ఒక రాత్రి పుచ్చిపోయిన వేళ, ఒక దినం చచ్చిపోయిన రోజు, సూర్యుడు చిరాకు కలిగించిన వేళ, వెన్నెల కిటికీలోంచి రక్తం క్రక్కుకుంటున్న పూట నీపై నీకు అసహ్యం కలిగినప్పుడు నీ వ్రేళ్లు అప్రయత్నంగా వెలిగ్రక్కే ద్వేషమా కవిత్వం?
ఉదయం పూట పేపర్‌ను చూసి ఉండచుట్టి విసిరివేయాలనుకుంటున్నప్పుడు, పదే పదే వినపడే వాడి ఉపన్యాసం శూలంగా గుండెలో గ్రుచ్చుకుంటున్నప్పుడు, మనుషుల్లో శవాలనూ, శవాల్లో మనుషులనూ చూడడం అలవాటై, క్రుళ్లిపోయిన వెలుతురును చూడలేక కళ్లు మూసుకున్నప్పుడు బలవంతంగా బయటకు వచ్చిన కన్నీటి చుక్కా కవిత్వం?
నీవు బతికున్నప్పుడు చస్తావు. చచ్చిపోయినప్పుడు జీవిస్తావు. అదేనా కవిత్వం?
నీవు మారతావు. కవిత్వం మారదు.
నేను ఆకులో ఆకును కాను. ఆకుపై రాలిన కన్నీటి బిందువు స్పృశిస్తున్న మృతదేహాల్ని చూసి ఆక్రోశిస్తాను. నేను పూవులో పూవును కాను. బూట్ల క్రింద నలిగిపోయిన పూలను చూసి విలపిస్తాను. నేను కొమ్మలో కొమ్మను కాను. విరిగిపోయిన కొమ్మల వాడిపోయిన నునులేత రెమ్మల శిథిలాలను చూసి బిక్కుబిక్కుమని ఎగిరిపోయిన పక్షుల్ని చూసి విషాదగీతం రాస్తాను. అదేనా కవిత్వం..
మనిషి పాతబడతాడు. కాని నేను పాతపడని కవిత్వాన్ని చూశాను. సమాజం తిరగబడడాన్ని చూడలేదు. కవిత్వం తిరగబడడాన్ని చూశాను.
ఆకాశం బ్రద్దలై విగతజీవిగా మారడం చూశాను. మేఘాలు తుత్తునియలై నేలరాలడం చూశాను. గాలి కకావికలై ప్రాణాలు కోల్పోయి కనురెప్పల మధ్య చేరడం చూశాను. వాన చినుకు ఛిన్నాభిన్నమై రక్తాశ్రువులతో పాటు ఎండిపోవడం చూశాను. నేల బీటలు వారి తనపై నడుస్తున్న చచ్చిన పాదాలను దిగులుగా చూడడం గమనించాను.
కల ఒక మోసమై ప్రతి రోజూ ఒక పసిగొంతును నులుముతోందా?కవిత్వం మాత్రం నిన్ను మోసం చేయదు.
ఎందుకో నాకిప్పుడు దిగంబర కవిత్వం అధునాతనమనిపిస్తోంది. ‘మీరు జీవిస్తున్నది మీ జీవితం కాదు. జీవితంలో జంతువుల్లా బతికే అధికారం ఎవరికీ లేదు. జీవితం తాటస్య్థాన్ని వరించకూదు. నిరర్థక జీవన విధానంలో మనిషి జీవించలేడు.. నిన్ను నీవు ఒక్కసారి దిగంబరం చేసుకో. దేన్నీ నమ్మకు..’ అని స్పష్టం చేసిన దిగంబర కవిత్వం తొలి తెలుగు అధునాతన రాజకీయ కవిత్వం. ఒక అధ్యాయం అప్పుడే ప్రారంభమైంది.
మహా స్వప్నా ఎక్కడున్నావు? మానవత రెండు కళ్లూ మూసుకుపోయినప్పడు, విప్పుకుంటున్న మూడో కన్నునై, కాలం వాయులీనం మీద కమానువై, చరిత్ర నిద్రా సముద్రం మీద తుఫానువై వస్తానన్నావు కదా.. కడుపు రగిలి, పుడమి పగిలి పుడతానన్నావుకదా.. దిక్కుమాలిన శవం మీద ఆకాశాన్ని కప్పావా?
మనిషీ,ఇంకా నువ్వింకా బానిసవే అని చెప్పిన చెరబండరాజూ.. ఏమైంది? బానిసత్వం తొలగిపోయిందా? చెర వీడిపోయిందా? అడుగు అడుగులో సహారా ఎడారి అదృశ్యమైందా? ప్రపంచంలో ప్రతి ఒక్కడి శిరస్సు మీద ఒక్కొక్క హిమాలయం కరిగిపోయిందా? ఆకాశం ఇంకా వెక్కి వెక్కి ఏడుస్తున్నదెందుకు? అంతర్జాతీయ విపణిలో అంగాంగం తాకట్టుపెట్టిన అందం ఇప్పుడు మరింత నవనవోన్మేషంగా మారిందా? కంఠాలు తిరుగుబాటు మంటలుగా మారాలన్నావు కదా?
సూర్యుడికడ్డంగా నించున్న ఆ మబ్బుతునక పేరేమిటి? అని ప్రశ్నించిన నగ్నమునీ, ఆ పేరు తెలిసిందా? అర్థం కాని అనంతశూన్యం అంచుమీదికి ఆకారం లేని కుర్చీనొకటి లాక్కొనిస అర్థవంతమైన బతుకు వెన్నెల చుక్కల్ని కప్పులో ఒంపి ఒక్కొక్క క్షణం పెదవులకు ఆనించి విషాదాన్ని ఇంకా ఆరాధిస్తూ ఉన్నావా? నీ రక్తం నిండా విశ్వరహస్సముద్రాల జంత్రవాద్యాలు ఇంకా ఉన్నాయా? భూగోళం మరణం విని, రోదసిలో తలవంచిన పతాకంలో నీ శవాన్ని దహనం చేశావా? అందాకా నీవు రాసిన గీతాల్ని నీవే భక్షించావా? భూమి ఇప్పుడు ఎట్లున్నది? ఇంకా అమెరికన్ ప్రసిడెంట్ మెదడులా అమానుషంగా ఉన్నదా? డాలర్‌లోని పురుగు ప్రసరిస్తున్న పుర్రెల వెన్నెలతో వెలిగిపోతున్న శ్మశానంలోకి వెళ్లావు కదా.. పురుగును బట్టి నేలరాచావా? కంపుగొడుతున్న జాతి పిరికితనం కాక మరేమైనా కంటుందా?
నా దేశంలో నేను ఏకాకిని అని ప్రకటించిన నిఖిలేశ్వర్, ఇప్పుడు సామూహికమైనావా? మరుభూములపై నిలుచున్న సాయంత్రాల చెట్లను ఇంకా చూస్తూనే ఉన్నావా? బుద్దుడు ఇంకా అనాథుడే కదా? చీకటి చుంబించకుండా శ్మశానం నృత్యం చేస్తుందా?గడ్డకట్టిన సౌందర్యంలో రమిస్తున్న శవభోగులు కనపడడం మానివేశారా? కత్తిమొనపై హఠాత్తుగా మెత్తగా తెగిన వేలులా మృత్యువు భౌతిక సత్యాన్ని ఇంకా మోసుకువెళుతుందా?
జ్వాలా ముఖీ, పునర్ యోనీ ప్రవేశం చేశావా? సత్య సౌందర్యావరణలో శివమై తాదాత్మ్యం చెందావా? దిక్కులేని కుష్టున్యాయం దిక్కుల్ని తడిమి తడిమి గాయపడ్డావా? తూర్పు పేలి పగులుతున్న చప్పుడు దగ్గరలో వినబడుతున్నదన్నావు కదా.. ఇప్పుడు సమీపించిందా? హింస విప్లవానికి మంత్ర సాని అన్నావు కదా.ఎంత మంది మంత్రసానులుమరణించారు?
భైరవయ్యా,. కొండచిలువ మరోసారి ఆవులించడం ఆగిపోయిందా?ఏమైతేనేం, లోకం ఎట్లా ఉంటేనేం, కొత్త నెత్తురుతో గానుగెద్దుని పునరుద్దరించడం ఆగిపోతుందా?కొడిగట్టిన చుట్టనుసిలా, ముసుగేసుకున్న విధవలా వెన్నెల అలుముకోవడం మానిపోతుందా? మనం సాకిన విష నాగుల విషకీలలు మన తలకే కొరివిపెట్టయా?
అవును ఆరుగురు కవుల కవిత్వం ఇంకా అధునాతనమే. వారి కసి అధునాతనమే. ఏ ఆచ్చాదనకూ తల ఒగ్గని, ఏ భయాలకూ లొంగని నిరంతర సజీవ మానవుడికోసం వారిచ్చిన పిలుపూ అధునాతనమే.
ఏం మారిందని? ప్రజల అవసరాలు పట్టించుకోని రాజకీయాశుద్దంలో పొర్లుతున్న అడ్డగాడిదలు మారారా? ప్రజల్ని బ్లాక్ మెయిల్ చేస్తున్న పీఠాధిపతులు మారారా? ప్రజలచెమట సొమ్ముతో కళ పేరుతో తోలు వ్యాపారం సాగిస్తున్న వారు మారారా? రాజకీయ పురుగులకీ, సినీ మడత కొజ్జాలకీ ఆంధ్రదేశాన్ని తారుస్తున్న ఈ పత్రికాధిపతులు, సంపాదకులు మారారా? కుష్టువ్యవస్థని, దుర్గంధసంస్కృతిని తరతరాలకీ అంటించి ఒదులుతున్న విశ్వవిద్యాలయాలు మారాయా?
నిజాలు చెప్పనివ్వకుండా గొంతులు నొక్కేసే పరిస్థితుల్ని ప్రోత్సహించే, విషవలయాన్ని సృష్టిస్తున్న వీళ్లందర్నీ, వీళ్ల కోసం భారత దేశమంతటా విస్తరిస్తున్న కుష్టువ్యవస్థ ను పోషిస్తున్న వాళ్లనీ, వ్యవస్థనీ సర్వనాశనం చేయడానికి దిగంబర కవులు పూనుకున్న నాటి రోజులు మారాయా?
అమ్మా, భారతీ నీ గమ్యం ఏమిటి తల్లీ? అన్నాడొక దిగంబర కవి,.
ఈ ప్రశ్న ఇంకా విలువైనది. కవిత్వం ఇంకా ఇంకా. ఇంకా అనాచ్ఛాదితం కావాలి.
నేల మీద పాదాలు ప్రతిరోజూ నడవనక్కర్లేదు. ఆ నేల నీదైతే చాలు. ఆ నేల నీ పాదాలకోసం ఎదురు చూస్తుంటుంది. నేలకూ పాదాలకూ ఒక విడదీయరాని అనుబంధం ఉన్నది. నీవెక్కడుంటేనేం? అది నీ గుండెలో ఉంటుంది. ఆ నేల తడి కోసం ఎదురు చూస్తుంటుంది. వాన చినుకుకోసం తపించుకుపోతుంది.
మనలో ఎంతమందిమి అన్నం తినేటప్పుడు రైతు గురించి ఆలోచిస్తాం? అసలీ వ్యవసాయక దేశంలో ఇంతవరకు ఏ రైతుకూ ఎందుకని భారతరత్న అవార్డు రాలేదు?” ఇవి నటరాజ్ మహర్షి వేసిన ప్రశ్నలు, తనకు తానే వేసుకున్న ప్రశ్నలు. అతనికి ఎవరూ సమాధానం ఇవ్వలేదు. బహుశ వాటికి జవాబులు దొరక్కపోవచ్చు. కానీ రైతుకి తన రుణం మాత్రం తీర్చుకోవాలనుకున్నాడాయన. ఫలితమే “1973 – యాన్ అన్ టోల్డ్ స్టోరీ” అనే లఘు చిత్రాన్ని నిర్మించారు.
అప్పుడు హ్యూస్టన్ మహా నగరంలో ఏ ఒక్క మానవుడి పేరూ తెలియదు. మా తమ్ముడు చికాగోలో ఉండే వాడు కాబట్టి నేను అప్పటికి మూడు నెలల ముందు ఇండియా నుంచి ఆ ఊళ్ళో అడుగుపెట్టాను – జేబులో బొంబాయి లో యు.ఎస్. కాన్సలేట్ వారు నన్ను మెచ్చి ఇచ్చిన గ్రీన్ కార్డ్ గ్రీన్ కార్డ్, భారత ప్రభుత్వం వారు దయతో మంజూరు చేసిన అక్షరాలా ఎనిమిది డాలర్లు, ఐదారు చొక్కాలు, చెడ్డీలు, పంట్లాలు, నా ఐఐటి డాక్టరేట్ పట్టా తో అన్నీ సద్దుకున్న రేకు పెట్టె…అదీ నా మొత్తం ఆస్తి. చికాగోలో ఆ రెండు నెలలలోనూ ఆర్ధిక మాంద్యంలో ఇరుక్కున్న ఆ ప్రాంతాలలో ఉద్యోగ సద్యోగాలు మనకి దొరకవు అని అర్థం అయిపోయింది. అప్పటికి చికాగోలో నాకు మంచి మిత్రుడు ప్లంజేరి శంకర్ “టెక్సస్ బాగా బూమింగ్ గా ఉంది. అక్కడికి వెళ్లి ట్రై చెయ్యి “ అని సలహా ఇచ్చాడు. ఆ రోజుల్లో అమెరికా చలి ప్రాంతాలు ఆర్ధిక మాంద్యంలో ఉంటే టెక్సస్ లాంటి ఆయిల్ ఎకానమీ రాష్ట్రాల ఎకానమీ పుంజుకునేది. అంచేత నా లాగా నిరుద్యోగులుగా ఉన్న తణుకు తాలూకు ఈమని శాస్త్రి, అతని తమ్ముడు రఘురాం, (వీళ్ళిద్దరూ నాకు కాకినాడ ఇంజనీరింగ్ కాలేజ్ లో బాగా జూనియర్లే కానీ అక్కడ తెలియదు.) బసంత్ పట్నాయక్ అనే ఒరియా స్నేహితుడు ఆ రోజు సాయంత్రమే ఓ చిన్న కారులో మాకున్న ఆస్తులన్నీ “డిక్కీలో పడుకోబెట్టేసి” ఎక్కడా ఆగకుండా 24 గంటలలో హ్యూస్టన్ వచ్చేశాం. మాలో ఎవరికీ హ్యూస్టన్ మహా నగరంలో ఏ ఒక్క మానవుడి పేరూ తెలియదు. అది 1975 మార్చ్ నెలలో ఓ రోజు -41 సంవత్సరాల క్రితం.
కథ నాకు వ్యాసాల రొటీన్ నుంచి అవుటింగ్ లాంటిది. కథలు రాయడం కథలు చదవడంతో మొదలవుతుంది. చదివిన కథ మనలో కొత్త గవాక్షాన్ని తెరుస్తుంది. ఫలితంగా మన మనోఫలకం మీద నూతన ఆవిష్కరణ జరుగుతుంది. అన్నీ సరిగ్గా కుదిరితే మనం రాసింది గొప్ప కథ కూడా కావచ్చు. నేను చాన్నాళ్లు మంచి కథలు చదివాక, కథలు రాయాలనుకున్నాను. అది కూడా ఆలస్యంగా కథలు రాయడం మొదలు పెట్టాను. ఇప్పటి దాకా పదిహేను కథలు రాశాను. వెనక్కు తిరిగి చూస్తే ఇప్పటికీ నేను రాయాల్సిన కథలు ఇంకా చాలా ఉన్నాయనిపిస్తుంది.
ఏ కథ ఎందుకు రాశావు అంటే చెప్పడానికి ప్రయత్నించగలనేమో కానీ కథలెందుకు రాస్తారు అంటే మాత్రం తత్తరపాటుగా వుంటుంది. రెడీమేడ్ సమాధానం నా వద్ద లేదు కనుక ఆలోచనలను గాలిపటం వలె ఆకాశంలోకి ఎగరేసి దారపు కొసను పదిలంగా పట్టుకోవడం కథకులకి తెలియాలి అనుకుంటాను. దానిని …శతపత్ర సుందరి కథలో కొంత ప్రాక్టీస్ చేశాను. స్వీయ నియంత్రణ వల్లనే చాలామంది గుర్తించిన
కథా సాహితికి నా కథ ఎంపిక కావడం సంతోషకరం. కథలు చెప్పడం చాలా కష్టం. కవిత్వం రాయడం అందరివల్ల సాధ్యం కాదు. నాకు కథలు రాయడం సాధ్యమనిపించింది. నాకు కొన్ని విషయాల పట్ల..ప్రధానంగా చరిత్ర పట్ల ఆసక్తి వుంది. చరిత్ర లోతుల గురించి ఎక్కువగా తెలుసుకుంటాను. ఆ వెతుకులాటలోనే ఆనందాన్ని వెతుకుుంటాను. ఆ ఆనందాన్ని, నేను తెలుసుకున్న సంగతులను కథ ద్వారా చెప్పాలనుకుంటాను. రచయిత కథ ద్వారా అనేక విషయాలు చెప్పొచ్చు. కథ చిన్నదైనా దాని ద్వారా చాలా సంగతులు ప్రతిభావంతంగా చెప్పవచ్చు. ప్రముఖ చరిత్రకారుడు ఇ.ఎచ్.కార్ అన్నట్లు ఎవరి చరిత్రలు వారికుంటాయి. చరిత్ర అంటే ఏక శిలా సదృశ్యంగా వొకటే వుండదు. స్త్రీలకు, దళితులకు, గిరిజనులకు….ఇలా రకరకాలుగా ఎవరి చరిత్ర వారికి వేరుగా వుంటుంది. ఇటువంటి విషయాలన్నీ చర్చించేందుకు నేను కథను రాస్తుంటాను.
కథ గురించి అనేక ఆలోచనలు , అంతర్మథనం జరిగాక ఇక రాయలేనప్పుడే కాగితం మీద కలం కదులుతుంది. ప్రసవానంతరం బిడ్డని చూసుకున్న తల్లికి పురిటినొప్పుల బాధ మరిచిపోయేంత అలౌకికానందం కలుగుతుంది. కథ పూర్తి చేశాక రచయితకు కూడా అంతే. కథ పుట్టాక మాతృత్వపు మాధుర్యం అనుభవంలోకి వస్తుంది. దాన్ని ఎవరు మాత్రం వదులుకుంటారు…?
నేను చూసిన దళిత, అణగారిన వర్గాల, స్త్రీల జీవితాల్ని చెప్పడానికి కథల్ని రాస్తున్నాను. దళితుల చుట్టూ , వాళ్ల జీవితాల చుట్టూ అనేక సమస్యలున్నాయి. వాటిని సమాజానికి తెలియజేయడం నా బాధ్యతగా నేను భావిస్తాను. దాని ద్వారా సమస్య పరిష్కారం కావచ్చు, కాకపోవచ్చు.
రచయిత ఏది రాస్తే అది పాఠకుడు చదువుకోవాలె. అది రచయిత లేదా సృజనకారుడి హక్కు. హక్కుని గౌరవిస్తూనే బాధ్యతను గుర్తు చేసేవాడు విమర్శకుడు. రచయిత ఏమి రాయాలె, ఏమి రాయొద్దు అనే దాంట్లో పాఠకుడి ప్రమేయం ఉండాలా? వద్దా అనేది ఇవ్వాళ సాహిత్య చర్చలో ప్రధానాంశమైంది. నిజానికి ఏ రచయితైనా తాను చూసిన, అనుభవించిన, దృష్టికి వచ్చిన లేదా తన మనసుకు తట్టి చర్చకు పెట్టాల్సిన/ తెలియజేయాల్సిన విషయాల్నే రాస్తాడు. ఈ రచనలే సామాజిక చైతన్యానికి తోడ్పడతాయి. రచయిత ఏమి రాయాలో పాఠకుడు నిర్ణయించలేడు. పత్రిక, లేదా పాఠకుడి డిమాండ్‌ని బట్టి సాహిత్యం వస్తే/ రాస్తే అది కమర్షియల్/ కలుషిత సాహిత్యమే అవుతుంది గానీ కమనీయ సాహిత్యం కాదు. ‘మనీ’ సాహిత్యం ‘మెనీ’ సాహిత్యంగా మారాలె!
“ఇండియా వెళ్లావట కదా? పదిరోజుల్లో ఏం చేద్దామని వెళ్లావు? ఏం చేశావు? పోనీ చివరి రోజు ఏం చేశావు?” షాపులో కనిపించిన ఒక స్నేహితురాలు గుక్కతిప్పుకోకుండా అడిగేసింది.
జ్యోతి లక్ష్మి పోయారు. కొందరు మిత్రుల పోస్టులు చూశాక ఏవో ఆలోచనలు.
తాజా కామెంట్లు