంలేదని కాదు. తనమీద తాను పెట్టుకోగలిగిన, తన కుటుంబం మీద పెట్టుకోగలిగిన టైమ్ పెట్టుకోలేదు. ఏ సాయంత్రమూ, ఏ ఉదయమూ (రాత్రి లేటవడం వల్ల) పిల్లకు పెట్టలేడు. పిల్లల బాల్యంలో, చదువులో భాగస్వామ్యం వుండదు. కుటుంబంతో వెళ్లగలిగే సరదాలకు, సందర్భాలకు వెళ్లలేడు. వెళ్ళినా అందరూ వెళ్లిపోయాకనో, లేదా అక్కడ అందరికీ ఉత్సాహం అయిపోయాక, ఆ సందర్భం అయిపోయాక, కుటుంబ సభ్యులు చిన్నబోయాక.

(మెజారిటీ) జర్నలిస్టుల జీవితాలు దుర్భరం. బ్రోకర్లుగా మారి, పార్టీల కార్యకర్తలుగా మారి, పోలీసు దూతలుగా మారి, అవకాశవాదులుగా మారి డబ్బులు సంపాదించిన, సంపాదిస్తున్న జర్నలిస్టుల గురించి కాదు. ఆర్ధిక పరమైన దుర్భరత్వమే కాదు. మానసికంగా తీవ్ర వత్తిళ్ళకి గురై, ఆ వత్తిళ్లను తట్టుకోడానికి ఏదో ఒక అలవాటు చేసుకుని, అది వ్యసనమై చుట్టుకుని చతికిల పడ్డ జర్నలిస్టుల సంఖ్య చాలా ఎక్కువ.

తెలివితక్కువ లేదా అహంకారులైన ఎడిటర్ల బారిన పడి ఆరోగ్యాలు, ఉద్యోగాలు పొగుట్టుకున్న జర్నలిస్టులు ఎందరో. ఈ దుస్థితి తెలుగు జర్నలిజంలో మరీ ఎక్కువ. అవకాశాలు తక్కువగా వుండడం వల్ల, పేపర్లన్నీ బాధిత జర్నలిస్టుల పట్ల పత్రికా యాజమాన్యాలన్నీ మూకుమ్మడి నిషేధాన్ని విధిస్తాయి. ఎక్కడా వుద్యోగం రాదు. రాయడం తప్ప ఇంకే పనీ చేతకాని జర్నలిస్టులు ఎక్కడో అనామకంగా రోజులు వెళ్లదీస్తారు. ఎక్కడో అక్కడ ఏదో వుద్యోగం సంపాదించినా అదీ సజావుగా సాగదు.

ఇరవై ఏళ్ల క్రితం ‘ఉదయం’ మూతపడ్డాక ఉద్యోగాలు కోల్పోయి, ఇప్పటికీ సరైన జీవనోపాధిలేని జర్నలిస్టులు తెలుసు నాకు. ఎక్కడైనా బస్సులో వెళ్తున్నపుడో, రోడ్డుమీద నడుచుకుంటూ వెళ్తున్నపుడో తారసపడతారు. మనసు చిపుక్కుమంటుంది.

అలాటివాళ్లూ, ఇంకా రిటైరైన వాళ్ళు ఎక్కడైనా కనిపించినపుడూ కనిపించినపుడు, “ఎలా వున్నారు? ఎలా గడుస్తుందీ,” అని అడగకుండా వుండలేను.
సరే, తిరగగలిగినపుడు వుద్యోగం వుంటే వుద్యోగం లేకపోతే ఇంకేదో పని చేసుకుంటూ బతుకుతారు. మరి ఆ తర్వాతో? ఉద్యోగం వున్నపుడు వాళ్ళు తెలుసు వీళ్ళు తెలుసు అని గొప్పలు పోయిన జర్నలిస్టులు, కింది ఉద్యోగులని నీచంగా చూసిన జర్నలిస్టులు, డెస్కు తప్ప లోకమే తెలీకుండా బతికిన జర్నలిస్టులు, పేపర్ గొప్పని పేపర్ యాజమాన్యం గొప్పని తమదిగా భావించి వూడిగం చేసిన జర్నలిస్టులు – వీళ్ళందరూ హఠాత్తుగా ఉద్యోగాలు కోల్పోయి ఇబ్బందులు పడ్డ ఉదాహరణలు ఎన్నో.

అందుకే, శాపగ్రస్తులు జర్నలిస్టులు. అంటే మిగతా వృత్తుల్లో వున్నవాళ్లు కాదని కాదు.
ఇది మా జీవితం.

*

 

పిల్లలది కాదీ లోకం!

myspace

ఓ వందేళ్ల క్రితం హెమింగ్వే రాసేడు ఓ ఆరు పదాల కావ్యం. ఎప్పుడు గుర్తొచ్చినా కలవరపెట్టే రచన — For sale: baby shoes, never worn.  అమ్మకానికి పెట్టిన ఏదో చిన్నారి కోసం కొన్న బూట్లు, ఎన్నడూ వాడనివి. ఎంతో ప్రేమతో పుట్టబోయే బిడ్డకి తల్లిదండ్రులో, ఇంకెవరైనా ఆప్తులో కొన్న బూట్లు. అవి వాడకుండానే, ఆ బిడ్డ వెళ్లిపోయింది. లేదా, ఆ తల్లికి ఏదో అయివుంటుంది, బిడ్డ గర్భంలో వున్నపుడే. లేదా, ఏ హింసకో బలయ్యి వుండి వుంటుంది. బిడ్డ పోయినతర్వాత అమ్మకానికి పెట్టారంటే బహుశా కనిపించని పేదరికపు రక్కసి మింగేసి వుంటుంది.

గుజరాత్ లో అల్లరిమూకల కత్తులకు బలైన గర్భస్థ శిశువల గురించి విన్నపుడు, ముళ్ళపొదల మధ్య, చెత్త కుప్పలమీదకి విసిరివేయబడ్డ పిల్లలగురించి చదివినపుడు, బస్సు టైర్ల కింద, ట్రైన్ల కింద చనిపోతున్న పిల్లల గురించి విన్నపుడు, గాజా పిల్లల రోదన చూసినపుడు ఈ కధ గుర్తొస్తుంది. మొన్న పెషావర్లో ముష్కరుల బులెట్ల వర్షానికి బలైన పిల్లల్ని చూసి మళ్ళీ గుర్తొచ్చింది.    ఇంత శక్తివంతమైన కథారచన హెమింగ్వేలాటి వాళ్ళకు తప్ప ఇంకెవ్వరికి సాధ్యమవుతుంది! మహిళలపై అత్యాచారం చెయ్యడం యుధ్ధాల్లో బలమైన పక్షం చేసే పని. బోస్నియాలోనో, ఇరాక్ లోనో కాశ్మీర్ లోనో, శ్రీలంకలోనో – పోరాడే ప్రజల్ని భయపెట్టడానికి, వాళ్ళ స్థైర్యం దెబ్బతీయడానికి, వాళ్ళ అసహాయతని చూసి వెక్కిరంచడానికి ప్రపంచం నలుమూలలా సైన్యాలు చేసే పని అది.

యువకుల్ని ఎత్తుకుపోయి తల్లులకు క్షోభ మిగిల్చడం కూడా మరో ప్రధానమైన ఆయుధం.   తల్లుల మీద దాడి, పసిపిల్లల మీద దాడే. ఇక నేరుగా పిల్లలమీదే నేరుగా యుధ్ధాలు మొదలయ్యాయి. గాజాలో పిల్లలని కూడా చూడకుండా ఇజ్రాయిల్ ఎలా మిసైళ్లను ప్రయోగించిందో, బాంబులు వేసిందో చూశాం. స్కూళ్ళు, ఇళ్లు – వేటినీ వదలలేదు. మొన్నటికి మొన్న శ్రీలంకలో కూడా ఇలాటి దాడులు చూసేం. బులెట్లతో చిల్లులు పడ్డ ప్రభాకరన్ కొడుకు శవాన్ని చూసేం. ఇవి నేరుగా ప్రభుత్వాలు పిల్లలమీద జరిపే హింస.    ఇక పిల్లల మీద ఎక్కుపెట్టిన వ్యస్థీకృతమైన దాడులు, హింసా రూపాలు వర్ణనాతీతం. రక్తమాంసాలు, హృదయ స్పందనలుండే వాళ్ళుగా మనం వాళ్ళని అసలు చూడనే చూడం. వాళ్ళని మనుషులుగా చూసేవాళ్ళు అస్సలే లేరని కాదు. వాళ్ళు మైనారిటీ. మనకి తెలీకుండానే వాళ్ళ మీద చూపే క్రౌర్యం అంతా ఇంతా కాదు. హేళన, కసురుకోవడం, కొట్టడం, విసుక్కోవడం, సాంస్కృతిక దాడితో మనసుల్నీ మెదళ్ళనీ కలుషితం చెయ్యడం – ఎన్ని రకాల హింసలకి గురిచేస్తున్నాం వాళ్ళని.

విద్య పేరుతో, వైద్యం పేరుతో జరుగుతున్న హింసా రూపాలు ఇంకా ఘోరమైనవి. ఇవి ప్రాణాలైతే తియ్యవు కానీ, పీల్చి పిప్పి చేసెయ్యగలవు.

ఈమధ్య మా పాప ఆడుకుంటూ గోడ మూల తాకింది. నుదుటి మీద ఇంచిన్నర దెబ్బ తగిలింది. డాక్టరు చదువు చదివిన సతీశ్ చందర్ గారమ్మాయి first aid చేసి, హాస్పటల్లో చూపించమంది. నేనింటికి వెళ్ళేసరికి లేటయింది. అప్పుడు తీసుకెళ్ళాం హాస్పటల్ కి.

 

హాస్పటల్ నంబర్ 1

నర్స్ కట్టు విప్పుతుంటే  చూస్తున్న డాక్టర్, “రేప్పొద్దున్నే 5-6 గంటలకి వచ్చెయ్యండి, పదిహేను వేలు పట్టుకు. ప్లాస్టిక్ సర్జన్ కుట్లు వేస్తారు. లేకపోతే మచ్చ మిగిలిపోతుందని,” అన్నాడు.

మచ్చ మిగులుతుందా, మిగలదా అన్న మీమాంస నాకూ, నా సహచరికీ లేవు. రీ ఇంబర్స్ మెంట్ వుంటుంది కాబట్టి డబ్బులు సమస్యా కాదు. కానీ, ఆరేళ్ళ పాపకి అనవసరమైన ట్రౌమా అవసరమా?

ఆ ప్లాస్టిక్ సర్జన్ కి (హాస్పటల్ లోనే వున్నారు) చూపించకుండా, అభిప్రాయం కలుసుకోకుండా  ఈయన సర్జరీ అని డిసైడ్ చెయ్యడం మాకు ఇంకా ఆశర్యం కలిగించింది.

మా డాక్టరుకి చూపించి (సెకెండ్ ఒపీనియన్) వస్తాం పొద్దున్న అని బయటపడ్డాం.

 

హాస్పటల్ నంబర్ 2

పొద్దున్న, డాక్టర్:  “మీరు ఆరుగంటల లోపలే రావాలండీ. అయినా సాయంత్రం రండి మా సర్జన్ సర్జరీ చేస్తారు. ”

“మరి ఆరుగంటల లోపలే రాలేదని అన్నారు కదండీ,” నా సహచరి.

“చేస్తే ఆరుగంటల లోపల చెయ్యాలి. లేకపోతే ఎప్పుడు చేసినా ఒకటే,” డాక్టరు (మేజిక్ రియలిజం కాదు. నిజంగానే అన్నాడు.)

అంటూ, మా అనుమతి తీసుకోకుండానే సర్జన్ నంబర్ డయల్ చేసారు. (అదృష్టవశాత్తు ఆ నంబర్ కలవలేదు.) “ఇదిగో ఈ నంబర్ తీసుకుని ప్రయత్నించండి.”

(ఇద్దరు డాక్టర్లూ పేషెంట్ తో ఒక్క మాటా మాట్లాడలేదు)

 

హాస్పటల్ 3 (ఓ మిత్రుడి సలహాతో)

after making her comfortable by asking a few questions, కట్టు కొంచెం పైకెత్తి చూసి

“ఇది చాలా superficial దెబ్బ. చర్మం కిందికి పోలేదు. స్టిక్కర్లు వేస్తే సరిపోతుంది. మూడు రోజులకోసారి స్టిక్కర్ వేయించుకోండి,” అన్నారు ఆ సర్జన్.

నేను రిసెప్షన్ దగ్గరికెళ్ళి ఫీజు చెల్లించి, రిజిస్ట్రేషన్ చేయించుకుని వచ్చేలోపలే స్టిక్కర్ వేసేసి మళ్ళీ థియేటర్ లోకి వెళ్ళిపోయాడాయన.

ఓ మూడు స్టిక్కర్లు వేసేరు. అంతే. ఇంకో స్టిక్కర్ వేస్తారా (దెబ్బ ఇంకా కొంచెం పచ్చిగా వుండడం చూసి) అని మేం అడిగినా కూడా వెయ్యనిరకరించారు.

రెండు వారాలపాటు దాని సంగతే మరిచిపోయాం. ఎందుకో గుర్తొచ్చి ఈరోజు చూసేను. ఎనబై శాతం దెబ్బ చర్మంలో కలిసిపోయింది. ఇంకాస్త కూడా కలిసిపోయేట్టే వుంది రెండు, మూడు వారాల్లో!

వైద్యం చేసి డబ్బు సంపాదించవచ్చు కానీ, ఎలాగైనా డబ్బు సంపాదించాలనే కోసమే వైద్యం అనుకోవడం ఎంత అమానుషం! దెబ్బ దానంతట అదే చర్మంలో కలిసిపోతుందని తెలిసికూడా కాస్మోటిక్ సర్జరీలు చెయ్యడం ఎంత హింస.

పిల్లలనీ, వృద్దులనీ, డబ్బులు సమకూర్చుకోడం కష్టం కావచ్చని తెలిసి  కూడా చూడకుండా అనవసరంగా సూదులు గుచ్చేసి, కోసేసి సంపాదించకపోతే ఏం?

 

PS: స్టిక్కర్ వేయించుకుని బయటకి వస్తుంటే, ఓ ఫోన్ వచ్చింది: “I’ve got your reference from xyz. Are you trying to reach me?,” అని.

కాల్ ఎవరిదగ్గర నుంచీ అంటే, రెండో హాస్పటల్ లో సర్జరీ చెయ్యాల్సిన డాక్టర్!

ఏదో సినిమాలో డైలాగ్ ప్రేరణతో, “హల్లో, హల్లో, హెలో, హెలో,” అని అన్నాను.

-కూర్మనాధ్

చిన్న విషయాలు కూడా పెద్ద బాధ్యతే!

myspace

నా అమెరికా ప్రయాణాలు-2

కొత్తగా జర్నలిజంలోకి వచ్చినవాళ్ళకి, లేదా కొత్తగా ఓ ‘బీట్’ వచ్చిన రిపోర్టర్ కి వార్తా ప్రపంచం కొత్తగా కనిపిస్తుంది. అన్నీ వార్తగా మలచదగ్గ అంశంగా  కనిపిస్తాయి. ఇక్కడినుంచి వెళ్ళిన వాళ్ళకి సరిగ్గా అలానే కనిపిస్తుంది — ముఖ్యంగా అమెరికా వ్యతిరేక క్యాంపు నుంచి వెళ్ళేవాళ్ళకి.

అమెరికా ఓ అసంబంధ అంశాల పుట్ట. ఎవ్వరైనా బతకదగ్గ మార్గాలుంటాయి. Dignity of labour వుంటుంది. నిన్న ఓ కంపెనీకి సీయీఓగా పనిచేసే ఆయన ఏదైనా రిటైల్ స్టోర్ లో హెల్పర్ గా దర్శనమివ్వొచ్చు మీకు. ఏదైనా టెక్నాలజీ కంపెనీకీలకమైన పదవిలో వున్న మహిళ అప్పటిదాకా తను చేసిన పనికి అస్సలే సంబంధంలేని, తక్కువ డబ్బులు వచ్చే పనిలో చేరవచ్చు. పిల్లల చదువులో సాయం చెయ్యడానికి చేస్తున్న వుద్యోగం నుంచి విరామం తీసుకునే లేదా పిల్లల కాలేజీల్లోనే చేరే తల్లిదండ్రుల్నీచూస్తాం.
కానీ, పిల్లల్ని అలా రాత్రికి రాత్రికి వదిలేసి వెళ్లిపోయే వాళ్ళనీ చూస్తాం. ఎక్కువసార్లు తల్లికే, ఆమె రెండు మూడు సార్లు పెళ్లి చేసుకున్నా సరే, ఆ బాధ్యత పడుతుంది. అన్ని పెళ్లిళ్ల ద్వారా కలిగిన పిల్లల బాధ్యత కూడా ఆమెదే.
పిల్లల నుంచి, ఆపదలో వున్న వారినించి వచ్చే ఫోన్లు విని నిమిషాల్లో వాలిపోయే పోలీసులూ వుంటారు. ఒకసారి, న్యూయార్కు హోటల్ లోంచి బయటకు ఫోన్ చేసినపుడు పొరపాటున 911 (హోటల్ బయటకు 9, లోకల్ నంబర్ కి 1, మళ్ళీ అనవసరంగా 1) డయల్ చేశాను. తప్పు తెలుసుకుని, నంబర్ కరెక్ట్ గా డయల్ చేసి ఫ్రెండ్ తో మాట్లాడుతున్నా, ఈ లోపల డోర్ బెల్ మోగింది. ఎవరా, అని చూస్తే పోలీసులు! నేను చేసిన పొరపాటును చెప్పినా కూడా, రూమ్ లోకి వచ్చి చూసి “Are you sure? Are you okay?” అని తరచి తరచి అడిగిగాని వెళ్లలేదు.
కానీ, వాళ్ళు నిన్ను అనుక్షణం వెన్నాడుతున్నారని తెలుసు. నిన్నే కాదు అమెరికాలో, ప్రపంచంలోని అన్నీ దేశాల్లోని వాళ్ళనీ – రాత్రీ, పగలూ, ఆఫీసుల్లోనూ, పార్కుల్లోనూ, పార్కుల బయటా – నీడలా వెంటాడుతూ వుంటారనీ, గమనిస్తూ వుంటారని తెలుస్తూనే వుంటుంది. మనమొక పొటెన్షియల్ శత్రువుగా కనిపిస్తుంటామనీ కూడా మనకి తెలుసు.

చాలా దూరాలు కూడా నేను కొంచెం లగేజీతోనే వెళ్ళడం నాకిష్టం. సుఖంగా వుంటుంది బరువు లేకపోతే. ఓసారి దాదాపు కేబిన్ లగేజికి  (విమానంలోకి తీసుకెళ్లగలిగే బరువు) సరిపోయే బేక్ పేక్, చిన్న బేగ్ తో బయలుదేరా. ఓ ఫ్రెండ్ వారించాడు. ఇలా అయితే, విమానాశ్రయంనుంచే పంపించే అవకాశం వుందని.

అన్న్తట్టుగానే, ఇమ్మిగ్రేషన్ అధికారి: “నీ లాగేజి వివరాలు చెప్పు. చెకిన్ (మనతో కాక విడిగా వచ్చే లగేజీ) చేశావా,” అని.

ఇక ప్రకృతి వనరుల్ని వృధా చెయ్యొద్దు, పర్వావరణాన్ని రక్షించడాని మూడో ప్రపంచదేశాలకి పొద్దున్న లేస్తే పెద్ద పెద్ద ఉపన్యాసాలిచ్చే అమెరికా, భూమికి చేసే నష్టం అంతా ఇంతా కాదు. అమెరికా కొన్ని చోట్ల పొగమంచు సమస్య వుంటుంది. ఇక్కడ లాగే. దానివల్ల డ్రైవింగ్ కష్టమై ప్రమాదాలు జరుగుతాయి.  అందువల్ల మనమైతే అవసరమైన లైట్లు రాత్రిపూట వేసుకుంటాం. కానీ, చాలాచోట్ల కార్లు, బస్సులు పగటిపూట, ఎండ దగదగ కొడుతున్నపుడు కూడా లైట్లతోనే తిరుగుతాయి. ఓ ఫ్రెండ్ చెప్పేడు, మరిచిపోతామేమోనని, డీఫాల్ట్ గానే వెలిగిపోతాయి లైట్లని.
వాహనాల ప్రస్తావన వచ్చింది కాబట్టి తప్పని సరిగా మాట్లాడుకోవాల్సింది ప్రజా రవాణా (public transport) గురించి. అమెరికాలో ప్రజా రవాణా మృగ్యం. నువ్వెక్కడికైనా వెళ్లాలంటే నీకో కారుండాలి. లేదా, కారుండే వాళ్ళు నీకు తెలిసుండాలి.
“ఓ రోజు ఫ్రీ పెట్టుకున్నా. అలా తిరిగొద్దామని” అని ఓ ఫ్రెండ్ తో అన్నాను. ఏ శాన్ ఫ్రాన్సికోలోనో, న్యూయార్క్ లోనో సాధ్యం అవుతుంది అలా తిరిగడానికి కారో, డబ్బో లేకపోతే ఎక్కడికీ వెళ్లలేవు,” అన్నాడు. (అలా, ఒంటరిగా తిరగగలిగే వూళ్లలో కూడా కొన్ని చోట్లకే వెళ్లగళం. పట్టపగలే నిన్ను స్టాక్ చెయ్యగలిగే వీధులు చాలానే వుంటాయి.)

ఏవో శాన్ ఫ్రాన్సిస్కో, న్యూయార్క్ లాటి ఒకటి రెండు నగరాలు మినహాయిస్తే, చాలా నగరాల్లో ప్రజా రవాణా సౌలభ్యం వుండదు. క్యాబ్లు మన పర్సులకి అందుబాటులో వుండవు. ప్రతి ఒక్క కుటుంబం తప్పనిసరిగా ఒక కారు (చాలా మందికి ఒకటి కంటే ఎక్కువ కూడా అవసరపడతాయి) వుండి తీరాలి. అది ఆటోమొబైల్ రంగం, ఇంకా ఆ రంగానికి అనుబంధంగా వుండే పరిశ్రమలు ప్రజారవాణాని హరించి వేశాయి. ప్రభుత్వం ప్రజారవాణా నుంచి ఎన్నడో వైదొలిగిపోయింది. దగ్గరి దగ్గరి వూర్లకి వెళ్లడానికి, ఇంకా (ప్రజా రవాణా వున్నచోట్ల) last mile connectivity సొంత వాహనం లేకపోతే వెళ్ళడం దుస్సాధ్యం.

ఇక్కడిలాగ, ఎవరు కనపడితే వాళ్ళని ఎడ్రస్ అడగలేం కూడా. ఎందుకంటే, చాలా మందికి తెలీదు. (ప్రధాన రహదార్లు, వీధులు వదిలేస్తే.) కానీ, ఎడ్రస్ లు ఎంత సైంటిఫిక్ గా వుంటాయంటే కొంచెం కాళ్లలో పిక్క బలం వుంటే, ఓపిక వుంటే చాలావరకు మేనేజ్ చెయ్యొచ్చు. ఓ మంచి పేకేజ్ వున్న ఫోన్ చేతిలో వుంటే చాలా ఉపశమనం ఎడ్రస్ లు పట్టుకోవడంలో.

ఈసారి అమెరికా చదువులగురించి, చదువుపట్ల వాళ్ళకున్న జిజ్ఞాస, శ్రధ్ధగురించి…..

గమనిక: ముందు చెప్పినట్టుగానే, ఇక్కడి నా అభిప్రాయాలన్నీ highly subjective. నాకొద్ది exposure పరిమితులకి లోబడి.

 

కలలూ కన్నీళ్ళూ కలిసే కూడలిలో..!

myspace

నా అమెరికా ప్రయాణాలు – 1

 

ప్రయాణాల అవసరం గురించి బహుశా రాహుల్ సాంకృత్యాయన్ అంత గొప్పగా ఎవరూ చెప్పివుండరు. “యువకుల్లారా, తిరగండి. ప్రపంచాన్ని చూడండి. మీ తల్లుల తిట్లూ, శాపనార్ధాలూ నాకు తగిలితే తగాలనివ్వండి, కానీ మీరు తిరగండి,” అని అన్నాడు. ప్రపంచ భాషల మూలాల్ని అర్ధం చేసుకున్నవాడు, కాసేపు అవతలి వాళ్ళు మాట్లాడింది విని వాళ్ళతో ఆ భాషలో మాట్లాడగలిగిన మేధావి.

ఉద్యోగంలో భాగంగా చాలసార్లు విదేశాలు తిరిగినా ఎప్పుడూ ట్రావెలాగ్ రాయలేదు. రాయాలనిపించలేదు కూడ. తిరగడం, చూడడం, ఆస్వాదించడం మనసుకు సంబంధించినవి అనుకుని కావచ్చు. లేకపోతే, ఎప్పుడో ఒకసారి చూసి ఓ దేశం గురించి, ప్రాంతం గురించి అక్కడి ప్రజల గురించి ఏం రాస్తాంలే అని కావచ్చు. అందుకే, ఏడేళ్లుగా తిరుగుతున్నా ఒక్కసారి కూడా ట్రావెలాగ్ రాయలేదు, ఆఫీసు అవసరాల మేరకు రాసిన ఒకటో రెండో ఫీచర్స్ తప్ప.

ఈ నెలలో ఆఫీసు పని మీద సియాటిల్ వెళ్ళేను. ఇది అమెరికా పశ్చిమ తీరంలో కెనడాకి దిగువున వున్న వాషింగ్టన్ రాష్ట్రంలో (అమెరికా రాజధాని వాషింగ్టన్ కాదు) వుంది. నా పని రెడ్ మండ్ లో. ఇది సియాటిల్ కి ఓ గంట దూరంలో వుంటుంది. బస బెల్ వ్యూ లో. సియాటిల్ కి, రెడ్ మండ్ కి మధ్యలో వుంటుంది. చక్కటి వాతావరణం వుంటుంది. ఎన్నడూ విపరీత వాతావరణం వుండదని టాక్సీ డ్రైవర్ చెప్పేడు. చెట్లమీద ఆకులు ఎంత ఆరోగ్యంగా వున్నాయంటే చిదిమితే నీళ్ళో, నూనో కారుతుందేమో అన్నంత! అయితే వానలు, లేకపోతే ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణమని అక్కడి మిత్రుడొకరు అన్నారు.

అమెరికాలోని తూర్పు, పశ్చిమ, దక్షిణ, ఉత్తర, మధ్య ప్రాంతాల్లోని ఓ పది పెద్ద పట్టణాలు, మధ్య రాష్ట్రాల్లోని వ్యవసాయ ప్రాంతాలు చూశాను ఆరేళ్ళలో.

ఆర్ధికంగా, సాంకేతికంగా మనకన్నా కనీసం ఓ వందేళ్ల ముందున్న దేశం కాబట్టి సహజంగానే అన్ని చోట్లా మనకు భారీతనం, రిచ్ నెస్ కనిపిస్తుంది. ఓ పావు కిలోమీటర్ పొడవున్న, పూర్తి ఎయిర్-కండిషన్ చేసిన షాపింగ్ మాల్స్, విశాలమైన నీట్ గా వున్న రోడ్లు, పాదచారులు ఆపరేట్ చేసుకోగల ట్రాఫిక్ సిగ్నల్స్, రోడ్డు దాటే వాళ్ళకోసం తప్పని సరిగా ఆగే వాహనాలు, వినపడని కారు హార్న్స్ – ఒకటేమిటి మనకి కల్చరల్ షాక్ అనదగ్గ ఎన్నో విషయాలు మనకి చాలా కనిపిస్తాయి.

చరిత్ర సృష్టించిన సిటీ లైట్స్ పుస్తకాల షాపు

చరిత్ర సృష్టించిన సిటీ లైట్స్ పుస్తకాల షాపు

టూరిస్టుగా వెళ్ళినవాళ్ళకి, చుట్టపు చూపుగా వెళ్ళేవాళ్ళకి ఎలా కనిపిస్తుందో తెలీదుగాని, అమెరికా అంటే పుట్టు-వ్యతిరేకికి, ఓ జర్నలిస్టుకి ఎలా కనిపిస్తుంది అమెరికా అనే ఓ enigma? ఒకసారికి తెలీక పోవచ్చుగాని, నాలుగుసార్లో, పది సార్లో చూస్తే ఖచ్చితంగా మనకి ఓ pattern కనిపిస్తుంది. ప్రపంచంలోని సమస్త వనరుల్ని – మానవ వనరుల్ని – ఏ మొహమాటమూ లేకుండా వాడుకుంటున్న ఓ బ్రహ్మాండమైన యంత్రంలా కనిపిస్తుంది. డాలర్లు ఖర్చు పెట్టగలవారిని అక్కున చేర్చుకుని, మిగతా వాళ్ళని చెత్తడబ్బాల్లో చేతులు పెట్టి వెతుక్కునే వాళ్ళుగా వదిలేసే ఒక ruthless వ్యవస్థలా అనిపిస్తుంది. జుగుప్సాకరమైన, విచ్చలవిడి సంస్కృతి లాస్ వెగాస్ లాటి నగర వీధుల్లో ఊరేగుతుంది.

తాగే గ్లాసుల దగ్గరనుంచి, వాహనాల నుంచి, రోడ్లనుంచి, పెద్ద పెద్ద భవనాల వరకూ – ప్రతీ దాంట్లో మేమే మేటి అన్న ఒక అమెరికన్ దర్పం, అహం కనిపిస్తుంది. ప్రపంచానికి ఇంధన ఆదా గురించి, పర్యావరణ రక్షణగురించి ఉద్బోధ చేసే అమెరికా చేసే వనరుల దుర్వినియోగం బహుశా మిగతా ప్రపంచం మొత్తం కూడా చెయ్యదేమో. బాత్ రూముల్లో, వాష్ బేసిన్లదగ్గర దగ్గర, భోజనం టేబుళ్ల దగ్గర వాడే పేపర్ వల్ల రోజుకి ఎన్ని వేల ఎకరాల్లో చెట్లు కూలుతున్నాయో తెలీదు. భోజనాలదగ్గర చేసే దూబరాలకైతే లెక్కే లేదు.

నిన్ను ప్రతిక్షణం కనిపెట్టుకునే కన్ను ఒకటి వుంటుంది. నీకది ప్రత్యక్షంగా కనిపించకపోయినా దాని నీడ నీకు ఏళ్ల వేళలా తాకుతూ వుంటుంది. ఏదో ఓ కెమెరా, లేదా కెమెరాలు నిన్ను చూస్తుంటాయి. నువ్వెళ్లిన ప్రతీ చోటూ నువ్వో ఎలక్ట్రానిక్ పాదముద్రని వదిలేస్తుంటావు. లేదా, వదిలే వెళ్ళేలా చేస్తారు. జాక్ లండన్ వర్ణించిన వీధులు కదా అని ఓ సారి శాన్ ఫ్రాన్సిస్కో లోని మార్కెట్ స్ట్రీట్ లో నడుచుకుంటూ వెళ్తూ వుంటే I was stalked. మనకి చాలా భయం వేస్తుంది కూడ. Vulgar richness ఓ వైపు, దుర్భరమైన పేదరికం ఓ వైపు. మనకి స్పష్టంగా కనిపిస్తూనే వుంటుంది వాళ్ళ కళ్లలోని contempt. మైకుల్లాంటి గొంతులతో ఏదో తిడుతూవుంటారు, పాడుతూ వుంటారు. పాత పైంట్ డబ్బాలపై దరువులు వేస్తూ గెంతుతూ అడుక్కుంటూ వుంటారు.

పిల్లలతో పాటు వలసొచ్చిన షూలు (ఎల్లిస్ ఐలాండ్)

పిల్లలతో పాటు వలసొచ్చిన షూలు (ఎల్లిస్ ఐలాండ్)

వెయ్యి ఎకరాలున్న రైతు అక్కడ పేద రైతుకింద లెక్క. ఆరుగాలం కుటుంబం మొత్తం (ఆ ఒక్క కుటుంబమే వెయ్యి ఎకరాల్నీసాగుచేస్తుంది) పనిచేస్తే ఎకరాకి గిట్టుబాటయ్యేది కేవలం వంద డాలర్లు మాత్రమే. ఇక్కడి లాగే అక్కడ కూడా చిన్న రైతుల్ని కబళించడానికి బహుళజాతి కంపెనీల, బడా వ్యవసాయదార్లు కాపు కాచుకు కూచున్నారని ఓ రైతు నాతో అన్నాడు. ఇక్కడి లాగే అక్కడ కూడా కొత్త తరం వాళ్ళు వ్యవసాయం చెయ్యడానికి సిద్ధంగా లేరు. ఇక్కడి లాగే, అక్కడ కూడా, చిన్న రైతులు అంతరించిపోతున్న జాతి

పౌరసత్వం కోసం ఏటా ఈ సాంస్కృతిక ఆందోళనలు...

పౌరసత్వం కోసం ఏటా ఈ సాంస్కృతిక ఆందోళనలు…

.

పైకి చూస్తే అంతా సవ్యంగా వున్నట్టే వుంటుంది. కానీ ఏదో ఉక్కపోత ఊపిరి ఆడనీయదు. లేదా, నీకలా అనిపిస్తుంది. ఎక్కడా, ఒక్క పోలీసు కూడా కనిపించడు. ట్రాఫిక్ ఎక్కువగా వున్న చోట్లలో కూడా ట్రాఫిక్ పోలీసులు కనిపించరు. కానీ, ఏదైనా తప్పు జరిగిన మరుక్షణం ప్రత్యక్షమై పోతారు. చాలా కటువుగా వుండే నియమాల పట్ల భయంవల్లనో, నియమాలు పాటించాలన్న క్రమశిక్షణతోనో, అనాగరికులు అనుకుంటారన్న బెరుకుతోనో రోడ్డు మీద అంతా సాఫీగానే సాగిపోతుంటుంది.

అక్కడ వున్న వాళ్ళకు ఎలా వుంటుందో ఎవరినీ అడగలేదు. బహుశా, మొత్తం ప్రపంచంపైనే నిఘా పెట్టినవాడు కాబట్టి బయటినుంచి వెళ్ళిన వాళ్ళకు అలా అనిపిస్తుంది కావచ్చు.

 (ఇంకా వుంది)

  -కూర్మనాథ్

 

 

శేఖర్ ధైర్యం మనకో పాఠం!

 

myspace

 బహుశా మనిషికి ఉండాల్సిన అన్ని గుణాల్లోధైర్యమే గొప్పది. అది ఎన్నోసార్లు రుజువై ఉండవచ్చు. కానీ  నాకు మొన్న శేఖర్ని చూసేక అనిపించింది, ధైర్యమే వుంటే ఇంకేమీ అక్కర్లేదని జీవితంలో.

 Old Man and the Sea లో ముసలి వాడి ధైర్యమది. విప్లవం ఎట్లైనా విజయవంతమవుతుందని  నమ్మిన ‘అమ్మ’నవల్లో ముసలి తల్లి మొండి ధైర్యం అది. కొండల్ని పగల గొట్టినముసలి చైనా మూర్ఖుడికి వుండిన తెగువ అది. 

సాధారణంగా ఇలాటి పాత్రలు రచనల్లో కనిపిస్తాయి. అసలు రచయితలు ఇలాటి పాత్రల్ని ఎక్కడనుంచి సృష్టిస్తారు? చరిత్రలో ఇలాటివాళ్ళు ఎక్కడినుంచి పుట్టుకు వస్తారు? మొత్తం ప్రపంచం తమకి వ్యతిరేకమైనా, కష్టాలన్నీ ఒక్కసారిగా మూకుమ్మడిగా దాడిచేసినా, జబ్బులేవో చావుని అనంతంగాశరీరంలోకి నింపుతున్నా, అంతులేని వనరులున్న శత్రువు నిరంతరం దాడిచేస్తున్నా — నిలువరించే వీళ్ళు ఎలాటి వారై వుంటారు? వాళ్ళు ఏయే ధాతువులతో తయారైవుంటారు?

వాళ్ళు ఏ శక్తుల్ని కూడదీసుకుని ధైర్యంగా నిలబడతారు? అత్యంత సామాన్యులైన వాళ్ళకు ఏ ఊహలు, ఏ హామీలు అంత ధైర్యాన్నిస్తాయి?

నేను చూడలేదు కానీ, చెరబండ రాజు గురించి చెప్తారు చూసిన వాళ్ళు. ఆయనతో గడిపిన వాళ్ళు మెదడుని మృత్యువుకబళిస్తున్నా కూడా, రాజ్యాన్ని ధిక్కరించే స్వరం కొంచెమైనా తగ్గలేదని, ‘ముంజేతిని ఖండించిన నా పిడికిట కత్తివదల’ అని అన్నాడని.

నేనెప్పుడూ కలవలేదుగానీ, అలిశెట్టి ప్రభాకర్ కూడా అలాగే ఉండేవాడని,మృత్యువుని పరిహసిస్తూ.

ఇక పతంజలి గారి గురించి ఎంత చెప్పినా తక్కువే. ఇంకో నెల రోజుల్లోచనిపోతారనగా, మిత్రుల్ని, శిష్యుల్ని పిలిపించుకుని ఒక Last Supper చేసారు. అప్పటికే ఎన్నో రౌండ్ల కెమోతెరపీ సెషన్లతో శరీరం వడలు పోయింది. నాలుక, గొంతు అలవికాని మంటతో మండిపోయేది. కానీ, మిత్రులకు సామూహిక ఇంటర్వ్యూ ఇచ్చారు. ఎందుకు వ్యవస్థతో శాశ్వత పేచీ పెట్టుకోవాల్సి వచ్చిందో, తనని రచయితగా నిలబెట్టినదేమిటో as-a-matter-of-factగా చెప్పేరు.

బహుశా, తాము నమ్మిన, ప్రేమించిన, ఇష్టపడిన వ్యాసంగమేదో వాళ్ళని నిలబెట్టి వుండవచ్చు. ఇలాటి తెగువ చాలా మందిలో వుండొచ్చు. కానీ, ప్రజల పక్షాన వుంటూ, తిరుగులేని శక్తివున్న ప్రజా శత్రువులకి వ్యతిరేకంగా పోరాడుతున్న వాళ్ళ వైపు వున్నవాళ్లు చూపించే తెగువ ఇంకా గొప్పది.

కార్టూనిస్ట్ శేఖర్ కి ఇష్టమైన వస్తువులు నాలుగు – సంఘ్ పరివార్, ప్రపంచ బాంక్-చంద్రబాబు, తెలంగాణ, ఇంకా కులమనే కేన్సర్. శేఖర్ మెదడును, హృదయాన్ని బాధపెడుతున్నది తనను కబళిస్తున్న కేన్సర్ కాదు. కులమనే కేన్సర్. అందుకే పెట్టుకున్నాడు ఒక ప్రోజెక్ట్ — Caste Cancer. ఆసుపత్రి బెడ్ మీదనే పనికి ఉపక్రమించి పూర్తి చేసేడు. “ఇంకా ఎక్కడుందండీ కులం,” అని అనేవాళ్ళకు ఈ బొమ్మలు చూపించాలి. ఒక్కొక్క కార్టూనూ ఒక్కొక్క కొరడా దెబ్బలా వుంటుంది.

10173554_844876798861497_2505974776557559890_n

రేపు పుస్తకం ఆవిష్కరణ వుందనగా, ఫోన్ చేసేడు. హిందూ లో తనపై వ్యాసం రాసినందుకు. “చాలా మంది ఫోన్లు చేస్తున్నారు. చాలా సంతోషంగా వుంది. కానీ, రేపు పుస్తకం ఆవిష్కరణకు రాగలనో లేదోన”ని అన్నాడు. ఇక ఎక్కువ మాట్లాడకుండా రెస్ట్ తీసుకోమని ఫోన్ పెట్టేశాను.

ఇక తర్వాత రోజు సభలో గంటల పాటు ఓపిగ్గా కూచున్నాడు. అంతే కాదు, చివర్లో తన preamble చెప్పుకున్నాడు. జీవితం పట్ల తన దృక్పథం, తనిప్పుడు మరో ప్రాజెక్ట్ ని ఎందుకు చేపట్టబోతున్నాడు అన్నీ చెప్పేడు. ఇంకో ప్రాజెక్ట్ ఎందుకంటే, అది తనలోని కేన్సర్ తో పోరాటానికి ఉపయోగపడే ఒక మానసికమైన ఆయుధం. కానీ, అది మనకి శేఖర్ ఇచ్చే ఆయుధం కూడా.

ఒక కుల రోగ గ్రస్తమైన వ్యవస్థ చుండూర్ మారణకాండ నిందితుల్ని వదిలేస్తే, ఒక రోగంతో అద్వితీయమైన పోరాటం చేస్తున్న శేఖర్ మనకి ఒక ఆయుధాన్ని ఇచ్చాడు. అది కేవలం ఒకానొక పుస్తకంగానే కనిపించవచ్చు. కానీ, దాని వెనుక వున్న అతడి తెగువ దానికి తిరుగులేని శక్తిని ఇచ్చింది.

ఇప్పుడు ఆ శక్తితోనే మనం, ఇప్పుడు వేయి దెయ్యపు కన్నుల, కోరల, కొమ్ములతో దేశంపై తెగపడ్డ వింత, క్రూర జంతువుతో యుధ్ధం చెయ్యాలి. ఆ తెగువ, ధైర్యం కావాలిప్పుడు దేశానికి.

*

1901233_805223106160200_304354655_n

post script: 
   శేఖర్ ధైర్యం గురించి నేను రాసి, సారంగ సంపాదకులకు పంపి మూడు రోజులైంది. ఈ రోజు తెల్లవారు జామున శేఖర్ చనిపోయాడు. నిశ్చలంగా, పెట్టెలో ఉన్న శేఖర్ ముఖం ప్రశాంతంగా వున్నది. యుద్ధంలో గెలిచిన సంతృప్తి వుంది ఆ ముఖంలో. శరీరంలో శక్తి అయిపోయింది కాబట్టి కేన్సర్ పై పోరాటం ఆపేడు కాని, ఏమాత్రం శక్తి వున్నా ఇంకా పోరాడేవాడే.
పుస్తకం రిలీజ్ అయిన రోజు అడిగాడు, “మీకు చాలామంది డాక్టర్లు పరిచయం వుంటారు కదా. అడగండి వాళ్ళని శక్తి రావడానికి ఏం చెయ్యాలని. ఏం తాగితే ఇంకొంచెం వస్తుందో కనుక్కోండి,” అన్నాడు.
   ఆ బక్క శరీరంలో వున్న అణు మాత్రం శక్తినీ వాడుకొని బతికేడు. చనిపోయిన రోజు కూడా ఆంధ్రజ్యోతిలో కార్టూన్ వచ్చింది. ఎవరో అంటున్నారు, “రేపటికి కూడా పాకెట్ (కార్టూన్) పంపించాడు.” అని.
  సామాన్యుల అసమాన ధైర్యసాహసాలే మనకి ఊపిరి, ప్రేరణ. నిత్య జీవితంలో ఇంతే గొప్పగా పోరాటం చేస్తున్న వాళ్ళు చాలా మంది వున్నారు. దుస్సహమైన జీవితం ఉక్కిరి బిక్కిరి చేస్తుంటే, శత్రువు వేయి పడగల నాగరాజై దాడిచేస్తున్నపుడు మనకి ఇలాటి ధైర్యవంతులే ప్రేరణ.
  శేఖర్ గుర్తుంటాడు ఎప్పటికీ.

పెరుగుతున్న గోడలు, కూలుతున్న పూదోటలు

Sketch56104048-2

 

 

బిచ్డే అభీ తో హమ్ బస్ కల్ పర్సో

జీయోంగీ మై కైసే, ఇస్ హాల్ మే బర్సో

మౌత్ నా ఆయీ తేరీ యాద్ క్యో ఆయీ

హాయ్ లంబీ జుదాయీ

చార్ దినోంకా ప్యార్ హో రబ్బా

బడీ లంబీ జుదాయీ, లంబీ జుదాయీ..

https://www.youtube.com/watch?v=hEejj51WJ7s

ఈ పాట నాకెంత ఇష్టం అంటే కొన్ని వందల సార్లు వినివుంటా. టేప్ రికార్డర్లు వుండే రోజుల్లో పదేపదే పెట్టుకు వినేవాడిని. ఇప్పుడిక యు ట్యూబ్ కూడా వచ్చేసింది కాబట్టి ఎప్పుడు కంప్యూటర్ పెట్టుకున్నా ఈ పాట ఒకసారి విని తీరాల్సిందే. అందరిలాగే ‘హీరో’ సినిమాలో పాటలో ఒక విరహగీతం మాత్రమే అనుకునే వాడిని. కానీ, ఆ తర్వాత తెలిసింది ఆ పాట అసలు రేష్మాది అని.
ఆ రస్టిక్, ముతక, గుండెల్ని పిండేసే ఆ గొంతు పాకిస్తాన్ గాయకురాలిదని. అయితే, ‘సోలిటరీ రీపర్’ ఎవరైతేనేం, ఆమె భాష ఏదైయితేనేం, నన్ను ఆ గొంతు వెంటాడింది. వెంటాడుతూనే వుంది. నేను ఆ పాటతో ప్రేమలో పడ్డ రోజుల్లో నాకు అసలు హిందీ ఒక్క ముక్క రాదు. ఆ తర్వాత ఎన్నో సంవత్సరాలు కూడా రాదు. హైదరాబాదు వచ్చేవరకూ అంతే. కానీ, ఏదో బాధని, ఇంకెంత మాత్రం భరింప రాని బాధని, పలికిస్తోందని అనిపించింది. అవధుల్లేని దుఖ్ఖం ఆమె హృదయంలోంచి ఉప్పెనలా వస్తోందని అనిపించింది.

ఇక ఆ పదాలకి అర్ధం తెలిసేక ఆ పాట మీద, ఆమె మీద గౌరవం పెరిగిందే కాని తగ్గలేదు. ఏ కవి లేదా కవయిత్రి ఏ దుఖ్ఖాన్ని ఆవాహన చేసుకుని రాసివుంటారు? ఏ తెగిన బంధం గుండెల్ని బద్దలు చేస్తే బెంగటిల్లి వుంటారు?

***

అలాటి ఒక రోజు, మళ్ళీ ఆపాట పెట్టుకుని చూస్తున్నా. ఆ పాటని, లేదా అలాటి కొన్ని పాటల్ని, జీవితాంతం పాడుతూ, పాడుతూ వడలిపోయిన రేష్మా ఎక్కడో స్టేజీ మీదకొచ్చింది. నాలాటి వాళ్ళు కొందరు, అక్కడ కూచుని వింటున్నవాళ్లు, లేచి నుంచుని ఆహ్వానిస్తున్నారు. ఆమె పాడటం మొదలుపెట్టింది. అందరూ పెదవులు కదుపుతున్నారు, తలలు ఊపుతున్నారు.
సరిగ్గా అప్పుడే మా అయిదేళ్ళ పాప వచ్చింది.
“నాన్నా, ఎవరు ఆమె,” అని అడిగింది.
“రేష్మా. చాలా బాగా పాటలు పాడుతుంది. నాకు చాలా ఇష్టం,” అన్నాను.
“ఆమెది ఏ ఊరు”

“పాకిస్తాన్”

“పాకిస్తానా? మరి పాకిస్తాన్ వాళ్ళు చెడ్డవాళ్లు కదా. మన మీద బాంబులు వేస్తారు కదా,” అంది, చాలా ఆశ్చర్యపోతూ.
ఆ ప్రశ్న ఒక షాక్ నాకు. పాకిస్తాన్ మీద, ముస్లింల మీద స్టీరియో టైపు కామెంట్లు మనకి అలవాటే. అందులో మనకి కొత్తేముంది అందులో? కానీ నాకు ఆశ్చర్యం కలిగించిన విషయం ఏమిటంటే, ఇంత చిన్నపిల్లకి ఆ విషయం ఎవరు చెప్పి వుంటారు? ఎందుకంటే, మనం ఎందుకు చెప్తాం అలాటి అన్యాయమైన విషయాలు ఇంట్లో.
అప్పటికి ఏదో సద్ది చెప్పాను అలకి. కానీ, అప్పటినించి ఆ ప్రశ్నే వెంటాడుతుండేది. పిల్లల్ని ఎంత చిన్నప్పటి నుంచి తయారు చేస్తున్నాం, ఒక దేశానికి వ్యతిరేకంగా, ఒక మతానికి వ్యతిరేకంగా? పిల్లల మనసుల్ని ఎంత నిర్హేతుకమైన నిరాధార విషయాలు చెప్పి కలుషితం చేస్తున్నాం?
మొత్తం దేశం దేశమంతా చెడ్డదై పోతుందా? మొత్తం మనుషులు చెడ్డవాళ్లై పోతారా? చేజేతులా పిల్లల దృష్టిని కురచ చేస్తున్నాం కదా. ఈ మకిలి ఆలోచనల్నుంచి, ఈ కనిపించని హింసకి expose కాకుండా పిల్లల్ని కాపాడుకోవడం ఎలా అని అనిపించేది.

***

సరిగ్గా అప్పుడే గోపాల్ మీనన్ ముజఫర్ నగర్ ఊచకోత మీద తీసిన డాక్యుమెంటరీ కాపీ నగరానికొచ్చింది. లౌకిక, ప్రజాస్వామిక, సాహిత్య, సాంస్కృతిక ఫ్రంట్ వాళ్ళు వేస్తే చూడ్డానికి వెళ్ళేం అందరం. అల ఓ వందో, రెండువందలో ప్రశ్నలు అడిగింది, డాక్యుమెంటరీ చూస్తూ, స్వేచ్చ (టీవీ9 ఏంకర్) కూతురుతో ఆడుకుంటూ.
“హిందువులకి ముస్లింలు అంటే ఎందుకు అంత కోపం,” అని.
“ఆ పిల్లలు కూడా ముస్లింలేనా (హాస్పిటల్లో ట్రీట్ మెంట్ తీసుకుంటున్న పిల్లల్ని చూసి),” అని.  బహుశా, పిల్లలని కూడా చూడలేదా అని కావచ్చు.
రిలీఫ్ కేంప్ లో వున్న పిల్లల్ని చూసి, “మరి ఆ పిల్లలు బొమ్మలు తెచ్చుకోలేదా,” అని.
బహుశా పిల్లల బొమ్మల ప్రపంచాన్ని కూల్చివేసిన దృశ్యమేదో ఆమెకి కనిపించి ఉండవచ్చు. ఆ మేరకు కొంత బాల్యపు అమాయకత్వం ఆమె కోల్పోయి ఉండవచ్చు.

***

ఈ ప్రశ్నల్ని కొన్నిటిని ఫేస్ బుక్ లో పెడితే ఒకరిద్దరు well-meaning మిత్రులు నన్ను కోప్పడ్డారు. పిల్లల్ని అలాటి దృశ్యాలకి expose చెయ్యడం తప్పు కదా అని. నిజమే. అందులో సందేహం ఏముంది. ఆ దృశ్యాలు చూసి చిన్న మనసులు బాధపడతాయి కావచ్చు. ఆ డాక్యుమెంటరీలో నిజానికి హింసాయుత సన్నివేశాలు కొన్ని మాత్రమే వున్నాయి. కానీ మిత్రుల సూచనల పై రెండో అభిప్రాయమే లేదు.
కానీ, మనకి ఎప్పుడూ కొన్ని మాత్రమే హింసాయుతంగా కనిపిస్తాయి. తెలుగు సినిమాల నిండా హింస. హింస అంటే కేవలం కొట్టుకోవడం, చంపుకోవడం మాత్రమే కాదు. బూతు, నాటు సంభాషణలు. మతపరమైన సన్నివేశాలు (అంటే దేవుడిని మొక్కడం, ప్రతిజ్ఞలు చెయ్యడం), శృంగార సన్నివేశాలు, అసభ్య నృత్యాలు, పాటలు – ఇవన్నీ మనకి చాలా సహజం అయిపోయాయి. వీటిని చూపించడం, వీటికి పిల్లల్ని expose చెయ్యడం మనకి తప్పని ఎప్పుడూ అనిపించని స్థాయికి వెళ్లిపోయాం.

ఇక సంప్రదాయ భరతనాట్యం, కూచిపూడి నాట్యాల్లో చిన్న పిల్లలకి కూడా అన్నీ రసాలూ (శృంగార, బీభత్స రసాలతో) సహా నేర్పిస్తాం. వాళ్ళతో ప్రదర్శనలు ఇప్పిస్తాం. మనం ముచ్చటపడి చూస్తాం. కానీ, అందులో వున్న హింస ఎంత హింస? ముక్కుపచ్చలారని పిల్లలతో వాళ్లకి మరో పదేళ్ళకి గాని సహజంగా కలగని భావాల్ని పిలికిస్తారు ఆ నృత్యాలలో . కానీ, మనకది సహజం అయిపోయింది.  సాంప్రదాయం అయిపొయింది కాని హింస అనిపించలేదు . అనిపించదు.
ఒక హింసకి పోటీగా మరో హింసని చూపించే ప్రయత్నం చెయ్యడం లేదు నేను. హింస ఏ రూపంలో వున్నా వ్యతిరేకించాలి. కానీ, వ్యవస్థీకృత హింస వెయ్యి కనిపించని ముఖాలతో, కాళ్ళతో, చేతులతో మనల్ని ధృతరాష్ట్ర కౌగిలితో నలిపివేస్తున్నది. ప్రస్తుతం అది బలం పుంజుకుంటున్నది. భయపెడుతున్నది. నిద్రలేని రాత్రుల్ని మిగులుస్తున్నది.
పిల్లలపై సమాజం జరుపుతున్న ఈ హింసతో ఉక్కిరిబిక్కిరి అవుతున్న పెద్దవాళ్ళకి ఏది దారి?

***

రేష్మా నిలదీస్తోంది,

హిజ్రికీ ఊంచీ దీవార్ బనాయీ 

బాగ్ ఉజడ్ గయే ఖిలనే సే పెహ్లే 

పంచీ బిచడ్ గయే మిల్నే సే పెహ్లే 

 

మనుషుల మధ్య చాలా ఎత్తైన గోడల్ని కట్టేస్తున్నాం

పూవులు పూయకముందే తోటల్ని ధ్వంసం చేసేస్తున్నాం
కలవక ముందే మనుషుల ప్రేమల్ని కాలరాసేస్తున్నాం.

 – కూర్మనాధ్