సిందూరపు సాయంత్రం 

 evening-walk
మళ్ళీ ఎన్నాళ్ళకి వచ్చింది ఇట్లాంటి  సాయంత్రం
నీరెండ కాంతిలోకి వానచినుకులు జారినప్పుడు
ఆకాశం ఒడిలోకి ఇంద్రధనస్సు ఒంగిన సాయంత్రం
కళ్ళకు కట్టిన గంతలు వీడినప్పుడు
చేతులారా ఓ కలను తాకిన సాయంత్రం
సూర్యుడు వెళ్ళిపోతూ వెళ్ళిపోతూ, వెలుతురు విడిచిన సాయంత్రం
అప్పుడే మెరుపులద్దుకున్న చిన్న నక్షత్రం కోసం
చందమామ కొత్త కాంతితో ఉదయించిన సాయంత్రం
కలిసి వేసే మన నాలుగడుగుల కోసం
ఎప్పటినుంచో ఒడ్డును కనిపెట్టుకున్న ఈ పెద్ద ప్రవాహం
ఏది ముందో ఏది వెనకో తేల్చుకోలేక
మాటలన్నీ మౌనంలోకి ఒదిగిన సాయంత్రం
ఎవరి వెనుక ఎవరో, ఎవరికెవరు తోడో తెలియని చిన్న ప్రయాణం
కంటిచూపు వేసిన ప్రశ్నకు చిరునవ్వు చెప్పిన అందమైన సమాధానం
ఎవరికివారు విడివిడిగా నేర్చుకున్న మర్యాదలు ఇచ్చిపుచ్చుకుంటూ
గతమూ … భవిష్యత్తూ తగలని ఒక నిర్మల వర్తమానంలో
ఇప్పటికిప్పుడు ఈ క్షణాల్లో ఉండడం కంటే గొప్ప స్వేఛ్చ మరేదీ లేదనుకుంటూ…
వయసుమళ్ళిన నడకలు ఇక అలసిపోని సుదీర్ఘమైన సాయంత్రం… !!
గతకాలపు దిగుళ్ళకు రెక్కలొచ్చి గుండెను ఖాళీ చేసి ఎగిరిపోతున్న సాయంత్రం
మిగిలిన జీవితానికి మధురమైన మలుపై నిలిచిపోబోతున్న సాయంత్రం
ద్వితీయార్ధంలో సింధూరం దిద్దుకున్న శుభారంభపు సాయంత్రం, !!
ఎన్నాళ్ళకొచ్చింది ఇట్లాంటి  సాయంత్రం!
———————— రేఖా జ్యోతి

ఆత్మని పలికించే గానం

 

 

రేఖా జ్యోతి  – సరస్వతీ ప్రసాద్ 

~

 

“అతని పాడెదను అది వ్రతము” అంటూ అన్నమయ్య సంకీర్తనలను” అన్ని మంత్రములు” గా జపిస్తూ ఆ “షోడశ కళానిధికి షోడశోపచారములు” చేస్తూ “వినరో భాగ్యము విష్ణు కధ” అని మధురానుభూతిని మధురంగా ఆలపిస్తూ, సంగీతాన్ని సాధనంగా మలచి ఎందరినో భక్తి మార్గంలోకి మళ్ళించిన శ్రీ గరిమెళ్ళ బాలకృష్ణ ప్రసాద్ గారు ధన్యజీవులు. అన్నమయ్య పాట  అనగానే మొట్టమొదటగా మనందరికీ గుర్తొచ్చే వ్యక్తి  శ్రీ గరిమెళ్ళ బాలకృష్ణ ప్రసాద్ గారు. ఎన్నో అన్నమయ్య పదకవితలకు చక్కని బాణీలను కూర్చి అతిసులభంగా శ్రోత యొక్క మనసును, బుద్ధినీ స్వామీ వైపు నడిపించినవారు శ్రీ బాలకృష్ణ ప్రసాద్ గారు. శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి వారికి అన్నమయ్య కీర్తనలపై గల మక్కువతోనే శ్రీ బాలకృష్ణ ప్రసాద్ గారిని తిరుపతి రప్పించుకొని తన ఆస్థానంలో కొలువిచ్చి తన సేవ చేయించుకుంటున్నారు.

అన్నమయ్య దివ్యాశీస్సులతో ప్రసాద్ గారు ఆణిముత్యాల వంటి పదకవితలకు ప్రాణం పోసి మనకు అందిస్తున్నారు. ఇది ప్రసాద్ గారి పూర్వజన్మ పుణ్యఫలం. మనందరి భాగ్యం.  నిరంతరం అన్నమయ్య సాహిత్యాన్ని చదువుతూ ఆస్వాదిస్తూ అందులోని అతి సూక్ష్మమైన లలితమైన బిందువు నుండి అనంతమైన భక్తి తీరాలకు తీసుకెళ్ళే బాణీలను అందిస్తున్న శ్రీ బాలకృష్ణ ప్రసాద్ గారు సంగీత సాహిత్య రంగాలతో తన అనుభవాలను అనుభూతులను అభిప్రాయాలనూ ‘సారంగ’ తో ఇలా పంచుకున్నారు.

 

మంత్ర ముగ్ధుల్ని చేస్తున్న మాధుర్యం మీ బాణీదా, గొంతుదా

నా పాటలో ఏముందో ఇంకా నాకే తెలీదు, కానీ ఈ ఆదరాభిమానాలు చూసినప్పుడు మాత్రం ఏదో ఉందేమో అనిపించి ‘పాట’ విషయంలో నా బాధ్యతను మరింత బలపరుచుకుంటూ ఉంటాను. ఈ పాట ఆ శ్రీ వెంకటేశ్వర స్వామి వారిది, ఆయనే శ్రద్ధగా కూర్చొని .. కూర్చిన బాణీలు ఇవి. కానీ వ్యక్తిగా ఒక మాధ్యమంగా నేను కనిపిస్తున్నాను కనుక అందరి మెప్పు నాకు చేరుతోంది.  పదాన్ని పలికే విధానమే శ్రోతకు గాయకుడి యొక్క సందేశం. అన్నమయ్య పాటలోని వెన్నెల ద్వారా సదా ఆ శ్రీనివాసుడనే చందమామ వైపు అందరి చూపు మరల్చే ప్రయత్నం నాది!  ఇరవై యేళ్ళ క్రితం ‘ఇక మీరు మాట్లాడనే కూడదు, మెడలో పలక తగిలించుకోండి’ అని అన్న డాక్టర్లు గెలవలేదు, నాతో ఇంకా పాడించుకుంటున్న ‘స్వామి’ గెలిచారు. ఈ శక్తి  నాది కాదు అని నాకు అనిపించినప్పుడు అది భగవంతుడిదే కదా… నా జీవితం ఈ ‘మిరాకిల్’ కి అంకితం  !!

సంగీత దర్శకుడే గాయకుడు అయినప్పుడు …

సంగీత దర్శకుడి ఒక ఊహకు తన గాన కళతో, సంగీత ప్రజ్ఞతో, మధురమైన కంఠంతో ప్రాణం పోస్తాడు గాయకుడు. సంగీత దర్శకుడి భావాన్ని తానూ అనుభూతి చెంది పూర్తిగా తన performance తో పలికించిన పాటలే ప్రాచుర్యంలోకి నేరుగా వెళ్ళగలుగుతాయి.  లలిత సంగీతం విషయంలో సంగీత దర్శకుడే గాయకుడు అయినప్పుడు ఆ మాధుర్యంలో ఒక ప్రత్యేకత ఉంటుంది. ఎందుకంటే ఊహ, కృషి రెండూ ఆ భావం పలికించడంలో సమాన పాత్ర పోషిస్తాయి కనుక. విలువ బాణీకి … ప్రశంసలు గాయకుడికి లభిస్తాయి. పాడేటప్పుడు గాయకుని యొక్క మనసు ఒక ఆనందాన్ని మించి మరొక ఉపశాంతికి చేరుతుంది … అది అతని పాటలో స్పష్టమైపోతుంది. ఈ లక్షణం గాయకుడి దగ్గరున్నప్పుడు శ్రోత అక్కడే కట్టుబడి పోతాడు.

GBK3

ఎలాంటి పాటలు  చిరకాలం నిలిచిపోతాయి ?

కొన్ని  కీర్తనలు సాహిత్యానికి రూపం ఇచ్చే క్రమంలో నిర్మితమైన బాణీలు, కొన్ని స్వరాలని ( Notes) పలికించడానికి నిర్మితమైన బాణీలు,మరికొన్ని భావ నిర్మితమైన బాణీలు.ఒక కీర్తనని స్వరస్థానాల మీద, కట్టుదిట్టమైన నోట్స్ మీద శాస్త్రీయంగా ట్యూన్ చేసినప్పుడు ఎవరు పాడినా అదే నోట్స్ అనుసరిస్తారు కనుక అలాంటి బాణీలు చొరవగా రక్తికట్టే అవకాశం ఉంది. కానీ లలిత సంగీతం అలా కాదు … భావమే మేటిగా పలుకుతూ ఉంటుంది, పెర్ఫార్మన్స్ మీద ఆధారపడుతుంది. పాడేటప్పుడు శ్రుతి, లయ, భావం, స్పష్టత కలిసిన ఒక పూర్ణత్వం ఉంటే ఆ పాట పది కాలాలు నిలిచిపోతుంది ఖచ్చితంగా !

ఘంటసాల పాడిన ఆ ‘సీతారామ కళ్యాణం’ సినిమాలో – రావణాసురుడు కైలాసాన్ని లేపుతున్నప్పుడు ఆ స్తోత్రం ఎట్లాంటి శక్తితో ఉంటుంది..!  అర్కెష్ట్రా కూడా అంతగా ఉండదు .. కానీ భావం మొత్తం ఆ గొంతులోనే పలుకుతుంది. విన్న ప్రతీసారీ నన్ను రోమాంచితుడిని చేస్తుంది. “శివ శంకరీ …”, “మాణిక్య వీణా ..” లాంటివి వింటుంటే ఆశ్చర్యం. అది ఘంటసాల పాటకు చేసిన అత్యుత్తమ న్యాయం. ట్యూన్ ని మాత్రం ప్రెజెంట్ చేయడం కాకుండా పాడేటప్పుడు ఒక fullness … పరిపూర్ణతను భావంతో జొడించగలిగితేనే ఆ పాట రాణిస్తుంది. అంటే ఆ గొంతులో  రాణించిన అన్ని పాటల్లోనూ ఈ టచ్ ఉందని అర్ధం ! ఈ స్పర్శ లేని పాటలు బాహుళ్యం కాలేదు. గొంతు ఆ గాయకుడిదే .. కానీ ఆత్మ నిండుగా ఉన్న పాటలు రాణించాయి. మనసు – భావం లగ్నం చేసిన బాణీలు స్థిరంగా నిలిచిపోతున్నాయి అని !

గాయకుడికి సంగీత జ్ఞానం అవసరమంటారా?

             ప్రతీ గాయకుడికి కనీస సంగీత జ్ఞానం ఉండి తీరాలి. లేదంటే గాయకుడి యొక్క బాధ్యత పెరుగుతుంది,  పాడగలిగే ఆ వైశాల్యం పరిమితంగా ఉంటుంది. అంటే అన్ని రకాల పాటలు పాడలేడని అర్ధం. సంగీతజ్ఞానం లేకుండా పాడేటప్పుడు ప్రతీ వాక్యంలో, పదంలో, స్వరంలో భావాన్ని పెట్టాల్సి వస్తుంది. అది బాధ్యతతో కూడుకున్న పని కదా? అదే సంగీత జ్ఞానం తోడై ఉంటే 50% భావం చూపించి మిగతా 50% బాణీని నోట్స్ మీద నిలబెడితే చాలు… అది పాటని నడిపిస్తుంది. మూడవ అంశం మాధుర్యం. ఇది ఏమిటంటే సంగీత జ్ఞానం, భావం రెండూ అమరినప్పుడు శ్రోతని ఇక కదలనివ్వని అంశం. ‘గొంతు బాగుండడం’ అనే విషయం ఈ చివార్న సహాయ పడుతుంది అని నా అభిప్రాయం!
మహా మంత్రి తిమ్మరుసు – సినిమాలో యస్. వరలక్ష్మి భావం కంటే కూడా ఒక talented expression తో పాడిన పాట ‘తిరుమల తిరుపతి వెంకటేశ్వరా …. ‘ ఎంతో ప్రాచుర్యం పొందింది. ఆమె సంగీత జ్ఞానం ఒక ఆణిముత్యాన్ని ఆమె ఖాతాలో అలవోకగా వేసినట్టయ్యింది కదా !

GBK-SP-RJ2

అన్నమయ్య సాహిత్యానికి సంగీత బాణీలు కూర్చేటప్పుడు కలిగిన మీ అనుభవాలు… !!

             అన్నమయ్య తన సాహిత్యాన్ని – సంగీతంతో కంటే కూడా ఆత్మతో పలికించే ప్రయత్నం చేశారు. ఆ రచించిన కీర్తనల సంఖ్య ముప్పై రెండు వేలు అంటే సామాన్యం కాదు! ఆయన ఎన్నుకున్న కొన్ని రాగాలు,  సాహిత్యాన్ని తాళానికి వదిలే పధ్ధతి చూసినప్పుడు అన్నమయ్య ఎంత ప్రత్యేకమైన పోకడకి ప్రయత్నించారో తెలుస్తుంది. ఆయన సుసంపన్నమైన జీవితకాలం 95 సంవత్సరాలలో ఆయన సంకీర్తనలే కాక ఎన్నో రచనలు చేశారు, ద్విపదలు, శతకాలు, సంకీర్తనా లక్షణ గ్రంథం మొదలైనవి  రాశారు. నాకు వీలైనంత వరకూ అన్నమయ్య  తన సాహిత్యం వద్ద ప్రస్తావించిన రాగంతోనే బాణీ కట్టేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నాను. బాణీ పూర్తయ్యేటప్పుడు లోపల అనిపిస్తుంది ‘బహుశా అన్నమయ్య ఊహ ఇదేనేమో ‘ అని!

కొన్ని బాణీలు పూర్తి కావడానికి నిమిషాలు తీసుకుంటే, మరికొన్ని బాణీలు పూర్తి అయ్యేందుకు కొన్ని సంవత్సరాలు పట్టిన సందర్భాలు ఉన్నాయి.

త్యాగరాజస్వామి, ముత్తుస్వామి దీక్షితార్ వంటి వాగ్గేయకారుల కృతులకు ఒక పటిష్ఠమైన structure ఉంది. అందుకే అది ఒకరు పాడుచెయ్యగలిగేది కాదు.. వాటి వైభవం వాటి కూర్పే! ఆ కీర్తనల్లోని ఎత్తుగడ, పోకడ, సాహిత్యం, భావం .. దేనికదే!! ఆ సాహిత్యం చదువుతున్నా కూడా బాణీ మన లోపల పలుకుతూనే ఉంటుంది ఒక నీడలాగా …, ఆ involvement వల్ల కలిగేదే  మోక్షము.

కీ. శే. శ్రీ నేదునూరిగారితో మీ అనుబంధం, అన్నమయ్య సంకీర్తనల కూర్పులో ఆయన ప్రభావం 

మా గురువులు కీ.శే. శ్రీ నేదునూరి కృష్ణమూర్తి గారు. ఆయన స్వరపరచిన అన్నమయ్య సంకీర్తనలకు లోతైన శాస్త్రీయ శోభను అద్దారు, అవి వినినంత మాత్రమునే సంగీతం చాలా వరకూ నేర్చుకోవచ్చు. సంగీత జ్ఞానం పెంచుకోవచ్చు. అంటే మిగతా వారి బాణీల్లో సంగీతం లేదని కాదు కానీ, ఇక్కడ ఒక తేలికపాటి అందమైన సంగీతపు పలుకు మా గురువుగారి బాణీల్లో ఉందని నా నమ్మకం. Notation చూస్తే వచ్చే పలుకు కాదు అది. ఆ గొంతులో ఒక్కమారు విని ఉంటే తెలిసే మాధుర్యపు కణిక. ఆయన పోకడ నా కంపోజింగ్ లో కనపడదు కానీ, నా లోపల దీపం వెలిగించింది మాత్రం ఆయనే! ఆయన ఒక టార్చ్ లైట్ వేశారు .. ఆ వెలుగులో నేను నడుస్తున్నందుకే నా సంగీతం ప్రపంచానికి కనబడుతోంది! నా గొంతు కంటే ఎంతోమంది గొంతులో ‘మాధుర్యం’ పాళ్ళు ఎక్కువ ఉన్నప్పటికీ  .. రేంజ్ ఎక్కువ ఉన్నప్పటికీ నా పాటలో హృదయానికి, ఆత్మకీ తగిలేది ఏదో ఉందేమో! అందుకే చాలా మంది చాలా సార్లు నా కచేరీ అయిపోయాక ‘మా ఆయుష్షు కూడా పోసుకొని హాయిగా కలకాలం పాడండి’ అని దీవిస్తూ ఉంటారు. నిజానికి పాడగలిగే వయసులో ఇన్ని అవకాశాలు రాలేదు. ఇప్పుడు కంపోజింగ్ తోనూ .. పాడుకోవడం తోనూ … ప్రతి నిమిషాన్ని అపురూపంగా వినియోగించుకోవలసి వస్తోంది. మధ్యలో ఏడెనిమిది సంవత్సరాలు కంఠంలో అసౌకర్యం ఏర్పడింది. నా బాధ చూడలేక తిరిగి ఆ స్వామి ఇచ్చినదే ఇవాళ నా సౌకర్యమైన గొంతు. స్వామి దయ వలనే ఇవాళ ఇంత మందికి చేరువ కాగలిగి అందరి అభిమానం సంపాదించుకోగాలిగాను.

గాయకులుగా ఎదగాలనుకొనే వారికి మీ సూచనలు 

కొత్తగా సంగీతరంగంలోకి గాయకులుగా అడుగు పెట్టలనుకొనే వారికి నేను ప్రత్యేకంగా చెప్పేది ఒక్కటే .. సరైన వెర్షన్ విని మన శక్తి వంచన లేకుండా, ఒరిజినల్ పాట స్థాయి తగ్గకుండా ‘బాగుంది’ అనుకొనేటట్టుగా పాడగలగాలి. సాహిత్యాన్ని అర్ధం చేసుకొని వినేవారికి కూడా అర్ధమయ్యేలా పాడగలగాలి.  స్వతహాగా సంగీతం మీద గాయకుడికి ఉన్న పట్టు, గొంతులోని లాలిత్యం, కమిట్ మెంట్ శ్రోతల్ని అలా పట్టేసుకుంటాయి. వైవిధ్యభరితమైన పాటలు పాడగలగాలి…. చాలు , ఇక వారి కృషే వారిని నడిపిస్తుంది.

‘అన్నమయ్య వరప్రసాద్’ అనే పుస్తకంలో నా ఈ సుదీర్ఘ సంగీత ప్రయాణాన్ని సవివరంగా పొందుపరచిన సోదరి యన్.సి. శ్రీదేవి కి ఇవాళ మరోసారి కృతజ్ఞతలు.  ఎక్కడో ఖండాంతరాలలో కూడా తెలుగు భాషకు ప్రాణం పోస్తూ, తెలుగు భాష మీద ఎంతో మందికి ఆసక్తిని కలిగిస్తూ, తెలుగు సాహిత్య వృద్ధికి సేవలు అందిస్తున్న ‘సారంగ పత్రిక’ సారధులకు నా అభినందనలు..  ఆశీస్సులు !!

*

నాక్కాస్త సమయం పడుతుంది!

 

 

-రేఖా జ్యోతి 

~

నువ్వొచ్చిన వసంతంలో నుంచి
నువ్వు లేని గ్రీష్మంలోకి  జారిపోవడానికి, నాక్కాస్త సమయం పడుతుంది !

నా కుడి భుజం మీద ఇంకా నీ తల ఆన్చినట్టే ఉంది
మెత్తని మల్లెలు ఒత్తు పెట్టుకొని నా మెడ ఒంపులో ఒత్తిగిలినట్టే ఉంది..
ఏమని కదలను ..?

ఈ కాస్త ఇప్పుడు లేదనుకోవడానికి ..
నాక్కాస్త సమయం పడుతుంది !

ఈ సెలయేటి ఒడ్డున నీతో ఆడి ఆడి…
నీ మువ్వల సంగీతానికి అలవాటుపడి
ఇప్పుడిక బోసిపోయిన ఈ ఇసుక తిన్నెల నిశ్శబ్దంలోకి ఒదిగిపోవడానికైనా సరే,
నాక్కాస్త సమయం పడుతుంది,

లోకాన్ని పోనీ ముందుకు
నా కాలాన్ని పోనీ వెనకకు … నీవున్న కాలానికే !

బహుశా నాలాగే , నీకూ తెలీదేమో కదా
వెచ్చని అరచేతులతో వీడ్కోలు తీసుకొనేటప్పుడు
ఈ  ఆర్ద్ర  క్షణమొకటి మళ్ళీ రాదని,

‘ఎలా వదిలేసుకున్నాను అలా ..!’ అని

దీర్ఘంగా పశ్చాత్తాప పడడానికైనా సరే ,
నాక్కాస్త సమయం పడుతుంది

తిరిగి తిరిగి చూస్తూ బేలకళ్ళతో  నువ్వెళ్ళిన
ఆ దారిలో నుంచి, నన్ను నేను వెనక్కి తెచ్చుకోవడానికి,

కనీసం ఈ స్తబ్ధత నుంచి
ఓ దిగులులో మునిగిపోవడానికైనా సరే .. !

వెలుతురునీ, వెన్నెలనీ నువ్వు నీతో  తీసుకెళ్ళినపుడు
ఈ చీకటిని కాస్త ఓపికగా వెలిగించుకోవడానికైనా సరే ,
నాక్కాస్త సమయం పడుతుంది .. !

కాచుకొని కాచుకొని
మళ్ళీ నువ్వొస్తావన్న ఒక్క ఊహ చేయడానికైనా సరే

అలసిపోయి ఒక కన్నీటి చుక్కగా ఇక్కడ కురిసిపోవడానికైనా సరే ..

నాక్కాస్త సమయం పడుతుందేమో
ఏమో, మరో జీవితకాలం పడుతుందేమోరా … !!

peepal-leaves-2013

‘నాలా మరో కోడలా… !!’

maro-kodalaa


-రేఖా జ్యోతి
~

” చందూ, నిన్ను ఎప్పుడూ మరిదిగా చూడలేదు నా పెద్ద కొడుకుగా తప్ప, నా మీద నీకున్న గౌరవం తెలుసు కనుక, నీకు అర్ధమయ్యేలాగా చెప్పాలని ప్రయత్నం, నా మాట విను, ఇంకొక్కసారి ఆలోచించు. నీ ఆరాధన నాకు అర్ధమయ్యింది. నిజంగానే ‘సంధ్య’ మంచి పిల్ల, బాగా పాడుతుంది, స్థిరపడిన గాయని, చూడడానికీ చక్కగా ఉంటుంది, అన్నింటికీ మించి మనమంటే అభిమానమున్న పిల్ల. మహాలక్ష్మే ! అలాగని ప్రేమా, పెళ్ళి పేరుతో తెచ్చి మన గాట్లో కట్టేస్తామా? మన ఇంటి పరిస్థితులూ చూసుకోవద్దూ!

నిన్ను కనిపెట్టుకొని కనిపెట్టుకొని చదివించినా, ఉన్న ఊరు వదిలితే తిండికి ఇబ్బంది పడతావని, మధ్యాహ్నం కంప్యూటర్ క్లాస్ కి వెళ్తే నల్లబడిపోతావని మీ అమ్మగారు నిన్ను గంపకిందే ఉంచి పెంచారు. ఇప్పుడేదో ‘ఖాళీగా ఉన్నాడు’ అని మాట రాకుండా చిన్న ఉద్యోగంలో నిలబడ్దావు, మీ అన్నయ్యల లాగే! ఆర్భాటాలకీ .. ఆడంబరాలకీ పోగా .. నెలతిరిగితే పచారీకి, కరెంటు బిల్లుకీ, చాకలికి, పైపనివాళ్ళకీ డబ్బులు వెదుక్కునే మనం.. అలాంటి అమ్మాయిని తీసుకొచ్చి ఏం చేస్తాం?

నాతోపాటూ పొద్దున్నే బావి దగ్గర అంట్లు తోమడానికి సాయం చేస్తుంది, బట్టలు పిండుతుంది, మోటారు పనిచేస్తే సరే.. లేకపోతే పక్కింటి రామయ్య వాళ్ళింట్లో నుంచి నీళ్ళు మోస్తుంది, ఉప్మాలోకి కూరలు తరుగుతుంది, చెట్నీలు రుబ్బుతుంది. హడావిడిగా తన పొట్ట పోసుకోవడానికో మనకు సాయం చెయ్యడానికో ఎక్కడో సంగీతం టీచరుగా చేరుతుంది. మళ్ళీ సాయంత్రం ఈ సంతలో కాఫీ గ్లాసులు, టిఫిన్ ప్లేట్లు పంచుతుంది. రాత్రి పదకొండు దాకా కూర్చొని చేయించుకొనే పదిమందికోసం గరగరా తిరిగే నాకూ, మీ చిన్నవదినకూ తోడు మరొకరు వస్తారు, అంతే కదా !!

పాటను చూసి ప్రేమించాను అనకు, పాటనే ప్రేమించు… పాడే వ్యక్తిని కాదు. విన్నామా.. బాగుంది అనుకున్నామా! మరీ నచ్చితే మరోసారి.. మరోసారి విను, అది ‘నా సొంతం’ అని నువ్వు అనుకున్నరోజే అపశృతులు మొదలవుతాయ్, అదీ ఖచ్చితంగా మనవల్లే జరగడం మరింత బాధ కదూ !! ”
ఎవరి జీవితం వారి చేతుల్లోనే ఉంచి ఆరాధించే అంత ఎదిగామా మనం? లేదు కదా!

అంతదాకా ఎందుకు, మీరంతా కళారాధకులు, మీ పెద్దన్నయ్య నన్ను ఏమి చూసి చేసుకున్నారో అడుగు… , పదహారేళ్ళకే ‘వీణ’ కచేరీలు చేసేదాన్ని. విశాఖపట్నం ‘కళాభారతి’ లో చూసి మా ఇంటికి వచ్చి మాట్లాడారు. మీ ఇంటిపేరు చూసి మా తాతగారు మురిసిపోయి పెళ్ళికి ఒప్పుకున్నారు. నువ్వు ఇదంతా నమ్మలేవు కదా, ఎందుకంటే నేను మీ ఇంటికి వచ్చిన 14 యేళ్ళలో వీణ వాయించడం నువ్వు చూడలేదు కనుక. ఇక మీ చిన్న వదిన సంగతి నీకు తెలుసు, తెలుగు యూనివర్సిటీలో ఫైన్ ఆర్ట్స్ డిప్లొమా పూర్తి చేసింది, మనతో సర్దుకుపోవడానికి డ్రాయింగ్ టీచర్ అయ్యింది. ఆ తర్వాత తన జీతంతో తను బి.ఎఫ్.ఎ. చదువుకోవడానికి కూడా మనం వెసులుబాటు ఇవ్వలేకపోతున్నాం. ఆర్ధికంగానూ సహకరించలేము … కాస్త తనకు తీరికా కల్పించలేము, బొమ్మల్లో మనసు పెట్టేంత ప్రశాంతత ఈ దైనందిన కాలపట్టికలో అసాధ్యం. ఇవన్నీ ప్రాక్టికల్ ప్రాబ్లమ్స్ చందూ !!

అవన్నీ వదిలేసినా , ‘పోనీ విడిగా ఉండి చూసుకుంటాను’ అంటావా? నువ్వూ ఈ ఇంట్లో మగవాళ్ళ లాగే ఇక్కడి పుల్ల తీసి అక్కడ పెట్టవు. పొద్దున్న టిఫిన్లు, రెండు చెట్నీలు … మధ్యాహ్నం భోజనంలోకి రెండుకూరలు, పప్పు సాంబారు … రుబ్బిన పచ్చడి, నిల్వపచ్చడి, అన్నంలోపొడి … ఏ ఒక్కటిలేకపోయినా వీరంగం చేసే నువ్వు … ‘ఆ అమ్మాయి బాగా పాడుతుంది’ కనుక, పెళ్ళి మాటలు మాట్లాడమంటే ఎలా? రేపు ఆ అమ్మాయి 20 యేళ్ళు నేర్చుకున్న సంగీతం వదిలేసి పోద్దునకేం వండాలి ? రాత్రికేం వండాలి .. అని హైరానా పడిపోవాలిసిందే ! నీ జీవితంలో.. నీ దినచర్యలో, అలవాట్లలో గొప్ప మార్పులు చేసుకోకుండా .. త్యాగం చెయ్యకుండా ఆమెను ఆమెగా ఉంచలేవు చందూ ! ఇది నీ లాంటి వాడికి సాహసం, నువ్వు సిద్ధమా?

ఏ కళని ఆరాధిస్తున్నావో ఆ కళకి, ఆమెకీ జీవితాంతం నువ్వు పోషకుడిగా .. రక్షకుడిగా ఉండగలనన్న నమ్మకం నీకుంటే .. అలాగే వెళ్ళి అమ్మాయిని ఇవ్వమని అడుగుదాం, నిజాయితీగా తూకం వేసుకో !!

ప్రేమించడం అంటే ఏం లేదురా.. వారు కోరుకున్న జీవితాన్ని మనం కలగనడమే ! ‘ఏమో మనం కాకుండా మరెవరైనా అయిఉంటే ఆమె జీవితం బాగుండేదేమో!’ అని భవిష్యత్తులో మనం బాధపడకూడదు. మాలాగా ‘పెళ్ళికి ముందు వీణ వాయించేదాన్ని’, ‘ పెళ్ళికి ముందు నేను బొమ్మలు వేసేదాన్ని’ అని తను చెప్పుకోకూడదు. ” పెళ్ళికి ముందు నేను కచేరీలు చేసేదాన్ని ” అని మరో అమ్మాయి బాధ పడడం తోడికోడళ్ళుగా మేము ఊహించుకోలేమురా!

“చందూ .. అంత రిస్క్ ఎందుకురా, నువ్వేమిటో మాకు తెలుసు నీకూ తెలుసు … ! గౌరీ అక్క కూతురు ‘హోం సైన్స్’ చేసిందట, చిన్నప్పటి నుంచీ మన ఇంటి పరిస్థితులూ పద్ధతులూ తెలిసిన పిల్ల .. వంట భాగా చేస్తుంది. కళలూ కాకరకాయలూ అని బుగ్గకి చెయ్యిపెట్టుకొని ఊహల్లో బ్రతికే పిల్ల కాదు. పైగా ‘స్త్రీ’ కి సొంతసమయం అని పోరాడే పిల్ల కాదు .. నీకు అభ్యంతరం లేకపోతే చెప్పు. రేపే వెళ్ళి మాట్లాడుతాం, ఈ కాలంలో అలాంటి అమ్మాయి దొరకడం కూడా కష్టం రా!”

కాలం మారిపోయిందని మొత్తుకొనేవాళ్ళకి మన ఇల్లూ .. మన పద్ధతులూ మారలేదని, తెలీదు కదా, దాన్ని అలానే ఉండనీ గుట్టుగా, ఎప్పటికీ !!”

*

నేను గాక ఇంకెవరని?

రేఖా జ్యోతి 
నేను గాక నిన్ను తెలిసిందెవరని ?
ఒక్క మాట చెప్పు

నిన్ను చూసిందెవరని ?

నిన్ను నిన్నుగా నేను గాక చూసిందెవరని ?

ఈ నీ కనిపించే ముఖాన్ని
దానిమీద అతికించిన ఓ నవ్వునీ చూసినవారే కానీ,
నీ అంతర్ముఖాన్ని, దాని సౌందర్యాన్ని
నాలా ఆరాధించినది ఎవరని?
నీ మౌనాన్ని వినగల వారు ,
నీ మాటల్ని మూటకట్టి దాచుకొనే వారు
నీ శూన్యాన్ని  వర్ణించగల వారు
నీ ఒక్కచూపుతో పద్యం రాయ గలవారు
నీ నవ్వుల తరగలలో ఊయలలూగే వారు
నీ గమ్యాన్ని నీకంటే ముందు సవరించే వారు
నేను గాక ఇంకెవరని?
నీ చేతిలోని తెల్లని కాగితాన్ని పదే పదే చదువుకొని మురిసి పోయింది
నేను గాక ఇంకెవరని?
నిన్న నీవు స్వాతి చినుకై  ఎక్కడ కురిశావో
ఇవాళ కన్నీటి చుక్కై ఎందుకు కుములుతున్నావో
నేను గాక నిన్ను తెలిసిందెవరని ?
ఒక్క పరుగులో వచ్చి ఎందుకు వాలిపోతావో
ఏదో  మలుపులో కాలాల తరబడి ఎందుకు ఆగిపోతావో
నేను గాక నిన్ను సమర్ధించిందెవరని ?
ఒక్క మాట చెప్పు
నా నుంచి దాగిపోవడానికీ నా జ్ఞాపకాన్నే కప్పుకున్నావని
నాకుగాక ఇక వేరే తెలిసిందెవరికని ??
కారణాలు ఏవైతేనేం ?
ఇదేదీ వద్దనుకొని ఎగిరిపోవడానికి నీవు  రెక్కలు తొడుక్కున్నప్పుడు
నేనొక్కదాన్నీ హర్షిస్తే ఇక నిన్ను ఆపేదెవరని ?
అయినా,
నిన్ను అంతగా తెలియని లోకంలోకి ఏం పోతావులే బంగారూ !!
హాయిగా ఉండిపోరాదూ,  నీదైన ఈ ప్రియాంకంలో !

*

 పది అంకెల ఇంద్రధనస్సు 

రేఖా జ్యోతి 

నీకూ నాకూ మధ్య
చాన్నాళ్ళ విరామం తర్వాత ‘ మొదటి మాట ‘
కాస్త నెమ్మదిగానే మొదలవుతుంది

నిశ్శబ్ధం లో నుంచి శబ్దం ప్రభవించడం
స్పష్టంగా అవగతమవుతుంది

‘ వర్షం మొదలైందా ! ‘ అని చాచిన అరచేతిలో
బరువుగా ఒక చినుకు రాలుతుంది
పొడినేల తడిచిన పరిమళం
ఊపిరిని వెచ్చగా తాకుతుంది

అటునుంచి ఒక పలకరింపు
ఇటు నుంచి ఒక పులకరింపు
చినుకు చినుకూ కలిసి వర్షం పెద్దదవుతుంది
కురిసి కురిసి మమత ప్రవహిస్తుంది

అటుపక్కని కొన్ని పెద్ద పెద్ద తరంగాలు
ఇటువైపు తీరం మీద కట్టిన ఓటు పడవని
ప్రయాణం లోకి మళ్ళిస్తాయి

‘ నిన్న ఏమైందో తెలుసా! ‘
‘ మొన్న ఒక రోజు కూడా ఇలానే …!’
‘ పోయిన యేడు ఇదే రోజు గుర్తుందా …!’
ఒక్కో అడుగూ వెనక్కి వేసి వేసి ఆఖరుగా
చేతిలోని వెన్న చేజారిన చోట సంభాషణ ఆగుతుంది

ఒక్కసారిగా ఒకే జ్ఞాపకం
నాలుగు కళ్ళల్లో సుడులు తిరుగుతుంది

అటువైపు నిశ్శబ్ధం
ఇటువైపూ బలహీన పడిన తుఫాను
ఇప్పుడిక ఎటు తవ్వినా కన్నీరే పడుతుంది

కాసేపు నిశ్శబ్ధమే అటునీ ఇటునీ హత్తుకొని ఓదారుస్తుంది
‘ సరే మరి , ఉండనా !’
తెలుసు అడుగుతున్న ఆ వైపున ఏమవుతోందో!
ఇక ఇటువైపు బదులులో అక్షరమేదీ ఉండదు కాస్త ‘ శబ్దం’ తప్ప!

ఆరుబయట వర్షం వెలసిపోతుంది
ఆకాశం వెలవెలబోతుంది !!
ఎండా వానల ఆశలమీద మెరిసిన
పది అంకెల ఇంద్రధనస్సు మాయమవుతుంది !!

నీ గదిలో వెలిగే దీపం

IMG_20150206_180754430
ఆర్తిగా ఉదయించే ప్రతీ క్షణానికి అటువైపు,
చేయి విదిలించుకుంటూ నీ నిరాశ
పట్టు బిగిస్తూ ఇటువైపు మరో ఆశ
మధ్యలో సన్నటి గీత ఒకటి మెరుస్తూనే ఉంటుంది
చూసీ చూడనట్టు దాటే ప్రయత్నం చేసి
బుద్ధి ఓడిపోతుంటుంది
పగులూ రాత్రీ , ఒకే మెలకువతో
అర్ధాంతరంగా ఆగిపోయిన
ఒక్క నీ పాట  కోసం కాచుకుంటుంది
రాత్రంతా నీ గదిలో వెలిగే దీపం చూసి ,
తెల్లవారినప్పుడు, ఆకాశం వంటి కాగితం మీద
నీ కవిత్వం ఉదయించాలని కలలు కంటుంది
లెక్కలేనన్ని జ్ఞాపకాలు రాలిపడినప్పుడు
నలిగిపోయిన ఓ పసి కుసుమాన్ని,
దోసిట్లో దుఃఖాన్ని దాచుకున్నపుడు
వేళ్ళ సందుల్లోనుంచి జారి పడిన ఓ కన్నీటి చుక్కనీ ,
నీవు దాటుతూ వెళ్ళే తన గోడ మీద అంటిస్తుంది
నీవు మాత్రం తెలుసుకోగల అర్ధాలతో వర్ణిస్తుంది
ఎంతకీ వీడని నీ నిశ్శబ్దంలో నుంచి
తనలోకి తను వెళ్ళి సేదతీరడం నేర్చుకుంటుంది
గాఢమైన చీకటిలో నిగూఢమైన శాంతిని హత్తుకుంటుంది
నిన్ను నెమరవేసుకుంటూ
తానో తపోవనంగా మిగిలిపోతుంది !!
– రేఖా జ్యోతి 
Rekha

ఎలా వున్నావ్!

Rekha

మొదటిసారి నువ్వడుగుతావు చూడు

“ఎలా వున్నావ్? ” అని

అప్పుడు చూసుకుంటాను నన్ను నేనొక్కసారి

చాలా కాలం నుంచీ కాలానికి వదిలేసిన నన్ను నేను

అప్పుడు చూసుకుంటాను ,

నీకు ఒక సరైన సమాధానం చెప్పడానికి

అప్పుడు చూసుకుంటాను నా బాగోగులు

“బాగున్నాను “అని నీకు బదులు ఇవ్వడానికి

“ఏవీ నీ కొత్త వాక్యాలు , పట్టుకురా ” అని అడుగుతావు చూడు

అప్పుడు చూస్తాను ఒత్తైన దుమ్ములో ఒత్తిగిలి రంగు మారి

అంచులు చిరిగిన నా పేద కాగితపు పూవుల్ని

వాటి మీద ఆశగా చూస్తూ మెరుస్తూన్న

కొన్ని పురాతన భావాక్షరాలని

అయినా సరే ఎలా నీ చేతిలో పెట్టేది , ఎలాగో

అతి కష్టం మీద ఓ దొంగ నవ్వు వెనకగా దాచేస్తాను

నీ నుంచి రాబోయే మరో ప్రశ్న తెలుస్తోంది

ఎక్కడున్నాయి నా రంగులు, నా కుంచెలు? అని

లోలోనే వెదుక్కుంటాను , తవ్వుకోలేక

తల వంచుకొని నిలబడతాను

వెల్లవెలసిన నా ముఖం చూసి మౌనంగా వుండిపోతావు

మరేదైనా దీనికి సమానమైన శిక్ష ఉంటే బాగుండునేమో కదా !!

ఆ మూలగా తీగలు తెగిన వీణ ,

బీడువారిన పెరడు కూడా నీ కంట పడతాయేమో అని

ఎంత కుచించుకు పోతానని !

నిజమే !

నీవీ వాకిలికొచ్చి విచారించ బట్టి తడుముకున్నాను కానీ ,

నన్ను భూమి మీదకు పంపుతూ నీవు అమర్చిన సహజ కవచ కుండలాలన్నీ

బ్రతుకు పందెంలో ఎప్పుడో తాకట్టు పెట్టేశాను !

మా తండ్రివి కాదూ

ఈ ప్రాణం ఉండగానే మరొక్క అవకాశం ఇవ్వవూ

మిగిలిన సమయంలోనైనా ఆ తాకట్లు కాస్తా విడిపించుకొనేందుకు !!

-రేఖా జ్యోతి

తెలుస్తూనే ఉంది

 Rekha

నాకు తెలుస్తోంది

నా వీపు తాకుతున్న ఆ కళ్ళు
తడిబారి ఉన్నాయని,

ఒక్క అడుగు వెనక్కి వేసినా ,
ఆమె కన్నీటి సరస్సులో నా మునక తప్పదని

ఒక్కసారి, ఇంకొక్కసారి అనుకొని
లెక్కలేనన్ని సార్లు చూపుల తడిమి తడిమి
నా రూపుని తన కంటి పాపపై చెక్కుకొని
తనివి తీరక చివరికి,
కన్నీరై కరుగుతోందని తెలుస్తోంది

వేల వేల భావగీతాలు పంచుకున్న తర్వాత
వీడ్కోలుకు ముందు ఇరువురం స్తబ్దుగా మిగిలిన
ఆ కొన్ని క్షణాల్లోనే ఉంది ఆర్ద్రత అంతా
ఆ కాసిన్ని నిరక్షర కవనాలలోనే ఉంది వేదనంతా
ఆమె నన్ను ఆపకుండా ఎలా ఉంటుంది ?
ప్రాణం పోతుంటే పోరాడని వారు ఎవరుంటారు?

మరోసారి, ఎన్నోసారో మరి
ఆ చేయి నొక్కి ధైర్యాన్ని ఇస్తున్నానో, తీసుకుంటున్నానో
తెలియని శూన్యావస్థలో వెనుదిరిగాను

ఆఖరి కరచాలనంలో
వేళ్ళ చివరనుంచి జారిపోతున్న ప్రాణాన్ని పట్టుకొని,
విడవలేక, విడవలేక మళ్ళీ పట్టుకొని
చివరికి, ఓ సాలీడు తన గూడు లో నుంచి
జర్రున జారిపోయినట్టు వెనుదిరిగాను

నాకు తెలుస్తూనే ఉంది

పెనుగాలికి రాలిన పొగడ పూలను
భద్రంగా మాల గుచ్చుకుంటుందని,
ఈ దూరాన్ని కుదిపి కుదిపి గాయం చేసుకొని
దాచుకుంటుందని తెలుస్తోంది

చేయగలిగిందేమీ లేదు,
తల వంచుకొని ఈ వీధి మలుపు తిరగడం తప్ప

నిజానికి
ఆమె కళ్ళెత్తి చూసినప్పుడు విరిసే ఓ కాంతి పుంజంలో
నన్నూ నా జీవితాన్ని ఒక్క క్షణం చూసుకుంటే చాలు అనుకొని వచ్చాను

ఇదేంటి? ఈ వెలుగు శాశ్వతం కాలేదని నిరాశతో వెనుదిరుగుతున్నాను

రాక రాక ఆమె వాకిలికొచ్చి పొందానా?
మరోసారి నన్ను నేను పోగొట్టుకున్నానా?

– రేఖా జ్యోతి