Birdman: A Thing is a Thing. Not what is said of the Thing!

 

ల.లి.త.

 

 

lalitha parnandi“సృష్టించాలి…  సాధించాలి…  నిజాయితీగా సృష్టించి సాధించాలి…  అక్కర్లేదు. పాత కీర్తి మళ్ళీ వద్దు… కొత్తగా చెందాలి. తనకి తాను చెందాలి..  ఎందరికో చెందాలి..  గుర్తుండాలి.”

ఇది ఓ కళాకారుడి వేదన.  

‘బర్డ్ మాన్’ అనే సినిమా సీరీస్ మూడిట్లో నటించి బాగా పేరు తెచ్చుకున్న రోజుల్లోనే అతడు తన హాలీవుడ్ కెరీర్ ను విడిచిపెట్టేస్తాడు.  ఓ ఇరవై ఏళ్లయిన తర్వాత మళ్ళీ నటుడుగా నాటక ప్రయోక్తగా న్యూయార్క్  బ్రాడ్వే నాటకశాలలో కొత్త అవతారం ఎత్తటానికి ప్రయత్నిస్తాడు.  ఇప్పుడు రకరకాల కళారూపాల పోకడలన్నీ క్లైమేట్ చేంజ్ తో గ్లేసియర్లు కరుగుతున్నంత జోరుగా అంతర్జాల మహా సాగరంలోకి ప్రవహిస్తూ అస్తిత్వాలను ముంచేస్తున్నాయని తెలిసీ ఇలా సాహసం చెయ్యటం అంటే … అతను ఎంత పెద్ద రాయిగా ఘనీభవించి కాలు నిలదొక్కుకోవాలో! 

“కళ గురించి కాదు నీ బాధ. మళ్ళీ నిన్ను అందరూ పట్టించుకోవాలి.  బ్లాగర్లనీ ట్విట్టర్ నీ అసహ్యించుకుంటావ్. ఫేస్బుక్ పేజ్ లేదు నీకు. అంటే నువ్విక లేనట్టే.  అసలు నువ్వు చచ్చేంత భయపడుతున్నది నీ గొడవ ఎవరికీ అక్కర్లేదనే… మాలాగే.  మేం కూడా అంతే ..” అంటుంది అతని కూతురు.

“నువ్వు ‘బర్డ్ మాన్’ లాంటి చెత్త సినిమాలతో ఎంత చేటు చేశావ్!  ‘అన్నీ తమకోసమే’ అనుకుంటూ స్వార్థంతో బతికే పిల్లల్ని తయారు చేశారు మీలాంటివాళ్ళు.  చెడగొట్టేశారు. అసలైన ‘కళ’ అంటే ఏమిటో వాళ్లకి నేర్పలేదు.  వాళ్ళు దానికోసం కనీసం ప్రయత్నించే స్థాయిలో కూడా లేరు. నీ నాటకానికి చెత్త సమీక్ష రాసి నిన్ను నాశనం చేస్తాను” అంటుంది ఓ ఆర్ట్ క్రిటిక్.

“Popularity is the slutty little cousin of Prestige.  కళనీ సంస్కృతినీ ఊచకోత కోసేస్తున్న మీ హాలీవుడ్ స్నేహితుల దగ్గరకు తిరిగి వెళ్ళిపో. నీకు గొప్ప నాటకాలు ఎందుకు” – అంటూ సాంస్కృతిక ఆధిక్యతను ప్రదర్శిస్తూ తన పాపులారిటీని కింద పడేసి కసాపిసా తొక్కేద్దామని చూసే సహనటుడు. అందులోనూ అతనొక పేరున్న బ్రాడ్వే నటుడు కూడా.

అన్నిటినీ మించి..

వీళ్ళందరి గొడవతో మనసు ఏ కొంచెం చెదురుతున్నా “మళ్ళీ ‘బర్డ్ మాన్’ అయిపో.  పాత వైభవం తెచ్చుకుందాం. అరవయ్యేళ్ళ వయసంటే ఈ రోజుల్లో కొత్త ఇరవైలు. మొహానికి సర్జరీలతో కొత్త కళ తెచ్చుకో.” అంటూ సతాయించే తన ‘బర్డ్ మాన్’ అస్తిత్వం.

ఇలా గురి చూసి గుండెను చీల్చేసే మనుషుల మధ్యలో ఎంత బాధో వేదనో అతనికి తన అభివ్యక్తిని వెదుక్కోవటంలో ! భార్యతో కూతురితో తెగిపోయిన బంధాల దారాలు పోగేసుకుని మళ్ళీ పేనుకోవటంలో !

***

2014 కి ఆస్కార్ ఉత్తమ చిత్రం “బర్డ్ మాన్”.  ఈ Black Comedyని తీసినాయన Alejandro Inarritu.  మెక్సికన్ దర్శకుడు.

కథకొస్తే, ఒకప్పుడు ‘బర్డ్ మాన్’ సినిమాల హీరోగా ప్రఖ్యాతుడైన రిగ్గన్ థామ్సన్ (Bat Man సిరీస్ లో వేసిన Michael Keaton)  ఇప్పుడు నడివయసు కొసన ఉన్నాడు. భార్యతో విడిపోయాడు. కూతురు మత్తుమందుల అలవాటు వదిలించుకోవటానికి రిహాబ్ సెంటర్ కు వెళ్లి వచ్చింది. ఇప్పుడు అతన్ని హీరోగా గుర్తించి ఆరాధిస్తున్నవాళ్ళెవరూ లేరు. ‘బర్డ్ మాన్’ నీడ మాత్రం అతన్ని మళ్ళీ పాత వైభవం కోసం ప్రయత్నించమని వేధిస్తూ ఉంటుంది. అతని చిన్నప్పుడు స్కూల్ నాటకంలో నటించాడట. అది చూసిన రచయిత రేమండ్ కార్వర్ అతని నటనను మెచ్చుకుంటూ చిన్న టిష్యూ పేపర్ మీద రాసి సంతకం చేసిచ్చాడట. ఆ పేపర్ ను అపురూపంగా దాచుకుని మంచి నటుడు కావాలన్న కోరికను మనసులో పెట్టుకుంటాడు. తర్వాత కామిక్ స్ట్రిప్ హీరో బర్డ్ మాన్ గా హాలీవుడ్ నటుడయి, మంచి దశలో ఉండగా సినిమాను విడిచిపెట్టేస్తాడు.   ఇరవై ఏళ్ల విరామం తర్వాత తనకు చిన్నతనంలో స్ఫూర్తినిచ్చిన కార్వర్ రాసిన ఓ కథను  నాటకంగా న్యూయార్క్  బ్రాడ్వే థియేటర్లో వేయాలన్న కోరికతో నాటక రంగంలోకి దిగుతాడు. తన హాలీవుడ్ పాపులారిటీని, డబ్బునీ, ఇంటినీ అన్నీ తాకట్టు పెట్టి, ఓ 800 మంది ప్రేక్షకులు స్టేజ్ మీద చూడబోయే తన magnum opus సృష్టి కోసం తపిస్తాడు. నెమ్మదిగా చివరకు తన ఆత్మతోనూ, తనలోని కళాకారుడితోనూ, భార్యా బిడ్డతోనూ, తన అభివ్యక్తితోనూ సమన్వయాన్ని సాధించి శాంతంగా నవ్వుకుంటాడు ‘బర్డ్ మాన్’ అనబడే రిగ్గన్.

Photo 2

పైకి చిన్నగానే కనబడే చాలా పెద్ద అస్తిత్వ సమస్యలు అతనివి. తను ఒకప్పటి సెలబ్రిటీ. బర్డ్ మాన్ 4 అని వో సినిమా తీస్తే మళ్ళీ ఒకప్పటి పేరుని తిరిగి సంపాదించ గలిగే అవకాశం ఉన్న రోజులు ఇవి. అయినా ఆ గర్వాన్నంతా అణుచుకుని ఆర్టిస్ట్ గా నాటకంలోకి కొత్తగా అడుగుపెడతాడు. పాపులర్ సినిమాను అసహ్యించుకునే సాంస్కృతిక నియంతలు ఉన్న నాటక రంగం అది.  అక్కడ చౌకబారు పాపులారిటీ ఉన్న హాలీవుడ్ నటుడు,  నాటక దర్శకుడిగా నటుడిగా మెప్పు పొందటం అంటే పరుగులు తీస్తున్న కుర్రాళ్ళ బృందంతో కలిసి ముసలాడి ఎవరెస్ట్ ట్రెకింగే.

***

‘బర్డ్ మాన్’  వేదన ‘సాగర సంగమం’ లోనూ కనిపిస్తుంది. ఇష్టమైన నాట్యంలో తనను తాను వ్యక్తీకరించుకోవటానికి ‘సాగర సంగమం’లో అతని పేదరికం అడ్డవుతుంది. అలా అతని పతనం భౌతికమైన సమస్య దగ్గరే మొదలౌతుంది. విఫలమైన కళాకారుడి  చిక్కని వేదనను కె. విశ్వనాధ్ ‘సాగర సంగమం’ లో గాఢంగా చూపిస్తాడు.  పాపులర్ సినిమాకు అవసరమని కొంతా, తన సొంతమే అయిన మరికొంతా sentimentality ని కలిపి విశ్వనాధ్ తీసిన మంచి ఇతివృత్తం  ‘సాగర సంగమం. ‘కళాకారుడి వేదన’ అనే విషయం వరకే ఈ రెండు సినిమాల పోలిక. ‘బర్డ్ మాన్’ సంక్లిష్టమైన రోజుల్లో తీసిన సంక్లిష్టమైన సినిమా.

చాలా ఎక్కువ సూక్ష్మదృష్టీ, అసాధారణమైన తెలివీ ఉన్నవాళ్ళు మామూలు మనుషులతో అంటుకుని బతకటానికి ఎక్కువ కష్టపడతారు. అడుగడుగునా ఎదురయ్యే అతి మామూలుతనాన్ని అర్థం చేసుకోలేరు. తమతో సమానంగా సంభాషించేవాళ్ళు ఎక్కువమంది కనపడరు. మనుషులతో సంబంధాల్లో వాళ్ళకో అపసవ్యత వచ్చి చేరుతుంది. దాన్ని తొలగించుకోలేక ఇబ్బంది పడతారు.  ఆ బాధను జయించి, తమలో పుట్టే కొత్త కొత్త ఆలోచనలను మిగతా సమాజానికి అందించగలిగే వాళ్ళవల్లే సమాజంలో మార్పులు వస్తాయి.  అది చెయ్యలేని వాళ్లలో మేధాశక్తి ఒంటరి మంచుపర్వతమై, తెలివే శాపమై వాళ్ళు పిచ్చివాళ్ళయే ప్రమాదం కూడా ఉంటుంది. ‘తెలివెక్కువై పిచ్చోడై పోయాడ’ని  కామెంట్ సంపాదించుకునే అభాగ్యులు ఈ రకం. అతి మామూలుతనం మధ్య బతికే ఇలాటి పిచ్చిమేధావి ప్రయాణాన్ని ప్రముఖ మళయాళ దర్శకుడు అదూర్ గోపాలక్రిష్ణన్ తన ‘అనంతరం’ అనే సినిమాలో చూపిస్తాడు.

‘అనంతరం’ లో ఒక మేధావి తన తెలివిని సమాజంతో సమన్వయం చెయ్యలేకా, ‘సాగర సంగమం’ లో కళాకారుడు తన   కళాచాతుర్యాన్ని చేర్చాల్సిన స్థాయికి  చేర్చలేకా విఫలమైతే, ‘బర్డ్ మాన్’ ది వీళ్ళకి సరిగ్గా వ్యతిరేకమైన యాతన. మొదటి రెండు సినిమాల్లో  తెలివైనవాడు తన ఆధిక్యతనుండి న్యూనతవైపు జారిపోతే, ‘బర్డ్ మాన్’ న్యూనత నుంచీ బయలుదేరి  నెమ్మదిగా జీవితాన్నీ కళనూ గెలుస్తాడు. (అమితాబ్ బచ్చన్ నటన సూపర్ స్టార్ అనబడే స్థాయి నుండి బయలుదేరి ‘పీకూ’ సినిమాలో చక్కగా పరిణతి చెందినట్టు). ఈ ప్రక్రియలో కళాకారులకుండే రోంత పిచ్చితనమూ రిగ్గన్ను ఆవహించి, పిస్టల్ లో గుళ్ళు నింపి, నాటకం చివర్లో నిజంగానే తన్ను తాను కాల్చుకుంటాడు. అది చూసి, విజయం సాధించిన అతని నాటకం గురించి ఓ కళావిమర్శకురాలు ‘The unexpected virtue of ignorance’  అని న్యూయార్క్ టైమ్స్ లో రాసి పారేస్తుంది.  పొరపాటున  అతడు గుళ్ళున్న పిస్టల్ తో కాల్చుకున్నాడు కాబట్టి అతని అదృష్టం కొద్దీ ‘సూపర్ రియలిజం’ అనో  కొత్త ప్రక్రియ పుట్టిందని రాస్తూ అతని ప్రయోగంతో అమెరికన్ నాటకానికి కొత్త రక్తం ఎక్కిందని చెప్తుంది.

ఎవరేమనుకున్నా చివరకు రిగ్గన్ మానసిక స్థితే వేరు. రిగ్గన్ గదిలో “A thing is a thing. Not what is said of the thing” అని రాసి వుంటుంది. నాటక ప్రదర్శన తరువాత అతను తానేమిటో తెలుసుకుంటాడు. ఎవరు ఏమనుకుంటున్నారన్నది అతనికి ఇక అనవసరం.

***

‘బర్డ్ మాన్’ లో పొరలు చాలానే ఉన్నాయి. రిగ్గన్ నాటక బృందంలో ఉన్న లెస్లీ, లారా, మైక్ … ఈ ముగ్గురూ కూడా నటులే కాబట్టి ఆవేశాలు ఎక్కువే. అహంకారంతో రిగ్గన్ను తీసి పారేస్తూ, సహజ నటన అంటూ స్టేజ్ మీదే తాగుడూ శృంగారం కూడా నిజంగా చేసెయ్యాలని చూసే మైక్ లో వేరే సున్నితమైన మనిషి కూడా ఉంటాడు. ఆ మనిషి రిగ్గన్ కూతురు సామ్ ముందు బయట పడతాడు. రిహాబ్ సెంటర్ నుండి వచ్చిన సామ్ నాటకంలో తండ్రికి కావలసినవి చూసుకుంటూ సాయపడుతూ ఉంటుంది. అభద్రతా భావం నిండుగా ఆవరించిన సామ్, సోషల్ మీడియా కలిగించే అభద్రతతో పాటు దాని శక్తి ఇంకెంత గట్టిదో నొక్కి చెప్తూ ఉంటుంది.  తక్కువసేపే కనిపించినా ‘టైమ్స్’ పత్రిక ఆర్ట్ సెక్షన్ విమర్శకురాలు రివ్యూలతో కళాకారులని కత్తిరించటమో సైజు పెంచటమో చేస్తూ పోయే ఆర్ట్ క్రిటిక్ లకి గొప్ప ప్రతినిధి. ఈమెను అసలు మర్చిపోలేం.

Photo 3

మొత్తం అంతా కళను శోధించే మనుషుల కథ కాబట్టి వాళ్ళు మాట్లాడే మాటలు తాజాగా కొత్తగా ఉన్నాయి. ఆ హాస్యం, పంచ్ కొన్నిసంభాషణలను మళ్ళీ వినమంటాయి. గాబ్రియేల్  మార్క్వెజ్ పుట్టిన సెంట్రల్ అమెరికా నుంచే వచ్చిన ఈ చిత్ర దర్శకుడు Alejandro Inarritu,  సాహిత్య సౌరభాలను సినిమాలో వెదజల్లాడు. మరీ ఎక్కువ తికమక పెట్టని మోతాదులో మాజిక్ రియలిజాన్ని ఉపయోగించాడు. ఇన్ని చేసి “ప్రపంచమే ఒక నాటక రంగం” అన్న షేక్స్పియర్ ని వదిలేస్తే ఎలా? మేక్బెత్ నూ కాస్త వాడాడు.

సినిమా కథా కాలం 3 రోజులు.  మొత్తం ఆ థియేటర్ ఉన్న భవనంలోనే వీళ్ళంతా ఉండటం, మొదటి రెండు రోజులూ ప్రివ్యూ షోలు గా నాటకం వేయటం, అందులోనే అన్ని రభసలూ జరిగిపోతాయి. మూడవ రోజు అసలు నాటకం. అంతే.  ఆ భవనం కాకుండా రిగ్గన్, మైక్ ఒక బార్ లోకి వెళ్తారు. బ్రాడ్వే వీధిలో ఓసారి. ఇంతే స్థల పరిధిలో  నాటకానికి సంబంధించిన ఇతివృత్తం ఉన్న సినిమాను నాటకరూపం లోనే తీశాడు Inarri tu. ఇంకా “బర్డ్ మాన్” సినిమాటోగ్రఫీ కి కూడా ఆస్కార్ వచ్చింది. Inarritu  ప్రణాళిక  ప్రకారం డైరెక్టర్ అఫ్ సినిమాటోగ్రఫీ EImmanuel  Lubezski   (ట్రీ అఫ్ లైఫ్, గ్రావిటీ లకు పని చేశాడు) ‘బర్డ్ మాన్’  సినిమా మొత్తాన్ని ఒకే షాట్ లో తీసినంత భ్రమ కలిగించాడు. ఎడిటర్ కు బొత్తిగా పనిలేని సినిమా ఇది. అసలు పనంతా స్క్రిప్ట్ రైటర్స్ Inarritu మరో ఇద్దరిదీ. (వీళ్ళు ముగ్గురికీ కూడా రాక తప్పని ‘ఒరిజినల్ స్క్రీన్ ప్లే’ ఆస్కార్ వచ్చేసింది).  శంకర్ మహదేవన్ బ్రెత్లెస్ పాటలో ఎక్కడ ఊపిరి పీల్చుకున్నాడో వెదుక్కున్నట్టు, Lubezski  షాట్  ఎక్కడ ఆగి, ఎక్కడ మళ్ళీ మొదలయిందో వెదికి వెదికి పట్టుకోవాల్సిందే. సినిమా విద్యార్థులకు మంచి అభ్యాసం.  ఒకే కామెరా అలా అందరి భావోద్వేగాల మీదా చిన్న పొడవైన కారిడార్లలో, గదుల్లో, స్టేజ్ మీదా అలా దగ్గరగా, దూరంగా, నిశితంగా, పరికిస్తూ వెళ్తూ ఉంటుందంతే. చూస్తున్న మనమూ అలాగే తిరుగుతూ తరవాత ఏమిటాని కుతూహలంగా చూస్తుంటాం.  నటుల ఉద్వేగాలతో  Inarritu బాలే చేయిస్తే దానికి తగ్గట్టు కామెరాతో బాలే చేయించాడు Lubezski.  కొద్దిపాటి జాజ్ ధ్వనులే సంగీతం.

ఆర్ట్ హౌస్ సినిమాకూ పాపులర్ సినిమాకూ తేడాలు చెరిపేయగల్గుతున్నారు Inarritu లాంటివాళ్ళు. నిజానికి ఈ కథా వస్తువును సుఖంగా సెంటిమెంటల్ స్థాయికో లేక తక్కువమంది మాత్రమే అందుకోగలిగే ఉన్నత స్థాయి ఉద్వేగానికో తీసుకువెళ్ళటం సులువు. రిగ్గన్ అసహాయత  మనకి కొంచెం జాలి కలిగిస్తూ ఉండగానే … అవతలివాడికి దొరికిపోతూ, ఓడిపోతున్నట్టు మొహం పెట్టి అతను అలిసిపోగానే … సినిమాలో సరిగ్గా ఆ క్షణాల్లోనే మందకొడితనమో sentimentalityనో వచ్చేస్తాయి సోమరిపోతు దర్శకుడైతే. Inarritu అలా జరగనివ్వడు. రిగ్గన్ వెంటనే తన ఆత్మనంతా కూడదీసుకుని ఎదుర్కొంటాడు పరిస్థితిని. లేకపోతే దర్శకుడే ఆదుకుని పాపం అతని చీప్ పాపులారిటీకి కూడా చిన్న విలువ కలిగిస్తాడు. ఒకోసారి చెత్తెస్ట్ జనరంజకత్వాన్నీ గొప్ప తత్వదర్శనపు కబుర్లనీ పక్కపక్కనే కూర్చోబెట్టి రిగ్గన్ను ఆటపట్టిస్తాడు. ప్రస్తుతం మన అంతర్జాల దర్శనం ఇదే కదా!

రిగ్గన్ ఇంటర్వ్యూ ఇస్తున్నాడు.

Journalist 1 :    As you are probably aware, Barthes said.. “The cultural work done by gods and epics

is now being done by laundry detergent commercials and comic strip characters..

 

Riggan :             Ablosutely,  like you said.. Barthes said… ‘Birdman’,  like Icarus..

Journalist 2 :     Ok hang on, who is this Barthes guy.. Which ‘Birdman’ was he in?

Journo 1      :      Roland Barthes, was a French philosopher and if you knew anything about the

history of..

 

Journo 2      :      Now, is it true you have been injecting yourself with semen from baby pigs?

Riggan :             I’m sorry, What?

Journo 2      :     As a method of facial rejuvenation..

Riggan :             Where did you read it?

Journo 2       :     It was tweeted by @prostatewhispers.

Riggan :             That’s not true.

Journo 2        :    Ok, I’ll write you are denying it.

***

తను జీవించిన కాలాన్ని ఇంత బాగా ఒడిసిపట్టి సినిమాలోకి చరిత్రీకరించటం అంత తేలికైన పని కాదు.

Me Saludar Senor Inarritu ! 

*

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

మీ మాటలు

  1. తెలుగు లో ఇంత మంచి వ్యాసమా..ఇంతేసి narration చూసి ఎరుగను.పర్వతంలాంటి రచన ముందు మాంజిలా నా ప్రయత్నం. సారంగ is a school of various thoughts.

  2. భాస్కరం కల్లూరి says:

    చాలా బాగుంది ల.లి.త గారూ… మీ వ్యాసాలు సినిమా విద్యార్థులకు మంచి పాఠాలు.

  3. మీ వ్యాసాలు సూక్ష్మమైన పరిశీలనతో వెలికి తీయబడ్డ మంచి ముత్యాలు

  4. rambabu thota says:

    నేను ఈ సినిమా చూసినప్పుడు “లవ్ యూ సోమచ్ ఇనారితూ” అనుకున్నాను. ఆ ఫీలింగ్ చూడని వారికి కూడా రప్పించి, తప్పకుండా చూడాలి అనిపించేలా ఉంది మీ రివ్యూ.

  5. Narayanaswamy says:

    అద్భుతం లలిత గారూ – బర్డ్ మాన్ చూసి రాద్దామనుకున్నా – మీ వ్యాసం చదివినాక సినిమా మరో సారి చూడాలి అనిపిస్తోంది – రూపం లోనూ సారంలోనూ ఇనారితు చాలా ఎత్తుకు ఎదిగాడీ సినిమాలో! సినిమా అంటా ఒకే షాట్ లా తీసినట్టనిపిస్తూ అప్పోర్వంగా రాసిన స్క్రీన్ప్లే లో ఎన్నో లేయర్లు పొదిగి సినిమా విద్యార్థులకు అద్భుతమైన పాథ్య గ్రంథం ప్రసాదించాడు

  6. B. Rama Naidu says:

    ఆసక్తికరంమైన వ్యాసం. బాగా రాశారు.

  7. స్పందించిన అందరికీ కృతజ్ఞతలతో …

Leave a Reply to Narayanaswamy Cancel reply

*