-రాజ్యలక్ష్మి
~
“ఈ ఏడాదైనా పిల్ల పెళ్లి చేస్తారా లేదా? అమ్మమ్మకి కాస్త ఓపిక ఉండగానే ఆ శుభకార్యం కాస్తా అయిందనిపిస్తే బావుంటుంది కదే. చూసి సంతోషిస్తుంది. అయినా అదేమైనా చిన్నపిల్లా? ఇరవైనాలుగోయేడు రాలా?” మా అమ్మ నన్ను అడుగుతోంది. సాయంకాలం వాకిట్లో కూర్చుని సన్నజాజి పూలు మాల కడుతూ మాట్లాడుకుంటున్నాము. మా అమ్మమ్మ వైపు చూసాను. “నా కోసం ఎమీ చేయనక్కరలేదు. చూసి సంతోషిస్తాననుకో. కానీ అది కాదు ముఖ్యం. పెళ్లంటే హడవుడి పడకుండా మంచీ చెడూ అన్నీ విచారించాలి” అంది మా అమ్మమ్మ. అదేమిటో మా అమ్మమ్మ ఎప్పుడూ ప్రపంచానికి విరుద్ధంగానే మాట్లాడుతుంది. ఎవరైనా పెద్దవాళ్లు, వాళ్లు కాస్త ఓపికగా ఉన్నప్పుడే మనవళ్ల, మనవరాళ్ల పెళ్లిళ్లు చూడాలనుకుంటారు. మా అమ్మమ్మేమో ఇలా!
మా మామయ్య, అత్తయ్య తీర్థయాత్రలకి వెళ్తూ అమ్మమ్మని మా ఇంట్లో దింపారు. ఎలానూ అమ్మమ్మ ఉన్నన్ని రోజులు సెలవు పెట్టాను కదా అని అమ్మని కూడా వచ్చి ఉండమన్నాను, ఈ పదిరోజులు. వచ్చిన రెండోరోజే మా అమ్మ మొదలు పెట్టింది, మా అమ్మాయి పెళ్లి గురించి.
ఇంతలో మా అమ్మాయి వచ్చింది. ఎవరో ఫ్రెండ్ కారులో డ్రాప్ చేసి వెళ్లాడు. “ఎవరే ఆ వచ్చింది? ఐనా నీ బండి ఏమైంది?” మా అమ్మ అడిగింది అనుమానంగా. “ఫ్రెండ్ అమ్మమ్మా, వెహికల్ ప్రోబ్లం ఇస్తే సర్వీసింగ్కి ఇచ్చాను” అంది మా అమ్మాయి లోపలికి వెళ్తూ.
ఆడపిల్లల్లు, మగపిల్లలు తేడా లేకుండా దాని ఫ్రెండ్సు ఇంటికి రావడం అలవాటే. ఎప్పుడైనా అవసరమైంతే, ఎవరైనా ఇలా డ్రాప్ చేయడమూ అలవాటే. కానీ దాని మొహంలో వెలుగు, పెదవులమీద చిరునవ్వు చూస్తుంటే అంతకన్నా ఎక్కువే అనిపించింది. “ఇదివరకు ఎప్పుడూ చూడలేదే?” అన్నాను దానికి కాఫీ ఇస్తూ. నాలోని అమ్మ ప్రోబింగ్ మొదలుపెట్టింది.
అది కూడా ఈ అవకాశం కోసమే చూస్తున్నట్టుంది, ఎక్కువ బెట్టు చేయకుండా “అభిరాం అమ్మా. చార్టెడ్ ఎకౌంటెంట్, ఓన్ ఫర్మ్ ఉంది. వాళ్ల నాన్నగారు కూడా చార్టెడ్ ఎకౌంటెంటే” అంది తలవంచుకుని. అర్థమైపోయింది. ఆడపిల్ల అంతకన్నా ఏం చెప్తుంది? ఎంత చదువుకున్నా ఆడపిల్లలకి, మగపిల్లలకి కూడా పెళ్లి అనేటప్పటికి ఈ డెలికసి తప్పదేమో!
“మనవాళ్లేనా” అంది మా అమ్మ ఆత్రంగా. “ఆ, మనవాళ్లే. ఐనా కాకపోతే పనికిరారా? ఏం తాతమ్మా?” అడిగింది మా అమ్మాయి. మా అమ్మ మొహంలో పెద్ద రిలీఫ్! నాక్కూడా!
అబ్బాయి బాగానే ఉన్నాడు. చదువు, ఫామిలీ బ్యాక్గ్రౌండ్ కూడా బావుంది. కారు కూడా మెయిన్టైన్ చేస్తున్నట్టున్నాడు. పైగా మనవాళ్లే! అమ్మలోని మరో కోణం కాలిక్యులేట్ చేస్తోంది.
“ఎందుకు పనికిరారూ! ఈ రోజుల్లో అందరూ పనికి వస్తారు. మీకేమైనా సంధ్యావందనాలా? దేవతార్చనలా? మంచివాళ్లైతే చాలు” అంది మా అమ్మమ్మ. తొంభైయేళ్ల మా అమ్మమ్మంత మోడ్రన్గా నేనెప్పుడు ఆలోచించగలుగుతానో! ఆలోచనలు ఇలా ఉంటాయి, మళ్లీ కాసాపోసి చీర కట్టుకుంటుంది. రెండు పూట్లా మడితోనే భోజనం చేస్తుంది.
“నువ్వు డాక్టరువి కదే, నీకెట్లా పరిచయం?” అడిగాను. మళ్లీ ప్రోబింగ్.
“రెండేళ్లక్రితం నేను హౌస్సర్జన్ చేసే రోజుల్లో అభిరాం చెల్లెలు శ్రావణి మీద ఆసిడ్ అటాక్ జరిగింది. మా హాస్పిటల్లోనే ట్రేట్మెంట్ జరిగింది. అప్పుడు అభిరాం ఆ సిట్యుయేషన్ని హాండిల్ చేసిన విధానం నాకు నచ్చింది. అలా పరిచయం.” ఒక్కసారి ఒళ్లు జలదరించింది. ఈమధ్య ఆడపిల్లల మీద అత్యాచారాలు మరీ ఎక్కువ అయిపోయాయి. బయటకి వెళ్తే తిరిగి వచ్చేవరకూ భయమే. సతీ సహగమనం, కన్యాశుల్కం, వరకట్నం, … ఇప్పుడు ఈ అత్యాచారాలు! భగవంతుడా! ఆడపిల్లలను రక్షించు తండ్రీ!
“మీ ఆసుపత్రిలో ఎందుకు చేరింది?” మా అమ్మమ్మకి అర్థమైనట్లులేదు, అడుగుతోంది. “అది కాదు తాతమ్మా, శ్రావణిని వాళ్ల కాలేజిలో ఒక అబ్బాయి పెళ్లి చేసుకోమని వెంటపడ్డాడు. తను ఒప్పుకోలేదు. అప్పటికే శ్రావణికి యు.యస్.లో ఎం.యస్.కి అడ్మిషన్ వచ్చింది. ఎంగేజ్మెంట్ కూడా అయింది. పెళ్లికొడుకుకి కూడా యు.యస్. లోనే జాబ్. ఇది తెలిసి ఆ రోగ్ శ్రావణి మీద ఆసిడ్ పోసాడు” ఆవేశపడిపోయింది.
“శ్రీరామరామ! వాడికిదేం పోయేకాలమే! రావణాసురుడు కూడా అలా చేయలేదు కదే!” అంది మా అమ్మమ్మ బాధగా. మనసంతా వికలమైంది. కాసెపటివరకూ ఎవ్వరం మాట్లాడలేదు.
“ఇప్పుడు ఎలా ఉంది? రికవర్ అయిందా?” అడిగాను నెమ్మదిగా. “మొహంలో ఒక వైపు చాలా భాగం కాలిపోయింది. నాలుగు సర్జరీలు అయ్యాయి. ఇంకా చేయాలి, కానీ ఇదివరకటిలాగా రావడం కష్టం. ఈమధ్యనే జాబ్ లో జాయిన్ అయింది ఈ ఊళ్లోనే” అంది.
“మరి పెళ్లి, అమెరికా?” మా అమ్మ మనసులో అనుమానం. “పెళ్లికొడుకు వాళ్లు ఎంగేజ్మెంట్ బ్రేక్ చేసారు. అభిరాం, వాళ్ల పేరెంట్స్ ఈ టైంలో శ్రావణిని ఒక్కదాన్ని యు.యస్.కి పంపడానికి ఇష్టపడలేదు” అంది.
“మంచిపని చేసారు. కాస్త కుదుటపడేవరకూ అమ్మాయిని ఒక్కదాన్నే వదిలిపెట్టకూడదమ్మా. వేయి కళ్లతో కనిపెట్టుకుని ఉండాలి.” అంది మా అమ్మమ్మ. కనీసం కళ్లతోనైనా చూడని మనిషి గురించి ఎంత కన్సర్న్!
“అయితే ఇక్కడే ఉంటుందన్నమాట” అంది మా అమ్మ. అలాంటి ఆడపడుచు ఇంట్లో ఉంటే మనవరాలి కాపురం ఎలా ఉంటుందో అని భయం. “ఇంకెక్కడ ఉంటుంది?” మా అమ్మాయి విసుక్కుంది.
“ఆ ఆసిడ్ పోసిన వాడినేం చేసారు?” అడిగాను. “అరెస్ట్ చేసారు. కేస్ నడుస్తోంది. వాడు ఒక రిచ్కిడ్. పెళ్లి కాన్సిల్ అయిందని తెలిసి కేస్ విత్డ్రా చేసుకుంటే శ్రావణిని పెళ్లి చేసుకుంటానని బేరం పెట్టాడు – రాస్కెల్! కానీ అభిరాం వాళ్లు ఒప్పుకోలేదు.” మళ్లీ ఆవేశపడింది.
“ఆ త్రాష్ఠుడికి పిల్లనిస్తాముటే! పెళ్లికాకపోతే పీడాపాయె! వాడిని జైల్లో పెట్టించాల్సిందే – వదలకూడదు” అంది మా అమ్మమ్మ కూడా ఆవేశపడిపోతూ. ఈవిడ ఏ ఫెమినిస్ట్ కి తీసిపోతుంది?
“ఇంతకీ అభిరాంకి ఏం చెప్పావు?” ఈ డిస్టర్బెన్స్తో అడగకూడదనుకుంటూనే అడిగాను. “మీతో మాట్లాడి చెప్తానన్నాను” అంటూ ఖాళీ కప్పు లోపల పెట్టడానికి వెళ్లింది. ఇలా చెప్తోంది కానీ, దీని ఉద్దేశ్యం తెలుస్తూనే ఉంది. లేకపోతే అతని కారులో ఎందుకు వస్తుంది? పైగా రెండేళ్ల పరిచయం!
“దీనికి మీ అమ్మమ్మ పోలిక వచ్చిందేమిటే? ఆ పిల్లకి పెళ్లి అవుతుందా? అలాంటి పిల్ల ఇంట్లో ఉంటే ఇదేమి సుఖపడుతుంది?” మా అమ్మ మాటలకి నాకేమి చెప్పాలో తెలియలేదు. అన్నీ బాగానే ఉన్నాయనుకుంటే – ఈ అపశ్రుతి! మా అమ్మమ్మ వైపు చూసాను. ఆవిడ ఏమీ మాట్లాడలేదు.
“ఏమిటి అమ్మమ్మా! పోలిక అంటున్నావు” మా అమ్మాయి వస్తూ అడిగింది. “అదికాదమ్మా! ఆ పిల్లకి పెళ్లి కావడం కష్టం. అలాంటి పిల్ల ఇంట్లో ఉంటే ఎంత కష్టమో నీకేం తెలుసు? చిన్నపిల్లవు. అలా ఇంట్లో ఇద్దరు ఆడపడుచులతో మీ తాతమ్మ ఎన్ని కష్టాలు పడిందో నీకు తెలీదు” అంది మా అమ్మ.
“అవునా తాతమ్మా? నాకు తెలీదే! చెప్పవూ!” అడిగింది మా అమ్మాయి. “ఏముందే! చెప్పడానికీ, వినడానికీ! ఇదేమన్నా రమాయణమా? భారతమా?” అంది అమ్మమ్మ. “పోనీలే తాతమ్మా, చెప్పు. వింటాను.” మా అమ్మాయి బలవంతం చేస్తే “సరే” అని అమ్మమ్మ చెప్పడం మొదలుపెట్టింది.
. . .
నాకు ఎనిమిదో ఏట పెళ్ళైంది. పద్నాలుగో ఏట కాపరానికి వచ్చాను. నాకు ఇద్దరు ఆడపడుచులు. పెద్దావిడ సుబ్బలక్ష్మి, సుబ్బమ్మ అనేవాళ్లు. నాకన్నా పదేళ్లు పెద్ద. నలుగురు పిల్లలు. చిన్నావిడ మహాలక్ష్మి. నా ఈడుదే. ఇంకా కాపురానికి వెళ్లలేదు. ఇంట్లో ఆయన, నేను, అత్తగారు, మామగారు, మహాలక్ష్మి – అంతే.
నాకు, మహాలక్ష్మికి తొందరగానే స్నేహం కుదిరింది. ఎప్పుడూ గలగలా మాట్లాడుతూ, చలాకీగా ఉండేది. చివరిపిల్ల అవడంతో గారాబం కూడా ఎక్కువే. రోజూ పొద్దున్నే వాకిలి, దొడ్డి చిమ్మి ముగ్గులు పెట్టేవాళ్లం. ఎవరు పెద్ద ముగ్గు వేస్తారా అని ఇద్దరికీ పొటీ. స్నానం చెసిన తర్వాత తులసమ్మ దగ్గర దీపారాధన చేసి సుబ్రహ్మణ్యాష్టకం, లక్ష్మీఅష్టోత్తరం, కృష్ణాష్టకం, అన్నపూర్ణాష్టకం, మీనాక్షీపంచరత్నం పారాయణ చేసేవాళ్లం.
వంట మడితో మా అత్తగారు చేసేవారు. మగవాళ్లిద్దరి భోజనాలు అయినతర్వాత ఆడవాళ్లం భొంచేసేవాళ్లం. మధ్యాహ్నం భోజనం అయిన తర్వాత చింతపిక్కలో, అష్టాచెమ్మానో ఆడుకునేవాళ్లం. లేకపోతే ఏవైనా పద్యాలో, పాటలో పాడునేవాళ్లం. నాకు కుమారీశతకం, సుమతీశతకం, రుక్మిణీకళ్యాణం మాత్రమే వచ్చుకానీ, మహాలక్ష్మికి దాశరథీశతకం, నరసింహశతకం, గజేంద్రమోక్షం, ప్రహ్లాదచరిత్ర , వామనచరిత్ర కూడా వచ్చు. ఎన్ని పాటలు పాడేదో – మేలుకొలుపు పాటలు, ఊర్మిళదేవి నిద్ర, లక్ష్మణస్వామి నవ్వు, పద్మవ్యూహం, శివకళ్యాణం, నౌకాచరితం, అధ్యాత్మ రామాయణ కీర్తనలు, తరంగాలు – ఎన్నో! సౌందర్యలహరి ఎంత బాగా పాడేదనీ! కౌసల్యకల, కృష్ణజననం పాడితే ఆనందమో, దుఃఖమో తెలియని పారవశ్యంతో కళ్లంబట నీళ్లుకారేవి. తన గొంతులో ఏపాటైనా ఎంతో బాగుండేది.
పెద్ద దొడ్డి. అందులో అరటి, జామ, బాదంలాంటి చెట్లు; కాయకూరల, ఆకుకూరల మళ్లు; పారిజాతం, మందార, గన్నేరు, సన్నజాజి, కనకాంబరం, మల్లె, చేమంతిలాంటి పూలమొక్కలు ఉండేవి. రోజూ సాయంకాలం పూలు కోసి పెద్ద పెద్ద మాలలు కట్టుకుని జడలో పెట్టుకునేవాళ్లం. ఏపనైనా ఇద్దరం కలిసే చేసేవాళ్లం. గుడికి, పేరంటానికి – ఎక్కడికెళ్లినా ఇద్దరం కలిసే వెళ్లేవాళ్లం. ఇంక మా కబుర్లకి అంతే ఉండేది కాదు. అదేమిటో బావిలో నీళ్లలాగా ఊరుతూనే ఉండేవి. ఎప్పుడూ నవ్వుకుంటూ, సన్నగొంతుకతో మాట్లాడుకుంటూనే ఉండేవాళ్లం. మా అత్తగారు “ఏముంటాయే అన్ని కబుర్లు!” అనేవారు నవ్వుతూ. మేము ఒకళ్ల మొహం ఒకళ్లు చూసుకుని మళ్ళీ నవ్వుకునేవాళ్లం.
నేను కాపురానికొచ్చిన రెండేళ్లకి సుబ్బమ్మవదిన భర్త జ్వరంవచ్చి పోయారు. పదోరోజు ఆవిడని చూస్తే ఏడుపొచ్చింది. మూడునిద్రలకి ఆయనతో పాటు వచ్చినప్పుడు ఎలా ఉండేది! ఎర్రంచు ఆకుపచ్చ పట్టుచీర, తలలో కనకంబరాలు, ఎర్రటి కుంకుమ బొట్టు, ఎర్రరాయి ముక్కుపుడక, చేతినిండా గాజులు – పూసిన తంగేడులా! ఇప్పుడు ఈ తెల్లని సైనుపంచె, తలమీద ముసుగు, బోసి మొహం, మెడ, చేతులు – ఆ సుబ్బమ్మవదినేనా అనిపించింది. మూడో నెలలో సుబ్బమ్మవదినని, పిల్లలని మా ఇంటికి తీసుకొచ్చేసారు. పిల్లల్ని ఇక్కడే బళ్లో చేర్పించారు.
నాకు నెల తప్పింది. మహాలక్ష్మికి పదహారో ఏడు వచ్చింది. ముహూర్తం చూసి మహాలక్ష్మిని కాపురానికి పంపించాము. వెళ్లేటప్పుడు ఇద్దరం ఒకరిని ఒకరు కావలించుకుని ఒకటే ఏడుపు. మా మామగారి అక్కయ్య “శుభమా అని పిల్ల కాపురానికి వెళ్తుంటే ఏమిటే మీ ఏడుపులు” అంటూ కోప్పడ్డారు. మహాలక్ష్మి వెళ్లిపోయాక దాదాపు నెలరోజులపాటు ఎమీ తోచలేదు నాకు. ఒక్కోసారి భోజనానికి మాతోబాటు మహాలక్ష్మికి కూడా విస్తరి వేసేదాన్ని. మా అత్తగారు “ఏమిటే నీ పరధ్యానం” అని నవ్వేవారు.
పిల్లలతో కాస్త కాలక్షేపం అయ్యేది కాని, సుబ్బమ్మవదిన ఎక్కువ మాట్లాడేది కాదు. పైగా ఆవిడకి ఈమధ్య కోపం, విసుగు ఎక్కువయ్యాయి. ఎప్పుడూ ఎదో విషయం మీద విసుక్కుంటూనే ఉండేది, నన్నే కాదు అందరినీ! నేను మాత్రం తిరిగి సమాధానం చెప్పేదాన్ని కాదు. నాకన్న బాగా పెద్దది, పైగా కష్టంలో ఉంది! మా అత్తగారు “ఏదో పిల్లలతో లక్షణంగా కాపురం చేసుకుంటోందనుకుంటే, ఆ భగవంతుడు చిన్న చూపు చూసాడు. ఈ యోగం పట్టింది. దీని బతుకిలా బండలైంది. ముప్ఫైయ్యేళ్లన్నా లేవు, ఎప్పటికి వెళ్లేను దీని జీవితం” అని బాధపడేవారు.
దసరా పండక్కి రెండు రోజుల ముందే వెళ్లి మా మామగారు మహాలక్ష్మిని తీసుకువచ్చారు. లోపలికి వస్తూనే నన్ను కావలించుకుని “నీకోసం ఏం తెచ్చానో చూడు” అంటూ, సంపంగి పూలమాల తీసి తలలో పెట్టింది. “అదేంటి మొత్తం నాకే పెట్టావు, నీకు లేకుండా” అన్నాను. “మా ఇంట్లో పెద్దచెట్టు ఉంది. నేను రోజూ పెట్టుకుంటూనే ఉన్నానులే” అంది. “అప్పుడే అది మీ ఇల్లయిపోయిందా?” అని వేళాకోళం చేసాను. ఆ రోజు మా కబుర్లకి అంతే లేదు. మా అత్తగారు “పొద్దుపోయింది ఇంక పడుకో”మని కోప్పడేదాకా మా కబుర్లు సాగుతూనే ఉన్నాయి. “ఆడపడుచు వస్తే నన్నిక పట్టించుకోవా ఏమిటి” అని ఆయన వెక్కిరించారు. మహాలక్ష్మి ఉండగానే మా అమ్మ వచ్చి సీమంతం చేసి నన్ను పురిటికి తీసుకెళ్లింది.
నాకు మగపిల్లవాడు పుట్టాడు. మూడోరోజు పథ్యం పెట్టిన తర్వాత మా నాన్నగారు మా మామగారికి మనవడు పుట్టాడని ఉత్తరం రాసారు. పిల్లవాడిని చూడడానికి ఆయన కానీ, మా అత్తగారు కానీ రాలేదు. ఎందుకో అర్థం కాలేదు. పెద్ద దూరభారం కూడా కాదు. మూడునాలుగు గంటల ప్రయాణం, అంతే! మా అమ్మతో అంటే “కుదరద్దూ!” అంది. కానీ పిల్లవాడిని చూసుకుంటే నాకెందుకో చాల గర్వంగా, ప్రపంచంలో ఎవరూ చేయలేని పని నేను చేసినట్లు, అందరూ నన్ను అభినందించాలని, అపురూపంగా చూడాలని అనిపించేది.
మూడో నెల వచ్చింది. బారసాల నాటికి వచ్చారు ఆయన, ఒక్కరే! మనిషి బాగా డస్సిపోయి, నల్లకప్పేసినట్లు ఉన్నారు. మొహంలో కళే లేదు. పిల్లవాడిని చూసిన సంతోషం ఎక్కడా కనపడలేదు. చాలా ముభావంగా ఉన్నారు. మా అత్తగారు, మహాలక్ష్మి వస్తారనుకున్నాను, రాలేదు. మహాలక్ష్మి ఎందుకు రాలేదో! పురుడు వచ్చిన తర్వాత వాళ్ల అత్తగారింటికి ఉత్తరం రాయించాను కూడా! అడుగుదామంటే ఆయనతో ఏకాంతంగా మాట్లాడడానికి వీలు కాలేదు. పిల్లవాడికి కనీసం ఒక గొలుసు కానీ, మురుగులు కానీ తేలేదు! మొత్తానికి బారసాల అయిపోయింది. ‘రామం’ అని పేరు పెట్టాము. మంచిరోజు చూసి నన్ను, పిల్లవాడిని పంపించమని చెప్పి భోజనాలు అవుతూనే ఆయన బయలుదేరి వెళ్లిపోయారు. అదే సంగతి మా అమ్మతో అంటే, “గొలుసు, మురుగులు చేయించటానికి డబ్బు సర్దుబాటు అవ్వద్దూ! అంతమంది ప్రయాణం అంటే ఎంత ఖర్చు! ఒంటిరెక్క మీద అంత సంసారం లాగడమంటే మాటలా! అందులోనూ ఇప్పుడు సంసారం మీద సంసారం వచ్చి పడిందాయె!” అంది. ఏమైనా, నా అనందాన్ని పంచుకోవడానికి మహాలక్ష్మి పక్కన లేకపోవడం నాకు వెలితిగానే ఉంది.
మంచిరోజు చూసి మా అమ్మ నన్ను, పిల్లవాడినీ మా అత్తగారింట్లో దింపింది. నాకు, పిల్లవాడికి గుమ్మంలో దిస్టి తీసి మా అత్తగారు నా చేతిలోంచి పిల్లవాడిని అందుకుని లోపలికి తీసుకెళ్లారు. లోపలి గదిలో మహాలక్ష్మి కనిపించింది తెల్ల సైనుపంచెలో! తలమీద ముసుగుతో! అక్కడే నిలబడిపోయాను. నాకు పురుడు వచ్చిన పదోరోజు మహాలక్ష్మి భర్త పాము కరిచి చనిపోయాడుట! మా అత్తగారు కళ్లుతుడుచుకుంటూ ఎమిటేమిటో చెప్తున్నారుగానీ నాకేమీ వినపడ్డంలేదు. మా అమ్మ కూడా అయోమయంగా చూస్తోంది. పట్టుకుచ్చులా నిగనిగలాడుతూ ఇంత బారుజడ, గలగల్లాడుతూ చేతిగాజులు, గల్లుగల్లుమంటూ కాళ్లపట్టీలు – ఏమైనాయి? ఎన్నిరకాల జడలు వేసుకునేది! ఎన్ని పూలు పెట్టుకునేది! ఎన్నెన్ని రంగుల చీరెలు కట్టుకునేది! కళకళ్లాడుతుండే మొహం, వెలుగులు చిమ్మే కళ్లు, చిరునవ్వు చిందే పెదవులు – ఏవీ? అసలు అక్కడ ఉన్నది మహాలక్ష్మేనా? ఈ ప్రపంచంలోని ఆనందమంతా తన స్వంతమైనట్లు ఉత్సాహంగా తుళ్ళుతూ ఉండే మహాలక్ష్మి ఇప్పుడు చైతన్యం లేకుండా తలవంచుకుని ఈ గదిలో ఒక మూల కూర్చుని ఉంది!
నేను, మహాలక్ష్మి ఒకళ్లని ఒకళ్లు పట్టుకుని ఏడుస్తూ ఎంతసేపు ఉండిపోయామో తెలీదు. మా అత్తగారు “ఇలా నువ్వు హైరాన పడతావనే నీకు కబురుచేయలేదు. తమాయించుకో. అసలే బాలింతరాలివి. పిల్లవాడు ఏడుస్తున్నాడు చూడు. లేచి పాలు పట్టు” అని నన్ను బలవంతంగా అక్కడినుంచి తీసుకెళ్లారు.
పెద్దమ్మాయి విషయంలో తట్టుకోగలిగిన మా అత్తగారు చిన్నమ్మాయి విషయంలో తట్టుకోలేకపోయారు. ఆ దిగులుతోనే ఆర్నెల్లు తిరక్కుండా పోయారు. మా అత్తగారు పోయినప్పుడు వచ్చిన మా అమ్మ వెళ్తూ “మీ అత్తగారు కూడా లేదు, నిన్ను కడుపులో పెట్టుకు చూసుకోవడానికి. మీ ఆడపడుచులకు వచ్చిన కష్టం సామాన్యమైనది కాదు. ఎవరికీ రాకూడని కష్టం వచ్చింది. ముఖ్యంగా మహాలక్ష్మికి. దాన్ని ఎవ్వరు తీర్చలేరు. ఆ బాధలో వాళ్లు ఏదైనా పరుషంగా మాట్లాడినా, నువ్వు మటుకు మాట తూలకు. నీకు నీ పిల్లలెంతో సుబ్బమ్మ పిల్లలంతే. ఆ తేడా ఏనాడూ కలలోకి కూడా రానీయకు. మీ మామగారు పెద్దవారు, కనిపెట్టుకుని చూసుకో తల్లీ!” అన్నది. అది ఒక తారకమంత్రంలాగా ఎప్పటికీ నా మనసులో నిలిచిపోయింది.
సుబ్బమ్మవదినకి పగలంతా పిల్లల పనితో సరిపోయేది. సాయంకాలాలు ఏదైనా హరికథకి కానీ, పురాణానికి కానీ ఏ పిల్లనో వెంటపెట్టుకుని వెళ్లేది. మహాలక్ష్మి మాత్రం ఇంట్లోంచి బయటకి వచ్చేదే కాదు. ఎప్పుడూ అశాంతితో రగిలిపోతున్నట్టు ఉండేది. అంతులేని దుఃఖంతో దహించుకుపోతూ ఉండేది. మా అత్తగారు పోయిన తర్వాత ఈ దుఃఖం మరీ ఎక్కువైంది. నవ్వడం ఏనాడో మర్చిపోయింది. ఎప్పుడూ పద్యాలో, పాటలో పాడుతుండే ఆ గొంతు మూగబోయింది. రాత్రిపూట ఏడుస్తూ కూర్చునేది. తెల్లవార్లూ తనతో పాటే కూర్చునేవాళ్లం – సుబ్బమ్మవదినకానీ, నేనుకానీ. అద్దం చూసుకుని ఒక్కోసారి ఏడుస్తూ ఉండేది. తనకున్న రంగురంగుల చీరలన్నీ తగలబెట్టేసింది. తన నగలన్నీ బావిలో పడేయబోతే అడ్డుకుని, దాచేసాము.
అదివరకు ఇద్దరం ఒకే ప్రాణంలా ఉండేవాళ్లమా! ఇప్పుడు నన్ను చూస్తే అసలు గిట్టదు. కాల్చేసే చూపులతో నావైపు చూసేది. ఎంతో ప్రేమతో చూసే ఆ కళ్లల్లో ఇప్పుడు ద్వేషం, అసహ్యం! “నాకు చిన్నది చాలు వదినా” అని తను చిన్నపూలమాల పెట్టుకుని, పెద్దమాల నా జడలో పెట్టే మహాలక్ష్మి – ఇప్పుడు నేను పూలమాల కట్టుకుంటే పూలన్నీ తుంపి పోస్తుంది! “ఈ రంగు నీకు బావుంటుంది వదినా” అని నాకోసం చీరలు ఏరే మహాలక్ష్మి – ఇప్పుడు నేను కొత్తచీర కట్టుకుంటే, దానికి కాటుక మరకో, సిరా మరకో పూస్తుంది! ఎప్పుడైనా కొఱ్ఱుపట్టిన చీర కట్టుకుంటే అది మార్చుకునేవరకూ గొడవచేసే మహాలక్ష్మి – ఇప్పుడు నా చీరలన్నిటికీ చిల్లులు పెట్టింది! “మనిద్దరం ఇలా పొద్దుపోయేవరకూ కబుర్లు చెప్పుకుంటూంటే అన్నయ్య తిట్టుకుంటాడు వదినా” అని వేళాకోళం చేసే మహాలక్ష్మి – ఇప్పుడు రాత్రిపూట మా పడకగది కిటికీలోంచి తొంగి చూస్తుంది! నా సీమంతానికి పూలజడ వేసి, సీతమ్మవారి సీమంతం పాట పాడిన మహాలక్ష్మి – ఇప్పుడు రామాన్ని చూసి మొహం తిప్పుకుంటుంది; దగ్గరకు వెళ్తే తోసేస్తుంది! తనని చూస్తే “కమలములు నీట బాసిన … ” [*] పద్యం గుర్తు వచ్చేది.
ఒకరోజు సుబ్బమ్మవదిన కూతురు జయ, తెలిసినవాళ్ల దొడ్లోంచి సంపంగిపూలు తెచ్చుకుంది. మాల కడదామని వచ్చి చూద్దును కదా, మహాలక్ష్మి రేకులని ఒక్కక్కటిగా తుంపి నేలపై పోస్తోంది. పసిపిల్ల తెచ్చుకున్న పూలు పాడుచేసిందని కోపంగా “ఏం పని ఇది వదినా!” అని అనబోయి, తన మొహం చూసి ఆగిపోయాను. ఆ కళ్లల్లో అనంతమైన దుఃఖం! ఆ దుఃఖం పోగొట్టడానికి ప్రాణాలైనా ఇవ్వాలనిపించింది ఆ క్షణంలో. మా అమ్మ అన్నట్టు ఆ దుఃఖం ఏనాటికైనా తీరేదా? ఎవరైనా తీర్చగలిగేదా?
జయ పెళ్లి కుదిరింది. పెళ్లి హడావిడి ఉన్నన్ని రోజులు మహాలక్ష్మి మాత్రం ఇవతలికి రాలేదు. మా పెళ్లిలో ఎన్నో పాటలు పాడింది. స్నాతకం పాటలు, తలంబ్రాల పాటలు, సదస్యం పాటలు, వియ్యాలవారి పాటలు, మంగళహారతులు, పన్నీరు పాటలు, బంతులాట పాటలు, పేరుచెప్పే పాటలు, ఆఖరికి అప్పగింతల పాట కూడా మహలక్ష్మే పాడింది ఆ ఐదు రోజుల పెళ్లిలో. ఎప్పుడూ నావెంటే ఉండేది కబుర్లు చెప్తూ. అప్పుడు పెళ్లిపందిట్లో సందడంతా తనదే! ఇప్పుడు కనీసం పెళ్లికొడుకునన్నా చూడలేదు!
పెళ్లి హడవిడి అయిపోయింది. పెళ్లివారు, బంధువులు వెళ్లిపోయారు. అందరం బాగా అలసిపోయి నిద్రపోతున్నాము. ఒక రాత్రివేళ బావి గిలక శబ్దానికి మెలకువ వచ్చింది. “ఆత్మహత్య మహాపాతకమని కానీ, లేదంటే ఏనాడో బావిలో దూకేదాన్ని” అన్న మహాలక్ష్మి మాటలు గుర్తుకు వచ్చి, ఉలిక్కిపడి బయటకి పరిగెత్తాను. మహాలక్ష్మి బావిలోంచి నీళ్లు తోడుకుని చన్నీళ్ల స్నానం చేస్తోంది! అక్కడే దొడ్డిగుమ్మంలో నిలుచుని అలా చూస్తూ ఉన్నాను. ఎన్ని చేదలు తోడి పోసుకుందో! ఎన్ని బావులలో నీళ్లు పోసుకుంటే ఆ హృదయంలోని మంట చల్లారుతుంది? అంతలో వీధి వసారాలో పడుకున్న మా మామగారు లేచి వచ్చారు. నేను చటుక్కున పక్కకి తప్పుకున్నాను. ఆయన నన్ను చూసారేమో తెలీదు. మహాలక్ష్మి లోపలికి వచ్చింది, తలవంచుకుని. ఎవ్వరం ఎమీ మాట్లాడలేదు.
మర్నాడు మా మామగారు వాళ్లబ్బాయితో “నేను చిన్నమ్మాయిని తీసుకుని కొంతకాలం కాశీలో ఉందామనుకుంటున్నాను. ఏర్పాట్లు చూడు” అన్నారు. పదిరోజుల్లో మా మామగారు, మహాలక్ష్మి కాశీకి బయలుదేరి వెళ్లిపోయారు. కనీసం కాశీలో అన్నా మహాలక్ష్మికి మనశ్శాంతి దొరికితే బావుండునని ఆ విశ్వేశ్వరుడికి దణ్ణం పెట్టుకున్నాను.
అలా వెళ్లిన వాళ్లు ఏడాది తర్వాత తిరిగి వచ్చారు. మహాలక్ష్మి “నీకోసం తెచ్చాను వదినా” అని పెట్టెలోంచి బెనారసు చీర, “దారిలో కనబడ్డాయి, నీకిష్టం కదా” అంటూ సంపంగిపూల పొట్లం నా చేతిలో పెట్టింది. సంతోషంతో కావలించుకున్నాను. నేను మడి కట్టుకుని వంట చేస్తుంటే సన్నగా పాడుతున్నట్టు మహాలక్ష్మి గొంతు వినిపించింది. రామాన్ని ఒళ్లో కూర్చోపెట్టుకుని రామాయణం శ్లోకాలు చదువుతోంది. నన్ను చూడగానే “నాన్న నాకు రామాయణం పాఠం చెప్తున్నారు వదినా. అయోధ్యకాండ వరకూ అయింది” అన్నది. ఆ కళ్లల్లో తేజస్సుకి, మొహంలో ప్రశాంతతకి అర్థం తెలిసింది.
. . .
అమ్మమ్మ చెప్పడం పూర్తి చేసింది. అందరి మనసులూ భారమయ్యాయి. చీకటిపడుతూంటే లేచి లైట్ వేసాను. “తర్వాతేమైంది?” మా అమ్మాయి అడిగింది. ” ఏముంది! మీ అమ్మమ్మ పుట్టింది. అందరి చదువులు, పెళ్లిళ్లు అయ్యాయి. సుబ్బమ్మవదిన పిల్లల దగ్గరకు వెళ్లింది. మా మామగారు, సుబ్బమ్మవదిన, మహాలక్ష్మి, మీ ముత్తాత – అందరూ వరసగా వెళ్లిపోయారు. నేనొక్కదాన్నే మిగిలాను, నీ పెళ్లి చూడడం కోసం” అంటూ మునిమనవరాలిని దగ్గరకు తీసుకుని మా అమ్మమ్మ నవ్వింది.
“అందుకే చెప్తున్నాను. విన్నావుగా! తాతమ్మ ఎన్ని కష్టాలు పడిందో! నీకింతకంటే రాజాలాంటి సంబంధం వస్తుంది. ఈ సంగతి మర్చిపో.” మనవరాలిని కన్విన్స్ చేయటానికి యథాశక్తి ప్రయత్నిస్తోంది మా అమ్మ.
“అదే పరిస్థితి నాకొస్తే ఏం చేస్తారు అమ్మమ్మా?” విసురుగా అంది మా అమ్మాయి. “అపభ్రంశపు మాటలు మాట్లాడకు” అంటూ అరిచింది మా అమ్మ.
“అదలా మొండిగా మాట్లాడుతుంటే నువ్వలా చూస్తూ ఊరుకుంటావేమిటే? ఇదిలాగే వాళ్ల నాన్న కూడా దగ్గర వాగుతుందేమో? అసలే ఇది తాన అంటే ఆయన తందానా అంటాడు” అంటూ నా వైపు చూసింది అమ్మ.
నిజమే! దానికి నాకన్నా వాళ్ల నాన్న దగ్గర చనువు ఎక్కువ. దీని మాటలు చూస్తుంటే ఇది ఆ కుటుంబంతో చాలా అటాచ్మెంట్ పెంచుకున్నట్టుంది. పోనీ, ఇన్ఫాచ్యుయేషన్ అనుకుందామా అంటే ఇదేమీ టీనేజ్లో లేదు, ఇరవైనాలుగేళ్ల పిల్ల, పైగా ఎం.డి. చేస్తోంది. నేనెటూ తేల్చుకోలేకుండా ఉన్నాను. అంత ఇష్టంగానూ లేదు, అలా అని దాని అభిప్రాయానికి విరుధ్ధంగా వెళ్లాలనీ లేదు. డెసిషన్ దానికీ, వాళ్ల నాన్నకీ వదిలిపెట్టాలనుకున్నాను.
ఇంక తట్టుకోలేక మా అమ్మ “నువ్వన్నా చెప్పమ్మా! నువ్వు పడ్డ కష్టాలన్నీ అది కూడా పడాలా?” అంది మా అమ్మమ్మతో.
“నేనేం కష్టాలు పడ్డానే? కష్టాలు, బాధలు అన్నీ సుబ్బమ్మవదినవీ, మహాలక్ష్మివీ! నావి చిన్న చిన్న ఇబ్బందులే. అయినా వాళ్లేమన్నా పరాయివాళ్లా?” అంది అమ్మమ్మ. మా అమ్మమ్మ ఎప్పటికైనా నా అలోచనలకి అందుతుందా!
న్యూక్లియర్ ఫామిలీస్ వచ్చాక కుటుంబం అంటే భార్య, భర్త, పిల్లలు అన్న ఆలోచనకి అలవాటుపడిపోయింది మా తరం. అటు పుట్టింటివాళ్లనీ, ఇటు అత్తగారింటివాళ్లనీ కూడా తన కుటుంబంలో భాగంగా చూసి, వాళ్ల కష్ట సుఖాలని తనవిగా భావించే మా అమ్మమ్మ తరంలోని సంస్కారం తిరిగి మా అమ్మాయి తరంలో ప్రవేశిస్తోందా!
“మీ నాన్నని ఊరునించి రానీయమ్మా మాట్లాడుదాము. అన్నీ కుదరాలి కదా!” అంటోంది మా అమ్మమ్మ. “థాంక్స్ తాతమ్మా!” అంటూ మా అమ్మాయి వాళ్ల తాతమ్మని కావలించుకుంది.
***
[*] – కమలములు నీట బాసిన, కమలాప్తుని రశ్మిసోకి కమలిన భంగిన్, దమ దమ నెలవులు తప్పిన, దమ మిత్రులు శత్రులౌట తథ్యము సుమతీ!
బావుంది. ఒక మూడు తరాల కిందటి వైదిక బ్రాహ్మణ కుటుంబాన్ని గుర్తు చేశారు. ముత్తవ్వ కథ పూర్తయిన తరవాత ఆ చర్చ కాకుండా, మునిమనవరాలు ఆత్మ స్థైర్యంతో నిర్ణయం తీసుకున్నట్టుగా చూపించి ఉంటే బలంగా ఉండేది.
మీ విశ్లేషణకు ధన్యవాదాలు.
చాలా బావుందండీ ! నేటి తరానికి వ్యక్తిగత ఆనందం,సౌకర్యమే ముఖ్యం . కుటుంబం కోసం చిన్నపాటి త్యాగాలు కూడా చేయలేని తరంలో … పాతతరాన్ని గుర్తుచేసి మంచి పని చేసారు .
నారాయణ మూర్తి గారి అభిప్రాయం బావుంది . అలా ఉంటె బావుండుననిపించింది .
థాంక్స్ అండి
కధ చాలాబాగుందండి .అభినందనలు
థాంక్స్ అండి
మంచి కథ రాజ్యలక్ష్మి గారూ..పొరుపు లేకపోవటం ఎంత శాంతి …పోగొట్టుకోకూడదు దాన్ని . అభినందనలు.
థాంక్స్ మైథిలి అబ్బరాజు గారు.
మా అత్తగారు గుర్తొచ్చారు మీ అమ్మమ్మ గారి మాటలు వింటుంటే …
చాలా బాగుంది కథ …అమ్మమ్మ ముచ్చట్లు ఇంకా కొంచం చెప్పి వుంటే బాగుండేది :)
థాంక్స్ దత్తమాల గారూ. మా ఫ్రెండ్ కి కూడా వాళ్ల మామ్మ గుర్తొచ్చిన్దిట ఇది చదివిన తర్వాత
న్యూక్లియర్ ఫామిలీస్ వచ్చాక కుటుంబం అంటే భార్య, భర్త, పిల్లలు అన్న ఆలోచనకి అలవాటుపడిపోయింది మా తరం. అటు పుట్టింటివాళ్లనీ, ఇటు అత్తగారింటివాళ్లనీ కూడా తన కుటుంబంలో భాగంగా చూసి, వాళ్ల కష్ట సుఖాలని తనవిగా భావించే మా అమ్మమ్మ తరంలోని సంస్కారం తిరిగి మా అమ్మాయి తరంలో ప్రవేశిస్తోందా!
కధనం బాగుంది. మహాలక్ష్మి అన్న పేరు ఎందుకు పెట్టారో అర్ధం కాలేదు. ఆమెను ఆదర్శంగా చూపదలుచుకోలేదు కదా ?
కధనం బాగుంది. మహాలక్ష్మి అన్న పేరు ఎందుకు పెట్టారో అర్ధం కాలేదు. ఆమెను ఆదర్శంగా చూపదలుచుకోలేదు కదా ?
లేదండి కథ ఆ పాత్ర చుట్టూ నడుస్తుందని ఆ పేరు పెట్టాను. thanks
చాలా బాగుంది రాజ్యలక్ష్మి గారు ……ఒక మంచి తెలుగు కథ ……మీ కథనం కళ్ళకు కట్టినట్లు ఉంది …
థాంక్స్ మారుతి
నేటి తరం పిల్లల్లో ఇలాంటి ఆలోచనలు రావటం నిజంగా మంచిదే. కాబోయేవాడు తప్ప ఎవరు అవసరం లేదనుకునేవారికి కనువిప్పు. మంచి సందేశాత్మక కథ, బాగుందండి.
నా అభిప్రాయం కూడా అదే – పాత తరం నించి ఆ సహనమే మనం నేర్చుకోవాలి అని. కథ నచ్చినందుకు సతోషం సుధారాణి గారు.
చాలా బావుంది కథ!! పాత తరం వాళ్ళు జీవితం లో సమస్యలని ఎలా ఎదుర్కున్నారో బాగా చెప్పారు. ప్రతి చిన్న విషయానికి మధన పడిపోయే మనకి ఇలాంటి వారు నిజంగా ఆదర్శం !!
కథ నచ్చినందుకు సంతోషం చంద్రిక గారు.
నిజమే అప్పటివాళ్ళ ధైర్యం మనకి లేదు.
nice story.. eetaram prati okkaru chadavalsina story
చాల థాంక్స్
ఈ కధను డైలీ సీరియల్ గా టీవీలో ఓ సంవత్సరం పైగా లాగించొచ్చు.
అజిత్ కుమార్ గారు, థాంక్స్. ఇంతకీ మీరు తిట్టారో పొగిడారో తెలీలేదు