(ఈ వారం హ్యూస్టన్ లో అమెరికా తెలుగు కథ యాభయ్యేళ్ళ వార్షికోత్సవం సందర్భంగా)
నాస్టాల్జియా, నాస్టాల్జియా, ఇంకాస్త నాస్టాల్జియా: వేలూరి
అమెరికా తెలుగు కథ అంటే, అమెరికాలో నివసిస్తున్న చాలా మంది తెలుగు వాళ్ళు రాస్తున్న కథలు అని అర్థం చేసుకుంటే, అమెరికా తెలుగు కథ, అటు తూరుపు దిక్కుకేసి, అంటే, అట్లాంటిక్ సముద్రం ఆంజనేయుడిలా లంఘించి, హుటా హుటీన ఆంధ్ర దేశం కేసి పోతూఉన్నది; అక్కడ అచ్చయితే చాలన్న దుగ్ధతో!
అదేవిధంగా, ఆంధ్ర దేశంలోనే ఉంటూ, అమెరికాలో తెలుగువాళ్ళ జీవనం గురించి కథలు రాస్తున్న చాలా మంది కథకుల కథలు బొంబాయిలో బోయింగు ఎక్కి సరాసరి అమెరికా లో ఇ-పత్రికలకి చేరుతున్నాయి. కాదు కాదు. పొరపాటు. ఈ మెయిల్‌ ఎక్కి ఈ పత్రికల్లోకి చొరబడుతున్నాయి; ఇక్కడి వాళ్ళని ఉద్ధరిద్దామన్న మోజుతో!
అయితే, అమెరికాలో చాలాకాలంనుంచీ “ స్థిరపడ్డ” అమెరికా తెలుగు వాళ్ళు – అంటే ఇక్కడే బడికెళ్ళి, ఉద్యోగంకోసం నానాయాతనాపడి నలభై గంటల పని జీవితంతో అలవాటు పడినవాళ్ళల్లో కథలు రాసే వాళ్ళు—కొద్దిమందీ– తమతమ నిజానుభవాలు, అక్షరరూపంలో పెట్టటం మానుకున్నట్టుగా కనిపిస్తూన్నది. బహుశా అందుకు కారణం: వాటి ప్రచురణకి ఆంధ్రాలో అవకాశం సున్న; అమెరికాలో అరసున్న.
ఎందుకంటే, అక్కడ ప్రచురించబడాలంటే — వేడి వేడి సాంఘిక “సమస్య” వెతికి పట్టుకోవాలి. సదరు సమస్యని, ‘అపార్థం,’ లేకండా సాధించాలి; కనీసం సందేశం అన్నా ఇవ్వాలి. సమాకాలీన కథకుడిగా ఒక ప్రత్యేకమయిన రంగుని ప్రోత్సహించాలి. కథలకి అంతకన్నా విశిష్టమయిన రంగు లేబిల్‌ తగిలించాలి. అమెరికాని, అమెరికా జీవనాన్ని, వీలుదొరికినచోటల్లా అమెరికా “సామ్రాజ్యవాదాన్నీ” చెడా మడా ఖండిస్తూ రాయాలి. అది చేతకాకపోతే, కనీసం హేళన అయినా చెయ్యాలి. ఇక్కడి జీవనాన్ని నికృష్టంగా చిత్రించగలగాలి. వాస్తవం చెప్పడానికి వెనుకాడని నిజాయితీ ఉన్న కథకులు, అటువంటి దుస్థితికి దిగజారలేరు అని నా ఉద్దేశం.
పోతే, అమెరికాలో నివసిస్తున్న వాళ్ళు – వీరిలో చాలమంది ఇంకా అమెరికా లో “సందర్శకులు” గానే ప్రవర్తిస్తారు. ఇక్కడి, కట్టు, ఇక్కడి బట్ట, ఇక్కడి ఆట, ఇక్కడి పాటా – వీటిగురించి ఏమీతెలియదు. తెలుసుకోవాలనే కుతూహలంకూడా లేదనిపిస్తుంది. ఇంకా ఒక కాలు, మూడువంతులు మనసూ, ఆంధ్రాలోనే! చూడటానికి, ఇక్కడ డబ్బుకోసమే గాని, ఇక్కడి వాతావరణంలో ఇముడుదామని వచ్చినట్టు కనపడరు. వీళ్ళు రాసే కథలు, తెలుగు సినిమా కోసం రాస్తున్న కథల్లా వుంటాయి. కొన్ని కథలు, తెలుగు సినిమాలు చూసి రాస్తున్నారా అన్నట్టు ఉంటాయి.
ముంగండలో కొబ్బరి చెట్లు, మామిడి తోటలు, రెండు గేదెల పాడి, ఒక లేగదూడ, ఎంతో ప్రశాంతమయిన వాతావరణం, పైరగాలి, కాలవగట్టు, పడవల పాటలు – ఏదో పోగొట్టుకున్న బెంగ — నాస్టాల్జియా, నాస్టాల్జియా, ఇంకాస్త నాస్టాల్జియా! ఇవీ, ఇతివృత్తాలు. ఇటువంటి కథలు తెలుగునాట వాస్తవజీవితం చిత్రించే తెలుగు కథలు కావు. అమెరికా ఎడ్రెస్‌తో అమెరికావాడు ఊహించి రాసినంతమాత్రాన , అమెరికా తెలుగు కథలు అసలే కాదు. నిజంచెపితే నిష్టూరం!
అయితే, అడపా తడపా, చెయ్యితిరిగిన కొద్దిమంది కథకులనుంచి చక్కని డయాస్పోరా కథలు, సహారాలో వానచినుకుల్లా అప్పుడప్పుడు అకస్మాత్తుగా వస్తున్నాయి. కానీ అవి నాస్టాల్జియా# noise# లో వినపడటల్లేదు; కనపడటల్లేదు. అదృశ్యమయిపోతున్నాయి.
ఎప్పుడో, ఎక్కడనుంచో, అమెరికా తెలుగు కథకి కూడా ఒక #Edward O’ Brien# లేదా ఒక # Martha Foley# తప్పకండా వస్తారని ఆశిద్దాం.
అమెరికా జీవితాన్ని కథలలో ఇమిడ్చి రాయలేదేమో: వేమూరి
అమెరికా కథ ఎటు పోతోంది? ఈ ప్రశ్నకి నిర్దిష్టంగా “కథ ఈ దిశలో పోతోంది” అని సమాధానం చెప్పడం కష్టం. ఒకటి మాత్రం నిజం. ఏభై ఏళ్ల క్రితం తెలుగులో రాయగలిగేవారే కనిపించేవారు కాదు. రాసేవాళ్లు ఉన్నా వాటిని ప్రచురించడానికి ఇండియాలో తప్ప ఇక్కడ మాధ్యమాలు ఉండేవి కాదు. ఇండియా పంపడంలో ఉన్న ఇబ్బందులు నేను ఇక్కడ వల్లెవేయనక్కర లేదు.
ఇప్పుడు అమెరికాలో ఉన్న తెలుగు వారిలో కథలు రాసేవాల్లు – మంచి కథలు రాసేవాళ్లు – చాలమంది కనిపిస్తున్నారు. అమెరికా కథలని ప్రచురించి ప్రోత్సహించిన వారిలో ప్రథములు వంగూరి సంస్థ, వారి కథా సంకలనాలు, తరువాత కిడాంబి రఘునాథ్ స్థాపించిన తెలుగు జ్యోతి అని చెప్పుకోవాలి. తరువాత కంప్యూటర్లు, అంతర్జాలం వాడుకలోకి వచ్చి కథలు ప్రచురించడానికి కొత్త వెసులుబాట్లు కల్పించేయి. దీనితో ఇక్కడనుండి కథలు రాసేవారి సంఖ్య పెరిగింది.
అమెరికాలో ప్రస్తుతం కథలు రాస్తూన్నవాళ్లల్లో ఉన్నత స్థాయిలో రాస్తూన్నవాళ్లు కనీసం 5-10 మంది ఉంటారని నా అంచనా. వీరు రాసే కథలలో అమెరికా జీవితం వల్ల ప్రభావితమైన కథలు కొన్ని ఉన్నాయి. కాని అమెరికా వారికి మనకి మధ్య జరిగే సంకర్షణలని ఎత్తి చూపే కథలు తక్కువనిపిస్తుంది. కిప్లింగ్ బ్రిటిష్ వాడైనా ఆయన రాసిన కథలలో ఆయన కళ్లకి భారతదేశం, భారతీయ సంస్కృతి ఎలా కనిపించేయో అవి రాసేరు. ఇంతమంది అమెరికా వచ్చేము కాని కిప్లింగ్ ఇండియా కథలులా మనం అమెరికా వాతావరణాన్ని, జీవితాన్ని కథలలో ఇమిడ్చి రాయలేదేమో అని అనిపిస్తుంది. ప్రయత్నాలు జరగడం జరిగేయి కాని అవి పతాక స్థాయిని చేరుకోలేదు.
“ఈ వ్యక్తి అమెరికా వేళ్లి అక్కడ నివసింఛి ఉండకపోతే ఈ కథ రాయగలిగి ఉండేవాడు కాదు” అనిపించుకోదగ్గ కథలు ఉన్నాయా? ఏమో. ఉన్నాయేమో. పాఠకులే నిర్ణయించి చెప్పాలి.
చాలా దూరం వచ్చాం: కిరణ్ ప్రభ
అమెరికా తెలుగు కథ ఎటుపోతోంది? గత రెండు దశాబ్దాలుగా ‘అమెరికా తెలుగు కథ ‘ అనే ప్రత్యేక విభాగాన్ని సృష్టించ గలిగిన అమెరిక తెలుగు రచయితల్ని అభినందించి తీరాలి.అమెరికా తెలుగు రచయితలు కేవలం ఇంటర్నెట్ పత్రికలు, బ్లాగుల్లోనే కాక ఆంధ్రదేశంలోని ప్రింట్ పత్రికల్లోనూ, అక్కడ ప్రచురితమౌతున్న కథా సంకలనాల్లోనూ ప్రముఖంగా కనిపించడం అమెరికా తెలుగు రచయితల సత్తాని తెలియచేస్తుంది. ‘మీరు అమెరికాలో ఉంటూ కూడా ఇంకా ఇక్కడి పరిస్థితుల గురించి ఎందుకు వ్రాస్తారూ, అమెరికా గురించి వ్రాయండీ.. ‘ అనే వ్యాఖ్యలు ఆంధ్రదేశం నుంచి అప్పుడప్పుడూ వినవస్తుంటాయి
కానీ అమెరికా తెలుగు కథా రచయితలు మాతృదేశం గురించి వ్రాయడంలో ఖచ్చితంగా ఔచిత్యం ఉందని అనుకుంటాను. అమెరిక తెలుగు రచయితలూ ఒకప్పుడు తెలుగు నేలమీద నివసించిన వారేకాబట్టి వారి కథల్లో ఇంకా కుటుంబ సంబంధాలు, సొంతవూరి మట్టి వాసనలు కనిపించడంలో తప్పూలేదు, ఆశ్చర్యమూ లేదు. అమెరికాలోని ప్రవాస భారతీయుల సమస్యలు, పెరుగుతున్న పిల్లల సమస్యలు, సాంస్కృతిక వ్యత్యాసాలు, అమెరికన్లతో స్నేహాలు, వారి జీవన శైలులకీ, ప్రవాస భారతీయుల జీవన శైలులకీ గల వ్యత్యాసాలూ కూడా అమెరికన్ తెలుగు కథల్లో బాగానే ప్రతిబింబిస్తున్నాయి.
ప్రపంచాన్ని మౌస్ క్లిక్ దూరంలోకి మార్చిన అంతర్జాలం వల్ల అమెరికన్ తెలుగు రచయితలూ, ఆంధ్రదేశంలోని తెలుగు రచయితలతో భావాలు పంచుకోవడం, కలిసి పనిచేయడం లాంటి సుహృద్భావ వాతావరణం పెంపొందడం కూడా హర్షణీయమైన పరిణామం. ఫేస్ బుక్ లోని కథలకి సంబంధించిన గ్రూపులు ఇందుకు చక్కటి ఉదాహరణ. వ్రాసేవి ఎప్పటికప్పుడు ప్రచురించుకునే సౌకర్యం ఉన్న బ్లాగుల వల్ల కూడా ఔత్సాహిక రచయితల సంఖ్య పెరుగుతోంది. వారికి సలహాలిచ్చేందుకు అనుభవజ్నులు ముందు కి రావడం కూడా మెచ్చుకోదగ్గ విషయం. వాదాలూ, వివాదాలూ, కాపీలూ, ఏది మంచి ఏది చెడు అనే చర్చలూ.. ఇలాంటివి ఎప్పుడూ ఉండేవే. ‘మంచి ‘ కోణంలో చూస్తే అమెరిక్ తెలుగు కథ చాలా దూరం ప్రయాణించింది, ఇంకా ప్రయాణించగలిగే జవసత్త్వాలని పోగుచేసుకుంటోంది అని నిస్సందేహంగా చెప్పవచ్చు.
ముప్ఫై ఐదేళ్లుగా చూస్తున్న కథ: సత్యం మందపాటి
‘ముప్ఫై ఐదేళ్లుగా నేను చూస్తున్న అమెరికా తెలుగు కథ’ అని మకుటం పెట్టానుగానీ, అంతకు ముందు కూడా, అంటే మేం అమెరికాలో నివాసం ఏర్పరుచుకోక ముందు, అప్పటికే నేను ఎన్నో పత్రికలలో కథలు వ్రాస్తున్నందు వల్ల, అన్ని తెలుగు పత్రికల్లోనూ కథలు విడిచిపెట్టకుండా చదువుతూనే వుండేవాడిని. అమెరికా డయోస్పోరా తెలుగు సాహిత్యం ఏ పత్రికలోనూ చదివినట్టు గుర్తు లేదు. ఇక్కడా, అక్కడా ఒకటి రెండు కథలు వచ్చినా అవి అమెరికాలోని తెలుగువారి జీవిత సరళిని సరిగ్గా చూపించే కథలు కావు. బారిష్టర్ పార్వతీశం లాటి పుస్తకాలు వచ్చినా, అవి కేవలం హాస్యం కోసం తెలుగు రచయితలు తెలుగు దేశంలోనే వుంది వ్రాసిన కాల్పనిక కథలు. ఇంగ్లాండ్, అమెరికాలాటి దేశాల జీవిత అనుభవాలను చూపించినవి కాదు.
నేను అమెరికాకి వచ్చిన తర్వాత, కొంచెం పెద్ద నగరాల్లో చిన్న చిన్న వ్రాత పత్రికలూ, జెరాక్స్ కాపీ పత్రికలూ కనపడ్డాయి. కానీ అవి కూడా ఎక్కువగా సరదాగా వ్రాసే కథలు, కవితలు లేదా పండగలకి వేసుకునే చిన్న నాటికలే కానీ, అమెరికాలో తెలుగు వారి జీవితాల మీద, సమస్యల మీద వ్రాసిన కథలు ఎక్కువగా కనపడలేదు. 1980ల చివరలోనూ, 1990ల మొదట్లోనూ అలాటి కథలు వివిధ పత్రికలలో కనపడటం ప్రారంభించాయి. అప్పుడే నా అమెరికా బేతాళుడి కథలు రచన మాస పత్రికలో సీరియల్ లాగా వచ్చి, పుస్తకరూపం దాల్చింది. ఇదే అమెరికా డయాస్పోరా తెలుగు సాహిత్యం మీద, ఒకే ఒక రచయిత వ్రాసిన మొట్టమొదటి పుస్తకం అని నేను అనుకుంటున్నాను. వంగూరి ఫౌండేషన్ వారి అమెరికా తెలుగు కథానికల సంకలనాలు కూడా అప్పుడే మొదలయాయి. తర్వాత ఎన్నో కథలు, పుస్తకాలు రావటం ప్రారంభించాయి.
ఇక వస్తుపరంగా చూస్తే, నిజంగా సంతోషం వేస్తుంది. ఎంతోమంది అమెరికాలో నివసిస్తున్న తెలుగు రచయతలు ఉత్సాహంగా ముందుకి వచ్చి, అమెరికాలో తెలుగువారి జీవితాలను స్పష్టంగా చూపే చాల కథలు, నవలలు వ్రాస్తున్నారు. ఇండియానించి కొత్తగా వచ్చేవారి అనుభవాలు, ఇండియా వెళ్లి వారం రోజుల్లో పెళ్లి చేసుకున్న వారి కష్టాలూ, సుఖాలూ, సంభాషణా చాతుర్య సమస్యలూ, ఉద్యోగాలు రావటం, పోవటం, పిల్లల పెంపకం, చదువులు, రెండో తరం పిల్లల జీవితాలు, అమెరికాలో పెళ్ళిళ్ళు, ఇలా.. ఎన్నో విషయాల మీద కథలు వ్రాస్తున్నారు. తెలుగు డయోస్పోరా సాహిత్యానికి ఒక నిజమైన అర్ధాన్ని చూపించే కథలు రావటం ముదావహం. ఎన్నో వెబ్ పత్రికలూ, ఏటేటా జరిగే సాంస్కృతిక తిరునాళ్ళ సూవనీర్లు, వంగూరి ఫౌండేషన్ వారి ఉగాది కథల పోటీలు, వారి ప్రచురణలు వీటిని బాగా ప్రోత్సహిస్తున్నాయి. ఇండియాలో వివిధ పత్రికలు కూడా ఎన్నారై కథలు ఎక్కువగా ప్రచురిస్తూ, భారతదేశంలో మన సాహిత్యాన్ని చదివించటం నిజంగా మనం గర్వించదగ్గ గొప్ప విషయం.
ఆనందం, ఆందోళన రెండూ వున్నాయి :నారాయణస్వామి
అమెరికా తెలుగు కథ ఎటుపోతోంది అని ప్రశ్నించుకుంటే కొన్ని మెచ్చుకోవలసిన పోకడలతో బాటు కొన్ని ఆందోళన కలిగించే పోకడలు కూడా కనిపిస్తున్నాయి నాకైతే.
అమెరికా నించి నడుస్తున్న జాల పత్రికలు అరడజను పైనే ఉన్నాయి. రకరకాల మంచి సాహిత్యానికీ, చర్చలకీ ఇవి నెలవులుగా ఉంటున్నాయి. ఇది సంతోషించవలసిన విషయం. కానీ ఏ ఒక్కటీ కూడా అమెరికా తెలుగు కథకీ, అమెరికా తెలుగు రచనలకీ పెద్ద పీట వేసిన ధోరణి నాకైతే కనబళ్ళేదు. మొత్తంగా దానికే అంకితం కానక్కర్లేదు గానీ కనీసం ఒక సంచిక దీనికి కేటాయించవచ్చు. మన సాహిత్యాన్ని మనమే, మన పత్రికలే పట్టించుకోకపోతే భారత్ నుండి వెలువడే పత్రికలు పట్టించుకుంటాయి అనుకోవడం భ్రమ.
కథా రచయితల్లో ఎన్నో కొత్త పేర్లు కనిపిస్తున్నాయి. కొందరు రచయితలు చాలాకాలంగా అమెరికాలో ఉంటూ ఉన్నా ఈ మధ్యనే రచనా వ్యాసంగం మొదలు పెట్టిన వారు కాగా, కొందరు యువతీ యువకులు, ఈ మధ్యనే అమెరికాకి వలస వచ్చినవారు ఉత్సాహంగా రచనలు చేస్తున్నారు. ఇది కూడా సంతోషించ వలసిన పరిణామం.తెలుగు వారు ఇక్కడికి వలస వచ్చి, తాము ఎక్కడ సెటిలయితే అక్కడ ఒక మినీ తెలుగు వాతావరణాన్ని (తెలుగు రెస్టారెంట్లు, సినిమాలు, ఇతర వినోదాలు) ఏర్పాటు చేసుకుంటున్నట్టే, ఈ కొత్త రచయితలు ఎక్కువగా భారత్ జీవిత ఇతివృత్తాలనే ఎక్కువగా రాస్తున్నారు. ఇది ఆలోచించవలసిన విషయం. క్రమం తప్పకుండ రాస్తూ ఉన్న కొద్ది మంది సీనియర్ రచయితలు మాత్రం అమెరికా జీవితంలోని విభిన్న కోణాలను ఆవిష్కరిస్తూనే ఉన్నారు.
ప్రతీ కథా డయాస్పోరా కాదు:సాయి బ్రహ్మానందం గొర్తి
అమెరికా ఖండం నుండి మొట్టమొదటి తెలుగు కథ వచ్చిన ఈ ఏభయ్యేళ్ళలో ప్రస్తుతం ఇంతవరకూ సుమారు 200 పైచిలుకు కథలొచ్చాయి. అందులో సింహభాగం 1995 తరువాత వచ్చినవే! మొదట్లో సావనీర్లకే పరిమితమయినా అమెరికా కథ తెలుగు సాహిత్యపు ఏరులో డయాస్పోరా పాయగా నిలదొక్కుకుంది. ఇంటర్నెట్ వచ్చి అచ్చు రేఖల్ని చెరిపేయడంతో తెలుగు కథ కొత్త సరిహద్దులు నిర్వచించుకుంది. కొత్త కథకుల్ని సృష్టించుకుంది. కాకపోతే డయాస్పోరా కథ చెప్పుకో తగ్గ రీతిలో ఎదగలేదు. చాలామంది అమెరికా కథకులకి ఏది డయాస్పోరా కథ, ఏది కాదు అన్న దాంట్లో ఇంకా సందేహాలున్నాయి. దీనిక్కారణం అమెరికా తెలుగు కథమీద సమీక్షలూ, విమర్శలూ తగినంతా లేవు.
అమెరికా నుండి రాసిన ప్రతీ కథా డయాస్పోరా కథే అన్నట్లు చెలామణీ అవుతోంది. డయాస్పోరా కథల్ని సమీక్షించడానికి సరైన నేపథ్యమూ, అర్హతా ఉన్నది ఇక్కడి కథకులకే! ఈ దిశగా అమెరికా తెలుగు కథకులు దృష్టి పెట్టాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది. ఇంకా ఇక్కడి కథల్ని లోతైన అధ్యయం చెయ్యాలి కూడా. అలాగే ఇక్కడి కథకులు కూడా ఇక్కడి జీవితన్నీ లోతుగా పరిశీలించి కథలు రాయాలి. మిగతా డయాస్పోరా కమ్యూనిటీలతో, అంటే చైనీస్, వియత్నమీస్, స్పానిష్ వాళ్ళతో, చూస్తే ఇండియన్ డయాస్పోరా అంతగా అభివృద్ధి చెందలేదు. భారత దేశపు దక్షిణాది భాషలు తీసుకుంటే ఉన్నంతలో తెలుగులోనే అమెరికా నేపథ్యంలో ఎక్కువ కథలొచ్చాయి. అవన్నీ నూటికి నూరు శాతం డయాస్పోరా కథలు కాకపోవచ్చు. అయినా ఇక్కడి జీవితానికీ, సమస్యలకీ, సంఘర్షణకీ ఒక కథారూపం ఇవ్వడం ముదావహం.
అమెరికా కథా సాహిత్యం కేవలం సావనీర్లకే పరిమితం కాకుండా తనకంటూ ఒక వేదిక నిర్మించుకోవాల్సిన తరుణం ఆసన్నమయ్యింది. వంగూరి ఫౌండేషన్ వారు ఏభయ్యేళ్ళ అమెరికా తెలుగు కథ మీద సదస్సు నిర్వహించడం తొలి అడుగు. వేల మైళ్ళ ప్రయాణం కూడా ఒక అడుగుతోనే మొదలవుతుంది. అమెరికా తెలుగు కథకి ప్రస్తుత కథకులు సరికొత్త వన్నెలు తీసుకొస్తారన్న నమ్మకాన్ని నిజం చేస్తారని ఆశిద్దాం.
తాజా కామెంట్లు