అవినేని భాస్కర్
వెంకన్నకి మంగమ్మంటే వల్లమాలిన ప్రేమ, మోహం. ఆమెతో మాట్లాడటానికి, తీయ తీయగా ఆమె చెప్పే కబుర్లు వినడానికీ, ఏకాంతంగా ఆమెతో సమయం గడపడానికి, అతిమెత్తని ఆమె మేను తాకడానికీ, సరసాలాడటానికీ అతనెన్నెన్ని ఉపాయలు చేస్తాడో! “మహానుభావా, నీ ఎత్తుగడలన్నీ ఎందుకో నాకు బాగా తెలుసు” అని ప్రేమగా విసుక్కుంటుంది మంగమ్మ.
శ్రీవారి ఉపాయాలేవిటో శ్రీదేవి మాటల్లోనే పాటగా రాశాడు అన్నమయ్య!
పల్లవి
ఒకటిపై నొకటి నీవుపాయాలు
వెకలి నీ విద్యలెల్ల వెల్లవిరి గావా
చరణం 1
సందడి నాచేయి* ముట్టి సరసాలాడేకొరకే
పందెమాడవచ్చేవు పలుమారును
మందలించి నాచేత మాటలాడించవలసి
అందపుఁగత లడిగే వది నే నెఱఁగనా
చరణం 2
యేరా నాకుచగిరు లిటు ముట్టేయందుకుఁగా
హారములు చిక్కుదీసే వది మేలురా
గోరికొన దాఁకించేకొరకుఁగా చెక్కుముట్టి
యీరీతి వేఁడుకొనే విన్నియుఁ దెలిసెరా
చరణం 3
యీకడ నన్నుఁగూడే ఇందుకుఁగా నింతసేసి
యేకతమాడేనంటా నెనసితివి
పైకొని శ్రీవేంకటేశ బడివాయకుండా న-
న్నాకుమడిచిమ్మనేవు అవురా నీవు
వెకలి నీ విద్యలెల్ల వెల్లవిరి గావా
చరణం 1
సందడి నాచేయి* ముట్టి సరసాలాడేకొరకే
పందెమాడవచ్చేవు పలుమారును
మందలించి నాచేత మాటలాడించవలసి
అందపుఁగత లడిగే వది నే నెఱఁగనా
చరణం 2
యేరా నాకుచగిరు లిటు ముట్టేయందుకుఁగా
హారములు చిక్కుదీసే వది మేలురా
గోరికొన దాఁకించేకొరకుఁగా చెక్కుముట్టి
యీరీతి వేఁడుకొనే విన్నియుఁ దెలిసెరా
చరణం 3
యీకడ నన్నుఁగూడే ఇందుకుఁగా నింతసేసి
యేకతమాడేనంటా నెనసితివి
పైకొని శ్రీవేంకటేశ బడివాయకుండా న-
న్నాకుమడిచిమ్మనేవు అవురా నీవు
* మూలంలో “చేఇ” అని ఉంది.
తాత్పర్యం (Meaning) :
స్వామీ! నా పొందుకోసం నువ్వు పడే తపన, చేసే ప్రతిచర్య నాకు తెలుసు. వెకిలిగా నువ్వు వేసే ఎత్తుగడలకి భావాలేంటో నాకిట్టే తెలిసిపోతాయి.
దగ్గరచేరి పదేపదే నా చేతులు పట్టుకుని ఒట్లు పెట్టేది? నాతో సరసాలాడటానికే అని నాకు తెలుసు. నా మాటలు వినడం నీకు ఆనందం. నా చేత కబుర్లు చెప్పించుకోవడం, నన్ను అజ్ఞాపించి కథలు చెప్పించుకోవడం నా గొంతులో పలికే మాటలు వినడానికేనని నాకు తెలియదా?
నా మెడలో ఉన్న హారాలు, గొలుసులు సరిగ్గానే ఉన్నాయి. అయినా నువ్వు నా దగ్గరకొచ్చి హారాలు సవరించేది నా చన్నులను తాకాలన్న ఆశతోనే అని నాకు తెలుసు. మాటిమాటికీ నా ముఖాన్ని నీ చేతుల్లోకి తీసుకుని బతిమలాడేది మునివేళ్ళతో నా బుగ్గలు గిల్లుకోవడానికే అని నాకు తెలియదా?
నన్ను కలుసుకోవాలని ఏవో వింతలు, వుపాయాలు చేసి ఇలా దగ్గరయ్యావని నాకు తెలుసు. శ్రీవేంకటేశా, తాంబూలం చిలకలు చుట్టివ్వమని అడిగేది నన్ను ఎక్కడికీ వెళ్ళనివ్వకుండా ఇంకాస్త సమయం నీ పక్కనే ఉంచుకోడానికే అని నాకు తెలియదా?
దగ్గరచేరి పదేపదే నా చేతులు పట్టుకుని ఒట్లు పెట్టేది? నాతో సరసాలాడటానికే అని నాకు తెలుసు. నా మాటలు వినడం నీకు ఆనందం. నా చేత కబుర్లు చెప్పించుకోవడం, నన్ను అజ్ఞాపించి కథలు చెప్పించుకోవడం నా గొంతులో పలికే మాటలు వినడానికేనని నాకు తెలియదా?
నా మెడలో ఉన్న హారాలు, గొలుసులు సరిగ్గానే ఉన్నాయి. అయినా నువ్వు నా దగ్గరకొచ్చి హారాలు సవరించేది నా చన్నులను తాకాలన్న ఆశతోనే అని నాకు తెలుసు. మాటిమాటికీ నా ముఖాన్ని నీ చేతుల్లోకి తీసుకుని బతిమలాడేది మునివేళ్ళతో నా బుగ్గలు గిల్లుకోవడానికే అని నాకు తెలియదా?
నన్ను కలుసుకోవాలని ఏవో వింతలు, వుపాయాలు చేసి ఇలా దగ్గరయ్యావని నాకు తెలుసు. శ్రీవేంకటేశా, తాంబూలం చిలకలు చుట్టివ్వమని అడిగేది నన్ను ఎక్కడికీ వెళ్ళనివ్వకుండా ఇంకాస్త సమయం నీ పక్కనే ఉంచుకోడానికే అని నాకు తెలియదా?
కొన్ని పదాలకు అర్థాలు :
ఉపాయాలు = Tricks, ఎత్తుగడలు, పన్నుగడలు, పొందులు
వెకలి = వెకిలి, పిచ్చి, అవివేకం
వెల్లవిరి = వెల్లడి, తెలిసిపోవడం, ప్రకటిమైపోవడం
సందడి = చుట్టుముట్టి, సమీపించి
పందెమాడు = ఒట్టుపెట్టు, ప్రతిజ్ఞచేయు
మందలించి = ఆజ్ఞాపించి
కుచగిరులు = చన్నులు
చెక్కు = చెంపలు, బుగ్గలు
ఏకతమాడు = పన్నాగంపన్నుట, ఉపాయం ఆలోచించుట
ఎనసితివి = దగ్గరచేరితివి, పొందుగూడితివవి
పైకొని = అక్కునచేరి
బడివాయక = వదిలిపెట్టకుండ
