చాలా మంది కథలు రాసారు, రాస్తూనే ఉన్నారు. ఒక్కొక్కరిది ఒక్కో శైలిలో సాగిపోతుంటాయి. వీటిలో కాలగమనంలో నిలిచిపోయే కథలు మాత్రం కొన్నే ఉంటాయి. అలాగే కథకులు కూడా కొందరే ఉంటారు. శ్రీపాద, రావిశాస్త్రి, కొకు……ఇలా మన తెలుగులో అద్భుతమైన కథలు రాసినవాళ్ళు చాలా మందే ఉన్నారు. ఈ కోవకు చెందిన కథా రచయితే బుచ్చిబాబు.

మళ్లా మళ్లా చదివించే ఖండకావ్యంలా కొనసాగాలంటాను కథానిక’ అంటారు బుచ్చిబాబు ‘కథా, దాని కమామీషు’ అన్న వ్యాసంలో.  సరిగ్గా ఇదే పంథాలో సాగుతాయి బుచ్చిబాబు కథలు. విభిన్నమైన శైలితో, పాఠకులను ఆలోచింపజేసే విధంగా కథలు రాయడం  బుచ్చిబాబు అలవాటు.

కథలోని ప్రతి కోణమూ, ప్రతి పదమూ కొత్తగా ఉంటూ, పాఠకులు చర్చించుకునే విధంగా ఉండేది బుచ్చిబాబు కథన శైలి.  స్వానుభవం నుంచి జారిపడ్డ కథనాలు, విశ్లేషణ, పరిశోధన, సగటు మనిషి లో కనిపించే ఆశావాదం, స్వార్ధం లాంటి  భావోద్వేగాలు …….వెరసి బుచ్చిబాబు కథలు. చాలా మంది కథల్లో విశ్లేషణ, పరిశోధన మనకు కనిపించవు. కాని బుచ్చిబాబు కథల్లో అది మనకు స్పష్టంగా తెలుస్తుంటుంది.

‘నిరంతరత్రయం’, ఎల్లోరాలో ఏకాంత సేవ’ వంటి కథలు చదువుతుంటే అబ్బ అని  అనిపించకమానదు. ఒక కథ రాయడానికి బుచ్చిబాబు ఎంత పరిశోధన చేసారో అన్న ఆశ్చర్యానికి గురికావలసి వస్తుంది. ప్రతీ విషయం పట్ల ఆయనకున్న సూక్ష్మ అధ్యయనం, అవగాహనలకు తార్కాణం పైన చెప్పిన కథలు. మనుషుల మనస్తత్వాలను సరిగ్గా  అంచనా వేయగల సామర్ధ్యం బుచ్చిబాబు సొంతం. కథా వస్తువు గురించి ఈయన ఎక్కడికో పరిగెట్టరు. తన చుట్టూ జరుగుతున్న విషయాలనో లేక తాను ఇతరుల ద్వారా విన్న అనుభవాలనో తీసుకుని రాసినవే.

బుచ్చిబాబు కథల్లో అన్నింటికన్నా ముందుగా చెప్పుకోవలసింది ‘నన్ను గురించి కథ వ్రాయవూ’ అన్న కథ గురించి.  మొదట్లో ఈ కథ అంతగా నాకు అర్ధం  కాలేదు. ఏముంది ఈ కథలో అనిపించింది. కానీ రెండు, మూడు సార్లు చదివేసరికి కథలోని పస తెలిసి  వచ్చింది. బుచ్చిబాబు కథ రాసిన , తీర్చిదిద్దిన విధానం అవగతమైంది.  అలాగే కథలో పాత్ర ద్వారా చెప్పించే మాటలు బట్టి ఈయన కథా వస్తువును ఎన్నుకునే విధానం కూడా అర్ధం అవుతుంది.  ”బాగా చిన్నప్పుడు నన్ను గురించి కథ వ్రాయవూ? అని అడిగింది.  తర్వాత ఆ అమ్మాయి ఏమయింది నేనెరుగను. పదిహేను సంవత్సరాల తర్వాత ఆ ప్రశ్న ఓ కథకు వస్తువూ, పేరు కూడా అయింది”.

కథ విషయానికి వస్తే…..  ఆ కథలో నాయకి చాలా సామాన్యమైన ఇల్లాలు. పెండ్లవుతుంది. సంతానం కలుగుతుంది.  పెద్దదవుతుంది. వ్యాధికి గురై చనిపోతుంది. కథ చెప్పే వ్యక్తి ‘ఆమె చాలా సాధారణమైన మనిషే’ అంటూ ఉంటాడు పదేపదే.  వ్యాధిగ్రస్తురాలై ఆమె హాస్పిటల్‌లో ఉండగా చూట్టానికి వెడతాడు.

‘‘ఇంత జబ్బు చేసిందని నాకు చెప్పలేదేం?’’ అని అంటాడు.

‘‘ఇది మామూలు జబ్బే’’ అంటుంది కథానాయికి కుముదం.

దుప్పటిపైన ఉన్న ఆమె చేతిని సానుభూతితో తాకబోతాడు. చెయ్యి లాగేసి, దుప్పటిలో పెట్టుకుంటుంది. ఇది తప్ప ఇంకేమీ జరగదు ఆ కథలో.

‘‘నువ్వు నా కోసం పెండ్లి చేసుకోలేదు. అవునా?’’ అని కన్నుమూస్తుంది. కథ అక్కడితో ముగుస్తుంది. పై నుంచి చూస్తే కథలో ఏమీ కనిపించదు. కాని తరచి చూస్తే జీవితంలో జరిగే అన్ని సంఘటనలూ కనిపిస్తాయి. కుముదం బాల్యం, తొలి యవ్వనం, పెళ్ళి  జరగడం, పిల్లలను కనడం, జబ్బు పడడం, చనిపోవడం ఇలా అన్ని. ఆయా ఘటనలు జరిగే సందర్భాలలో కుముదం ఎదిగిన విధానం, ఆమె ఆలోచనలలో పరిపక్వత మనకు స్సఫ్టంగా తెలియజేస్తారు. అదే స్థాయిలో రచయిత ఎదుగుదల, భావజాలం లాంటివి  కూడా మనకు స్సష్టంగా కనపడుతుంటాయి. కుముదం, రచయిత వ్యక్తిత్వాల మధ్య సంఘర్షణ కథలోని ప్రధాన అంశం. వ్యక్తుల మనోభావాలు, ఆలోచనా విధానాలు పరిపక్వత పాఠకులను ఆలోచింపజేసే విధంగా ఉంటాయి. బుచ్చిబాబు కథల్లోని ఈ అంశాలే  గొప్పవిగా కనిపిస్తాయి. పాఠకులను ఆలోచనలో పడేసే కథలే కాలగమనంలో నిలబడతాయి. తరాలు మారుతున్నా సాహిత్యసంపదలుగా నిలిచిపోతాయి.

కుముదం మొదటి నుంచీ రచయితను ప్రేమిస్తుంది. కానీ రచయిత కుముదాన్నీ ఎప్పటికీ ప్రేమించడు. ఈ సందేహంతోనే కథంతా సాగుతుంది. కానీ కుముదానికి జీవితం పట్ల ఒక అవగాహన, అభిప్రాయం మాత్రం ఉన్నాయని రచయిత తెలుసుకుంటాడు. అందులో  నుంచి పుట్టినదే ఈ కథ అని అనిపిస్తుంది.   కుముదం అందమైంది కాదు. అసాధారణ స్త్రీ కాదు. పదే పదే ఈ వ్యాఖ్య చేయబడి కనిపిస్తుంది కథలో. సారాంశం – ఆరోజులలో (1945-46) మధ్యతరగతి తెలుగిళ్ళలో కనిపిస్తూండిన సాధారణ గృహిణి ఆమె. అయితే,  కొన్ని సందర్భాలలో మాత్రం చాలా స్థిరప్రజ్ఞత కనిపిస్తంది ఆమె మాటలలో. అందుకే కుముదం గురించి రచయిత ఒకచోట ఇలా చెప్తాడు. ‘తన వ్యక్తిత్వాన్ని గుర్తించుకుని, దాని ప్రభావాన్ని ఇతరులకి తెలియచెయ్యాలన్న స్త్రీని మొట్టమొదట కుముదంలో  చూడగలిగాను. ఆమె ఒక జీవి. ప్రత్యేకమైన ఉనికి గలది. ఆమెని తొలగిస్తే ప్రపంచంలో కొంత పవిత్రమైన ఖాళీ ఏర్పడుతుంది’ అని వ్యాఖ్యానిస్తాడు అతను, కుముదం ఆ కోరిక గురించి. కుముదం ప్రభావం రచయితపై ఎప్పుడు పడిందనేది స్పష్టంగా చెప్పలేము కానీ  కథారచనకు ప్రేరణగా మాత్రం నిలిచిందని చెప్పవచ్చును.

‘బాహ్య జగత్తులోని విషయాలు అంతరంగంలోకి ప్రవేశించి, ఒకమూల నక్కి ఉండి ఎప్పుడో ఒకసారి బైటపెట్టమని ఒత్తిడి జరిగినప్పుడే అవి కథగా అంతరిస్తాయి’ అని అంటారు బుచ్చిబాబు. అలా అంతరంగ జగత్తులో నుండి పుట్టుకొచ్చినదే ‘దేశం నాకిచ్చిన సందేశం’  కథ. మనుషుల ప్రవర్తనలు చాలా విచిత్రంగా ఉంటాయి. వారి గురించి వారు పట్టించుకోకపోయినా ఇతరులు ఏమి చేస్తున్నారనే ఆతృతను మాత్రం విడిచిపెట్టరు. మనకు చాలామందిలో ఇటువంటి వైచిత్రి కనిపిస్తుంది. దీనినే కథాంశంగా తీసుకుని రాసిన కథ ఈ ‘దేశం  నాకిచ్చిన సందేశం’. చదువు పూర్తిచేసుకున్నాక కొన్ని సంవత్సరాలు బుచ్చిబాబును అందరూ అడిగిన ప్రశ్న తాలూకా పర్యవసానం ఈ కథ. అప్పటికీ ఆ కథ రాస్తానని, రాయాలని ఆయనకూ తెలియదు. కానీ కథలు రాసే సమయానికి మాత్రం బయటకు వచ్చి కథై కూర్చుంది.

ఎదుటివాడి జీతం ఎంతో తెలుసుకోవాలన్న కుతూహలం ఎవరెవరికి ఎన్నిరకాలుగా వుంటుందో వివిధ సందర్భాల్లో చూపిస్తూ ఆ ప్రశ్నకి సమాధానంగా, కథా నాయకుడు చమత్కారంగా, వ్యంగ్య భరితంగా, హాస్యయుక్తంగా అసలు సంగతి చెప్పకుండా ఎలా  తప్పించుకున్నాడో చెప్పిన కథ ఇది. ఇందులోని ప్రతి సంభాషణా చదివి ఆనందించదగినది. ప్రతి వాక్యం ఉదహరిచేందుకు యోగ్యమైనదే. లోకం పోకడ తెలుస్తుంది ఈ కథ చవిదితే. ‘జీతం’, ‘జీవితం’-ఒక్క అక్షరం అదనంగా ఉండడంలోనే అర్ధం అంతా వుంది అంటాడు  కథకుడు. తన చుట్టూ వున్న సమాజంలోని ధన సంస్కృతి మీద విరక్తి కలిగి, సన్యాసం పుచ్చుకుందామని ఒక స్వామీజీ దగ్గరికి వెళ్తే, చివరికి ఆయన కూడా ప్రాథమిక ప్రశ్నలు అడిగాక, ఉద్యోగంలో ‘‘ఏమిస్తారు’’? అని అడుగుతాడు. కథానాయకుడికి ‘దేశం  తనకిచ్చిన సందేశం’ గురించి ఏవిధమైన జ్ఞానోదయం కలుగుతుందో కథ ముగింపులో తెలుస్తుంది!

అలాగే బుచ్చిబాబు రాసిన మరో మంచి వ్యంగ్య కథ ‘సౌందర్యాన్వేషణ’. అందం గురించి తెగ పట్టించుకుని, దాని గురించే తాపత్రయం పడే వారి కథ ‘సౌందర్యాన్వేషణ’. అందం రెట్టింపు చేసే సాధనం అనగానే వెర్రి వాళ్ళల్లా గంటలు గంటలు వరుసలో నిలబడి చివరకు అది  కేవలం ఇంగువ కోసం అని తెలిసి, చచ్చినట్టు దాన్నే కొనుక్కొచ్చిన పరంధామయ్య, అతని భార్యల కథ. ఎలాంటి కథలు రాసినా అందులో ఏదో ఒక విషయాన్ని సూక్ష్మంగా చర్చించడం బుచ్చిబాబు ప్రత్యేకత. అలాగే ఇందులో కూడా సౌందర్యం గురించి, దాని మీద  ప్రపంచం యెక్క భావన గురించి ఇలా వివరిస్తారు.

”వారి జీవితాల్లో ఆనందం, సౌందర్యం లేవు. శారీరక సౌందర్యం అంత ముఖ్యమైంది కాదంటారు. మరేదో శీలంలో సౌందర్యంట – మనస్సులో ఉంటుందంట.  బాహ్య సౌందర్యం ఉంటేనే ఆ మిగతావి కూడా ఉంటాయి.  అనాకారులైన కొందరు పెద్దలు, సుందరాకారులు విర్రవీగుతుంటే చూసి ఓర్వలేక, ఈ సిద్ధాంతం ప్రతిపాదించి అమాయక ప్రజపై రుద్దారు. ధనికవర్గం రోగం కుదర్చాలని బీదతనంలో ఆనందాన్ని పొగిడి పారెయ్యమని కవులను ప్రోత్సహించారు. సూది రంధ్రంలో ఒంటె  దూరడం ఎంత కష్టమో, భాగ్యవంతుడు స్వర్గద్వారం గుండా దూరటం అంత కష్టంట. ఇదంతా వెనక. ఈ రోజుల్లో ఈ దగా అంతా బయట పడిపోయింది. ప్రతివాడికి తిండి, బట్ట, కొంప, విశ్రాంతి, భార్య, పిల్లలు కావాలి. నలుగురూ కూడబలుక్కుని నిర్ణయించుకుంటే  శాంతియుతంగా పరిష్కారమయ్యే పని ఇదంతా. నేటి దేశాలు ఈ పనికి పూనుకున్నాయి.”

మామూలు జీవితాన్ని జీవిస్తూ ఏదో కావాలని కలలు కనే మధ్య తరగతి ప్రజలకు ఉదాహరణ ఈ కధ. వీరికి బుర్రలో చాలా ఆలోచనలు ఉంటాయి. ఏదో చేసేయాలని, ఎన్నో  పొందాలని తాపత్రయం ఉంటుంది. కానీ వారు ఏమీ చేయలేరు. ఎండమావుల వెంట పరుగులు తీస్తుంటారు. ఇదే ఈ కథలోని సారాంశం.

బుచ్చిబాబు మరో అద్భుతమైన కథ ‘ఎల్లోరాలో ఏకాంత సేవ’. మనుషుల ఆకర్షణలు, మనస్తతత్వాలు వాటి మధ్య చెలరేగే భావనల సమాహారం ఈ కథ. మూడు వైరుధ్యమైన పాత్రల మధ్య నడుస్తుందీ కథ. జ్ఞానసుందరి, మధుసూదనం, నాగరాజ్యలక్ష్మి అనే  ముగ్గురు వేరు వేరు మనస్తత్వాల మానసిక సంఘర్షణ ఎల్లోరాలో ఏకాంత సేవ. నాగరాజ్యలక్ష్మి, మధుసూదనం భార్యాభర్తలు అయితే జ్ఞానసుందరి నాగరాజ్యలక్ష్మి అక్క. వీరు ముగ్గురూ కలిసే ఉంటుంటారు. కానీ ఒకరితో ఒకరు ఇమడలేని పరిస్థితుల్లో తప్పక కలిసి  జీవిస్తుంటారు. ఇందులో చిన్నతనంలోనే వైధవ్యం పొంది, చెల్లెలి భర్త మీద ఆకర్షణ ఉన్నా అణుచుకుని కాలం వెళ్ళదీస్తూ…..తన యవ్వనాన్ని తలుచుకుని మధనపడుతుండే పాత్ర జ్ఞానసుందరిది. ఇక అన్నీ ఉన్నా అంటే భర్త, అనుభవించే వయసూ, మనసు ఇలా  అన్ని ఉన్నా అనుభూతుల్ని పంచుకోకుండా బాధ్యతలంటూ పరుగులు తీసేది నాగరాజ్యలక్ష్మి. బాధ్యతలు, భావుకతలూ, ఇష్టాలూ….వాటిని సాధించుకోలేని పరిస్థితుల మధ్య ఊగిసలాడుతూ ఏకాంతంలోకి పారిపోవాలని చూసే పాత్ర మధుసూదనానిది.  చాలా  మంది మనుషులు ఇలాగే ఉంటూ ఉన్నవాటిని వదులుకుంటూ, లేని వాటి కోసం పరుగులు పెడుతూ హాయిగా జీవించలేక సతమతమౌతూ జీవితాన్ని వెళ్ళదీస్తుంటారు. ఉన్నదాని విలువ కొందరు తెలుసుకోలేరు, లేని దాన్ని మరి కొందరు తెచ్చుకోలేరు. పైకి  ఆనందంగానే కనపడుతుంటారు. కానీ లోలోన మనోవ్యధకు లోనవుతుంటారు. ఈ భావాన్నే అందమైన కథగా మలిచారు బుచ్చిబాబు.

కట్టె కొట్టె తెచ్చె అన్నట్టు కథ రాయడం బుచ్చిబాబుకు నచ్చదు. ఏది రాసినా విపులంగా లోతుగా రాయడం ఆయన అలవాటు. అది ఒక్కోసారి ఉపన్యాసంలా అనిపించినా తప్పదు అంటారు.  కథలో చెప్పదలుచుకున్నది అందంగా, శక్తివంతంగా, స్పష్టంగా కనిపిస్తూ  రచయితకు నచ్చాలి అంటారు బుచ్చిబాబు. ఆయన కథలన్ని ఆయనకు అలా అనిపించాకే రాసారు. బుచ్చిబాబుకే కాదు పాఠకుడికి కూడా అలానే అనిపించే విధంగా రాసారు అంటాను నేను. ‘ఎల్లోరాలో ఏకాంత సేవ’ కథలో ఆయన విశ్లేషణ తీరు చదివిన ఏ  పాఠకుడికి అయినా ఆశ్చర్యపరచకమానదు.   ఈ కథలో ప్రపంచానికీ, ప్రకృతికీ మధ్య సమన్వయం కుదర్చడానికి చేసిన ప్రయత్నంలా అనిపిస్తుంది నాకు. ఒక పక్క మానవసంబంధాలు – వ్యక్తిత్వాలూ, సంఘర్షణలూ వాటి గురించి చెబుతూనే ప్రకృతి  గురించి చెబుతూ ప్రకృతి గురించి కూడా వర్ణనలు చేస్తారు బుచ్చిబాబు ఇందులో.  ప్రకృతిలో జీవం ఉంటుంది అంటారు ఈయన. అందుకే దాని గురించి ఆయన ఇలా వర్ణిస్తారు కథలో.

”చెట్ల వెనుక నుంచి సంధ్య వెలుగులో అతిశయోక్తిగా పరిభ్రమిస్తూ వున్న పొడుగాటి నీడలు పల్చబడి, రాళ్ళ రంగుల్ని వెలిగించి, ఆకృతుల్ని మార్చి దిగజారుతున్నాయి. ఆకుల మధ్య కిరణాలు వనదేవత కుట్టు పనిలో సూదులలా వెనక్కీ ముందుకీ  కదుల్తున్నాయి. గాలి జోరు తగ్గిన తర్వాత అగ్నిదేవుడు వేసిన గాలి పటం కిందకు పడిపోతున్నట్లు వెనక్కి వెనక్కి నడుస్తున్నాయి. ఆ దూరపు కొండ ముసుగు తీసినట్లయింది. కొండ మళుపులో పచ్చిక బయళ్ళు వొస్తూ ఉన్న జుట్టులా కనిపిస్తున్నాయి. కన్ను  మెదిపినట్లు సూర్యబింబం గుహల వెనుక జారుకుంది. చివరి కిరణాలు, అలిసి పరున్న ప్రకృతిని, జలపాతం నీటిని, మేఘాలని, రాళ్ళ సమూహాలని వొక్కసారి వెన్నుచరిచి లేపినట్లు, బంగారం కరిగి, ఎర్రరాళ్ళ మొహాన జారిన కుంకుమ బొట్టులా మారి, మందారం  మధ్యలో ముదిరిన ఎరుపులో నలుపులా ఇంద్రజాలికుడు పరికరాల్ని బుట్టో వేసుకుని వెళ్ళిపోతుంటే వీడ్కోలివ్వడం ఇష్టంలేక సంధ్యాకాంత ముసుగు బిగతన్ని పరున్నట్లనిపించింది.”

ఇది కొంచెం సుదీర్ఘమైన వర్ణనగానే చెప్పుకోవాలి. కథల్లో ఇంతంత వర్ణనలు ఉండడం చాలా అరుదు. కానీ చూడండి బుచ్చిబాబు చేసిన ఈ వర్ణన ఎంత అందంగా ఉందో…..ప్రకృతికీ, మనిషికీ – ప్రపంచానికీ పోల్చిన వైనం ఎంత సమంజసంగా ఉందో. ఇలాంటి వర్ణనలు  పెద్దవి అయినా కథలో మిళితమై….అంతర్లీనంగా సాగిపోతుంటే అందంగా అనిపిస్తాయి. సాఠకులను ఆహ్లాదంగా చదివిస్తాయి.

అలాగే మనుషుల గురించి, వారి మనస్తతత్వాల గురించి ఈ కథలో బుచ్చిబాబు చేసిన వ్యాఖ్యానాలు కూడా కొన్ని అద్భుతంగా ఉంటాయి. మచ్చుకకు కొన్ని ఇక్కడ.

“శరీరం పట్ల మనకు గౌరవం పోయింది. శివలింగ పూజలోని ప్రాధాన్యతని పూర్వులు పొగిడినా, ఈనాడు శరీరశక్తి పట్ల ఆదరణ లేదు. ప్రతిభాశాలులైన ఒకరిద్ధరు శిల్పులు రాయిద్వారా యీ సూత్రం చాటుతున్నారు. ఆధునిక శిల్పానికి మొహం ఉండదు – స్ఫుటమైన  ఆకారంలో ముఖ్యమైన కోణాలుంటాయి. అట్లా ప్రదర్శిస్తే, కళ్ళు తెరచి శరీరం చూస్తారని. కాని చూడ్డంలేదు. ఎగ్జిబిషన్లో పెడుతున్నారు. శిధిలాలకింద జమగట్టి, పురావస్తుశాఖవారికి వప్పగించేస్తారు. మరొకి శరీరం చూడలేనివారు, తమ శరీరాలు చూసుకోలేరు.”

“మామూలువాళ్ళకి నీతీ మంచీ వుండాలి – కాని ఏఒకరిద్ధరో అసాధారణ వ్యక్తులుంటారు. ప్రతి సంఘంలోనూ వారికి స్వేచ్చ ఉండాలి. ఉంటేనే ఏదోఒక ఘనకార్యం చెయ్యగలుగుతారు. సంస్కృతీ, నాగరికతా వారివల్లనే వృధ్ధిచెందుతాయి”.

“స్త్రీని ఆటవస్తువుగా,ఆస్తిలో ఒకభాగంగా, బానిసగా వాడుకుంటున్నారు ఈ మొగాళ్ళంతా అంటారుగానీ, వీళ్ళెవరికీ అసలువిషయం తెలీదు. స్త్రీయే పురషుణ్ణి పెద్దహాల్లో మధ్య బల్ల మీద పూలతొట్టి లాగా చూసుకుంటుందని ఎవరూ పైకనరేం? ఆ తొట్టిలో రోజూ కొత్తకొత్త  పూలుపెట్టి వాసన చూసుకుంటూ,— హాల్లో చోటులేక బల్ల జరినిపినప్పుడు, ఆపూలతొట్టిని దూరంగా దొడ్లొ పడెయ్యటం జరుగుతూ ఉంటుంది. ఎప్పుడైనా కోపమొస్తే దాన్ని నేలకేసి కొట్టడం- అది ముక్కలవడం. డబ్బున్న స్త్రీ కొత్త తొట్టిని కొనుక్కుంటుంది.”  మొదటిసారి ఈ వ్యాఖ్యానాన్ని చూసినప్పడు చాలా ఆశ్చర్యం వేసింది. ఇదేంటీ బుచ్చిబాబు ఇలా రాసారు అనుకున్నాను. కానీ తరచి చూస్తే భార్యా – భర్తల మధ్య ఇదొక కోణం కూడా ఉండొచ్చు అనిపించింది. కొంతమంది విషయంలో ఇదే నిజం కావచ్చు  ఒప్పుకోవడానికి మనసు రాకున్నా.

ఇలా చెప్పుకుంటే పోతే మొత్తం కథంతా ఇక్కడ నేను మళ్ళీ రాసేయాల్సి వస్తుంది. అలాగే అన్ని కథల గురించి కూడా చెబుతూ పోతే మరో పుస్తకమూ తయారవుతుంది. కాబట్టి ఇక్కడితో ఆపేస్తున్నా…..కానీ బుచ్చిబాబు కథలు ఇంచుమించుగా అన్నీ మంచి కథలే.   కచ్చితంగా చదవాల్సిన కథలే. మొదటిసారి చదివినప్పుడు నచ్చకపోవచ్చును, అర్థం కాకనూపోవచ్చును. అలాని అక్కడితో వదిలేయకండి, మరొకసారి చదవండి. తప్పకుండా నచ్చుతాయి.

రచయితలు చేసిన రచనల్లో బాగున్నవీ ఉంటాయి, బాగోలేనివీ ఉంటాయి. అలాగే బుచ్చిబాబు కథల్లో కొన్ని మంచి కథలు కానివి కూడా ఉన్నాయి. కొన్ని కథలు అస్సలు నచ్చలేదు. కానీ నచ్చని వాటి కంటే నచ్చినవే ఎక్కువ ఉన్నప్పుడు, నచ్చని వాటిని వదిలేయచ్చు అని నా భావం. పైగా బుచ్చిబాబు కథల్లో నచ్చనివి చాలా తక్కువగా, లెక్కింపతగనివిగా ఉన్నాయి. కాబట్టి వాటి గురించి పెద్దగా చర్చించడం లేదు.

గత 30 ఏళ్ళుగా రావిపూడి వెంకటాద్రి సంపాదకత్వాన వస్తున్న ‘హేతువాది’ మాసపత్రిక లో నరిసెట్టి ఇన్నయ్య రాసిన వ్యాసాలన్నిటినీ ఇసనాక మురళీధర్ సేకరించి, క్రోడికరించి “ఏది నీతి, ఏది రీతి” అనే పేరుపై e-book గా వెలువరించారు. ఇది ఇంకా పుస్తకంగా రావలసి ఉంది.

ఈ ఇ-పుస్తకంలో 50 వ్యాసాలున్నాయి. కొందరు ప్రముఖ హేతువాద నాయకుల దృక్పథాల గురించిన వ్యాసాలతో పాటు హేతువాద సమస్యలు, ఎదుర్కొంటున్న చిక్కులు, వైజ్ఞానిక దృక్పథంతో సూచిస్తున్న మార్గాంతరాలూ ఇందులో ఉన్నాయి.

జ్యోతిష్యం, సెక్యులరిజం, హోమియోపతి, మెస్మరిజం వంటి సమస్యలు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఉన్నాయి. కొన్ని సమస్యలు కేవలం భారతదేశానికి చెందినవి. ఉదాహరణకు అయ్యప్ప, రామకృష్ణపరమహంస, వివేకానందుడు, అరవిందాశ్రమం ఇందులో పేర్కొనదగినవి. గాంధీజీ గురించిన వ్యాసం ప్రత్యేక కోణంలో చూపిన తీరు గమనార్హం. ఫ్రాయిడ్ మనోవిశ్లేషణ గురించి శాస్త్రీయ దృక్పథంతో విశ్లేషణ చేశారు. అమెరికాలో జేమ్స్ రాండీ వలె, ఇండియాలో ప్రేమానంద్ నిర్వహించిన పాత్ర, బాబాల, మాతల మోసాలను వెల్లడించిన తీరు, జ్యోతిష్యాన్ని, దివ్యశక్తులను ఛాలెంజ్ చేసి ఎండగట్టిన తీరు విశిష్టమైనది.

మరణించిన తరువాత ఆత్మ ఉన్నదని, స్వర్గానికి పోతుందని నరకానికి పోకుండా అడ్డుపడే పూజలూ, క్రతువులూ ఉన్నాయని నమ్మించి వ్యాపారం చేసే ధోరణి వైజ్ఞానికంగా ఎంత భ్రమపూరితమైనదో చూపడం కనువిప్పు కలిగిస్తుంది. త్రిపురనేని గోపీచంద్ హేతువాదిగా విజృంభించి, ఆధ్యాత్మిక వాదిగా దిగజారిపోయిన ధోరణి గురించి చదువుతుంటే చాలా ఆసక్తి గా వుంటుంది. భారతదేశంలో సెక్యులరిస్టు ఉద్యమాన్ని ఎంతో కట్టుదిట్టంగా ప్రారంభించి నిలదొక్కుకునేటట్లు చేసిన ఎ.బి.షా పాత్ర గమనార్హం. ర్యాడికల్ హ్యూమనిస్టు నాయకుడిగా మల్లాది రామమూర్తి దేశంలో నిర్వహించిన పాత్ర వెలుగులోకి తెచ్చిన వ్యాసం ముఖ్యమైనది . ఎమ్.ఎన్.రాయ్ సాహిత్యాన్ని పరిష్కరించి ప్రచురించిన శిబ్ నారాయణ్ రే గొప్ప చరిత్రకారులుగా మిగులుతారు. పోస్ట్ మోడరనిజం పేరిట కొందరు ఆధునికులు వేస్తున్న వెర్రితలల ధోరణి ని కూడా ఈ వ్యాసాల్లో నరిసెట్టి ఇన్నయ్య చర్చించారు .

కులం భారతదేశానికి ప్రత్యేకమైనది. అది మతం ద్వారా వచ్చింది. దాన్ని హేతువాదులు ఎలా చూస్తారు అనే విషయం కొత్త ఫక్కీలో నడిచింది. మూఢనమ్మకాలలో మనకు ఏమాత్రం తీసిపోని అమెరికా ఎన్ని వక్ర మార్గాలను అనుసరిస్తున్నదో గమనిస్తే ఆశ్చర్యం వేస్తుంది. అగ్రరాజ్యంగా పేరొందిన అమెరికాలో చదువు, విజ్ఞానం, సంస్కారం ఏమయ్యాయని ఆశ్చర్యపోయేవిధంగా అక్కడ మూఢనమ్మకాలు అమలులో ఉన్నాయి. చదువుకున్నవారిలో ఇలాంటి నమ్మకాలుండటానికి మూలకారణాలేంటి? అనేది లోతుగా పరిశీలించిన దానిని బట్టి ఇండియాకూ, అమెరికాకూ పోలికలు కనిపిస్తాయి.

అంబేద్కర్ పేరిట అన్ని రాజకీయపక్షాలూ ఓట్లకోసం, సీట్లకోసం పడుతున్న పాట్లు, వేస్తున్న ఎత్తుగడలు చూపటం ఈ పుస్తకంలో మరొక విశేషం. వెంకటేశ్వర సుప్రభాతంలో తెలుగు ఎందుకు ఉండదు? సంస్కృతంలోనే ఎందుకు అనే విషయాన్ని వెనిగళ్ళ సుబ్బారావు రాసిన అంశం వెలుగులోకి తెచ్చింది.

పిల్లల విషయాల్లో కూలంకషంగా అన్ని కోణాలను పరిశీలించటం ఈ గ్రంథంలో మకుటాయమానం. అలాగే సెక్యులరిజం గురించిన అంశం కూడా చాలా నిశితంగా పరిశీలించటం గమనించవచ్చు. సెక్యులరిజాన్ని గురించి అందరూ భజన చేస్తుండగా అసలు విషయం ఏమిటి? అని చూడటం గమనార్హం. మొత్తం మీద చర్చను పురికొల్పే అంశాలు, వైజ్ఞానిక ధోరణిని పరిశీలించాల్సిన ఆవశ్యకత, గ్రంథం యావత్తూ అంతర్లీనంగా వ్యాపించి వుంటుంది.

భావ స్వాతంత్ర్యం విలువ మాటలలో చెప్పలేనిది. ఈ విలువ ప్రాణం కంటే తక్కువేమి కాదు. ఆస్తికుడిగా ఉండాలా లేక నాస్తికుడిగానా అనేది ఎవరికివారు నిర్ణయించుకోవలసిన విషయం. అయితే కొన్ని మొహమ్మదీయ దేశాలలో ఇలాంటి హక్కు లేదు. అఫ్గనిస్తాన్, ఇరాన్, మాల్దీవులు,మౌరిటానియ, పాకిస్తాన్, సౌది అరేబియ ఇంకా సూడాన్ దేశాలలో నాస్తికత్వం నిషేధింపబడ్డది . ఇక్కడి వ్యక్తుల నమ్మకాలు వారిని మరణదండనకు గురిచేసే ప్రమాదముంది. ఇది ఖచ్చితంగా ఐక్యరాజ్యసమితి ప్రకటించిన మానవహక్కుల ఉల్లంఘనే. డా.ఇన్నయ్య పెక్కువిషయాలలో తన అభిప్రాయాలను నిర్భీతిగా వెల్లడించటం ఈ వ్యాసాలలో గోచరమవుతుంది. రచయిత ఇన్నయ్య అమెరికా లోని మేరీలాండ్ లో నివాసముంటున్నారు.

ఈ ఇ-పుస్తకాన్ని ఇక్కడ చదవవచ్చు లేక ఉచితంగా దిగుమతి చేసుకోవచ్చు.

ప్రళయ కావేరి కథలు…

ఈ కధలు పదేళ్ళ క్రితం నా ఆదివారపు ఉదయాలను సమ్మోహపరిచేవి. ఆ కధన సుగంధాలను రోజంతా ఆస్వాదించి, సోమవారం కాలేజ్ లో హరిత, నేను మళ్ళీ నెమరేసుకొనే వాళ్ళం. ఆ నాలుగు నెలలు ఈ కధలు మమ్మల్ని నవ్వించి, ఏడిపించి, కోపించి, స్నేహించి, బోధించి, గాలించి, గాయపరచి, నయం చేసి, చిరునవ్వుతో మాయమయ్యాయి. పదేళ్ళ తరువాత ఆ కధలు ఈ మధ్య నన్ను వేటాడటం మొదలుపెట్టాయి. దానికి కారణం  నాకు పక్షుల మీద పెరిగిన ఆసక్తి  ఒక్కటే కాదు. ఆ కధల సమ్మోహనత్వాన్ని మరింత కావలించుకోగలిగిన మనః పరిణితి పెరగటం కూడా అనుకొంటాను.

ఇటీవల మళ్ళీ ప్రాచుర్యం లోకి వచ్చిన శ్రీ రమణ ‘మిధునం’ కధ కూడ ఈ పుస్తకాన్ని నాకు గుర్తు చేసింది. ఈ కధలను రాసిన  కాలమాన, భౌగోళిక, చారిత్రక నేపధ్యంలో ఉన్న భిన్నత్వం, ఆయన కధావస్తువుగా ఎన్నుకొన్నసామాజికవర్గం, అన్నిటికి మించి ఆయన కధాస్థలాన్ని, కధలలోని పాత్రలను ప్రేమించి రాసిన వైనం నాకు పలు సార్లు గుర్తుకు వచ్చి మళ్ళీ ఈ కధలను చదవాలనే కోరిక పెరిగింది. ప్రళయ కావేరి ప్రాంతానికే (ఇప్పటి పులికాట్) పరిమితమైన  ప్రత్యేక మాండలికం, పక్క జిల్లావాసిగా నేను అర్ధం చేసుకోగలటం కూడా నన్నీ కధలలో మమేకం చేయగలిగింది .

ఈ పుస్తకం కోసం నేను ప్రయత్నం చేస్తూనే పులికాట్ కు గత డిశంబర్ లో ప్రయాణం కట్టాను. పక్షులను చూడాలనే వంక పెట్టాను కాని ప్రళయ కావేరి  దీవులను చూడచ్చు అనే కోరిక కూడా ఉండింది. నేను పులికాట్ వెళుతున్నవిషయం విని మా అమ్మ “మీ తాతలు అక్కడ నుండే వలస వచ్చారట” అని చెప్పింది. అయితే పరిమితమయిన సమయం, వనరులు మమ్మల్ని శ్రీహరి కోట వరకు మాత్రమే తీసుకొని వెళ్ళ గలిగాయి. ఊరుకోలేక  రోడ్డు దిగి పులికాట్ లో అడుగు పెట్టాను. అడుగు, అర అంగుళం మేర కూరుకు పోయింది. “మే బద్రం! మీ గెట్టి నేలోళ్ళు మా అడుసు నేలలో నడవటం చెతురు కాదమ్మే!” అని వెంకన్న తాత సైగ్గా నుల్చుని చెప్పినట్లనిపించింది.

ఈ పుస్తకం నాకు దొరికి, పుస్తక పరిచయం రాయాలని అనుకొన్నప్పుడు; పరిచయం కాదు ఈ కధలు మీద ఒక పరిశోధనే జరగొచ్చని అనిపించింది.  నిజానికి ఈ పుస్తకం ఒక నడిచిన చరిత్ర. ఒక పర్యావరణ శాస్త్రం. పరిణామ క్రమాన్ని, సామాజిక శాస్త్రం తో కలబోసి మనకు అందించిన విజ్ఞానం. ముఖ్యంగా ఈ ప్రాంత మాండలికానికి చెందిన సొగసు చదువరులకు గిలిగింతలు పెడుతుంది.  ‘ఉత్తరపొద్దు’ ప్రచురణ కాగానే మొదటి స్పందన దాశరధి రంగాచార్య నుండి వచ్చిందట. “ఉత్తరపొద్దు  తెలుగు పున్నమి వెన్నెల్లో దిశాంబరంగా సాగిపోతున్న బతుకు చక్కదనం, కలుపు మొక్క లేని తెలుగు పంట” అని స్పందించారు. కలుపు మొక్కలేదు అనటం లో ఆయన అర్ధం ఒక్క ఇంగ్లీష్ ముక్క కూడ ఈ కధల్లో వాడక పోవటం కూడా  అనుకొంటాను.

అంతరించిపోతున్న చాలా తెలుగు పదాలని ఈయన ఈ కధలలో నిక్షిప్తం చేసారు. ఇక సామెతలు, ఉపమానాలు, నుడికారాలు పుష్కలంగా; తెలుగు సాహిత్యాభిమానులకు మనసు నిండుగా ఉన్నాయి. అక్బర్ గారు, చిదంబరం గార్ల స్కెచ్ లు మనలను కధలలోకి నేరుగా లింక్ చేస్తాయి. ఆ మాండలికంలో మనకు అర్ధం కాని పదాలకు ఫుట్ నోట్స్ లో అర్ధాలు ఇచ్చారు.

ప్రళయ కావేరి దీవుల్లో నడిచే ఈ కధలన్నీ ఒక బాలుడి భాష్యంతో నడుస్తాయి. ఈ దీవుల్లో ఒకటైన ‘జల్లల దొరువు’లో ఉంటున్న తాతా, అవ్వల దగ్గరికి సెలవల్లో గడిపి, అక్కడి సామాజిక, సాంస్కృతిక, ఆర్ధిక జీవనాన్నిరచయిత  ఆకళింపు చేసుకొని పెద్దయ్యాక తన భాషాపరిజ్ఞానంతోను, సామాజిక సృహ తోనూ రాసిన కధలివి. శంకరంమంచి ‘అమరావతి కధలు’, వంశీ ‘పసలపూడి కధలు’ ఖదీర్ బాబు ‘దర్గామిట్ట కధలు’, నామిని ‘పచ్చ నీకు సాక్షిగా’.. ఇవన్నీ ఒక ప్రాంతానికీ, రచయితకి ఉన్న అనుబంధానికి చెప్పిన అందమైన భాష్యాలే. కాని ప్రళయ కావేరి కధల్లో అనుబంధంతో పాటు ఆ ప్రాంత భౌసర్గిక స్వరూపం,  ఆహారపు అలవాట్లు, వారి సాంస్కృతిక జీవనానందాలు ,వాళ్ళ పంటలు, పిల్లల ఆటపాటలు, స్రీల జానపదాలు, పొడుపు కధలు….వీటన్నిటి వర్ణన ఉంటుంది. ఇదంతా ఎంత హృద్యంగానంటే గుండె మార్పిడి జరిగినట్లు; రచయిత అనుభవం, అనుభూతి సంపూర్తిగా పాఠకుడికి బదిలీ అవుతుంది.

రచయిత జీవితాన్ని అన్ని ముఖాల్లోంచి దర్శిస్తాడు . ప్రళయ కావేరి కధల రచయిత స.వెం.రమేశ్ అందులో పూర్తిగా సఫలీకృతం అయినట్లు నాకు అనిపించింది. ఈయన తెలుగు భాష సంస్కృతుల పరిరక్షణ కోసం పూర్తి కాలం పని చేస్తున్న కార్యకర్త.  చదివిన చదువు మానవ సమాజ పరిణామ క్రమం, తెలుగులలో రెండు ఎమ్మేలు.

రచయితకు తన తాతే బోధకుడు, తాత్వికుడు. వాళ్ళిద్దరి మధ్య ఉన్న అనుబంధాన్ని   పదాడంబరంతో కాకుండా సహజమైన సహవాసం, సాన్నిహిత్యంతో మనకు అర్ధం చేయిస్తాడు రచయిత. “అమ్మంటే కన్నతల్లి మటుకే కాదురా. అమ్మంటే అమ్మబాస కూడా. అమ్మంటే అమ్మనేల కూడ.” అని నేర్పిన తాత రుణం ఈ కధలు రాసి తీర్చుకొన్నాడు రచయిత.

” ముక్కు కింద సంచి మాదిరి యాలాడతుండాదే అది గూడబాతు. బార్లు దీరి నిలబడుండేటివి కాళ్ళ ఉల్లంకులు, వోటి పక్కన గుంపుగా యీదతావుండేటియి గుండు పుల్లంకులు. అద్దో! ఆ జత తెడ్డుమూతి కొంగలు. ఆ బూడిద వన్నె రెక్కలది నారాయణ కొంగ. దాని పక్కన మూరెడు ముక్కుతో, పసురువన్నె రెక్కతో సొగసుగా వుండేది  ఎర్రకాళ్ళ కొంగ…….” ఇలా పక్షిశాస్త్రాన్ని భోదిస్తాడు. (కొత్త సావాసగాడు)

ఇక చేపల రకాల గురించి చెబుతూ  “ఆ తట్టు యెండి మాదిరి మెరుస్తుండాయే, అయ్యి వంజరం చేపలు. అల్లా సప్పిటి మూతియి వాలగలు. వాలగ బలే వాతపు చేప. నాలుగునాళ్ళు వరుసగా తిన్నామంటే, కాళ్ళు, కీళ్ళు కదలవు. వుల్లంకుల వన్నెవి కానాగంతలు.   తెడ్డు అమ్మిడ మూరెడు పొడుగు ఉండాయే, అవే మాగ చేపలు. సముద్ర చేపల్లో మాగంత రుసి యింకేది వుండదు. అయి తుళ్ళు సేపలు. వొట్టి ముళ్ళ కంపలు. పాము మాదిరి సన్నంగా వుండేటివి మొలుగులు, నోట్లో యేసుకొంటే యెన్న మాదిరి కదిరి పోతాయి.” (సందమామ యింట్లో సుట్టం)

కోస్తా తీరం వెంబట  పెరిగిన నేను ఈ చేపలన్ని రుచి చూసాను.

ఈ కధలలో ప్రధాన పాత్రలను పక్కన బెడితే, కొద్ది సేపున్నా నన్ను అత్యంత ప్రభావితం చేసిన పాత్ర గేణమ్మ. (కత్తిరి గాలి) వెంకన్న తాత అక్క కాశెమ్మవ్వ కూతురు. “గేణమ్మవ్వ మంచిది” అని తనలోని బాలుడి చేత చెప్పించి, గేణమ్మ ఎంత పని చేసేదో రచయత తన ఎదిగిన మెదడుతో చెబుతాడు. “ఇల్లంతా బూజులు గొట్టి చిమ్మింది. పాలవెల్లి దించి శుద్దం చేసింది. పరంటింట్లో, సుట్టింట్లో యాడన్న గుంటలు పడుంటే బంకమట్టి పూసి సదరం చేసింది. పేడేసి యిసిరంగా అలికింది. పరంటింటికి సున్నం గొట్టి యెర్రమట్టి వోరు తీసింది. బొట్టల క్రింద కలుకుల్లో పొగపెట్టి యెలికల్ని తరిమింది. మునగ చెట్టుకు పట్టిన కమ్మిటి పురుగుల్ని యెదురు కర్రకు మసేలిక సుట్టి గబ్బుసమురుతో ముంచి మంట కాల్చి చంపింది. మల్లి గుబురుకి పాది చేసి, ఆకు దూసి నీళ్ళు పోసింది. ”

ఇలా రెండు పేరాలు రాసి చివర్లో “ఇరవై కాళ్ళు, ఇరవై చేతుల్తో వొంటి మనిషి వొకటే మాపన కత్తిరి యెండల్ని లెక్కబెట్టకుండా పన్లన్నీ చేసింది గేణత్త” అంటూ ముగిస్తాడు. ఈమెలో మనకు మానవపరిణామక్రమంలో నాగరికత అభివృద్ధికి అహర్నిశలు శ్రమించిన ఆదిమకాలంనాటి స్త్రీ మూర్తి ఆవిష్కరిస్తుంది. ఒక్క గేణమ్మే కాదు, మండుటెండలో దాహంతో అల్లాడుతున్న బాలుడికి తన చనుబాలుతో బతికించిన వసంతక్కలో కాని, దిగులుతిప్పలో కూరుకుపోయిన బాలుడ్ని రక్షించటానికి తన ఎనిమిది గజాల కోకను ఇప్పేసి బిత్తలిగా నిలబడిన సుబ్బమ్మవ్వలో కాని; భుజానికి బిడ్డలను కట్టుకొని వేటాడి కడుపులు నింపిన మాతృసామ్య మహిళలే కనబడతారు కాని, అనుక్షణం స్త్రీత్వం ఆపాదించి రొమాంటైజ్ చేయబడిన నేటి సాహిత్యంలోని దౌర్భాగ్య స్త్రీ పాత్రలు కనబడవు.

ఇంకొక ఆసక్తికరమైన పాత్ర వసంతక్క. అడవిలో నల్లబావతో కలిసి రాత్రంతా కాపలాకాసి పట్టిన చెవుల పిల్లులను (కుందేళ్ళు) నల్లబావ భోంచేస్తాడని  “అకా! ఇంత కష్టపడి పట్టుకొనింది సంపేసేదానికా” అని బాలుడు కన్నీళ్ళు పెట్టుకోగానే వాటిని వదిలిపెట్టి నల్లబావకు “సందమామ ఇంట్లో మా సుట్టముండాడు, సూసేసొస్తాము అంటే కట్టుముళ్ళు యిప్పినాము. అమావస కాలం కదా సందమామను యెదుకుతా యెట్నో పోయినట్లు ఉండాయి.” అని ముసిముసిగా నవ్వుతూ జవాబు చెబుతుంది. (సందమామ యింట్లో సుట్టం)

రచయితలోని భావుకుడు కధకొక సారైనా తొంగి చూస్తాడు.

“సలికాలం సాయబోయిన అమ్మ నేతకోక, వానాకాలం చిక్కంగా అల్లిన జమ్ముగూడ, యెండాకాలం సల్లని కానగమాను నీడ; యీటిల్లోమునిగి, ముదుక్కొని, వొదిగి, వొళ్ళిరుసుకోని బతుకు దేనికి?”

“ఆకాసం నుండే సుక్కలన్నీ అడివిలోకి వొచ్చేసినుండాయి. సుట్టూ వుండే చెట్ల ఆకాకు మిస మిస మెరిసి పోతుండాది. అడివమ్మ ఒల్లంత తళుకులు అంటుకొనీ తళతళమంటా వుండాయి.” (మిణిగురు పురుగుల వర్ణన).

“నీలమంటే అట్టాంటిట్టాంటి నీలం కాదు, కావేరమ్మను పలకరించను మిన్ను దిగొచ్చినట్లు, మిన్నువన్నె మన్నువన్నె కలిపి మిసమిస లాడే నీలం”.

“సడీ, సందటి లేకుండా సందకాడ సల్లంగా కురిసి పోయ్యింది వాన. తల్లాకిట అవ్వేసిన సంద ముక్కర్ర, వానతో పాటు వీధి పెత్తనానికి పొయ్యింది. దడి పక్కన ముడుసుకొని కూసున్న మల్లి గుబురు, పుట పుట చినుకులు రాలతోనే వొళ్ళు ఇరుసుకొని, తెల్ల పూల కోక కట్టుకొనింది. మల్లె గుబురు పైనుంచి వొచ్చిన వానగాలి, సల్లటి వాసనతో నాకు సక్కలిగిల్లి పెట్టి, పరమటింట్లో పటాలకు మొక్కను పొయ్యింది.”

ఇలాంటి గిలిగింతలు పెట్టే పదలాలిత్యం పుస్తకమంతా తొణికిసలాడుతూ ఉంటుంది.

అక్షరాలతో నోరూరించగలిగాడు ఈ కధకుడు.

“వొంగొగురు, యిసిక మెత్తాళ్ళు. కలిపి యెగరేసుకొంటే, సట్టిడు కూడు సడీ సప్పుడు లేకుండా లోపలికి ఎల్తాది.”

“అటికి మామిడాకులో పెసల పప్పేసి యెణిపినబయా”

“ పెసర పొప్పులో పుట్ట కూడేసి యిగరేసుకొంటే, ఆ రుసి చెప్పబళ్ళే!”

ఇక అవ్వ చేతి చిరుతిళ్ళు చూడండి. “తంపటేసిన గెణుసు గడ్డలు, యేంచిన చెనక్కాయలు, సద్దనిప్పట్లు, ఉడకేసిన బెండలం గెడ్డలు. నిప్పట్లు, మణుగుబూలు, పులుసన్నం, రవ్వుంటలు, చెనగుంటలు, బొరుగుంటలు, మూసుంటలు, చిమ్మిరుంటలు, తైదుంటలు, పెసలుంటలు, నువ్వుంటలు, సాపట్లు, దూపట్లు, దిబ్బట్లు, చీపిరొట్లు, తెదురొట్లు, పాకం పోరలు, కమ్మరట్లు, అలసందొడలు, పులిబంగరాలు, సియ్యాళ్ళు, కారామణి గుగ్గిళ్ళు”

ప్రళయ కావేరి వాసుల ప్రధాన పంట తమదలు (రాగులు). (ఏడాదికి రెండు వానలు పడితే పండే తమదలను వదిలేసి దండిగా నీరు కావాల్సిన వరిపంటను పండించటం గురించి రచయత బాధ పడ్డాడు.) చిక్కని మజ్జిగ కలిపిన అంబలి చిన్నతపీలుడు తాగటం, నెల్లి చెట్టు కింద కూసోని దోసిట్లో వేసిన సద్ది కూడు కిచ్చరగాయ(నారింజ కాయ) ఊరగాయతో తినటం,,,నా ఊహ తెలిసాక మా అమ్మమ్మ చెబుతుంటే యిలాంటివి విన్నాను.

ఇక అవ్వ “యాడ్నించి తెస్తాదోగానీ, అటిక మావుడాకు, నాసరజంగాకు, పొప్పాకు, యెన్నముద్దాకు, చెంచులాకు, బచ్చలాకు, కోడి జుట్టాకు, ముళ్ళ తోటాకు, చామాకు, బొక్కినాకు, దొగ్గిలాకు, కాశాకు, తుమ్మాకు, మునగాకు, అవిశాకు,….యిట్టా ఎన్నో రకాల ఆకులు తెచ్చి కూరలు చేస్తుంటాదవ్వ. ఆ పొద్దు కూడ చెంచలాకు కూర చేసుండాది.” ప్రళయ కావేరి దీవుల్లో  ఫల సంపద పాలపండ్లు, కలిగి పండ్లు, బీర పండ్లు, బిక్కిపండ్లు, నిమ్మటాయలు, ఊటి పండ్లు, గొంజి పండ్లు, బలిజ పండ్లు, ఎలిక చెవులు, పిల్లొట్టాలు, చిట్టీతకాయలు, అత్తిపొండ్లు, నుంజలు (ముంజలు). ఈ ఆహారాలతో పెరిగిన మన రచయత అంత ఆరోగ్యమైన రచనలను మనకందించాడు.

ఈ పిట్టల పేర్లు మీరెప్పుడైనా విన్నారా! “చిలుకలు, గోరింకలు, బెళవాయిలు, జీని వాయలు, గోరింకలు, చిలవలు, చింతొక్కులు, టకు టకు పిట్టలు, జిట్టి వాయిలు, పాల పిట్టలు, వూరికాకులు, జెముడుకాకులు, పందిట్లో పిచుకలు, యింట్లో కోళ్ళు, గిన్నె కోళ్ళు. యింటి ఆవరణంతా ఒక తూరి తిరిగితే, యెన్ని వన్నెల యీకలు దొరకతాయో చెప్పలేము.”

ప్రళయ కావేరి పిల్లల బాల్యాన్ని పండిచిన ఆటలు: మగపిల్లల ఆటలు కోతికొమ్మచ్చి, కోడుంబిళ్ళ, వుప్పరపిండి, పిళ్ళారాట, వొంటి బద్దాట, రెండు బద్దీలాట. ఆడపిల్లల ఆటలు వామన గుంటలు, అచ్చంగాయలు, గెసిక పుల్లలు, గుడుగుడు గుంజెం, చికు చికు పుల్ల, బుజ్జిల గూడు, బుడిగీలాట, కుందాట, కుర్రాట, మిట్టాపల్లం, వొత్తిత్తి సురొత్తి. (ప్చ్. మన పిల్లలు ఎంత దురదృష్టవంతులో!)

రచయితకి ప్రాచుర్యం అవార్డుల ద్వారా రాదు. ఆయన సృష్టించిన పాత్రలలో పాఠకులు ఎంత మమేకం అయ్యారో అనే దాని మీదే వస్తుంది . ఆ రకంగా ఈ రచయత ధన్యత చెందినట్లే. ఒక పాఠకుడు కధలోని పాత్రలు నిష్క్రమించటం మీద కోపం  ప్రకటిస్తూ ఉత్తరం రాసారు. ఎప్పుడైనా ‘జల్లల దొరువు ‘ వెళితే ఆ పాత్రలు తమను ఆహ్వనించాలట. ఒక పాఠకుడు “నేను తప్పిపోయిన లోలాకులగాడ్ని” అంటూ ఉత్తరం రాసారు. ఒక పాఠకురాలు “నేను గుండుపద్నను రా” అంటూ.  అంతగా పాఠకులు ఈ కధలలో ఇన్వాల్వు అయ్యారు. పాఠకులందరూ కోరుకొన్నట్లుగా స.వెం.రమేశ్ గారి  నుంచి ఇంకా ఎంతో మంచి సాహిత్యాన్ని నేనూ కోరుకొంటున్నాను.

ప్రతులకు:

http://kinige.com/kbook.php?id=478&name=Pralayakaveri+Kathalu

స్వాతంత్ర్యానంతరం వచ్చిన నవలలన్నింటిలోనూ కొన్ని నవలలను పంచ కావ్యాల్లాంటివని సాహితీ కారులు పేర్కొన్నారు.  అందులో డా ॥ పి.శ్రీదేవి రాసిన “కాలాతీత వ్యక్తులు ”  ఒకటి.

స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన పదేళ్ళకి రాసిన నవల ఇది. గోరా శాస్త్రి గారి సంపాదకత్వం లోని “తెలుగు స్వతంత్ర”  లో  21 వారాల పాటు దారావాహికంగా వచ్చిన సీరియల్ ఇది.  దేశ స్వాతంత్ర్యానంతరం పాశ్యాత్య నాగరికత ప్రభావంతో స్త్రీలలో  వచ్చిన మార్పులకి,   వారి  ఆలోచన విధానానికి, మధ్య తరగతి మనుషుల మనస్తత్వానికి  ఈ నవల అద్దం  పట్టింది. ఈ నవల ఇప్పటికీ సమకాలీనమనే చెప్పవచ్చు.  ఇందిర లాంటి స్త్రీలని ఇప్పటికీ మనం అంగీకరిచలేకపోతున్నామనేది వాస్తవం.

55 సంవత్సరాల క్రితం డా ॥ పి  శ్రీదేవి రాసిన   ఈ నవల లోని “ఇందిర”పాత్ర ఇప్పటి కాలం లోని చాలా మంది స్త్రీ పాత్రలకీ దర్పణం. స్త్రీ స్వతంత్రంగా ఆలోచించడం,సమాజం ఏమి అనుకున్నా పట్టించుకోకుండా తను బ్రతకాలి అనుకున్నట్లు బ్రతికీ తీరడం, తనదైన వ్యక్తిత్వం కల్గి ఉండటం, దానిని  కాపాడుకోవాలని ప్రయత్నించడం ఇవన్నీ ఆ నవలలో గోచరిస్తాయి.
అసలు కాలాతీత వ్యక్తులు నవలలో ప్రధాన పాత్రధారిణి ఎవరు  అనే విషయం పై కూడా భిన్నాభిప్రాయాలు ఉన్నాయి. “కల్యాణి” పాత్ర  ఆ నవల లో మరొక ముఖ్య పాత్ర.

ఈ నవల లోని పాత్ర లన్నింటి కంటే ఇందిర పాత్ర పాఠకులని ఆకర్షిస్తుంది. నవలలోని మిగతా పాత్రలన్నీ కూడా ఆమె చుట్టూనే తిరుగుతూ ఉంటాయి.  అసలు ఈ పాత్ర లేకుంటే ఈ నవల ఇంత ప్రసిద్ది చెంది ఉండేది కాదు . చాలా మంది కాలానికి అనుగుణంగా కాలగమనంలో ఒదిగిపోయి కాల ప్రవాహంలో కలసి పొతారు. కానీ అలాంటి వ్యక్తి కాదు ఇందిర. చిన్న తనం లోనే తల్లి మరణించినా తండ్రి దురలవాట్లు బాధ్యతా రాహిత్యం మధ్య స్వశక్తితో చదువుకుని ఉద్యోగం సంపాదించుకుంటుంది.  చాలీ చాలని జీతం మధ్య అన్నీ అవసరాలు తీరక పోవడం, తండ్రిని కూడా తానే  పోషించాల్సి  రావడం వల్ల కొన్ని సాంఘిక కట్టుబాట్లుని లోక మర్యాదలని ఎదిరించింది . తనకి నచ్చిన రీతిలో హాయిగా జీవించడం నేర్చుకుంది.  ఒక విధంగా కాలానికి లొంగకుండా  తనకి ఎన్ని సమస్యలు వచ్చినప్పటికీ కూడా చలించకుండా మనిషి కృంగకుండా వాటిని ఎదిరించి అవసరం అయితే ఇతరులని  మోసం చేయడం  వారిని నిర్దాక్షిణ్యంగా ప్రక్కకి నెట్టించి పరిస్థితులని తనకి అనుకూలంగా మార్చుకుంటుంది .

అందుకే ఇందిర పాత్ర  చాలా మందికి నచ్చకపోవచ్చు కానీ ఈ నవలలో ప్రధాన పాత్ర ఇందిర.   కాలాతీత వ్యక్తిగా కూడా ఆమెనే పేర్కొనవచ్చు ప్రకాశంతో స్నేహం చేస్తుంది  షికారుగా అతనితో బీచ్ కి వెళుతుంది. ప్రకాశం స్నేహితుడు కృష్ణమూర్తి తో సెకండ్ షో సినిమాకి వెళుతుంది తన సరదాలు,అవసరాలు తీర్చుకోవడం కోసం  వారితో చనువుగాను మెలుగుతుంది. పక్షి లా ఎగిరి పోయే స్వేచ్చ కావాలని తనకి ఆ స్వేచ్చ ఉనప్పటికి తన రెక్కలు పేదరికం అనే తడితో బరువెక్కి ఎగరలేకపోతున్నాను అని చెప్పుకుంటుంది .

తానూ ఉంటున్న ఇంటి పై భాగంలో అద్దెకి ఉంటున్న ప్రకాశం తనతో పాటు తన గదిలో పేయింగ్ గెస్ట్ గా ఉంటూ  కాలేజ్ లో ఆన్సర్ చదువుకుంటున్న కల్యాణి ల మధ్య చనువు పెరగడాన్ని గమనించిన ఇందిర ఈర్ష్య పడుతుంది మగవారి దగ్గర కష్టాలు అన్నీ ఏకరువు పెట్టి సానుభూతి సంపాదించుకోవడం చేస్తుంది అనుకుంటుంది .ఇందిర పాత్ర  ముక్కు సూటి దనం ఇలా ఉంటుంది. “ఏమిటి ఆలోచిస్తున్నావ్” ప్రకాశం అని అడుగుతుంది ఇందిర. కల్యాణి గురించి అంటాడు అతను.  “అస్తమాను కల్యాణి కల్యాణి అంటావ్? నా గురించి ఆలోచించు.  నేను అంత కన్నా ఎక్కువ బరువు ఈడ్చుకొస్తున్నాను. నా చదువుని మధ్యలో వదిలేసి ఉద్యోగం వెతుక్కోవలసి వస్తుంది నాన్న సంగతి నీకు తెలుసు. అయినా గడియ గడియకు కాళ్ళు జాపి కూర్చుని ఏడవడం నాకు చేత కాదు, విశాలమైన కళ్ళు తిప్పి వల వలా  ఏడ్చే స్తే నీ లాంటి జాలి గుండె కల మగ వాళ్ళు ఆదుకుంటారు వాళ్లతో  నేను కాలక్షేపం చేయలేను.  ఆమెలా జాలిగా కళ్ళు తిప్పడం నాకు చేత గాదు. అంత  నంగనాచి తనం నాకు లేదు. నా బరువుతో ఇంకొకరి పై ఒదిగిపోయి కాలక్షేపం చేద్దామన్న దురాశ నాకు లేదు .నేను బలపడి ఇంకొకరికి బలమివ్వాలనే తత్త్వం నాది ” అంటుంది.

ఇందిర గురించి చదువుతున్నప్పుడు ఆ పాత్రపై అయిష్టం కల్గుతూ ఉంటుంది. ఆమెలో ఈర్ష్య ని గమనిస్తాం. ప్రకాశం కల్యాణి  కి ఆకర్షితుడవుతున్నాడని తెలుసుకుని అతనిని తనవైపు మళ్ళించు కుంటుంది . పైగా కల్యాణి పై దుష్ప్రచారం చేసి ఆమె తన దారికి అడ్డురాకుండా చేసుకుంటుంది.  అలాగే వసుంధర కృష్ణ మూర్తి పై ఇష్టాన్ని పెంచుకుంటుందని గమనించి అతనిని తెలివిగా తను దక్కించుకుంటుంది. తనకి కావాల్సినదానిని బలవంతంగా అయినా దక్కించుకునే మనస్తత్వం ఆమెది.

ప్రపంచంలో ఒకరి కోసం ఒకరు ఏదీ చేయరు ఎవరి కోసం వాళ్ళే చేసుకుంటారు .. అదినాకు చేతనవును అనుకునే వ్యక్తి ఇందిర.

ప్రకాశం మేనమామ కుదిర్చిన పెళ్లి సంబంధాన్ని వదులుకుని ఆమె కోసం వచ్చినప్పుడు అతనిని తిరస్కరిస్తూ ఇలా అంటుంది సాధారణంగా పిల్లలకి తల్లి దండ్రులు గార్డియన్ లాగా ఉంటారు నా దగ్గరకి వచ్చేసరికి తల్లక్రిండులై నేనే నాన్నకి గార్డియన్ కావాల్సి వచ్చింది ఆడదాని మనసు నీకు తెలియదు ప్రకాశం ! నేను నీకు ఉన్నాను ..నీ సమస్యలు,నీ బరువులు అన్నీ  నా మీద పెట్టు అని అనగల్గే మగవాడు అవసరమైతే నా కోసం అన్నీ వదిలేసే మొగవాడు  కావాలి  . ప్రేమ కోరిన త్యాగం చేయలేనివాడు ప్రేమకి అనర్హులు. నీ మీద నేను చాలా మమకారం పెంచుకున్నాను నోవ్వొక వెన్నుముక లేని మనిషివని నాకు తెలుసు. తోమగా తోమగా కొంత గట్టిపడతావు అనుకున్నాను. కొన్ని అనుభవాల తర్వాత అయినా ఒక మనిషి లా ప్రవర్తిస్తావనుకున్నాను పుట్టుక నుండే నువ్వో సగం మనిషివి బీటలు వారిన వ్యక్తిత్వం. బాగు చేయాలని ప్రయత్నించాను కాని అది నావల్ల కాదు.నీకు నాకు కుదరదు అని నిర్మొహమాటంగా చెపుతుంది .

ఇదంతా చదువుతున్న పాఠకుడికి ఆమె పాత్ర పట్ల సరి అయిన అభిప్రాయమే కలుగదు. ఇందిర కొలీగ్ వైదేహి  అన్నదమ్ములు ఆమెకి ఇష్టం లేని వాడిని చేసుకోమని బలవంతం చేస్తుంటే ఇల్లు విడిచి వచ్చేసి ఇందిరా ఇంట్లో ఉంటుంది  . ఆమె ఇందిరతో ఇలా అంటుంది అమ్మాయిలు యాబై సార్లు   సంతలో పశువుల బేరంలా నన్ను కూర్చోబెట్టి  మాట్లాడటం నాకు ఇష్టం లేదు అంటే  ఇందిరా ఇలా అంటుంది .పశువు కాకపొతే మరో నందికేశుడు జీవితమే పశువుల సంత లా అయినప్పుడు అమాయకంగా సుమతీ శతకం లో నీతులన్నీ వల్లే వేస్తే మనలని వెనక్కి నెట్టడం ఖాయం ఎలాగోలా తీర్ధంలో జనాన్ని నెట్టు కుని ముందుకు వెళ్ళడమే అంటుంది.

కావాలని కృష్ణ మూర్తికి దగ్గరవుతుంది తన జీవితం సుఖంగా సాగి పోవాలి అంటే కృష్ణ మూర్తి లాంటి వాడే తగిన వ్యక్తి అనుకుంటుంది అతనికి తగిన చదువు సంధ్యలు లేకపోయినా వెనుక ఉన్న ఆస్తి పాస్తులు ఉండటమే కాదు ఆ అస్తిపాస్తులే అతనిని నాశనం చేసాయి అనుకుంటుంది  మనిషి లోని మంచి తనాన్ని గుర్తించి అతనితో జీవితాన్ని పంచుకోవడానికి ఒప్పుకుంటుంది. ఇందిర ఏ పని అయినా మంచి అయినా చెడు అయినా తెలిసే చేస్తుంది మొహమాట పడటం అనేది అసలు ఉండనే ఉండదు తన బ్రతుకు తను బ్రతకాలి అనుకున్నపుడు ఇతరులకి ఇబ్బంది కల్గించినా పట్టించుకోకుండా బ్రతకడం నేర్చుకుంటుంది.  ఆమె అతన్ని  ఎప్పుడూ ఇష్టపడదు.  అతి ప్రేమ చూపించినా,అతిగా గౌరవించినా ఆమెకి ఇష్టం ఉండదు ఆమె ప్రవర్తన తెలిసి కూడా  ఆమెని పెళ్లి చేసుకుంటానికి ముందుకు వచ్చిన  కృష్ణ మూర్తి కూడా ఆ విషయాన్నే చెపుతుంది తానూ అతనికి లొంగి ఉండలేనని, తన వ్యక్తిత్వాన్ని  చంపుకుని ఉండలేనని బ్రతుకంతా నిర్భయంగా బ్రతుకుతానని అంటుంది.

పురుషాధిక్య సమాజంలో  మధ్య తరగతి కుటుంబం లో  డుర్వ్యసనాల తండ్రికి కూతురిగా ఉండి సమాజ పోకడల్ని బాగా అర్ధం చేసుకుని తనని తానూ నిర్మించుకుంటూ అవసరం అయితే తనని తానూ తగ్గించుకుంటూ కొందరి బలహీనతలని తనకి అనుకూలంగా మలుచుకుంటూ నచ్చినట్లు ఉండగల్గే ఇందిర  ఎక్కడా కూడా తొట్రుబాటు లేకుండా ఎలాంటి ముసుగు వేసుకోకుండా  నిర్భయంగా, స్వేచ్చా ప్రవృత్తి తో  కనిపిస్తుంది జీవిస్తుంది  ఇందిర లాంటి  స్త్రీని సమాజం హర్షించక పోవచ్చు  సమాజం లో  కల్యాణి లు లాంటి వారితో పాటు కానీ ఇందిరలు కూడా ఉంటారని  చెప్పడమే కావచ్చు స్త్రీల ఆలోచనా విధానం మారుతుందని చెప్పడం కూడా ఈ రచనలో గోచరిస్తుంది .

మనుషులు ఏ లోపాలు లేకుండా ఉండరు .మనుషులు మనుషుల్లాగానే ఉండాలి తమలో ఉన్నలోపాలు ని సవరించుకుంటూ చైతన్యంగా ఆలోచించుకుంటూ ముందుకు సాగిపోవడమే మంచిదని “కాలాతీత వ్యక్తులు” నవల చెపుతుంది.

పాశ్చత్య నాగరికత ప్రభావంతో చదువులభ్యసించి  ఉద్యోగాలు చేస్తున్న స్త్రీల లో ఆలోచనా పరిణితి పెరిగి వారి వారి  అభిరుచి ల మేరకు, ఆశలకు, ఆశయాలకు అనుగుణంగా జీవించాలనుకోవడం తప్పు కాదు జీవితం ని జీవించడం కోసమే అనుకుంటూ ముందుకు సాగే వ్యక్తి ఇందిర పాత్ర.  కాల గమనం లో అందరూ మరుగున పడిపోతారు .కాలానికి విభిన్నంగా నడుచుకుని తనదైన  వ్యక్తిత్వం తో తన చుట్టూ ఉన్న వారి జీవితాలనీ  కూడా ప్రభావితం చేస్తూ సాగగల్గితే వారు మరి కొంత కాలం గుర్తుండిపోతారు అది నవలలో పాత్రలు కావచ్చు నిజ జీవితంలో మనుషులు కావచ్చు.

ఈ నవల లోని ఇందిర పాత్ర ని నేడు  అధిక సంఖ్యలో నిత్యం  మన సమాజంలో చూస్తుంటేనే ఉంటాము . కానీ ఇప్పటికి కూడా “ఇందిర ” ని  హర్షించలేక పోతున్నాం  ఇంకా నవలలో మిగిలిన పాత్రలు కల్యాణి,వసుంధర, వైదేహి  లాంటి స్త్రీల మధ్య “ఇందిర ” కాలాతీత వ్యక్తి  తానూ చీకటిలో ఉండాల్సి వచ్చినా వెరువని ధీరువు . చీకటిని చీల్చుకుంటూ వెలుగుతూ వచ్చిన ఇందిర.